Alþýðublaðið - 01.02.1939, Qupperneq 1

RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR MIÐVBKUDAG 1. FEBR. 1939 26. TÖLUBLAÐ
Laosnin á vandamálum útvegs-
ins markar stjórnmálaviðhorfið.
MIUlÞlnganefndln I sjávardtvegsmáluni
athugar leiðlr til viðreisnar útveginum
——■——*--—
Rœða Haralds Guðmundssonar
á fundi Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur í gærkvöldi.
--- ......
SJÁVARÚTVEGSMÁLIN eru um þessar mundir mönd-
ull íslenzkra stjórnmála. IJndir því, hvernig lausn
þeirra mála verður, er það komið, hvers konar ríkisstjórn
fer með völd í landinu upp úr næsta alþingi, en það hefir
verið kvatt saman 15. febrúar.
í milliþinganefndinni um sjávarútvegsmál, sem sæti
eiga í fulltrúar frá þremur stjórnmálaflokkunum, eru menn
sammála um það, að útgerðin verði að fá einhvers konar
stuðning, og að taprekstur hennar geti ekki haldið áfram.
Hins vegar eru ýmsar skoðanir uppi um það, hvernig
eigi að ráða fram úr vandamálum útvegsins, og um það
eiga flokltarnir nú að fara að semja sín á milli.
Þetta var höfuðinntakið í
ræðu Haralds Guðmundssonar,
formanns Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur, á mjög fjölmenn-
um fundi félagsins í gærkveldi-
„Þær skýrslur, sem nefnd-
inni hafa borist, sýna það, að
3á hlutar togaraffítans hafa
tapað sl. 5 ár, en 14 hluti, eða
8 skip, hafa skilað hagnaði. Út-
koman er ákaflega misjöfn og
veldur margt.“
„Viðhaldskostnaður togar-
anna er gífurlega hár, svo að
fullyrða má að tapreksturinn
stafar ekki minst af því, að
skipin eru gömul og úrelt. Við
athugun skýrslnanna hefir það
og komið fram, að sá liður í
kostnaði stórútgerðarinnar,
kaupið til skipshafnanna, sem
atvinnurekendur telja alt af að-
alútgjaldaliðinn, nemur aðeins
26% af kostnaðinum. Þó er hér
ekki aðeins talin laun til há-
setanna, heldur allra skipverja
og einnig premía þeirra, þar á
meðál skipstjóra og annara-
Það fer því mjög fjarri að það
se rétt, að launakjörin út af
fyrir sig hafi afgerandi áhrif á
afkomu útgerðarinnar."
Aðalfnndir í gærkv.
í Hreyfli og Nót.
BIFREIÐASTJÓRAFÉLAG-
IÐ Hreyfill og Félag
netavinnufólks ,,Nót“ héldu að-
alfundi sína í gærkveldi og í
nótt. í báðum félögum voru
stjórnirnar að mestu endur-
kosnar.
Stjórn Hreyfils skipa: Hjört-
ur Helgason, Sæmundur Ólafs-
son, Pétur Guðmundsson, Jón
Guðmundsson, Kristján Jó-
hannesson, Þorleifur Gíslason
og Bjarni Guðbjörnsson.
í stjórn „Nótar“ eru: Árni
Jónsson, Björn Jónsson, Bryn-
dís Sigurðardóttir, Sigríður
Eyjólfsdóttir og Jóhanna Jóns-
dóttir.
„Þá má geta þess, að fyrir 5
árum var meðalúthaldstími
togaranna á saltfisksveiðum
100 dagar á skip, en 3 síðustu
árin hefir meðalúthaldstíminn
verið um 50 dagar.“
„Ég tel að það sé fjarri sanni,
að hin slæma afkoma stórút-
gerðarinnar stafi af sköttum og
skyldum hennar gagnvart því
opinbera, eins og íhaldsmenn
reyna að halda fram í pólitísk-
um tilgangi. Ástæðan fyrir
henni er aflaleysið síðustu árin
og markaðsvandræðin.“
„Þegalr úttiáMstimiinin hnapar
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
KHÖFN í morgun.
ÍÐAN á laugardag hefir
Frakkland veitt um 78
þúsund spönskum flóttamönn-
um viðtöku, en talið er að um
60 þúsundir bíði enn þá fyrir
sunnan landamærin.
Það er snjór og hörkufrost
í Pyreneafjöllunum og þúsund-
ir flóttamanna hafa í þrjá sól-
arhringa hafst við í járnbraut-
argöngum hjá smábænum Cer-
bere, þar sem ekkert annað
skjól var að hafa. Engin járn-
brautarlest hefir getað farið í
gegn um göngin á þessum tíma.
