Alþýðublaðið - 07.02.1939, Síða 3
ÞRIÐJUDAG 7. FEBR. 1930
ALÞÝÐUBLAÐ10
♦------------------------♦
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
f fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur fré Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
1------------------------*
Repslan talar.
REYKJAVÍK — ÍSA-
FJÖRÐUR- Það er erf-
itt að líkja þessum bæjum sam-
an. Annar er byggður 36 þús-
undum manna, hinn byggja að
eins 2600. Annar er höfuðstað-
ur landsins, skipaður öllum
mestu eignamönnum landsins,
öllum tekjuhæstu þegnum þjóð-
félagsins; þar eru öll stærstu
fyrirtæki landsins, miðstöð
allra siglinga til og frá landinu
og megin þorri allrar verzlun-
ar. Hinn er svo að segja ein-
göngu byggður alþýðufólki,
verkamönnum og sjómönnum,
með litlar og stopular tekjur og
Ongar eða sama og engar eignir.
Ef afli bregst eitt ár, er voði
fyrir dyrum.
Þó héfir oft verið gerður
samanburður á Reykjavík og
ísafirði og allt af í þeim til-
gangi, að sýna ríkidæmi
Reykjavíkur og fátækt ísa-
fjarðar,
Það er eins og þegar stór-
bóndinn hefir viljað láta miða
útsvar sitt við útsvar hins fá-
tæka bónda.
En þó að aðstaða Reykjavik-
ur og ísafjarðar til. að mæta
sameiginlegum erfiðleikum, sé
alls ekki sambærileg, þá er
hægt að bera það saman, hvern
ig þessir tveir bæir fara að því
að mæta erfiðleikunum, hvaða
stefnu þeira taka upp og hver
árangurinn hefir orðið hjá
hvorum um sig.
Um fjölda mörg ár hefir verið
háð barátta um það hér í
Reykjavík, hvaða stefnu bær-
inn ætti að hafa gagnvart vax-
andi atvinnuleysi og auknu fá-
tækraframfæri. Aðaldeiluaðilar
í þessum málum hafa verið Al-
þýðuflokkurinn og Sjálfstæðis-
flokkurinn. Alþýðuflokkurinn
hefir haldið því fram, að bær-
inn ætti að hefjast handa um
atvinnuframkvæmdir, einmitt
þegar atvinnuleysið væri vax-
andi, að hann ætti að ráðast í
útgerð. setja á fót verksmiðju-
rekstur og gangast fyrir bygg-
ingarframkvæmr’ým í allstór-
um stíl. Sjálfstæðisflokkurinn
segir aftur á móti: Það væri
fásinna af bæjarfélaginu, að
hafa afskifti af atvinnulífinu,
hann getur ekki ráðist í útgerð
eða stutt að nýjum atvinnu-
tækjum meðan atvinnurekstur-
inn gengur erfiðlega hjá ein-
staklingunum. Það nær heldur
ekki nokkurri átt, að bærinn
fari að grípa fram í fyrir ein-
staklingsframtakinu um bygg
ingar. Þessi stefna hefir ráð-
ið. Sjálfstæðisfloklcurinn hefir
verið og er alls ráðandi í bæj-
arstjórninni.
ísafjörður hefir hinsvegar
framkvæmt stefnu Alþýðu-
ílokksins.
— Árangurinn?
Hér í Reykjavík er vaxandi
»tvinnul®ysi og þar af leiðandi
vaxandi fátækraframfæri, —
hækkandi útsvör og skattar,
auknar skuldir bæjarins og
svartsýni um framtíðina. Hús-
næðisvandræðin fara vaxandi,
bærinn greiðir svo hundruðum
þúsundum króna skiftir árlega
í húsaleigu fyrir styrkþega sína
sem margir hverjir eru full-
vinnufærir, lóðir bæjarihs
standa ónotaðar og framleiðsla
byggingarefnis, sem bærinn
sjálfur á, er stöðvuð vegna þess
að ekki er not fyrir það, að raf-
magnið er ónotað, skattar koma
ekki af óbyggðum húsum eða
lóðum o. s. frv.
Á ísafirði er komið upp nýj-
um atvinnutækjum- Atvinna
skapast fyrir atvinnulitla sjó-
mann og verkamenn, styrkþeg-
arnir hverfa af bænum, að fram
leiðslustarfinu, þeir sem unnið
geta. Atvinnuleysið minkar og
fátækraframfærið minkar, þeir
sem áður voru þyggjendur í
bæjarfélaginu gerast veitend-
ur, þeir greiða sín útsvör og
skatta eins og aðrir þegnar.
