Alþýðublaðið - 22.02.1939, Page 2

MIÐVIKUDAG 22. FEBB. 1939
AI.ÞYÐUBLADIÐ
UMRÆÐUEFNI
Farfuglahreyfingin, uppruni
hennar og hlutverk, það sem
hún verður að varast og það
sem við væntum af henni.
Hið svokallaða „dósafyllirí“,
faraldur meðal unglinga x
bænum, sem veldur mörgum
áhyggjjum. Húsnúmerin,
sem vantar, og sorg yfir
hvarfi Sigurðar frá hljóð-
nemanum.
ATHUGANIR HANNESAR
Á HORNINU.
Farfuglaheeyfingin
hefir náð hingað og er það
vel. Þetta er mjög heilbrigður fé-
lagsskaþur fyrir ungt fólk og hefir
i helztu menningarlöndum náð
mikilli útbreiðslu. í raun og veru
óx þessi hreyfing út frá samtökum
ungra jafnaðarmanna til að byrja
með og varð að sjálfstæðri hreyf-
ingu, sem allir æskumenn tóku
þátt í án tillits til pólitískra skoð-
ana, enda er höfuðmarkmið þess-
arar hreyfingar að binda bönd
milli náttúrunnar og unga fólks-
ins. Farfuglahreyfingin var bönn-
uð um skeið í Austurríki eftir
valdatöku nazistanna, eftir febrú-
ardagana 1934, vegna þess að
æskulýðssamtök verkalýðsins
mynduðu forystu hennar.
I * *
Þess er að vænta, að farfugla-
hreyfingin hér verði hlutverki
sínu trú, að hún leggi á það alla
áherzlu að slíta huga æskufólksins
frá vitleysum tízkunnar, geri starf
þess á frjálsum dögum og
kvöldum einfaldara en verið hefir,
búning þess einfaldari, ódýrari og
heilbrigðari, efni til göngufara um
fjöllin og ferðalaga, þar sem að-
aláherzlan er lögð á áreynsluna,
aukningu þróttarins og heilbrigðs
útilífs o. s. frv. Ef þetta tekst er
mikið unnið og þá verður Far
fuglahreyfingin lengi í heiðri höfð
á voru landi.
*
Síðastliðið sumar skrifaði ég
nokkuð oft um nauðsyn þess að
ungt fólk færi í gönguferðir í stað
hinna stöðugu bílferða. Þá lýsti ég
ungum piltum og stúlkum, sem ég
mætti gangandi eða hjólandi á
þjóðvegunum. Nú virðist, eftir að
Farfuglahreyfingin er stofnuð, að
þegar í vor verði slík ferðalög al-
menn, og ég verð að játa það, að
ég hlakka dálítið til að sjá hóp-
DAGSINS.
ana og lýsa þeim. Ég mun heldur
ekki svíkjast um það.
*
„Tveir smástrákar" skrifuðu
mér bréf núna um helgina. Það er
auðséð á bréfinu, að þeir eru 'enn
varla sloppnir við barnaskólann,
en það er sama og ég þakka þeim
kærlega fyrir bréfið. Þeir segja:
„Við ætluðum á sunnudaginn að
fara á skíði upp í Ártúnsbrekku
og ætluðum auðvitað með strætis-
vagni uppeftir, en hvað heldurðu,
maður, strætisvagninn neitaði að
taka okkur, hann sagðist bara
ekki vilja skíðin. Góði Hannes,
skammaðu strætisvagnana fyrir
þetta.“ Já, þeir ættu sannarlega
skilið að fá rungandi skammir.
Þeir þykjast ekki hafa rúm fyrir
skíðin og svo tæki það líka svo
langan tíma að losna við skíða-
fólkið. En það virðist óneitanlega
vera alveg nauðsynlegt fyrir
strætisvagna að taka ferðir upp að
Ártúni þegar gott skíðafæri er á
sunnudögum, aðeins fyrir skíða-
fólk.
*
„Karl í koti“ skrifar:
„Nýjasta og viðbjóðslegasta að-
ferðin til að gera sig ölvaða er hið
svokallaða „dósafyllirí". Fólk,
einkum krakkar og unglingar,
andar að sér uppgufun úr sérstöku
gúmmílími. í líminu eru eiturefni,
sem hafa deyfandi og lamandi á-
hrif á líkamann, einkum höfuðið.
Ragnar vinur minn og ég vorum
að líma skóhlífarnar okkar á dög-
unum; notuðum við þetta lím.