Ástandið meðal flóttamann-
anna er hörmulegt. Taugaveiki
breiðist út á meðal þeirra og
börnin hrynja niður úr hungri,
kulda og vosbúð.
Franska heilbrigðisstjórnin
hefir sent járnbrautarlest með
matvæli og lyf til landamær-
anna, og innanríkismálaráð-
herrann og heilbrigðismálaráð-
er þáö augijóst að aflieiðingm
Meiiðiur gífutegt attvinniuilieysi. Þáð
liggur þýí í atu|g|ulm luppi, áð með
ráðstöfunum, siem geta ibætt af
komlu' pesisai atviinnuvegar og
tengja úthalidstímiaim, ætti áð
verat hægt að mtun áð draga úr
aitvmniúleysíniu“.
„Þetta ástand í iút\tegismáliuiniujin
var okkiur Alþýðuflokksmönirnulm
ijó'St fyrir löngu og ba'rátta okkar.
fyriir ráöstöíunum tíl úrbóta eir
'öllum iainidslýð kunn. Áriö 1937
á alþingi Hiutti Alþýðuflokkuirínn
tvö frumvörp um ráð'stafatni'r tíl
handa útvegínum1, í nfeðití dieild
ílutti AlþýðuflokkUtritnn frUimv-
nm stórfeldan stuðuing við smá-
bátaútveginin og í feM deild var
flutt frv. um viðilei'sn togairaút-
gerðarinnar. Um þessi mál náiðisit
fekki samkiomulag milli Alþýðiu-
fl. og Fraimsóknarflokkisinis og
upp úr þvi va'rð ems og kunn-
ugt er þitngrof og nýja'r toasining-
ár. Eftír ftosninigaTnia'r tótost að
há saanitomulagi um nokkuirn
hluta af tillögum Alþýðíuifl. en
isiðtau slitnaði upp úr samvinn-
úntni, þegair Frarosiðfcnarfl. jleysti1
kaupdieilu sjióimanina nteð Huailld-
iinu“. Þrátt fyrir baráttu Alþýðu-
flokksins em vaudræöi útviegsáns
entn ólieyst að' miesta, þó að því
sé ekki hægt að neita, áð öllum
haifi verið vieitt miargvislteg hjálp
með afnámi ko!a- og salttolls, af-
(Frh. á 4. síðu )
herranri franski eru báðir
komnir þangað til þess að hafa
yfirumsjón með hjálparstarf-
inu.
Franco lætnr geranýjar
lottðrási á flðttafólkið.
KALUNDBORG í gærkv. FÚ.
Miklar loftárásir hafa í dag
verið gerðar af hálfu uppreisn-
armanna á bæinn Vich í Kata-
loníu, þar sem er saman kom-
inn fjöldi spánskra flótta-
manna. Er talið að bær þessi
sé mjög þýðingarmikill fyriir
núverandi vígstöðu stjórnar-
hersins og leggi uppreisnar-
menn því alt kapp á að ná hon-
um-
Herskipafloti lýðveldisstjórn-
arinnar hefir látið úr höfn í
Cartagena í dag, eftir að hafa
verið þar saman safnaður um
stundarsakir, og er ekki vitað
hvað fyrir honum vakir.
svo . mjög isiem ég hefi sikýrt frá
Msondir flóttamanna i prjá
daga i járnbraatargðBgani.
-----*---—
Hér um bil helmingur þeirra enn hjálp-
arlaus sunnan við frönsku landamærin
Enskir stúdentar gera gys að nýlendukröfum ítala og Þjóðverja: Þeir bera spjöld með
áletruninni: „Við viljum fá nýlendur okkar, New York og Normandié!“
Fjögra velda ráðstefna um
kröfur Hitlers og Mussolini?
__——.-»---
Gtaamberlain og Bonnet taidir vilja beita
sér fyrir henni en Daladier er mótfallinn
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins
KHÖFN í morgun.
¥ IMRÆÐUR, sem fram
fóru um utanríkismál-
in í neðri málstofu enska
þingsins í gær, þykja bera
vott um það. að Chamber-
lain muni ætla að beita sér
fyrir nýrri fjögraveldaráð-
stefnu, með þátttöku sömu
ríkjanna og í Munchen,
— Englands, Frakklands,
Þýzkalands og Ítalíu, til þess
að ræða nýlendukröfur Hit-
lers og Mussolinis og Spán-
armálin.
Enginn efast um, að ef til
slíkrar ráðstefnu kæmi, þá
myndi hún þýða nýjar íviln-
anir og nýtt undanhald Eng-
iands og Frakklands fyrir
f asistaríkj unum.
