Alþýðublaðið - 22.02.1939, Side 3

MIÐVIKUDAG 22. FEBK. 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Gnfubaflstofnr hitaðar með rafmagnl.
....Ob ....
Eftir Jéii ÍHBmnaras®EB.
-----»----
♦-----------------------♦
I ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heim*).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
i -----—----------------
Hafnarfjarðardellan
fjfrir Félagsdómi.
AÐ sýnir ákaflega vel,
hvernig upphafsmenn
Hafnarfjaröardeilunnar, komm
únistar og íhaldsmenn, líta
sjálfir á málstað sinn, að kæra
og skaðabótakrafa Bæjarút-
gerðarinnar í Hafnarfirði á
hendur kommúnista- og íhalds-
mannafélaginu HJíf skuli ekki
fyrr hafa verið tekin fyrir af
Félagsdómi, en bæði Þjóðvilj-
inn og Morgunblaðið byrja að
reyna að tortryggja niðurstöður
hans fyrirfram til þess að æsa
íylgismenn sína til að hafa úr-
skurð hans að engu, ef hann
skyldi ekki falla þeim í vil.
Þjóðviljanum og Morgun-
blaðinu er það bersýnilega báð-
um fullkomlega ljóst, að þau
hafa frá upphafi þessarar deilu
talað máli ofbeldismanna og
uppreisnarmanna gegn lögum
og rétti, sem engin von er til að
geti varið málstað sinn á lögleg
an hátt. Þess vegna taka þau það
ráð, að rægja úrskurð Félags-
dórns fyrirfram í því augna-
miði að æsa fylgismenn sína í
Hafnarfirði til áframhaldandi
ofbeldis og lögbrota, án nokk-
urs tillits til þess, hve alvarleg-
ar afleiðingar það kann að hafa
fyrir þá. Ritstjórar Þjóðviljans
og Morgunblaðsins ætla sér á-
reiðanlega ekki sjálfir að hafa
sig í neinni hættu í sambandi
við þá atburði, sem. út af því
kynnu að spinnast. Það ætla
þeir hinum óbreyttu liðsmönn-
um sínum einum.
Það er ekki skipun Félags-
dóms í þessu máli, sem er und-
irrót þeirra árása, sem blöð kom
múnista og íhaldsmanna hafa
nú hafið á hann, áður en hann
hefir felt nokkurn úrskurð í
málinu, enda þótt þau láti það
í veðri vaka, heldur meðvitund-
in um það, að málstaður þeirra
er óverjandi á vettvangi laga og
réttar. Félagsdómur er að öllu
leyti þannig skipaður í þessu
rnáli eins og lög mæla fyrir.
Fulltrúi Vinnuveitendafélags-
ins í Félagsdómi, Kjartan
Thors, hefir samkvæmt lögun-
um um stéttarfélög og vinnu-
deilur vikið sæti fyrir Guðjóni
Guðjónssyni, tilnefndum af
Bæjarútgerð Hafnarfjarðar, af
því að hún er ekki 1 Vinnuveit-
endafélaginu. Fulltrúa Alþýðu-
sambandsins í dóminum, Sigur-
jóni Á. Ólafssyni, bar hins veg-
ar engin skylda til þess að víkja
sæti, enda þótt hann sé í stjórn
Alþýðusambandsins, því að Al-
þýðusambandið er ekki aðili í
skaðabótamáli Bæjarútgerðar-
innar í Hafnarfirði. Það er
því aðeins fyrir persónulega
ósk hans, að varafulltrúi Al-
þýðusambandsins, Sigurgeir
Sigurjónsson lögfræðingur, hef
ir tekið sæti í Félagsdómi í
hans stað. Og það er því ástæðu
lausara fyrir íhaldsmenn að
belgja sig út af þessari skipun
Félagsdóms í Hafnarfjarðar-
deilunni, að Alþýðusambandið
hefði alveg eins átt fulltrúa í
honum í þessu tilfelli, þótt það
hefði verið vinnulöggjafar-
frumvarp íhaldsmanna, sem
flutt var af Garðari Þorsteins-
syni og Thor Thors, en ekki
frumvarp ríkisstjórnarinnar
um stéttarfélög og vinnudeilur,
sem á sínum tíma hefði orðið
að lögum.
