Alþýðublaðið - 08.02.1939, Blaðsíða 2

MIÐVIKUDAG 8. FEBR. 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐUEFNI
New-York sýningin ogpátU
taka. okkar. Mikill kostn-
aður, sem mun pó fást
aftur, jafnuel margfaldur.
Vísur um veðurblíðuna á
Suðurlandi eftir Bjarna
Eggertsson. Afreksverk al-
pýðumanna: Bréffrá Sveini
Sœmundssyni. Strœtisvagn
arnir og nýja skipulagið.
jUtiuganir Hannesar á horninu.
EFTIR því sem við almennir
leikmenn getum áttað okkur
á fyrirkomulagi íslandsdeildar
heimssýningarinnar í New York af
frásögn sýningarráðsins hér í blað-
inu er ekki annað að sjá, en öllu
sé vel fyrir komið og að þátttaka
okkar í sýningunni geti orðið okk-
ur til sóma. Val forgöngumanna
hefir og tekist vel, svo að vænta
mætti að vel yrði samrýmt hag-
sýni og myndarskapur. Þetta er
fyrsta sinni. sem við íslendingar
tökum þátt í slíkri heimssýningu
og er því auðvitað ákaflega nauð-
synlegt að vel takist til. Sýningar-
ráðið telur, að þátttaka okkar í
heimssýningunni muni kosta 350
þúsundir króna. Hefir ráðið þegar
fengið 300 þúsund krónur frá rík-
inu, Reykjavík og ýmsum fyrir-
tækjum. En þó að þetta sé all-
mikið fé, þá er þessi þátttaka okk-
ar svo þýðingarmikil, að í það
dugir ekki að horfa.
*
Vetrarmildin er jöfn um land
alt. Bjarni Eggertsson skáld á
Eyrarbakka sendir mér eftirfar
andi stökur, sem eru veðurfars-
lýsing um þessar mundir í Ár-
nessýslu:
.,Það við fáum senn að sjá,
sá er vetur bezti.
Fjallatirídum efstu á
aldrei snjóinn festi.
Austan heiðar okkur hér
. ekki er bagi að snjónum.
Hellisheiði aldrei er
ófær gíraljónum.
Búum manna er blessun trygð
brosa sólskinsdagar.
Suðurlands um breiða bygð,
blasa auðir hagar.
*
Nokkurt hlé hefir orðið á skrif-
um mínum undanfarið. Ástæðan
DAGSINS.
var sú, að ég hafði lítinn tíma,
Ég þakka öll þau mörgu bréf, sem
mér hafa borist og lofa ég nú að
taka þau til athugunar næstu
daga.
*
Frá Sveini Sæmundssyni frá
Breiðagerði í Hafnarfirði, fékk ég
nýlega þetta ágæta bréf og vildi
ég gjarnan fá fleiri slík bréf frá
slíkum manni:
..Fréttir vantar ekki nú á tím-
um. Útvarp og blöð flytja fólki
daglega fréttir af því, sem alment
þykir markverðast. Það þykja
mikil tíðindi, ef eitthvert farar-
tæki, á láði eða í lofti, nær meiri
hraða en áður hefir þekst. Ferða-
lög konunga, forsætisráðherra
stórþjóðanna og annara stórmennas
— þykja mikil tíðindi. Þá ber það
og við, að blöðin segja lesend-
um sínum fréttir af því, hvaða
hefðarkonur í Evrópu skari nú
fram úr um fagran búnað o.s.frv.”
*
„Hitt er aftur á móti furðu fá-
títt, að blöðin skýri lesendum sín-
um frá afreksverkum alþýðu-
manna þeirra, sem sýna fágætan
og lofsverðan dugnað á einhverju
því sviði. sem öðrum mætti verða
til fyrirmyndar. til dæmis því, þeg-
ar verkamenn ala upp sjtóran
barnahóp, án þess að þiggja til
þess nokkra hjálp, og hafa ekki
meiri tekjur en margur einhleypur
maður eyðir nú á tímum.“
*
,.Hér í Hafnarfirði eru hjón sem
ég þekki vel, Halldór Halldórsson
frá Sauðholti og Ólöf Bjarnadótt-
ir. Halldór hefir aldrei haft neina
fasta vinnu, hann stundar land-
vinnu og sjómensku, jöfnum hönd-
um, eftir því sem á stendur, og
hefir meira að segja oftlega verið
heldur heilsutæpur. Þessi hjón
eiga 9 börn, 7 fyrir innan ferm-
ingu, en 2 nýlega komin yfir ferm-
ingaraldur. Þau hafa ekkert við að
styðjast nema vinnu Halldórs,
sem raunar er afburðaduglegur
verkmaður, en hefir þó vitanlega
oftlega stopula vinnu á þessum at-
vinnuleysistímum. Þrátt fyrir
þessar erfiðu aðstæður þiggja þessi
hjón enga opinbera hjálp til fram-
færis sínum stóra barnahóp, og
eru þó börn þeirra vel útlítandi og
vel upp alin í hvívetna. Ætla ég
að ekki muni margir feta í fót-
spor þessara hjóna um afkomu í
Hafnarfirði eða Reykjavík, en urn
það er fátækrastjórnum þessara
bæja bezt kunnugt.“
Ustdans Etlen Kid
í Iðnó á f ðstudaginn
ELLEN KID dansar.
