Alþýðublaðið - 28.01.1939, Blaðsíða 3

LAUGARDAG 28. JAN. X»39
ALÞYÐUBLAÐÍÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÖSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4001: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4908: V. S. Vilhjálms (helma).
4908: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Rosningin í Sjó-
URSLIT kosninganna í Sjó-
mannafélagi Reykjavíkur
virðast ekki Kafa verið kær-
komin kommúnistum né íhalds-
mönnum. Morgunblaðið minn-
ist ekki á kosningarnar einu
orði, en skrifar í þess stað lang
loku mikla um Dagsbrún-
Þjóðviljinn aftur á móti gerir
sér Mtið fyrir og eignar komm-
únistum öll atkvæði, sem féllu
á aðra en þá, sem kosnir voru.
Þó segir blaðið í hinu orðinu, áð
ekkert sé að marka úrslitin,
þar sem ekki hafi verið um
hreina listakosningu að ræða.
Eíns og skýrt var frá hér í
blaðinu í fyrrad. skoraði Þjóð-
viljinn daglega á sjómenn í þá 2
mánuði, sem kosningin stóð, að
kjósa ákveðna nafngreinda
menn og flokkurinn sendi langt
fjölritað bréf til allra sjómanna
um borð í skipin. Þrátt fyr-
ir alla þessa agitasjón greiddu
aðeins . 18 menn atkvæði eins
og SÁ-flokkuiTnn hafði skipað
fyrir! Sýnir það raunverulegt
fylgi kommúnista- Hinsvegar
gerði Alþýðublaðið það eitt, að
hvetja sjómenn til að sækja
kosninguna. Það er því engin
furðá, þó að S.A.flokkurinn sé
súr yfir því, hve veik áhrif
hans eru meðal sjómannastétt-
arinnar — það er bersýnilegt,
að sjómenn virða hann einskis.
.1* .. ■ • ■ ...... •
Én til að draga yfir þetta,
ér Þjóðviljinn í gær að reyna
að gera lítið úr þeim mönnum,
sem hann hafði þó skorað á
sjómenn að kjósa, og þá fyrst
og fremst Sigurgeir Halldórs
syni og Bjarna Kemp, sem voru
í kjöri í formannssæti og rit
arasæti —- og reynir blaðið að
telja lesendum sínum trú um,
að yegna þess hve lítið fylgi
þéssir menn hafi, þá hafi at-
kvæðatala kommúnista orðið
svona lág(!!). Sigurgeir Hall-
dórsson og Bjarni Kemp mega
sannarlega óttast dóm komm
únistablaðsins, eða hitt þá
heldur. Báðir eru þessir memf
mjög vinsælir meðal (stéttar-
bræðra sinna og það er áreiðan-
legt, að þeir hefðu fengið a- m.
k. éins mörg atkvæði, þó að
kommúnistar hefðu hvatt sjó-
ménn til að kjósa þá EKKI.
Enda fengu allir þeir lang flest
atkVæði, sem Þjóðviljinn ham
aðiet mest á móti.
' Þá skrökVar kommúnista-
bláðið því álgerlega, að komm-
Únistar hafi ekki getað fylgst
með kosningunum. í blaðinu
: segir orðrétt í gær: „Sameining
armenn áttu engan fulltrúá við
kosningarnar, höfðu engan að-
gang að kjörskrá eða öðru,
sein að kosningunum laut, þó
munu þeir hafá fengið að hafa
mann við talninguná*. — Eins
®g þau hundruð sjómánna vitá,
VIKAN scm lcia-
VIKUNA, sem nú er að líða,
má víst fullyrða, að fátt
íafi vakið jafnmikið umtal og
kosningarnar í verkalýðsfélög-
unum, og þá fyrst og fremst
tosningarnar í Sjómannafélag-
mu og í Dagsbrún. Þó hafa
ýmsir aðrir merkilegir atburð-
ir gerst, t. d. afgreiðsla fjár-
hagsáætlimar Reykjavíkur rétt
fyrir. síðustu helgi og aðalfund-
ur S.Í.F.
*
Úlfaldi búinn til úr mýflugu.