Þegar slík reynsla er fengin
— á að vera hægur vandi fyrir
almenning að dæma á milli.
Hér er ekki um fullyrðingar að
ræða. Hér talar reynslan sínu
skýra máli til hvers eins.
Norska beitusfldin
og Atjerðin.
UT AF GREIN, sem vinur
minn, Runólfur Stefáns-
son skipstjóri frá Holti, hefir
skrifað í Alþýðublaðinu 2.
febr. í tilefni af viðtali, sem
Morgunblaðið átti við mig ný-
Iega, vil ég taka fram eftirfar-
andi:
Það er alls ekki rétt hjá Run-
ólfi, að norsk beitusíld geti ekki
verið góð vara. Janúarveidd,
norsk hraðfryst stórsíld, hefir
reynst hér góð beita, enda er
hún þekt af fjölda sjómanna.
Það er rétt hjá Runólfi, að sein-
fiskuð norsk síld, t. d. Hauga-
sundsíld, er léleg beita. Enn-
fremur hefir stundum verið
flutt hér inn ísuð seinveidd
norsk síld, sem ekki hefir reynst
vel, enda oft skemst í flutning-
um hingað.
Eins og nú er ástatt hér með
beitu, er það mjög varhugavert,
að slá fram staðhæfingum sem
ekki hafa við rök og raunveru-
leika að styðjast.
Það er í sjálfu sér ekkert að
athuga við það, að byrja síld-
veiðar strax nú í febrúar, með
styrk Fiskimálanefndar eins
og Runólfur leggur til- En í því
sambandi vil ég þó minna á, að
fyrir nokkrum árum gerði
Fiskimálanefnd út varðskipið
Þór til síldveiða að vetrinum,
en fékk enga síld. En á meðan
Þór stundaði þessar síldveiðar,
óð síldin á land í Grindavík,
Keflavík og Hafnarleir, en sú
síld reyndist, því miður, léleg
beita, vegna þess hve horuð
hún var.
Óskar Halldórsson.
í Hólum í Hornafirði
hefir verið sett upp 650
watta rafstöð, sem knúin er
með vindi. Þarf hún aðeins 3
vindstig til þess að starfa. Raf-
geymar endast í 2—3 daga, þótt
logn sé. — Vélin stillir sig að
mestu leyti sjálf í hvassviðrum
og má stöðva hana alveg í stór-
viðrum. Stöðin gefur nægileg
ljós í íbúðar- og peningshús,
og til ýmissar annarrar smá-
iðju á heimilinu. Umsjónarmað-
ur verksins var Gísli Björns-
son rafvirki í Höfn- (FÚ.).
Útbmðið Alþýðubkðið!
Helgi Hjörvar:
Ráðstöfnn fræðslumála-
stjóraembættlsins.
Athaoasemd vlð orein Aðalstelns Sigmnndssonar.
—------—♦ ...—
ESS munu fá dæmi, að nýj-
um embættismanni hafi
verið tekið með eins almennri
ánægju af þeim, sem hann; var
yfir settur, eins og þegar Ás-
geir Ásgeirsson varð fræðslu-
málastjóri- Því miður virðist
sem nú sé annað uppi, ef marka
mætti grein Aðalsteins Sig-
mundssonar í Alþbl. í gær.
Aðalsteinn, sem er einn af
nerkustu mönnum kennara-
stéttarinnar, véfengir ekki
mannkosti né almenna hæfi-
leika séra Jakobs Kristinsson-
ar, né „persónulegt ágæti um-
fram flesta menn“, eins og
hann kemst að orði sjálfur, og
er þetta út af fyrir sig ekki
nema hyggilegt. En hann segir
hiklaust, að hann „kunni“ ekki
það verk, sem hann er settur
til.
Ég þykist eins kunnugur ís-
lenzkum fræðslumálum og Að-
alsteinn Sigmundsson, eða hver
annar af íslenzkum kennurum,
þó að ég hafi nú horfið frá þess-
um störfum fyrir nokkrum ár-
um. Og mér þykir Aðalsteinn
taka upp hæpinn málstað og á
vafasaman hátt, þó að hver
maður muni virða við hann
hreinskilni hans og bersögli.