Tilraunir kommúnista og í-
haldsmanna til þess að tor-
tryggja úrskurð Félagsdóms í
Hafnarfjarðardeilunni, sökum
þess hvernig hann sé skipaðúr.
eru því með öllu tilefnislausar,
og ekkert annað en nýr þáttur
í moldvörpustarfi þeirra gegn
lögum og rétti í landinu, ætl-
aðar til þess að stappa stálinu í
það lið, sem þeir hafa safnað í
og utan Hafnarfjarðar til of-
beldis og uppreisnar gegn ríkis-
valdlnu í þeirri fánýtu von, að
þeim takist að vinna það mál
með blóðugum barsmíðum, sem
þeir hafa tapað lögum sam-
kvæmt fyrir Félagsdómi.
Engum kemur það á óvart,
þótt ábyrgðarlausir spekúlant-
ar, sem standa í þjónustu hinn-
ar rússnesku undirróðurs- og
ofbeldisstofnunar, alþjóðasam-
bands kommúnista, og taka við
stórfé af henni á hverju ári,
stofni til slíkrar uppreisnar
gegn þeim lögum og stjórnar-
völdum, sem íslenzka þjóðin
hefir sjálf sett sér. En með vax-
andi undrun horfir almenning-
ur hér á landi upp á það, að
Sjálfstæðisflokkurinn, sem
hingað til hefir alt af þózt þjóð-
legastur allra, skuli opinber-
lega leggja slíkum mönnum lið
sitt til þess að vega að lögum
og lýðræði í landinu og friðin-
um meðal þjóðarinnar.
Þótt fyrirsjáanlegt sé, að Fé-
lagsdómur hljóti að dæma slíkt
framferði hart, þá mun þó
dómur þjóðarinnar verða enn-
þá miklu þyngri. Og hann
verður kveðinn upp við næstu
alþingiskosningar.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Stuttur maður og digur,
stórleitur og búlduleitur hrað-
ar sér á hverjum morgni inn í
Feneyjahöllina í Róm, hleypur
upp stiga og vindur sér inn í
herbergi eitt á annari hæð, án
þess að drepa á dyr. í herbergi
þessu situr sjálfur Benito Mus-
solini, einvaldur ítala, við stórt
skriíborð, fagurlega skreytt
og skorið. Þegar sá stutti hefir
heilsað höfðingjanum með fas-
istakveðju, romsar hann upp úr
sér skýrslu. Mussolini hlustar
með athygli, krotar öðru hvoru
eitthvað sér til minnis á blað
fyrir framan sig, og þegar
skýrslunni er lokið, leggur
hann ýmsar spurningar fyrir
gestinn,
Komumaður svarar þeim
öllum greiðlega og án þess
að líta í minnisblöð sín. Minni
hans er líka aðdáanlegt og haft
10 YRSTA gufubaðstofan, sem
hituð ;er nneð rafmagni, er
þiegar komin upp hér í bæourn.
Tilraunum anínunn mieð hana er
þó lekki a'ö fullu lokið, og ætla
ég þvi ekki að lýsia hienmi nánar
að’ þesisu smnij en láitia mér nægja
að geta þess að eigaodi baðstof-
uinnar er ánægður mieð hana. Þó
vil ég taka það fram strax að
það er sízt dýrara að nota raf-
magn en kol til að hita gufu-
baðistofu, en auðvitað miklum
mun þægilegra o,g fyrirhafnar-
minna, því fyrirhöfn er lengin.,
en a.f því lieiðir að rafma’gnishiluð
baðistofa verður oftar noituið en
baðstofa sem hituð er með viði
eða kolum — og ier þietta mitkill
kos.tur, því gigtveifct fólk mun
hafa gott af að' far-a diagtega í
gufubað, eða a. m. k. anmaai
hvern dag. Fyrir hieilbrigt fólk
mun hæfilegt að far,a i bað tvis-
var í viku. En á fiskistoipum
vorum þa.rf heitur gufuhaðkliefi
ávait að vera til taiks, svo aið sjó-
menn geti notað hann ief þeir
vierða fyrir ofkælingu, því það er
ataðreynd sem enski rithöfuinidur
inn J. EIlis Burke hielduir fram,
að maður getur blátt áfram sioð-
ið úr sér kvief- og ofkælingu mieð
því að fara í hieitt bað aminað
hvort í kerlaug 40—44 stig C.