Okkur datt í hug að soga að okkur
uppgufun af þessu undralími, sem
unglingar í skólum hér í bæ eru
svo hrifnir af. Urðum við á einu
máli um það, að áhrifin væru
djöfulleg í fylsta máta. Og undr-
uðumst við mjög, að nokkur skuli
hafa nautn af að kvelja sig. Það
lítur út fyrir að gúmílímsfyllibytt-
ur hafi hugsað sér að nota þetta í
stað áfengis, en sú er raunin á, að
áhrif af gúmmílími eiga ekkert
skylt við áhrif af áfengi. Þeir, sem
nota eiturlyf, gera það venju-
lega til þess að létta skapið og
deyfa sig fyrir óþægilegum áhrif-
um, og má vera að þau nái stund-
um tilgangi sínum, en „dósafylli-
rí“ skapar aðeins vanlíðan. Skóla-
stjórar hafa nú þegar gert alls-
herjar herferð á hendur „dósa-
fylliríi“, enn fremur er ekki leng-
ur leyfilegt að selja þessa tegund
gúmmílíms nema fullorðnu fólki.
Þessi sjálfskvalaþorsti hefir geis-
að sem farsótt um bæinn í vetur,
en virðist vera í rénun.“
*
„Hnappur11 skrifar mér hólbréf,
sem ég birti hér stytt:
„Sú nýbreytni, sem þú hefir
skapað í Alþýðubl. með birting-
um bréfa, sem þér hafa borist, og
athugasemdum þínum, hefir náð
afarmiklum vinsældum, og það
með réttu. Þar fær alþýðan að
birta skoðanir sínar á ýmsum mál-
efnum, og gagnrýni á gerðum
leiðandi manna og stjórnenda, sem
þú þó „temprar" ofan í „normal
hita“, ef svo mætti að orði kom-
ast, þegar einhver hefir í augna-
bliksæsingu ritað af miklum þjósti
um eitthvert mál, svo að kent hef-
ir illgirni, og skynseminnar ekki
gætt sem skyldi.“
❖
„Ég er afaránægður, þegar ég
sé að dálkarnir þínir eru í blaðinu,
og sakna þeirra æfinlega þegar
þeir eru ekki með, því þá les ég
alt af með athygli, og kem þar oft
auga á ýmislegt, sem ég vildi sagt
hafa og langað til að vekja máls
á. Úr því ég fór að senda þér línu,
langar mig íil að lokum að biðja
þig að mælast til við þá, sem um
það eiga að sjá, að öll hús í bæn-
um, bæði ný og gömul, sem ekki
hafa verið sett númer á, verði auð-
kend með sínu númeri sem fyrst,
því það er oft óþægilegt að finna
sum hús, þó maður geti stundum
ráðið það af næstu húsnúmerum.
Jafnframt langar mig að vita, hver
á að sjá um að númera húsin.“
*
,.Ég sakna Sigurðar við lestur
útlendu fréttanna mikið. Þó þulan
lesi óaðfinnanlega. þá er eins og
maður fylgist síður með þegar
sami málrómurinn kyrjar tilkynn-
ingar, auglýsingar. dánartilkynn-
ingar og útlendu fréttirnar. Þær
festast síður í minni manns og
hverfa inn í alt þetta tilkynninga-
moð. Finst þér ekki dálítið til í
þessu?“
*
Byggingarfulltrúinn í Reykja-
vík á að sjá um húsnúmerin.
Hannes á horninu.
Vcgixa orSasveims,
.aam borist beggr mér ti! eyrwa,
vil ég Jáitá; þesis getið, aö ég hefi
skrifa'ð g einar míinar lusn ráð-
stöfuin fréeðs!umái'astjóraembœtt-
• i'sinis af eigin hvötum og án siam>-
ráðs lutn þaÖ efni við aöra. Eg
á þvi auðvifiað eiinm að svanai til
þiessis, sem einhverjum kanin að
haia miislikaíð í þieiim.
Rieykjavík, 17. febrúar 1939.
AÖia lsfeinn Sígmuind'ssoin.
Alþingi í gær
Efri deild.
Frumvarp til laga um við-
auka við lög nr. 61 23. júní
1932, um lax- og silungsveiði,
1. umræða. Stjórnarfrumvarp,
málinu vísað til 2. umræðu og
landbúnaðarnefndar.
Neðri deild.
1. Frumvarp um heimild fyr-
ir ríkisstjórnina til að inn-
heimta ýms gjöld með viðauka.