Höfuðatriðið frá sjónarmiði
Aðalsteins er það, að fræðslu-
málastjóri hafi hina réttu
„kunnáttu“. En hvað þarf hann
þá að kunna? Aðalsteinn sér
fyrst og fremst ekkert nema
barnafræðsluna. Það sjónarmið
er að vissu leyti réttmætt, að
vísu. En þarf fræðslumálastjór-
inn endilega að vera kennari úr
smábarnabekk? Þarf hann
endilega að geta sjálfur kent
söng og leikfimi? Á hann endi-
lega að hafa gengið sjálfur all-
an Leggjabrjót „aðferðanna",
sem farið hafa yfir skólaheim-
inn hina síðustu áratugi, sem
hver um sig átti að verða end-
urlausn, sem margar hafa fært
eitthvað nýtt, margar ekkert,
margar heimsku eina og hé-
góma, og allar báru og munu
bera að hinum sama gamla
brunni: að meginvelferð í upp-
eldismálum og fræðslumálum
hvílir fyrst og síðast á mann-
gildi kennaranna og mann-
dómi, hvers einasta eins. Skyldi
ekki verða nokkuð líkt um
sjálfan fræðslumálastjórann?
Séu nýjungarnar góðar, kunna
manndómsmennirnir einir að
taka þeim, hinir apa þær og
fordjarfa.
Kunnugt er það, að fræðslu-
málastjóri er að lögum yfir-
maður allra skólamála í land-
inu, næst kenslumálaráðherra.
Þetta gerir, að formsins vegna,
þó að ekki væri annað, mundi
þykja illa við eiga að setja í
stöðuna mann, sem ekki hafi
háskólapróf. Þetta atriði eitt
útilokar þegar flesta þá menn,
sem hafi „kunnugleika og
reynslu í barnafræðslu lands-
ins“. Og ætli það sé ekki ein-
mitt þetta formsatriði, sem
veldur því, að Helgi Elíasson
varð ekki fræðslumálastjóri,
sem kennarastéttin mundi þó
hafa tekið mjög vel.
Grein Aðalsteins (og enda
bréf kennarasambandsstjórnar-
innar, sem hann vitnar til)
bendir talsvert eindregið til
eins manns eða tveggja, Sigurð-
ar Thorlaciusar og dr. Símonar
Ágústssonar. En Sigurður
Thorlacius er ekki síður á þarf-
legum stað þar sem hann er;
fyrir sérnám hans og reynslu
er engu minni þörf í stærsta
barnaskóla landsins heldur en í
sjálfu fræðslumálastjóraemb-
ættinu. Svipað er um dr. Símon
Ágústsson. Bíður hans ekki
það, sem nú er svo fast að
stefnt, að verða höfuðfræðari
kennarastéttarinnar sem há-
skólakennari í uppeldisvísind-
um? En til þess er hann manna
kjörnastur, vegna lærdóms
síns. Verður þá starfskröftum
þessara manna betur varið ann-
ars staðar?
Höfuðstarf fræðslumálaskrif-
stofunnar eru auðvitað barna-
fræðslumálin. Þau eru nú og
verða sjálfkrafa áfram í hönd-
um eins hins bezta manns, sem
borið hefir gæfu til að vinna
sér á unga aldri vinsældir og
traust allrar kennarastéttar-
innar fyrir dugnað, góðvilja og
þekkingu. Ætli nokkur hætta
sé á, að Jakob Kristinsson mis-
beiti valdi sínu stórlega gegn
þessum góða ráðunaut sínum?
Hlutverk fræðslumálastjóra,
eins og þessi mál hafa nú skip-
ast, er fyrst og fremst sjálf yfir-
stjórn málanna, harla hliðstæð
yfirstjórn ráðherra- En enginn
maður gerir þá kröfu til ráð-
herra, að hann hafi sjálfur unn-
ið hvert verk, sem undir hann
fellur. Mentamálaráðherra get-
ur verið ágætur, þó að hann
kunni lítið á ritvél.
„En til að stjórna landi og lýð
þarf langtum meira — og
annáð“,
segir Hannes Hafstein. Fræðslu-
málastjórinn þarf fyrst og
fremst að vera yfirstjórnand-
inn, víðsýnn, félagslega þrosk-
aður maður, að sjálfsögðu
kunnugur skólamálum og al-
mennum mentamálum, vitur
maður, sem skilur sinn tíma,
mannkostamaður, sem allir
megi treysta til góðrar sam-
vinnu og drengilegra úrskurða.