KDMMÚNISTAR og íhalds-
menn hafa reynt að gera
úrslit kosninganna í Dagsbrún
að stórpólitískum viðburði og á
grundvelli þeirra krefjast í-
haldsblöðin þess á hverjum
degi, að ríkisstjómin segi af sér
og jafnvel að efnt verði til
nýrra kosninga. Telja þau úr-
slitin hafa sýnt, að Alþýðu-
flokkurinn hafi ekkert fylgi
meðal verkamanna og stjómin
eigi því að segja af sér. Komm-
únistar hafa hins vegar ekki
komið með þessa kröfu, en vit-
að er, að þeir styðja íhaldið á
bak við tjöldin af öllum mætti
í baráttu þess gegn ríkisstjórn-
inni, enda fá þeir í staðinn
stuðning þess innan verkalýðs-
félaganna gegn Alþýðusam-
bandinu. Kosningarnar x Dags-
brún voru enginn mælikvarði
á pólitískt fylgi Alþýðuflokks-
ins og hins svokallaða „Sósíal-
istaflokks" meðal verkamanna
í Reykjavík. Það er öllum
kunnugt, að frá kosningarrétti
var bægt 150-—200 ákveðnustu
andstæðingum kommúnista og
um 150 menn úr öllum áttum,
þar á meðal 16 ára unglingar,
teknir inn, jafnvel sumir sjálfa
kosningadagana. Þá er það vit-
að, að margir verkamenn kusu
ekki pólitískt. Þeir töldu Héðin
Valdimarsson, sem verið hefir
formaður félagsins í 13 ár, bezt
færan til að stjóm félaginu,
hvað svo sem pólitík hans liði,
og fékk listi kommúnista all-
mörg atkvæði frá Alþýðu-
flokksmönnum af þessari á-
stæðu. Þetta var auðvitað hinn
mesti misskilningur hjé þeim
verkamönnum, sem þetta
gerðu, og höfðu þeir næga
reynslu til að geta séð það, en
hljóta þó að fá hana enn skýrari
á þessu ári, því að það er kunn-
ugt, að H. V. og flokksbræður
hans leggja á það höfuðáherzlu
að hafa völdin í Dagsbrún til
að geta notað félagið, ekkí að-
eins í klofningsbaráttu sinni
innan Alþýðusambandsins,
heldur og í pólitíkinni. En þó
að mistök þeirra verkamanna,
sem fólu kommúnistum stjóm
á Dagsbrún, hafi verið mikil og
geti orðið örlagarík fyrir félag
þeirra og þá sjálfa, þá verður
að játa, að það er margföld
hneysa fyrir verkamennina í
Reykjavík, að það skuli koma
í ljós, að á fimta hundrað þeirra
skuli vilja fela umboðsmönn-
um atvinnurekenda að fara
með stjórn félags þeirra. Það
er algert hneyksli, og mun eiga
fáa sína líka í sögu verkalýðs-
samtakanna í veröldinni. Þetta
stafar auðvitað af þroskaleysi
þessara verkamanna. Þeir
skilja ekki aðstöðu stéttar sinn-
ar eða hlutverk hennar í þjóð-
félaginu og hafa gleymt hinum
fjölda mörgu dæmum um
fjandskap afturhaldsins og at-
vinnurekendavaldsins gegn vel-
ferðarmálum verkalýðsins-
*
Kosningin í Sjómannafélag-
inu.
KDSNINGIN í Sjómannafél-
laginu bar hins vegar vott
um þá einingu, sem ríkir innan
þess félags og ekki aðeins kosn-
ingaúrslitin báru vott um hana,
heldur og reikningar félagsins.
Á Sj qfciannafélagið nú eignir
upp á 170 þúsundir króna, þar
af 127 þúsúndir í verk-
fallssjóði. í Sjómannafélaginu
eiga kommúnistar ekkert fylgi
eins og sýndi sig við kosninga-
úrslitin. Af 745 félögum, sem
þátt tóku í atkvæðagreiðslunni,
kusu aðeins 18 menn eins og
blað kommúnista hafði daglega
í tvo mánuði skorað á þá að
kjósa, að viðbættum bréfum um
sama efni, sem kommúnistar
höfðu sent út í öll skip. Meðan
Dágsbrún er í höndum komm-
únista baráttuvöllur pólitískra
æsinga, er Sjómannafélagið
eins og föst borg, þar sem ein-
ing ríkir og starfsvilji og félag-
arnir hafa það eitt markmið að
sem kusu á skrifstofu félagsins,
var fulltrúi frá S.A.flokknum
allt af viðstaddur og skrifaði
upp daglega alla sem kusu. —
Hann *— eða þeir, því að þeir
voru nokkrir, sem skiftust á um
þessa varðstöðu fyrir flokkinn
— fylgdust nákvæmléga með
kosningunum. Rósinkrans Á. ív-
arsson var og við talningu at-
kvæðanna og fylgdist vel með,
exns og hans er von og vísa, þó
að Þjóðviljinn þykist ekkert
um það vita-
Svona ósannindum þýðir ekki
að beita. Þau missa marks.
