Alþýðublaðið - 03.02.1939, Síða 1

Happdrættisumboðið í Al-
þýðuhúsinu.
Gengið inn frá Hverfis-
götu.
RITSTJÓBI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
FÖSTUDAGINN 3. FEBR. 1939.
28. TöLUBLAÐ
HAPPDRÆTTISUM-
BOÐIÐ:
ALÞÝÐUHÚ SINU.
Gengið inn frá Hverfis-
götu.
Kommúnistar gáfu ihaldinu 4 í bœjarráð, meiri-
hluta í stjórn S.R. og alræðisvald i bygginganefnd
Dr. Negrin, forsætisráðherra spönsku lýðveldisstjórnarinnar
(í miðjunni) og Del Vayo utanríkisráðherra (til vinstri),
Vörninit verður haldið á-
f ram á Nið- og Snður-Spáni
eins pótt Ratalonfa tapist.
—---- ■» ...—
Yfirlýsing Dr. Negrins i spánska pinginu
---4—-----
EGAR bæjarstjörn kom
saman á fund í gær kl.
5, voru mættir á fundinum
Haraldur Guðmundsson og
Héðinn Valdimarsson og
gerðu báðir kröfu um að
verða teknir gildir sem vara-
fulltrúi Jóns Axels Pétursson
ar, sem veiktist skyndilega
af botnlangabólgu í fyrra
dag og var skorinn upp sama
dag.
Kosningar á strfsmönnum
bæjarstjórnar og í fastar
nefndir átti að fara fram á
fundinum og af þeirri á-
stæðu mun H. V. hafa lagt
svo ríka áherzlu á það að fá
að sitja fundinn, svo að hægt
væri að bola Alþýðuflokks-
mönnum út úr bæjarráði og
öðrum stjórnum og nefnd-
um.
Strax og fundurinn hafði
verið settur, tilkynti forsetinn,
Jakob Möller, kröfur varabæj-
arfulltrúanna, en ákvað svo
fundarhlé, þar sem hann yrði
að hafa tal af flokksmönnum
sínum. Hófst svo flokksfundur
Sjálfstæðisflokksins, en að
honum loknum hófst fundur að
nýju.
Stefán Jóh. Stefánsson mælti
nokkur orð áður en forseti kvað
upp úrskurðinn. Hann sagði m.
a,: í upprunalegu lögunum um
kosningar í málefnum sveita og
bæjarstjórna var gert ráð fyrir
að sett yrði reglugerð um rétt-
indi varafulltrúa. Þessi reglu-
gerð var aldrei sett, en
hér í Reykjavík hefir mynd-
ast hefð um þetta. Flokkarnir
hafa ráðið því hvaða varafull-
trúar hafa mætt í forföllum að-
alfulltrúa. Hefir jafnvel engin
athugasemd verið gerð við því,
þó að varafulltrúi, sem verið
hefir í neðsta sæti listans, hafi
mætt á fundi- Eins og kunnugt
er var kosningabandalag svo-
kallað milli Alþýðuflokksins og
Kommúnistaflokksins við síð-
ustu bæjarstjórnarkosningar.
Þeiin lauk með því að Alþýðu-
flokkurinn fékk 3 fulltrúa
kosna og kommúnistar 2. Var
og raðað á listann með það fyrir
augum að sama hlutfall héldist.
Nú er það vitað, að Héðinn
Valdimarsson, sem átti að vera
einn af varafulltrúum Alþýðu-
Benedikt á Anðnnm
látinn.
BENEDIKT JÓNSSON frá
Auðnum, bókavörður á
Húsavík, lézt í fyrra dag 93 ára
gamall.
Benedikt var þektur um alt
land sakir gáfna sinna og
mannkosta. Hann var í mörg-
um málum forgöngumaður
sinnar sýslu, einn af stofnend-
um sýslubókasafns Suður-Þing-
eyinga og bókavörður þess til
æviloka. Þessa mæta og merka
manns verður nánar getið hér
í blaðinu seinna-
flokksins, hefir horfið úr
flokknum og gengið í Komm-
únistaflokkinn, og tel ég því að
hann hafi mist allan rétt hér
sem fulltrúi fyrir Alþýðuflokk-
inn. Alþýðuflokkurinn gerir þá
kröfu, að varamaður frá hon-
um mæti í forföllum aðalfull-
trúa og áíitur ekki það ná nokk-
urri átt, að maður úr öðrum
flokki mæti í stað aðalfulltrúa
Alþýðuflokksins. Það er tví-
mælalaus tilgangur laganna —
auk þess sem öll sanngirni og
skynsemi mælir með því, að
varafulltrúarnir tryggi það, að
vald flokkanna raskist ekki þó
að aðalfulltrúi forfallist.
