Alþýðublaðið - 20.02.1939, Blaðsíða 3

MÁNUDAG 20. FEBR. 1939.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
•-------------------------*
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
i--------------------------♦
í „hernaðarðstaDdi“
VIÐ og við heyra menn það
í fréttum frá útlöndum að
ein og önnur borg eða hérað sé
lýst í ,,hernaðrástand“. Margir
munu þeir, sem ekki gera sér
það ljóst þegar þeir heyra þær
fréttir hvað þar er eiginlega
um að vera. Þó munu flestir
skilja að einhverskonar ófrið-
ur eigi sér þar stað- — Hér á
landi er þetta óþekt fyrirbrigði
fram til þessa. En nú er svo
komið að í Hafnarfirði má raun-
verulega telja, að um hernað-
arástand sé orðið að ræða.
Deilan sem þar stendur yfir
er engin vinnudeila. Það er ekki
deilt um kaup og kjör verka-
fólksins í Hafnarfirði. Deilan
er pólitísk að eðli og uppruna
og afleiðingar hennar hljóta að
verða pólitískar.
Það, sem ekki hefir gerst
hér á landi síðan um siðaskifti
er nú að gerast á ný. Ofbeldis-
flokkur kommúnista studdur af
nokkrum hluta Sjálfstæðis-
manna fer með (vopnað) lið til
Hafnarfjarðar til þess að leggja
þar til orustu ef svo skyldi
bjóða við að horfa.
Öll lög eru brotin og fótum
troðin af þessum óaldar- og of-
beldisílokki. En það sem er þó
lang merkilegast við þetta er,
að Sjálfstæðisflokkurinn skuli
vera megin stoðin í þessu of-
beldi. Forsprakki innrásarliðs-
ins fer á fund Sjálfstæðismanna
í Hafnarfirði til þess að fá þá
til þess að standa með sér að
ofbeldisverkunum og brjóta lög,
sem þeir sjálfir hafa heimtað
að sett væru-
Ríkisvaldið er og hefir alla
daga verið veikt hér á landi.
Það getur ekki afstýrt slíkum
vandræðum sem þessum með
her, eins og tíðkast erlendis,
því hér er enginn herinn til.
Það getur reynt sættir — og
gerir það — og ef til átaka
kemur er það eitt hægt að bjóða
út liði til þess að „stilla til
friðar“,
Hafnfirðingum er meinað að
leysa þessa deilu einir sér
heima í héraði. Af hverju er
þeim meinað það? Það er af
því, að þá er víst að ofbeldis-
liðið tapar. Og vegna þess að
það yrði pólitískt niðurlag fyr-
ir íhaldið og kommúnistana er
ýmiskonar lýð' safnað safman
hér í Reykjavík sem innrásar-
her í Hafnarfjörð.
*
Morgunblaðið sem styður
innrásarherinn og hvetur opin-
berlega til þess að beita ofbeldi
reynir að kenna Alþýðuflokkn-
um um þetta ástand, og segir
beinlínis að kommúnistar séu
þar að verja sig fyrir Alþýðu-
flokknum. Verða þessi orð
blaðsins ekki öðruvísi skilin:
,,Það hlálega í Hafnarfirði
er að einræðisumbrot Alþýðu
flokksins í Firðinum eru svo
skefjalaus, að kommúnistar,
sem annars eru ekki feimnir
við einræði, sjá sinn kost
vænstan að snúast gegn
þessu“.
Hefir málstað landráðaflokks
ins nokkurntíma verið betur
mælt bót en hér er gert?
Og þetta er gert í aðalblaði
S j álf stæðisf lokksins.
Sannleikanum er svo gjör-
snúið við hér, að furðu gegnir-
Alþýðuflokksmenn í Hafnar-
firði hafa ekkert ólöglegt að-
hafst. Þeir hafa til þess fullan
rétt, að stofna sitt félag og
semja við þau fyrirtæki, sem
þeir fá samninga við. Þeir hafa
ekki lagt bann á vinnu neins
staðar og engum meinað að
vinna hjá þeim, sem félag
þeirra hefir ekki náð samning-
um við. En kommúnistar og
Sjálfstæðismenn hafa komið
með innrásarher í Hafnarfjörð
og styðja á allan hátt að því, að
skapa þar öngþveiti og ring-
ulreið.
Ætlar Sjálfstæðisflokkurinn
sem heild að liggja undir því
lengur, að hann stofni til ó-
eirða í þjóðfélaginu? Ætlar
þingflokkur Sjálfstæðismanna
að standa við hlið kommúnista
í þingsölunum til þess að vernda
lögbrotin og ofbeldið? Eða ætl-
ar hann að segja skilið við
þessa lögbrota- og ofbeldismenn
og sýna í verkinu, að hann vill
vernda lýðræðið og félagsfrels-
ið í landinu?