E1
LLEN KID danskona hefir
ákveðið að halda listdans-
sýningu næstkomandi föstu-
dagskvöld klukkan 8V2 í Iðnó.
Frúin hefir haft dansskóla hér
í Reykjavík undanfarna tvo
vetur og kent listdans.
Á danssýningu þessari tekur
hún til meðferðar lög eftir
Brahms, Schumann, Sibelius
og fleiri í þeim tilgangi að
túlka verk þessi með hreyfing-
um, en slík danssýning hefir
sjaldan eða aldrei sést hér áð-
ur. Undirleik annast hinn ágæti
píanóleikari Carl Billich.
Frúin hefir stundað nám í
danslist við Chemnitzer Stadt-
theater á Saxlandi og víðar og
hefir dansað í nokkrum- kvik-
myndum og starfað við leikhús
í Þýzkalandi, Ítalíu og Spáni.
,,Á þessum síðustu tímum virð
ist það fara mjög í vöxt, að allt
sé heimtað af bæjunum og yfir-
léitt .af því opinbera, og munu
jafnvel vera dæmi til þess, að
heilsuhraust £ólk með l.étt heimili
þiggi af sveit að staðaldri. Afkoma
þessara hjóna, sem ég hér hefi
nefnt — er mikið afreksverk,. og
stingur mjög í stúf við það al-
mennasta nú á tímum. Vonandi
eiga þessi ágætu hjón einhverja
sína lílca um afkomu, þótt mér
sé ekki kunnugt um það. En slíkt
fólk innir af hendi svo merkilegt
lífsstarf, að mér finnst ekki mega
minna vera, en því sé á lofti hald-
ið, því sjálfu til maklegrar sæmd-
ar og öðrum til fyrirmyndar.“
*
Ég hef orði.ð var við það, að hið
nýja skipulag áætlunarferða
Strætisvagna þykir að ýmsu leyti
slæmt. Vildi ég gjarna fá bréf um
þetta atriði,
Hannes á horninu.
Auglýsið í Alþýðublaðinu.
Stjóm danska sáttm á:a,sj óðsistis,
• Qaiusík-aslaníd'&k Forbundsfotid,
afuglýstxr, aö í vór verhi til reiðu
mn 20 þú». kr., seun samkvæmt
tilgaingi sjó.Ösinis má verja: 1. Txl
eflxngar hinu arídliega sambandi
milli Dainimerik'ur og- íslands.. 2.
Til eílingar íslenzkum vísinda-
ramiíóknum. 3. Til styrktar ís-
lienzkiutn námsríiönínum. Mó veita
sty-rp til livers kynis skóhináms í
Ðanmörku og annars þess, sem
jesr í saanrætni við oíangreindan
tiigang sjóðsins. Umsöknir meö
nákvæmmn, upplýsiiinguim skulu
(vjera ikorrínjar í liiendur sjóösitjóm-
arinnar fyrir 1. marz. n. k., árit-
aöar þannig: Til Besfyreisen for
Dansk-islandsk Forbundsfond,
Christiansgade 12, Köhenhalvin K.
(Sendiherrafréít.)
Rakara- og hárgreiðslustofur j
bæjarins opna ekki fyr en kl.
1 á morgun í tilefni af árshá-
tíðinni í kvöld.
H. R. Haggard:
Kynialandið.
isi
— Bnú? aagði Júana qg stóð á öndinini; —- þetta,
sem er glierhált og briaitt eius og húsweggiur! Það gæti
ekki einiu sinlní neiwn fugl fótiað isig á þessiu.