Héðinn Valdimarsson fékk
því næst að taka til máls. Hann
heimtaði að fá að taka sæti sem
varafulltrúi fyrir Alþýðuflokk-
inn og taldi sig eiga rétt á því
samkvæmt úrslitum kosning-
anna. Vildi hann ekki fallast á
neitt af því, sem St. J. St. hafði
sagt.
ÚrskurSur forseta var á
þessa leið:
„Það er viðurkend góð regla,
að láta fram fara umræður um
mál áður en úrskurður er feld-
ur.
Það er viðurkent, að Alþýðu-
flokkurinn og kommúnistar
höfðu bandalag um framboð og
stuðning A-listans við síðustu
bæjarstjórnarkosningar. Um
það verður vitaskuld ekkert
sagt, hve mörg atkvæði hver
flokkur fyrir sig hafði við kosn-
ingar þessar, eða hvað fylgi
þessara flokka líður nú. En það
var samkomulag þeirra á milli,
að raða flokksmönnum sínum
þannig á listann, að þegar Al-
þfl. fékk 3 fulltrúa, fengu kom-
múnistar 2.
Nú er það, samkv. lögum um
kosningu í sveitar- og bæjar-
stjórnir, hlutverk varafulltrúa
að tryggja það, að hver flokkur
hafi þar alt af sömu áhrif á mál
þau, sem þar er fjallað um, sem
hann fær eftir upprunalegum
kosningaúrslitum.
Þar sem 1 aðalfulltrúi AI-
þýðuflokksms er forfallaður, sé
ég ekki betur en Alþýðuflokk-
urinn eigi að ráða því, hver
varafulltrúi tekur hans sæti,
svo hlutverk varafulltrúa verði
rækt eins og lögin gera ráð
fyrir.
Héðinn Valdimarsson var
upprunalega kosinn sem vara-
fulltrúi Alþýðuflokksins. Síðan
hefir hann stofnað annan flokk
og getur því ekki rækt hlutverk
sitt sem varafulltrúi Alþýðu-
flokksins.
Þar sem Alþýðuflokkurinn
hefir valið varafulltrúann Har-
ald Guðmundsson til að sitja á
þessum fundi, þá mælist ég til
þess, að varafulltrúinn Héðinn
Vldimarsson víki af fundin-
um.“
Þegar svo var komið stóð H.
V. upp, mótmælti úrskurði for-
seta og kvaðst áskilja sér rétt
til að áfrýja honum. Síðan vék
hann reiður af fundi.
Kommúnistar afhentu íhald-
inu S. R. og byggingarnefnd
og gáfu því 4 í bæjarráð.
Nú hófust kosningar í bæjar-
stjórn. Kommúnistar skiluðu
annaðhvort auðu við allar kosn-
ingar eða lögðu fram lista.
Hafði það þau áhrif, að íhaldið
fékk 4 kosna í bæjarráð, það
fékk alræðisvald í byggingar-
nefnd og yfirtökin í stjórn
Sjúkrasamlagsins. Feldu kom-
múnistar með þessu framferði
sínu úr stjórn S. R. Guðgeir
Jónsson og afhentu íhaldinu
þar með stjórnina. Er þetta í
fullu samræmi við annað fram-
ferði þeirra.
Forsetar og ritarar voru
kosnir þeir sömu og áður- í
bæjarráð voru kosnir: Stefán
Jóh. Stefánsson, Guðm. Ás-
björnsson, Jakob Möller, Bjarni
Benediktsson og Guðm. Eiríks-
son. Varamenn voru kosnir:
Jón Axel Pétursson, Jón Björns
son, Helgi Hermann, Valtýr og
Gunnar Thoroddsen.
í brunamálanefnd: Soffía
Ingvarsdóttir, Guðm. Eiríks-
son, Guðrún Jónasson, Helgi H.