Nú er séra Jakob Kristinsson
alkunnur maður, gáfur hans og
skarpleiki, heilög alvara,
mannkostir og manndómur.
Hann er reyndur sálusorgari og
skólamaður. Hann hefir um
langt árabil tekið við ungling-
unum úr barnaskólunum til
framhaldsfræðslu. Skyldi hon-
um þá vera öldungis ókunnugt,
hvar skórinn kreppir á því
sviði? Enginn vænir hann um
að verða nokkurs manns veifi-
skati- Hvers er honum þá svo
sérstaklega vant? Skyldu hon-
um ekki endast vitsmunir til að
skilja höfuðatriði íslenzkra
skólamála?
Aðalsteinn Sigmundsson
kemur með reglustiku sína úr
skólastofunni og ætlar að mæla
Jakob Kristinsson með henni.
En kvarðinn hentar ekki. Aðal-
steinn tekur skýrt fram, að séra
Jakob hafi hætt skólastjórn
vegna heilsubrests. Þetta er
tæplega heiðarlegur málaflutn-
ingur, ef Aðalsteini er efnið
kunnugt, sem honum má vera.
Þó að heyrnin bagaði séra Jak-
ob við skólastörf, þá kemur það
ekki þessu máli við. Þessar
hálfkveðnu dylgjur kasta rýrð
á alla grein Aðalsteins og mál-
Dlesel- og Semi-Diesel laráoflfumötorai*
feefir verið er og mnn verta
belsti mótor fisbiflotaas.—
Hann er notaður um land
alt af bátunum, sem fiska
MEST og ganga BEZT, og
nýtur því heiðursnafnsins:
mótor II^klflotföMS
Helsti
er sterkur, gangviss og
sérlega einfaldur í með-
ferð og sparneytinn.
Enginn mótor hefir fyrir-
liggjandi jafn víðtækar
varahlutabirgðir.
Gísli J. Johnsen
REYKJAVIK
Símar: 2747 og 3752.
stað hans. Haraldur Níelsson t-
d. hætti prestskap vegna heilsu-
brests, en vann þó sitt merkasta
verk sem predikari eftir það.
Þeir, sem eitthvað þekkja til
meðal kennarastéttarinnar,
munu taka heldur lítið mark á
grein Aðalsteins, eða jafnvel
skilja hana alt öðruvísi en hann
ætlast til. Og þessi uppsteitur
hans verður harla marklaus.
Greinin mun kasta nokkrum
skugga á kennarastéttina,
fremur en hitt, vegna þess,
hvernig hún er skrifuð. En fáir
munu láta sér til hugar koma
annað en að hinn nýi fræðslu-
málastjóri nái fljótt góðri sam-
vinnu við kennarastéttina, og
þar með einnig Aðalsteín Sig-
mundsson.
25. 1.
Helgi Hjörvar.
Sími 1456 hefir verið, er og
verður bezti fisksími bsajarins.
Hafllði Baldvinsson,
Ásgeir Einiarsson
dýnalæknir lnefir undanferið
feiigist við rannsóknir á mokkriu'm
bæjunr í Viopnafiröi á fjárpest
peirri, ier kölliuð er „Johnies«sýki“
eða ,,Jónis-sýki“, —■ en hið liat-
neska nafn hieniniar er paratuiber-
culosis. Hér hefir sýkin leiiranig
veri'ð npfnd „berklabróðir“. — I
Krosisavik reyndust 192 kindur
sjúikar á Hielliisfjönubökkum 12, í
Syð’riivík 62 og á Skjaldpings-
stöðum 5. Þessum kindluni hiefir
ölllum verið slátrað tafiarlaust. —
Viisisa, er fyrir því, að sýki þiesisii
er npkkuð útbrieidd um sveitma.
Ákviéðiið er, að Ásigieir Eimarisson
haldi áfmm rannsóknum sínium á
útbreið;siiu sýkimiar. FO.
Gjialdþnotabu eldspýtnakóngsins
Ivars Kreugens hefir nú loks ver-
15 geirt iupp, og nema skuldimar
1370 milljónum kr., en eignimar
8 milljónum. FO.
Auglýsið í Alþýðnbkðinu.