— Heyrðtu, Otur! íók Leonard fraini í. — Aninaið-
hvort ert'u |að gera að gaimni þiíniu, eða þú ert orðiinn
brjáláðiur. Hvmrnig ættum við að geta komisit þarna
yfir um? Við moliuiðlulmst /siurídur í smá'sfykki, áðtnr ien
við kæmumst firnm faðma.
— Ég skai segja þér, Baais, hvernig við werðum að
' gera það. Við vierðum hvort uim sig áð setjast á ei,na
af þessíum iieiluin, sem liggja hér alt í kri,ng- Ég
veit það, því að ég hefi neynt það.
— 'Ætlarðu að segja mér, að þú hafir farið þanmai
yfir iuim á steini?
— Niei, Baas; en, ég hefi sent þrjá steina yfrr uim.
Tveir komust alla leið heilu og höldríu; ég hoirflði á
pá komast yfir luuh, 0g einjn hvarf á miðri Íeiö. Ég
held, að þar sé gat á brúnini; en við verðum að hætta
ó. það. Ef Steiinininn er nógu þungur, stciduir hamin
yfir gátið; ef hann gerir það ekkx, föruxn við niöur uan
gátið, og þá er örðugieikum okkar liokið.
— Ouð minin góður! sagði Leonard og þurkaði á
sér ennið með halndarhakiniu; — þietta er Ijóta ferða-
lagið. Er enginn anmair vegur til?
— Ég get engan séð, Baás, nexna fyrir fugl.a, og
ég held það væri betra fyrir okkur að hæíía þessu
mási og fara að búiaisit af st,að, því að prestarnjr eru,
enin að baki okkar. Ef þú vilit stánda á veriði þairniá
á hálsinium, svo að ekki rerði kottniið að okkur óvör-
lum, þá skal ég leifta að steinuim ,til aið sitja á
yiír um.
— Hvað *igurn við að g#ra við miaríná'nn þarna?
sagöi Leonard og beniti á Nam, siean ,lá á grúfu á
snjómum, eims og það væri siíiein.lii'ðið yfir hiann.
— Ó! yið verðum að hafa hawn hjá okkur dálitla
Sitund, Balas; það getur oxiðið gágn að hqnuim, ef
þessir presitair koina. Kami þeir ekkii, stoul.. ég talaí
við baun úður en . við teggjum af stað, Hamm er
sqfaindi og getiur ekki hlaupist á burt. '
Svo fór Leonarid efst upp á hálsinn, eitthvað tíu
faðnxa þaðan sem þau voru, og Otur fór aö Jqita að
lientugum sieir.um.
Af Júönrnu er það að. segja, að hún sxiéri jsétí
frá ísbrúiríni, því að hún þorði náutnast að líta. á
hána, og sejtist á sbein einn. Um Jeið og hún gerði
þáð sdógust steiinamir í sikjóð'utnlnji í bnén á henni og
hriinglaði í. Hanini datt í hug að hún skyldi skoða
þá meðan hún beið þarna, sumpart vogna jxeás,,. að
han,a langaði til alð sinúa huga sínuan frá. þessairi'
hræðiiegu eldriaun-, sem fyrir hemni lá, og sumpárt
gerði hún það tiil þess að svala forvitni sáaini, sem
ckki var nema eðlileg. Hún oprnaði skjóðiunta, sttakfe .
fingrunuin niðjuir I hana og tqk upp úr henni liyern
gimsteininn á fætur öðrutn, stærstlu- gimisteinajna, serni
þair var hrúgiað siaman, og ráðaði þeim á S'teiniini
hjá sér. Tæpa mínúíu horfði hún fagnandi á síikt
sialmsafn af afíalr dýrimæt'um- ginisteiiium, að annað
eins hefir engrí hvítrii konu aúðinast að sjá, jafnvel.
ckki í sínium frálieituistú draúrnuim; saainást áð segja
lxlaifði Júanna aidnsi hialdið fyrr en nú, að. það væri
hlugsánlegt, að svo dýrðliegir steinar gætu yerið. til
héma miegiin við. þann garð, sem aðskilur oss frá
htenarM.