Eiríksson og Valtýr Stefánsson.
í bygginganefnd: Guðm- Ás-
björnsson, Guðm. Eiríksson,
Hörður Bjarnason og Einar
Sveinsson.
í hafnarstjórn: Innan bæjar-
stjórnar: Jón A. Pétursson, Jón
Björnsson og Jakob Möller. Til
vara: Stefán Jóhann Stefáns-
son, Guðm. Eiríksson, Valtýr
Stefánsson. Utan bæjarstjórn-
ar: Hafsteinn Bergþórsson, Sig-
urður Sigurðsson skipstjóri, og
til vara: Þórður Ólafsson og
Geir Thorsteinsson.
í heilbrigðisnefnd og sótt-
varnanefnd frú Guðrún Jónas-
son.
f stjórn Fiskimálasjóðs Kjal-
arnesþings var kosinn Guðm.
Ásbjömsson, til að semja verð-
lagsskrá var kosinn Þorsteinn
Þorsteinsson hagstofustjóri-
í stjórn eftirlaunasjóðs: Jón
A. Pétursson, Guðm. Ásbjörns-
son og Jakob Möller.
Endurskoðendur bæjarreikn-
inganna: Ólafur Friðriksson og
(Frh. á 4. sfðu.)
LONDON í morgun. FÚ.
YRSTA svar, sem sézt hef-
ir í ítölskum blöðum við
yfirlýsingu Roosevelts forseta
um stuðning Bandaríkjanna við
lýðræðisríkin, birtist í kvöld-
blaði „Giornale d’ Italia“ í gær
— og er greinin skrifuð af Sign-
or Gayda.
Hann segir, að Roosevelt
forseti hafi, með því að setja
landamæri Bandaríkjanna við
Rín, gert það að óhjákvæmi-
legri skyldu fyrir Þýzkaland og
Ítalíu, að flytja landamæri sín
til Panama.
Hann segir ennfremur, að um
mæli forsetans hljóti að vera
fyrirfram íhuguð tilraun til að
LONDON í gærkveldi. FÚ.
R. Negrin forsætisráðherra
ávarpaði spánska þingið í
morgun, en það situr nú á fundi
í Figueras. Hann talaði um til-
raunir sínar til að kaupa vopn
og sagði, að hergagnaöflunin
hefði verið aðalerfiðleikinn upp
á síðkastið. Nú, sagði hann, höf-
um vér fengið nýjan forða af
vopnum, og þó að þau komi
seint, þá hygg ég, að þau komi
ekki svo seint, að stjórninni geti
ekki enn orðið sigurs auðið, ef
ekki í Kataloníu. þá á Mið- og
Suður-Spáni-
Hann sagði, að fjöldi her-
manna og jafnvel liðsforingja
hefði flúið undan merkjum og
strokið, en það væri ekki sann-
hleypa af stað styrjöld og jafn-
framt tilraun til þess að draga
kjark úr Chamberlain í friðar-
viðleitni hans.
Roosevelt Bandaríkjaforseti
kvaddi fjárveitinganefnd full-
trúadeildarinnar á fund sinn í
gærkvöldi, ásamt aðstoðarher-
málaráðherranum, og skoraði á
nefndina að veita afdráttarlaust
þær upphæðir, sem hann hefði
farið fram á, til vígbúnaðar, og
rökstuddi kröfur sínar með á-
standinu í Evrópu.
Listasafn Ebiflrs Jónssonflr.
Frá og með aunnudieginuim 5.
febr. veróur safnið opið hverjn
sunnudag frá kl. 1—3.
gjarnt að áfellast þá, eftir
fimmtiu ægilega baráttudaga,
þegar ekki var einu sinni hægt
að skaffa þeim nægileg vopn.
Friðarskllyrði stjórnar-
innar.
Þé gerðd dr. Niegrin gi'ein fyniir
þeim 'sikiilyrðtuim', siem fullnægja
þiyrfti, >ef vaiminliegur friður ættí
ajð Sást á Spáni. Þaiu voru á
tíes’sa teið:
1. Að sjálfstæði Spánar eða
■landa þess verði í engu akert
og iaillir útlertdir hemnenn fluttir
á burt.