Ef hann telur Alþýðusam-
bandið of pólitískt þá á hann
að beita sér fyrir því, að þau
félög, sem hann er í meirihluta
í, fari úr því og myndi ,,óháð“
og ,,ópólitískt“ samband. Það
er Sjálfstæðismönnum og komm
únistum frjálst og heimilt, ef
þeir hætta öllum ofbeldistil-
raunum. ,
Öll félög, sem í Alþýðusam-
bandinu eru eru þar af frjáls-
um vilja og þéim er heimilt að
segja sig úr því ef þau vilja.
Þau hafa sjálf vitað, hvaða á-
kvæði lög sambandsins höfðu
að geyma er þau gengu í það.
Innrásarherinn í Hafnarfirði
er smánarblettur á Sjálfstæðis-
flokknum og alveg sérstakur
smánarblettur á Sjálfstæðis-
flokknum í Hafnarfirði. Hann
Fræðslnkvöld fyrir konnr.
----» '
EINS og auglýst hefir verið
í blöðunum, gengst KRON
— Kaupfélag Reykjavíkur og
nágrennis — fyrir fjölbreyttum
fræðslu- og skemtikvöldum
fyrir húsmæður.
Verða þessi kvöld, sem reynd
ar ættu að heita ,,dagar“, því
þau byrja kl. 4 e. h., haldin í
Gamla Bíó næstkomandi þriðju-
dag 21. þ. m. og síðan föstudag
24. og loks mánudag 27. þ. m.
Fyrirkomulag hefir verið á-
kveðið þannig, að fyrst verður
stutt ávarp, sem konur úr fé-
laginu flytja. Þá verða erindi,
sem þeir dr- ing. Jón E. Vestdal
efnafræðingur og Steingr.
Steinþórsson búnaðarmálastjóri
flytja. Erindi dr. Vestdals verða
um næringargildi fæðutegunda
og verða þau flutt þriðjudaginn
21. og mánudaginn 27. febrúar.
En erindi Steingríms á föstu-
daginn verður um íslenzkar
sýnir að kommúnistar og í-
haldsmenn þar þora ekki að
reyna að leysa deiluna án að-
komandi hjálparliðs- Hann sýn-
ir hinni íslenzku þjóð hlvers
virði alt lýðræðisskraf þessa
flokks er.
Ef Sjálfstæðismenn væru í
þessu máli annað en þæg verk-
færi kommúnista mundu þeir
heimta, að deilan í Hafnarfirði
yrði látin afskiftalaus af að-
komumönnum og ef til þeirra
átaka kæmi milli félaganna þar
að til vandræða horfði, yrði það
einungis opinber lögregla sem
höfð yrði til þess að skakka leik-
inn.
En það virðast þeir ekki vilja.
Þeir geta verið þektir fyrir að
biðja um innrásarher undir
stjórn yfirlýstra ofbeldismanna,
manna sem hvergi, þar sem þeir
hafa verið, hafa gert annað en
reyna að kúga, níða niður og
sundra öllu sem þeir hafa kom-
ið nálægt.
Stendur Sjálfstæðisflokkur-
inn óskiftur að þessum lögbrot-
um og ofbeldi? Ef marka má
Morgunblaðið og Vísir virðist
það vera svo.
fæðutegundir. Óhætt er að full-
yrða, að fyrir utan
„stórpólit.íkina“ hefir ekki ver-
ið eins mikið rætt um neitt
manna á meðal eða að minsta
kosti ekki meðal kvenþjóðar-
innar og einmitt þessi mál, vita-
mínin í fæðunni og þýðingu
þeirra, og jafnframt næringar-
gildi hinna ýmsu matarteg-
unda. Óþarfi er að rekja hér
alt, sem um það hefir verið
sagt, en óhætt er að fullyrða.
að það sé kærkomið öllum á-
hugasömum húsmæðrum. að
eiga kost á sannri og réttri
fræðslu um þessi efni, en eins
og kunnugt er, er dr. Vestdal
manna fróðastur um þessa hluti
og treystandi til að miðla af
fróðleik sínum á þann hátt, að
allir geti skilið og fylgst með.
Og sama máli gegnir um búnað-
armálastjórann. Það er eitt
þýðingarmesta atriðið í okkar
þjóðar-„húshaldi“, að þekkja
og nota íslenzkar fæðutegundir
til hins ýtrasta.