Fyrst vo.ru stórir salfírar, il.la. ténmgsmyndaðir, og
tveir afarstórir hnöttóttir noðástiemair; þeir höfðu ve.rið
í augum líkneskjurítmr miklu, en verið teknir buirt
morguninn, ,sem- þau komu. Svo var hjariamjmdaðujj
roþas'teiim, mieð ágætuim lit, qg alveg ógalláður, næst-
u,m því eins stpr og krákuegg, og- hafði hann
á fórnfæriingardögum sk-reytt brjöst æðsta prests Þoku-
lýðsins um marga mainnlsialdra. Svo komu hin mwatú
Yið vitum öll, að það er maturinn, sem við lifum á. En nú
á tímum er önnur hlið á málinu, sem menn reyna að kunngera
einnig, en það er það, að við deyjum einnig af matnum, eða að
minnsta kosti veiklumst af honum. Þess vegna ætti sérhver okk-
ar að spyrja sjálfan sig: Lifi ég heilbrigðu lífi? Því miður verða
margir hér á landi að játa, að svo er ekki, eins og sést á því, sem
hér fer á eftir.
1. Sjúkdómar kosta landið meira árlega en öll verkföll
og verkbönn.
2. Mataræðissjúkdómar eru allra sjúkdóma tíðastir-
3. % hlutar allra krabbameina eru 1 meltingarfærunum.
- 4v Við erum ein af tannlausustu þjóðum í heimi, af því
að mataræðið er yfirleitt rangt.
Þetta eru staðreyndir, sem tala sínu greinilega máli, og
yegna þessa vinna læknar vorir og aðrir að því að auka mjólkur-
neyzlima.
Mjólkin er eitt-af helztu næringarefnunum. Það er ef til
vill óþarfi að segja þetta, því að a-llir vita það-
En hvers vegna er mjólkin undirstöðuatriði í öllu heil-
ríæmu mataræði?
(Þýtt úr norsku),
Ýmsir kunnir læknar og meltingarfræðingar hafa svarað
þessari spurningu. Eitt af þeim svörum, frá prófessor E. Lang-
feldt, var birt hér í blaðinu nýverið, undir yfirskriftinni: „Hvers
vegna eigum við að drekka mjólk.“ Fleiri munu verða birt síðar,
ingu á norrænuim bókmi&nit|uim
mjeðal þeinra þjóða, ier á enska
tungu mæla. Er þetta fyrsta riitið
á en-sku, siem gefur yfiiriit i einnli
heild um allar (ieða þvi nær allar,
— Fæneyinga vaníar) norræn’ar
bókxnientir. — Fiininar eru tekinir
mieð af mienningarsögufegum á-
stæðum, þó að fmskan sé ekíki
norrænt mál. Hér er einnig gerö
gxiein fyrir &kandinavisk-amieris'k-
um bókmentum hvierrar þjóðar-
innar sérstaklqga.
Dr. Richard Beck befir saimiö
kaflana urn ís'lenzkar, amierMr-
íslenzkar og fLnskar bókmemtir —
og enn fi!emur kaflamn uim axne-
risik-iionskar bókmientir. Sýnir þ xð
gllögt álit það, sem hann hefir
unnið sér mieðal fnæðimainnia i
þesisUm grieinum vestanhafis, að'
honurn skuli hafa verið falið
þetta verk; enda befiir bann ritað
imargt urn ísílenzkar og aðrar nor-
rænar Ijókmentir í merk tímarit
Ióg blöð þar í landi. Er þar slkiamt
af að segja, að yfiriit þessi eru
prýðllega samin og höfúndiinum
til sóma, enda er tann næmiúr á
gildi bókmeríta og gagnrýnandi
góður, en sjálfur prýðilegt iskáld,
cina og sjá má á Ijóðabók hans,
ér út feom árið 1929 og Ljóð-
mál nefnist, en þó ennþá frekar
af ým-sium kvæðum eftir bainn,
sem isíðian hafa birzt í blöðum og
tímaritum, t.. d. i „Eimxpiðinini“,
,,Samtíðin!xi“, „Skinfaxa" og
„KirikjU!ritinu“. Bera þau vott um
innilegar tilfiinningar, skáldliega
andagift og smiekkvíisi, 'sern
hvexigi skieikar.
Það er ekki lítils virði fyrir
okkur islendinga, að eiga silík-aí
fræðimenn og frömuði bófcmtearta
vorra, sem dr. Riciiard Betík ier,
í prófiesisorasæti við inerka ame-
riisfca há'skóla. Menn leins og
Halldór Hermannisison, Ricliaird
Beck og Stefán Eiinansisian erju
okkur ömetan'liegir.