2. Að spönsku þjóðiinni veirði
giefinln ikostur á að velja sitt ledgið
stjómskipulag.
3. Aðí engar hefnd'aimáðis'tiaifáinir
verð iigerðalr af neinuim aiðdljá
eftir að styrjöidinjni er lokdö.
Mifalar onustur geisa enin i Ka-
taloníu, og telja upprieisinanmieinn
slg hafa tekið1 þorpjn Bteirga og
Vich.
. Eitt áðalhlað FrainoO'S birtír í
daig yfirlit yfir hielztu afriek Fran-
oostjómáriininar Isíðast liðið ár.
Telur blaðið fraim þesisi fianm at-
ríði:
1. Ráðstafanir til að korna í
veg fyrir óhæfiliegain gróða.
2. Gneiðslujöfnuð á fjár'lögtuin-
urn.
3. Endurhætur á skólákerfinu.
4- Endurreisu Jiesúítáragiuinimar.
5. Nýja viunulöggjöf.
Alfooso lætnr til sln
beyra.
Alfonso, fyrveramidi Spánankon-
ungur hefir sent Fraimoo hieilla-
(ógkaskeyti í ttdjjelþú af töku Banoe-
lonai, og segist siem spánskur
maður vera honurn mjög þakk-
iétur.
Ný siglingaleið milli
Norðnrsjávar og
Svartahafs.
Sklpasknrður frá Otíer
tll Dónár, tilbúlnn 1945
LONDON í morgun. FÚ.
GÆRKVELDI var kunn-
gert, að samkomulag væri
orðið um það milli Tékkóslóva-
kíu og Þýzkalands, að bera
sameiginlegan kostnað af skipa-
skurði, sem grafinn yrði milli
Oder og Dónár og á að gera
færa siglingaleið milli Norður-
sjávar og Svartahafs.
Á Þýzkaland að leggja til
sem svarar 11 milljónum sterl-
ingspunda, en Tékkóslóvakía
16 millj., og á skurðinum að
vera lokið 1945.
BUabrant fró Svartabafi
til Adriabafs.
Júgóslaivía og Rúmieniia hiafa; á-
kveðið að byggja stímieijginliega
bifreiðabraut frá Svartiajhafi ti
ílöisíku hafnarhorgairiininair við
Adriahaf, Triesit, og á hún aið
liggja gegnum Belgrad og Bu<-
karesit.
TiJkynning ium þetta' var giefin
út eftir að fo rsætisráöbenra Jú-
gósiavíu og uta<nríiki'smálará<>
hierra Rúmeniiu höfðu tokið <við-
ræðum sínurn.
Samitímis var lýst yfir því, að
bæði ríkin myndu neka sameigin-
fega futanríkiisimálastefnu.
KJðrtfmabilið i Nor-
egi lengt npp í 4 ár.
KHÖFN í igærikveWi. FÚ.
ORSKA stórþiingið hiefir á-
kveðíið, að ákvæðin um
fengingu kjörtimábilisinls upp í 4
ár akuii einnig talka tdl yfir-
standantíi kjörtímahiiis. Fara því
kosuingar fram í Nonegi árið
1940.
4-------------------------4
Dýzka stjórnin
ðgnar Englandi.
HAn ókveöur aö byggja
jafnstðran bersltipa-
flota og pann brezka.
LONDON í morgun. FÚ.
T BERLÍN var í gær-
* kvöldi birt opinber til-
kynning, þar sem lýst er
yfir því, að þýzka stjórnin
hafi ákveðið að auka flot-
ann þangað til hann sam-
svarar að öllu leyti flota
brezka veldisins, og kunn-
gera brezku stjórninni
þessa ákvörðun. Verður
flotaaukningin hafin þeg-
ar í stað og haldið áfram
unz markinu er náð.
f brezk-þýzka flota-
málasamningnum frá 1935
og 1937 eru ákvæði, sem
heimila þýzku stjórninni
að gera þetta, ef hún telur
nauðsyn bera til,
♦---------------------— ■ ♦
Signor fiayda svarar ræðn
Roosevelts með stðryrðnm
.....■■■ 4* __
Ef landamæri Bandaríkjanna verða við Rfn verða
landamæri fasistarikjanna við Panamasknrðinn.