Viðstaddir kosningarnar um
borð í skipunum voru hins-
vegar ekki aðrir en sjómennirn-
ir sjálfir.
Þvaður Þjóðviljans er alveg
tilgangslaust. Úrslitin í Sjó-
mannafélaginu sýna að klofn-
ingsmenn hafa þar ekkert fylgi.
Sjómönnum er stéttarfélags-
skapur þeirra meira virði en
svo, að þeir vilji gera hann að
bitbeini kommúnista og íhalds-
itazista.
gera félag sitt sem öflugast í
hinni faglegu baráttu.
*
„Við eigum líka hin dauðu
og ómerku.“
ÞEGAR íhaldsblöðin eru að
skrifa um þessi kosninga-
úrslit, fer ekki hjá því að menn
fyllist meðaumkun með hinum
einfeldnislega hroka. Það er
ekki aðeins að þau telji sér þau
atkvæði, sem féllu á íhaldslist-
ann í Dagsbrún, heldur segir
„Vísir“ það fullum fetum í leið-
ara, að íhaldsmenn hafi einnig
greitt atkvæði bæði með kom-
múnistum og Alþýðuflokks-
mönnum, setið heima, skilað
auðu og eyðilagt atkvæði sín.
Mætti þvi reikna íhaldinu sam-
kvæmt þessu ein 900 atkvæði
verkamanna í Dagsbrún!! Að
þessu búnu dregur blaðið sínar
pólitísku ályktanir, heimtar
stjórnarskifti og völdin í hend-
ur Sj álfstæðisflokksins.
* t.
Nýir skattar — engar fvam-
kvæmdir.
OG MEÐAN þessar kröfur
eru bornar fram í íhalds-
blöðunum og studdar óbeint af
kommúnistum, er fjárhagsá-
ætlun Reykjavíkur fyrir yfir-
standandi ár afgreidd í bæjar-
stjórn. Geta menn af henni
fengið hugmynd um hvernig í-
haldið myndi stjórna landinu,
ef það fengi völdin x hendur.
Fjái’hagsáætlunin gerir ráð fyr-
ir skattaaukningu á bæjarbúa,
sem nemur 90 krónum á hverja
5 manna fjölskyldu. Við skul-
um segja, að það væri ekkí
nema sjálfsagt að taka á móti
slíkri skattaaukningu, ef bæj-
arfélagið ætlaði að ráðast í stór-
feldar atvinnuframkvæmdir,
því að þær myndu skapa
skattalækkun þegar á næsta
ári. En þessu er alls ekki til að
dreifa. Bærinn ætlar ekki að
ráðast í neinar framkvæmdir.
Hann ætlar ekki að byggja yfir
skrifstofur sínar, eða íbúðarhús
yfir styrkþega sína. Hann ætlar
ekki að efna til útgerðar eða
styðja tilraxxnir sjómanna í því
efni. Hann ætlar ekkert nýtt
að hafast að, heldur halda á-
fram sama gamla þófinu, saraa
fátækraframfærinu, atvinnu-
bótakákinu og hækkun skatt-
anna. Skuldir hans aukast ár
frá ári, óreiðuskuldirnar hrúg-
ast upp svo að bankamir draga
að sér hendina og atvinnuleysið
heldur áfram magnaðra og
hættulegra en áður. Þetta sann-
ar, að ef íhaldið kæmist til
valda í landinu, myndi ekki að-
eins verða neitað öllum tilraxxn-
um til úrbóta, heldur myndi og
verða dregið úr verklegum
framkvæmdum, vegagerðum,
vita- og brúabyggingum, og
skattarnir myndu verða auknir
vegna þess að athafnaleysið
myndi skapa enn meiri vand-
ræði.