1. umræða. Framsögumaður
Eysteinn Jónsson. Málinu vísað
til 2. umræðu og fjárhags-
nefndar.
2. Frumvarp um heimild fyr-
ir ríkisstjórnina til ýmislegra
ráðstafana vegna yfirvofandi
styrjaldar í Norðurálfu. 1. um-
ræða. Framsögumaður Skúli
Guðmundsson. Málinu vísað til
annarar umræðu og allsherjar-
nefndar.
Aðalefni frumvarpsins er á
þessa leið:
Ríkisstjórninni veitist heim-
ild til, ef almenningsheill kref-
ur, að sitja fyrirmæli um sölu
ög úthlutun á nauðsynjavörum,
sem til eru í landinu eða flutt-
ar verða in,n meðan mikil
hætta telst á, að styrjöld brjót-
ist út í Norðurálfu, og meðan
hún stendur yfir, ef hún brýzt
út. Fyrirmæli þessi má einnig
setja fyrir einstök bygðarlög
eða kaupstaði, ef eigi telst þörf
á að þau taki til alls landsins,
Enn fremur heimilast ríkis-
stjórninni, ef hún telur brýna
nauðsyn, að taka eignarnámi
matvæli, eldsneyti eða aðrar
einstakar nauðsynjavörur hjá
kaupmönnum, kaupfélögum,
framleiðendum eða öðrum. Of-
angreind fyrirmæli um sölu og
úthlutun á nauðsynjavörum
taka jafnt til úthlutunar á vör-
um í heildsölu til kaupmanna
og kaupfélaga, sem til úthlut-
unar í smásölu til einstaklinga.
Ríkisstjórnin ákveður hverj-
ar vörur skuli teljast nauðsyn-
legar samkvæmt þessari grein.
Fö tuineisia
í fríikirkjanini 'amnaö kvöil kl.
8,15, ,séra Árni Sigurð.sison.
Happdrætti

Háskóla Islands
Vöxtur happdrættisins frá ári til árs
ber vott um vinsældir pess:
1934 var greitt í vinninga kr. 476,525,00
1935 - — - — *- 651,575,00
1936 - — - — - 745,650,00
1937 - — - — - 748,525,00
1938 - — - — ca. 777,725,00
Samtals á 5 árum 3 milj. 400 pús kr.
Vinningar skiftast nokkurn vegin jafnt
á hvert púsund númera, pannig, að um
200 vinningar að meðaltali koma á hvert
púsund númera á ári. Er pví mikil von
bundin við að vinna í happdrættinu eink-
um af pví, að vinningur getur komið upp
á sama númer mörgum sinnum ári.
Enginn hefir ráð á að missa af
þeirri von á að geta eignast stórfé í
happdrættinu.
ffír núsnnd heimili
bnrðnðn fiskibollnr
á bollndaginn.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hvatti
Reykvíkinga á laugardag-
inn til þess að taka upp þá ný-
breytni á bolludaginn, að eta
fiskibollur frá hinni nýju
Niðursuðuverksmiðju S.Í.F.
Árangurinn varð góður, eins
og bezt sést á því, að verksmiðj-
an seldi á bolludaginn 2198 dós-
ir, sem í voru 47 000 bollur.
Af þessum 2198 dósum voru
seldar 1276 heildósir og 972
hálfdósir. Varð verksmiðjan að
hafa 3 bíla 1 gangi til þess að
afgreiða pantanir til kaup-
manna og KRON.
Hefir verksmiðjan fengið
þakkir fjölda margra sem ekki
höfðu áður kynst þessari ágætu
framleiðslu.
Kvikmyndm frá Kísa
vierður etidiuœ,ýmd í húsi K. F.
U. M., í s'tóra siálnium, í
fcvöld ikl. 8V2 • Húsfyllir hiefir vier-
ið á fyrri sýniingum, svo að
irargir hafa prðj'ð fr,á að hyierfa.
Kvikmyndin ler imieð íslenzkum
tiexta, en ó’afur óliafason kristni-
boðii flytur erindi mieð henni,
ignida hefir hanin tekið hama alla
sjáilfur. Börn fá eikfci aðgan.g.
fl. R. Haggard:
Kynjalandið.
139
fyrir nokkrum þremur mapneskjum en þeim þessa
nótt, þar sen þau voru stödd í lii.rœn aniklu auðnuin
Mið'Aftríku, örmagna, vopmlau-s, næutium því xnatair-
laus og klæðilaus, og vissax ekkiert, hvert halda skyldi.