Það er þó talið öldungis ó-
víst, hvort Frakkland myndi
verða fáanlegt til þess að taka
þátt í slíkri ráðstefnu á ný.
Sterkur orðrómur er uppi um
það, að franska stjórnin sé
klofin í málinu. Daladier for-
sætisráðherra sé fjögravelda-
ráðstefnu mótfallinn og vilji
ekkert frekara undanhald fyrir
kröfum fasistaríkjanna. En
Bonnet, utanríkisráðherra hans,
vilji halda áfram samningaleið-
ina með Chamberlain.
Það er þrátt fyrir allan frið-
arvilja Chamberlains ekki talið
ólíklegt, að Evrópa eigi órólegt
vor í vændum.
Attlee gagnrýntr stefnu
GhamPerlains.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
UmræSur um utanríkismálin
hófust í neðri málstofu brezka
þingsins í dag, og eru það að-
allega Spánarmálin, sem borið
hefir á góma. Af hálfu Alþýðu-
flokksins talaði Attlee, en af
hálfu stjórnarinnar varð fyrir
svörum Chamberlain forsætis-
ráðherra.
Chamberlain sagði, er hann
svaraði Attlee, að Bretland
hefði aldrei notið meira álits
og virðingar en nú. Enn frem-
ur sagði hann að það væri ekki
satt, að friðarstefna sín hefði
engan árangur borið ■— heldur
væri hún stöðugt að eflast. í til-
efni af ræðu Hitlers sagði for-
sætisráðherrann, að ummæli
hans bæru því ekki vitni, að
hann væri maður, sem vildi
hrinda af stað styrjöld.
í ræðu sinni sagði Attlee, að
það hefði ekki neitt gott í för
með sér, að gera of lítið úr því,
hvern þátt ítalir hefðu átt í
sókninni í Kataloníu, og vitn-
aði Attlee í ummæli ítalskra
blaða hér að lútandi. Taldi
Attlee, að helmingur liðs þess,
sem tók Barcelona, hefði verið
ítalskar hersveitir.
Hann benti á hættur þær,
sem Frakklandi og Bretlandi
væru búnar, ef Franco ynni
fullnaðarsigur á Spáni. Þýzka-
land og Ítalía, sagði hann, gæti
verið öllu ráðandi á Spáni, —
þótt Franco léti engin lönd af
hendi fyrir stuðninginn.
Að því er^ viðræðurnar í
Rómaborg og Ítalíuförina væri
ekki um neinn árangur að
ræða annan en þann, að það
hefði komið skýrt í ljós, að al-
menningur á Italíu vildi frið
og vináttu við Bretland.
Chamberlaín Mir á
friðarvilja Massolinis!
Chamberlain varði stefnu
brezku stjórnarinnar gagnvart
Spáni. Hann benti á, að íhlut-
un hefði verið byrjuð á Spáni,
áður en hlutleysisnefndin tók
til starfa. Víðtækari íhlutun
hefði óhjákvæmilega leitt til
þess að draga styrjöldina á
langinn. Nú er ekki hentugt
augnablik til þess að breyta um
stefnu, og ef leyfður væri her-
gagnaflutningur til Spánar, —
Frh. á 4. síð'u.
Hæstaréttardómur í máli
Olafs Bjarnasonar gegn
Mj ólkursamsolunni.
————>•—————
IMORGUN var kveðinn upp
dómur í máli, sem Ólafur
Bjarnason í Brautarholti hafði
höfðað gegn Mjólkursamsöl-
unni vegna ráðstöfunar hennar
á reksturságóða samsölunnar.
Málavextir eru þeir, að í
mjólkursölulögunum er heim-
ilað að taka alt að 8% af and-
virði neyzlumjólkur og borga
til framleiðandc^ vinslumjólk-
ur. Á árinu 1936 hafði Samsal-
an notað þessa h'eimild að fullu,
en auk þess borgað framleið-
endum vinslumjólkur kr- 143-
291,37 sem verðuppbót af
reksturságóða samsölunnar. Ól-
afur Bjarnason og aðrir fram-
leiðendur neyzlumjólkur töldu,
að með þessu hefði samsalan
brotið 8% hámarksákvæði
verðjöfnunargjaldsins og að
allur reksturságóðinn ætti að
renna til framleiðenda neyzlu-
mjólkur, þar eð hann væri frá
þeim kominn.
Höfðaði því Ólafur mál gegn
Mjólkursamsölunni til greiðslu
á sínum hluta reksturságóðans,
kr. 2276,99,
Undirréttur komst að þeirri
(Frh. á 4. »íöu.)