*
„Þið byrjið í marz.“
HITAVEITAN er eina fram-
faramálið, sem íhaldið
hefir á tímabili virzt hafa
nokkurn áhuga fyrir. Allir vita
hvernig því hefir reitt af. í-
haldsblöðin hafa verið staðin
að tilhæfulausum ósannindum
og blekkingum í því máli, og
ekki aðeins þau, heldur og
borgaratjórinn sjálfur. Fyrir
kosningarnar í fyrra skráði í-
haldið jafnvel nokkur hundruð
verkamanna í vinnu við hita-
veituna. Um leið og kosninga-
smalar þess skrifuðu nöfn þess-
ara atvixmulausu manna, sögðu
þeir: „Þið byrjið svo í marz,“
En sá marz er ekki enn kom-
inn, — „það var ekki þessi
kassi, sem ég meinti,.1 sagði
karlinn. Atkvæðatala Sjálf-
stæðisflokksins óx við kosning-
arnar og á þessum svikixm sit-
ur meirihluti bæjarstjórnar
Reykjavíkur nú og í krafti
þeirra getur hann sanxið hina
dæmalausu fjárhagsáætlun
sína um engar verklegar fram-
kvæmdir og 90 króna skatta-
hækkun á hverja 5 manna fjöl-
skyldu.
*
„Bráttan gegn ríkisvaidinu.“
AlLMIKIÐ umtal hefir það
vakið manna á meðal, að
Morgunblaðið skýrði frá því,
að hlutverk hins nýja Lands-
sambands útgerðarmanna ætti
að verá það, að „taka upp bar-
áttuna gegn ríkisvaldinu“, og
virtist blaðið alls hugar fegii
að slík stofnun kæmist á fót.
Þó gætti enn meiri gleði í her-
búðum kommúnista yfir stofn-
un þess, og tóku þeir því opn-
um örmum, fagnandi mjög
„smáútvegsmönnum" s- s,
Kveldúlfi, Alliance og öðrux»
togarafélögum, sem ráða mestu
í þessu sambandi og skipa stjór*
þess. Er það næsta ixndarlegt,
að á sama tíma sem Sjálfstæð-
ismenn vinna í milliþinganefnd
að því að skapa samvinnu við
ríkisvaldið um lausn útgerðar-
málanna, stofnar flokkurinn ti3
félagsskapar til að „taka upp
baráttuna" við þetta sama rík-
isvald.
* tó! J'
Aflabrögð.
SÆMILEGUR afii hefir ver-
ið í verstöðvixnum hér
sunnanlands og á Vestfjörðum
það sem af er, og er þess að
vænta, að hann haldist. Gæftir
hafa verið fremur góðar og
gera menn sér vonir um áð vel
rætist úr ef þær haldast. Út-
gerð mun verða með mesta
móti í vetur, bæði í Vestmanna-
eyjum og verstöðvumxm hér
við Faxaflóa og fjöldi aðkomu-
báta stundar þaðan veiðar.
Nýir
áskrifendur
fá
AlMðnbiaðið
ókeypis
til næstu
xnánaöamóta. —
Gerist áskrif-
endur strax i
dag.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Karl ísfeld:
Dpprnni fslendinga sagna.
Knut Liestöl: Upprimi
íslendingasagna. — ís-
lenzkað hefir Björn Guð-
finnsson. Reykjavík 1938.
EINHVER gagnmerkasta
bókin, sem kom út árið,
sem leið, mun vera Uppruni ís-
léndinga sagna, eftir norska
prófessorinn dr. Knut Liestöl,
í þýðingu Björns Guðfinnsson-
ar mentaskólakennara, en
Bókadeild Menningarsjóðs hef-
ir gefið bókina út og þar með
kvittað fyrir margar syndir.
Bók þessi kom út á frummálinu
árið 1929 og er samin upp úr
fyrirlestraflokki, sem prófessor
Liestöl hélt við Instituttet for
Sammenlignende Kulturforsk-
ning, en stofnun þessi gaf bók-
ina út. Árið 1930 kom hún út á
ensku, og nú, níu árum eftir, að
hún kom út á frummálinu — er
hún komin út á íslenzku.
Alt fram á þennan dag hefir
alþýða manna hér á landi trúað
því, að íslendingasögurnar hafi
verið nálega fullmótaðar í
munnlegri geymd, áður en rit-
un þeirra hófst. Mennirnir, sem
tóku sér fyrir hendur að setja
þær á bótefallið, voru skróeetj-
arar, en ekki höfundar — í
venjulegri merkingu þess orðs.