Leonajrd sá fram á, að svo framarlega siem þieijm
.bærist engin hjá'lp, yrðiu þaju að láta lífið, atmaðhvort
atf hungri, eða fyrir ■töninium villidýra leða sipjótuim
svertiingja1. Það var ómöguliegt að þau gætu hiaidið
lífiiniu esnmi viku iie.iguir, og hoaDuim flaujg í hu(g, að
þeim miundi ve"a< fyrir beztu að deyja þá nótt og
biinda þar með enda á eymd Siína. Það muinidi verða
þteimi fyrir bezíiu; já, og það hefði werið betra fyrit'
hatnin, að vera lagður við hlið Tómasar bróður síns,
áiðiur en hstnn hlustaði á bölvað skvafið í Sólu uim
Þokulýðiimi og jioiðajstfeinafjársjóð hans; það eitt var
á rróti því, að þá hefiði haran aldnei kynist Júönu, og
liiúm hefði o ðið sjö láta lífið í húðum þrælakaupmiainn-
afina, — en ;svo hefði það veríð betra en áð deyjia hér
eftir iangar þrautir. Þetta vatr árangurínn af að treysta
ofsjónum deyjaindi mánua.
Og þó var það ‘kynlegt, að hann skyldi nærri því
irafa náð í féð, og það fyrir hjálp koniu, því að þe^ssir
rbðasiteinar hefðu' nægt til þess að kaupa Outram
aftur, og tíu 'sinnjum það.
Bn því miður; það er anmað að hiaifa verið nænrj
tafcmarkiniu, en að hafa náð því. Sá draumur var á
enda^ og jafnvel þótt þau slyppu yrði það að eius til
þeas, að hann yríði enn bláfátækari en áðuir, þvi að
nú yrði ha,iin kvæntur fátækiingur.
Að lokum vaj nóttiíi einhvern veginn á einida og
dögunin kom, en Júa,na vaknaði ekki fyr en sól var
komin hátt á ioft.
Leomard hafði skriðið ofurlítið frá, þvi að nú gat
hajm alils fekki gengið, — og hann sá hania setjast
•upp og ikom til henina,r. Hún staiiði á hamn vitlieysislega
og sa(gði eitthvað Urn Jönu Bieach. Þá sá haun, að
hún hafði óráð. Við því varð ekfcert gert. Hvað var
svo sem hægt að gera þar í óbyggðunum við kiomu
með óráði, a,nnað en bíða eftir dauðainum?
Þeir Leonajd og Otur biðu því nokkrar s't'undir; þá
tók dvergurinm, aern var þieirra langhressastur, spjót-
ið Olfansmaut, og kvaðst ætiia að fara aið Ieita' sér ð
mat með því að matarforði þeirra var þrotinin.
Lronard kinkaði fcolli, emda þótt hann vrsisi, að lítil
líkindi voru til þéss, að maður, sem lekkert' hafði ann-
að en spjó't til vopns, gæti dnepið veiðiidýr.
Og svo fór Otur.
Uinidir fcvöidið kom hann aft'ur, kvaðst hafa séð
nóg af dýrum, en ekki getað komj'st nærri neiiniv
þeirrá, og það var einmitt það, síem herría hams hiaífði
bÚÍSt VÍð.
Þá nótt voru þeir matarlausir og skiftust á uim a'ð
vaka yfir' Júömu, sem ©nn hafði óráð.
I dögun lagði Otur aftur af stað, og Leonaid varð
fefti'r. Hawn hafði lekki getiað aofiið um nóttina fremrar
en nóittina á'ður, og hniipraði sig samian við hlið
Júönu og héit höndunium fyrir andlit sér-
Fyrir hádegi ieiit Leonatd upp af hendingu og sá
þá dvérginn koma' skjögramdi, því aið hanin viar iíka
orðinn májttþrotá a-f mataríeysi. Stóra höfuðið . og
nærtum því naíkti búkurmn, sism vansiköpuðu beinin
sýnduat ætla að stingast út úr í allar áttir, voru svo
skriingiieg ásýndum, áð Leonard fór að hlæja, endaj
vár heiii hans orðton mjög veiikur. g
— Hlæðu lekki, Ba'as! sajgði dverguriinjn og átti
örðugt með áð ná aindainum. — Annað' hvort er ég
brjá’áöur eða við erum úr hæ'ttu.
— Þá heid ég, að þú hljótir að vera brjálaður,
Otu:r, þ.ví að það er ekkert hætt við, að við séum úr
hættu, svaraði hainin þreyiulega, því að hainn yar
hæítur að trúa á mokkra heppni'. — Hvað er þiáð?