Á eftir erindunum verður
sýnd kvikmynd frá Finnlandi,
sem sýnir bæði aðdáanlega
náttúrufegurð landsins og
menningu þjóðarinnar, en hvor
ugt þekkja íslendingar, nema
af óljósri afspurn. En finnska
þjóðin hefir jafnan átt samúð
íslendinga- Einu sinni •— og það
ekki fyrir svo löngu, lutu
Finnar í lægra haldi fyrir yfir-
gangi erlendrar þjóðar og voru
sárt leiknir. Og þá horfðu ís-
lendingar ekki með velþóknun
á að ofríkið gripi fyrir kverkar
réttlætinu og þá var það ekki
trúarjátning þeirra, að lítil-
magnanum bæri engin réttur af
því hann skorti máttinn. Og
ljómann af frelsisbaráttu þjóð-
arinnar í „þúsund vatna land-
inu“ lagði yfir íslandsála og
alla Ieið inn í kotbæina í dölun-
um og þurrabúðirnar á eyrinni.
Því þar var líka barizt. En nú
er þetta breytt. Finnar eru
frjáls þjóð og ísland fullvalda
ríki.
En ennþá lifir í hugum okk-
ar sem eldri eru, aðdáunin á
Nforðlenzkt |
Mkjöt
Spikfeltt I
norðlenskt
Dilkakjöt
Jirkjöt
1 mjög édýrt.
|Kjötverzlunin
Herðubreið.
' Fríkirbjuvegi 7. Slmi 4565.
Bón.
Þeir, sem einu sinni kaupa
ódýra bónið í lausri vigt hjá
okkur, kaupa aldrei annað bón.
BREKKA
Ásvallagötu 1, sími 1678, Barg-
staðastræti 33, sími 2148, og
Njálsgötu 40.
fólkinu, sem ekki „kunni að
víkja.“ Og sjálfsagt fýsir
marga að nota þetta tækifæri
og kynnast landinu og þjóð-
inni.
Virðist kaupfélaginu með
þessari dagskrá hafa tekist vel
að tengja saman það nytsama
og skemtilega og þarf ekki að
efa, að húsmæður bæjarins
setja sig ekki úr færi að njóta
þess sem fram er boðið. Að-
göngumiðar eru afhentir í öllum
búðum félagsins-
S.
Farfuglafumd
hefir lungmienjnafél. Velvakamdi
í Kaiupþingsisalnum ’í kvöld kl.9.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
sem psnta
fíl hálfsmán~
adar í eínu fá
5% afslátt
frá búðar~
verdí og
spara sér ad
^era sífellf að
hlaupa úf í
búd#
Okaupíélaqið

Geri við saumavélar, allcken-
ar heimilisvélar og skrár. H.
Sandholt, Klapparstíg 11, tácoá
2635.
Hið nýja Mexico.
---»--
í hugum flestra hefir
Mexico verið land öfga og
ólíkra hátta. Annars veg-
ar heimur sólskins, fegurðar
og suðrænna æfintýra, en
hins vegar land þrælahalds,
fjárglæfra, launmorðá og
annara glæpa. Nú skyndi-
lega rífur þetta land sig úr
álagafjötrum, rís upp ungt
og tiginborið, hlýtur aðdáun
fyrir kjark og djörfung,
glæðir vonir um góða fram-
tíð. í eftirfarndi grein, sem
er lauslega þýdd, er gerð
stutt grein fyrir þeirri
merkilegu þróun, sem fram
hefir farið í þessu landi á síð-
ustu árum.
Á undanförnum áratugum
hefir Mexico vakið á sér athygli
fyrir hinar umræddu olíulind-
ir sínar. En enskir og amerík-
anskir auðhringar náðu þeim
undir sig, og af því stafaði eins
og við mátti búast, stjórnmála-
og fjárhagslegt öngþveiti í
Mexico.
Það þótti miklum tíðindum
sæta, þegar núverandi forseti
Mexico, Lazaro Cardenas, byrj-
aði á því að bera fram í þing-
inu tillögur sem hnigu í þá átt,
að takmarka yfirráð þeirra og
valdsvið. Einnig miðuðu þær að
réttlátari skipting jarðeigna og
og margskonar réttarbótum
fyrir innfædda.
Til að átta sig á því sem gerst
hefir í Mexico á síðustu árum,
er nauðsynlegt að renna
snöggvast augum yfir nokkur
atriði í sögu Mexico.
Eftir fund Ameríku féll
Mexico í hendur spánskra inn-
rásarherja- Þeir brutu á bak
aftur þarlenda menn, sem voru
Indíánar. Þeirra gamla, gróna
menning var fótum troðin og
einskisvirt og upp af rústum
hennar reis spánskt gerræði.