Jatoob Jóh. Smári.
Skólaskýrsla -
Meníaskólains á Akureyri yf-
ir árin 1936—37 og 1937—38, er
riýkomin út. Auk skýrislu luim
niemiendur og störf skó'lains flyt-
ur sikólaskýnslan nokkrair ræður
eftir skólameistarainn og grieinar
eftir Steindór SteindórsBon frá
Hlöðum, náttúrufræðikennara.
Alþýðublaðið, árgangur 1934
til ’5 og Sunnudagsblað Alþýðu-
blaðsins frá byrjun og til árs-
ins 1936, er til sölu, Fornsalan,
Iiverfisgötu 16.
The history of the
SCANDINAVIAN LITE-
RATURES .... Based in part
- on the work of Giovanni
Bach. With additional sections
by Richard Beck, University of
North Dakota, Adolph B. Ben-
son, Yale University, Axel Jo-
han Uppvall, University of
-Pennsylvania, and others ....
New York — MCMXXXVIII.
(Bókmeníasaga Norðurlamda ..
bygð að nokkru Ieytí á riti G.
Bacbs, með viðhótarköflum eftir
Ricbard Beck ..., Adolph B. Ben-
son .... Axel Joban Uppvall ...
og fleiri.)
í bók þeásari er yfirilit úm bók-
mentir Noröurlandabúa, þalð er
að segja Norðmanna, Svia, Dalna,
islendinga og Finna, bæ'ði hisrna
sænskumælandi Fininlendiinga og
þeirrá, er finsku tala og rita.
Er þetta mikið vlerk óg mierikillegt
og ætti'-að geta stuðlað að þekk-
undur þessa fjársjó.ðs, tveir óviðjafnamliegir stieinairi
annar safír, qg hinn roðasteinn, og var safirinn í
líkingu dverglíkneskjuraiar, en roðastidiinninn var mynd
af Vatnahúainuim voðalega. Svo komu aðrir stqiinalr —
tylftir af þetm — smrni.r illa slfpaðir, og aðrir eí'ns og
þeir komu úr námunúin, en hver einasti þeirra bafði
veriö . valinin fyrir óvenjulega stærð, gallaleysi, eða
; eius'taka litprýði qg íegurð.
Júana setti þá í raöir og starði á þá friá siéri
nunxin — ,og bvari er sú kona, isem iekki miundi hafa
gert. það? — þangqð til hún gleymdi því, hve. hrylli-
lega. st.öð ,á fyriir-hemni — gleymdi öll|u, niema hiinuim
dýrðlega-yndisleik og hiniu óendanJega verðmæti þessaj
gixnls’tieina auðs,. sem henni haföi telúzt að vinna,-hainda
Leonard. - ’ ... -
Meðal, annars, sem henni giieymdist á þesisum augnai-
hlikum, var návist Narns, sem va’r yfirkominin af reiði
og þreyt.u, lá á snjóníum: ekki full 12 skref frá henni
og sýndist verá meðvitundarlaus. Hún sá baum ekki
þegar hann lyfti upp höfðinu og leit á hainla meði
jafn kuldalegum og grimdariiegw™ svip eins og Otur
hafði 'Séð. í ialugum Vatnabúainls, þegar hanu iyfti höfð-
inu upp ,af stejnrúmi sín|u. Hainin velti sér hægt og
hægt tid hennar ef.tir snjóríum og lá kyrr oftjWitla
'stund milli hvers snúnings, en hún isá han|n ekki,
því að nú var hún að tína steinatma aftur hvem eftir
annan o.fain i skjóöuna......
Loksins var Júaninla búin aö tíinia þá alla ofain í
skjóðuna, qg andvarpa'ði dró hún saiman opið — því
að henni þótti fyrir því að missa sjónar á svo yndís-
^ fögmm hlutum — ög ætlaði að fiara að bengja skjóð-
•una aftur ttm hálsinrí á sér. ,
Á því augnabl.iki var það, alð hönd einni, visliinni|
og magurri laf elli, brá fýrir augu hennar; höndin þnedf
í' skjóöuna örskjótt, <eins og öm hefði læft í hana klóm,
iínum, og peif hana-af Júönnu. Hún stökk upp og
æp.ti af hræðsilu, því að þarna var Nam með gimstei.n-
anja í henidi séir, og þau’t frá heimi með ótrúiiegum
-hraða. Otur og Leomard heyrðu ópið, héldiu aö priest-