— Þáð skal ég segja þér, Baas! Hvitur miaður er
á leiðinni hingað og meiira en 100 þjónar með boriÍm;
þeir eru a'ð halda upp fjallshlíðina.
— Þú ©rt árieiðáriiega brjá'!að:ur, Otur, sagði Leoniard.
— Hvem þremiinm ætti hvítur máð'ur að vera að
gerá hér? Ég er sá eini af þieirrí tesgund, sem hefir
verið nógu mikifl áuli til þeas áð halda inn i þienmam
hluta, landsins; óg og Franícisoo, Oig hann Iiökaði; iaugr
unum og aofináðii.
Otor horfðii á hann stundarkorn, banikaði isvo á
ennið á sér, eins og eitthváð byggi undir, og iaigði
aftur af stað ofan hiíðiinla.
E'nni s'tundu isiðaf var Lcona d exn sofiandi, er hiann
var vakinn af mörgum röddum og af hönd, sqm
hristi ha;nu og það ekki sériega blíðliega.
— Va'knaðu, Baas! sagði dvergurinn, því að þiað'
va,r hann, sem var að hriista. Leanaad. — Ég er búinn
að má hvíta maitpánum og fcominm mieð hánn hingað-
Leonafd staulaðist á fætur og só frammi fyrir séir
hieidri mainn, p-jskan umkringdan af byssiubu'rðalrmöimi-'
um og öðrum' þjónum.
Bngiiendingurí'nn var hieidur lægri en mieðalmaðu!
kringluLeitur, nneð góðmanniegt. sóibiumimð andíit,
rokkuð inneygður og idökkieyg'ðMr, méð gJieráuga fyrir
öðru a.uganu', og gegnum það giieráu,ga horfði hanin á
Lronand rræð mikilli mieðaiumkun.
— Sæiitf verið þér, sagði óikunni máðurimn með:
viðfeidmun málrómi. — Eftir því siem ég skil þjón
yða[r, virðist mér ,sem þér séuð x nauðu'm staddu'i'..
Hváð er að sjá þíetta — þarna er þá kvenmaður!
— KomiÖ þér sælir! svaraði Leonard. — Það er
ágætur sóLski’n.S'hattur, sem þér hafið þarnia. Ég öflumda,
yður a'f bomum, en ég hiefi oriðið, sikoöið þér til, að'
ganga berhöfðaður upp á síðkastið, og hanjn fór mieð
höndunum gegnuim flókná, hárið á sér. — Hver hefir
búi’ð þessa .átthieypu tfl? Það sýnist vera góð byssa.
— Afcmet! siagði ókunhi miaðurinin við arabislkan,
ma,nn, sem’ s'tóð við hlið hans. — Gakktu að fyrstai
asnanum og sæktu þosisUiar lávarði jarðarinnar rcerknr-
flösfcu af kampavíni og nokkrar háfraimjöisíkölfcur; það
Hvers viegua
hirti útvarpið ekki fréttir af
a'li.sherja'atkvæíagiie'ðsl'U'nini í
Hamatfi ði og niðurstöðum henn-
ar?
St. E’iaingin
he’dur öskuidagsfagnað sinn
í 'kvöld. Sá diagur er æiíð
r.O'taður til fjáröfiunar fyrir
sjúknaisjóð srúkunuar. Einingar-
systur beðmair að hiafa með sér
ösfcu'pokana. Að fundi lioknutn er
vietrarins bezta sfcetíntun: Kvart-
ett syngur, — nýjar gama'mvís-
;ir sungna'r, ' — sjónieiku'r, —
danz. .
Ægir,
1. hliaið yfirsíandandi árgajngs
er nýúíikiomið. Er hiamin að þiessu
siinini a’iur skýrsla um s;jávar-
útveginn árið siem ieið.
Þingskri'ia apröf
fier f'am hæst, komaindá föístu-
dag á lestrn ,a' Landshókasafns-
ims.
Lífgjöf'n Iiaunuð
heitir skemtilsg mynd, siern
Gajmla B:ó sýnir. ASalihliutivierk-
in lieiika Barhara S'ainwyck, Joel
McCnea og L!oyd Noiían.
Hin fjölbreytta barnaskemíun
Ármanns hefst í dag kl. 4V2
í Iðnó, en ekki eins og stóð í
blaðinu í gær kl. IV2.
Þýzki sendikennarinn,
Wolf-Rotkay flytur háskóla-
fyrirlestur í kvöld kl. 8.