Allt frá því voru Indíánarnir
skoðaðir ánauðugir þrælar
Spánverjanna í margar aldir.
Auður Mexico var fluttur úr
landi og flaut í stríðum straum-
um til Spánar. Kaþólska kirkj-
an, sem fékk umsjón yfir allri
andlegri fræðslu og siðakenn-
ingum, notaði vald sitt til þess
að blása því í brjóst Indíánanna,
að þeim bæri trúarleg og sið-
ferðileg skylda til þess að vera
Spánverjum undirgefnir og
drottinhollir.
Þó Mexico yrði síðar sjálf-
stætt ríki aðskilið frá Spáni,
urðu þar ekki miklar breyting-
ar. Má segja, að þar hafi allt
staðið í stað fram að 1910. í
þeirri stjórnarbyltingu er þá
hófst, örlaði fyrst á þeim hugs-
unarhætti, er stefndi í áttina
að bættu þjóðskipulagi. Sama
ár var hinum gamla einræðis-
herra Diaz steypt af stóli og
við það opnuðust ný viðhorf
og nýir möguleikar. Síðan kom
nokkurt árabil erfiðleika og ó-
eirða. En 1917 hófst raunveru-
lega sá þáttur, er snerti innri
endurskipun landsins, þó var
sú þróun mjög hægfara.
En frá og með árinu 1935, um
leið og Cardenas forseti tekur
völdin, hefjast aldahvörf í
mexikönsku þjóðlífi. Cardenas
hershöfðingi, sem er gamall
uppreisnarmaður, er núverandi
æðsti valdhafi landsins, forseti
Mexico. Það hefir sýnt sig, að
Cardenas er starfi sínu vaxinn
og fær um að efna það, sem
hann hefir lofað. Hann er á
glæsilegum vegi með að koma
á margþættri skipulagningu í
ýmsum þjóðfélags- og menning-
armálum. Umbætur hans eru
ekkert fálm út í loftið. Hann
færir sig áfram fet fyrir fet í
markvissri stefnu. Hann styðst
þar bæði við fjölmenna og vel
skipulagða verkalýðshreifingu í
bæjunum og smábændur úti
um allt land, sem margir hverj-
ir eru af hinu gamla frum-
byggjakyni þess, Indíánar- A8
ná þessu takmarki. er feikna
erfiöleikum bundið, akki skt
með tilliti til hinna ólíku stað-
hátta innanlands. Fyrsta spor-
ið var að hrinda af sér erlendu
oki og ná fullkomnu sjálfstæði
fjárhags- og stjórnmálalega. —
Því eins og áður er fram tekið,
höfðu fjárplógsmenn ýmsra
landa skoðað Mexico sem rétt-
lausa nýlendu, einungis til að
svala ágóðafíkn sinni, enda
hafði þeim tekist að hrifsa und-
ir sig auðlindir landsins.
Cardenas var þegar Ijóst, að
náttúrugæði Mexico sköpuðu
skilyrði fyrir stórkostlegan iðn-
að og mjög fullkominn nýtízku
landbúnað. En þetta hvoru
tveggja væri öruggur grundvöll-
ur undir góðri fjárhagslegri af-
komu þjóðarinnar, ef hyggilega
væri að farið.
Lombardo Toledano, forseti
landssambands verkalýðsfélag-
anna í Mexico, hefir nýlega í
viðtali við blaðamenn gefið eft-
irfarandi greinargerð:
„í Mexico eru stærstu olíu-
lindir heimsins. En frá þvx
olían fanst fyrir nærfelt 80 ár-
um. hefir þessi auðsuppspretta
lotið erlendum yfirráðum. Þau
svívirðulegu landráð, að af-
henda þjóðarauðæfin útlendum
gróðabrallsmönnum, voru fram
in bæði í stjómartíð Diaz og
eins meðan hinir samvizku-
lausu og mútusjúku fyrirrenn-
arar hans sátu við völd. Þessir
stjórnarherrar seldu alt, sem
hægt var að tína undan krún-
unni. Hagskýrslur sýna, að hin
erlendu félög tífölduðu inn-
borgað hlutafé sitt á skömmum
tíma. Þrátt fyrir þetta var ol-
íuverðið innanlands í Mexico
(Frh. á 4. síðu.)
Skfðafélag Rejrkjaviknr
25 ára afmælisfagnaður félagsins verður hald-
inn að Hótel Borg laugardaginn 25. þ. m. kl. 7%
e.h. Áskriftarlisti fyrir félagsmenn liggur frammi
hjá L. H. Miiller.
STJÓRNIN.