En íslenzk alþýða hefir ekki
verið ein um þessa skoðun.
Margir færustu fræðimenn í
þessari grein hafa stutt þessa
skoðun. Nægir í því sambandi
að minna á menn eins og Meiss-
ner og Heusler.
Ýmsir aðrir fræðimenn hafa
hins vegar haldið því fram, að
sögurnar væru að verulegu
leyti verk einstakra höfunda,
sem hefðu að vísu stuðst við
munnlegar sagnir. Þessari
skoðun munu menn hafa kynst
af formálum þeirra hinda ís-
lenzkra fornrita, sem út eru
komin.
Uppruni íslendingasagna
fjallar um þessi mál, eins og
nafnið bendir til- Höf. gerist
málsvari eldri skoðunarinnar,
en greinir auðvitað á milli ým-
issa sagna. — Hann segir m. a.:
„Niðurstöður þær, sem ég hefi
komist að frá ýmsum hliðum,
eru í samræmi við skoðun þá,
sem Meissner og Heusler hafa
haldið fast fram: Saga gat verið
nokkurn veginn fullgerð í
munnlegri geymd, ekki aðeins
að efni til, heldur og orðfæri,
ytra búningi efnisins, og þessi
munnlega gerð sögurxnar gat
komist um það bil orðrétt á
bókfellið. Eða með öðrum orð-
um: Munnleg og rituð gerð
sögu eða stórra hluta af sögu
gátu verið nálega samhljóða.“
(Bls. 44—45.)
Máli sínu til stuðnings gerir
höf. samanburð á íslendiiiga-
sögum og munnlegum sagna-
fróðleik annaira þjóða, einkum
Norðmanna. Greinir hann í því
sambandi mjög rækilega frá
norsku ættarsögnunum, lýsir
þróun þeirra og geymd.
í kaflanum um sagnamenn
sýnir höf. fram á, að minni
sumra manna getur rúmað ó-
trúlega mikið efni og varðveitt
það óbrjálað um langan tíma.
Nefnir hann í því sambandi
menn eins og Walter Scott og
Macauley. — „En það er heldur
engum efa bundið, að gott
minni getur varðveitt eina eða
fleiri sögur á stærð við íslenzku
sögumar nokkurn veginn orð-
rétt,“ segir höf. á einum stað í
þessum kafla (bls. 94).
Þá rekur hann þau skilyrði,
sem munnlegu sagnirnar áttu
við að búa á íslandi, og telur
þau hafa verið ágæt. Síðan ger-
ir hann sannfræði sagnanna
nokkur skil, og niðurstaða hans
verður sú, að uppistaðan í ís-
lendingasögunum sé sannsögu-
Ieg.
- í lolr bókarinnar Mgar »v®
höf.: „íslendingasögurnar eru
einstæðar. Þær áttp rætur sí»-
ar x djúpi fortíðarinnar, en
meiðurinn varð svo hár, að
hann er sýnilegur um gervalían
heim bókmentanna.“
Enda þótt sumt í bókinni
orki mjög tvímælis, einkum í
kaflanum um sögubrigði (vari-
anta), er hún þó í heild sinni
hið merkasta verk. Hún er og
óvenju skemtileg, þegar þess er
gætt, að hér er um vísindarit
að ræða, og hún er svo alþýð-
lega rituð, að hver sá, sem hefir
á annað borð nokkur kynni af
íslendingasögum, getur haft
hennar full not. Menn ættu að
lesa þessa bók rækilega- Að
henni er verulegur fengur.
Þýðing Björns Guðfinnsso*-
ar er bráðsnjöll, málið afburða-
fágað og rökhugsað. Fjöldi ný-
yrða er í bókinni, svo sem sam-
kennilegur (typisk og sögu-
brigði (variant), en maðus tek-
ur vai'la eftir nýyrðunum, svo
eðlileg eru þau og sjálfskýr-
andi. Björn mun hafa lagt
mikla vinnu í þýðinguna, ends
ber hún vitni manni, sem »kk-
ert vill láta frá sér fara annað
en það allra bezta. En það þarf
engan að furða á því, þó að þýð-
ingin sé góð, þegar þess er gætt,
að þýðandinn mun vera eíni fs-
lendingurinn, sem hefir lagt
sérstaka stund á stílfrwði •£
hefir um þessar mundir bók í
samningu um þaö>