hieita, eins og Japanir geraí, eða
í gufubaö 50— 60 stiga hieitt,
er enn bietra. í s<líku baði eykst
bióð’hitinn um 0.5 stig og þiessi
aukni blóðhiti (Kunstig Feber)
nægir til að lækna kvef og köidu
á sama hátt og náttúran sjálf
framleiðir hitasótt í likamamum
til að vinna bug á ofkælingu
og s,mitun.
1 slíkiu kviefpestarbæli sem Rvík
er nærri allan ársins hring, ætti
hin rafmagnshitaða gufubaöistoía
því að verða aufúsugestur, og
verðiur það með tímanum, þótt
eigi blásii byrliega enm sem kom-
iö er með þetta nauðsynjaimál.
Það er t .d. ljóst dæmi um
vanþekkimigu aimeniniings á gildi
gufubaða, að baðstofau í íþróitta-
Sikólanúm er enn sáralítið notuð
að orðtaki. Hann man nöfn
hundraða manna og þekkir þá
aftur ’við fyrstu sýrv, þó að
hann hafi séð þá aðeins einu
sinni í svip, og hann getur þul-
ið upp endalausa runu af töl-
um, án þess að styðjast vis
minnisblöð.
Hann þekkir út og inn hvaða
veitingahús er eftirlætisstaður
þessarar ráðherrafrúar eða
hinnar, hann veit hvaða laun
hver vinnuveitandi greiðir,
hann á leynisafn af ljósmynd-
uðum ástabréfum frá mörgum
áhrifamönnum og bréfum, sem
farið hafa milli stjórnmála-
manna, stjórnarerindreka og
viðskiftamanna.
Njósnarar hans eru með nef-
ið niðri í hvers manns kirnu, af
hvaða stétt eða stigum sem
hann er, og hann veit samstund-
is um hin minngtu blæbrigði
af almeniningi á móts við það
siem vera ætti, því þar ætti flð
vera fiu’t hús allfl daga í jiafnlstór-
um bæ og Reykjavík.
Gamla baðhúsinu í miðbænum !
þyrfti líka að breyta í gufubaó-
stofu, þar siem mienm ættu kost
á ódýrum böðum. En brýnust i
er þó nauðsyn þiess að koma ||
Upp gufubaðistiofu í Sundhöillinni
og á baðstaðnum við Stoerja-
fjörð. Og á þiessum stöðum virð-
ist sjálfgefið að nota baðstofur
hitaðar mieð rafmagni, því s.likt
er hættulaus.t mieð öliu ef vand-
virknisiliega ier genigið frá leiðsl-
urn o-g hitunartækjuan, — enda
myndi hið heimsþiekta sænska
raftækjafélag „Asiea" eigi friam-
lieiða og selja rafmagnstæki í
gufubaðsitofur, ef jslíkaT baðstofrar
væru talidar hættulegar þar í
lanidi. Þarf varla að gera ráð
fyrir, að raftækjaieftirliti'ð í Sví-
þjóð sé vægara í kröfum uim ör-
yggisráðistafanir en slíkar stofn-
anir í öðrum lönduan.
Þar eð ég tel iíklegt, aö uing-
mienmafélöguim og iþróttafélög-
um ,sem í framtíðkmi kynnu að
vilja neisa gufubaðistofu, geti
kiomið að göðu gagni að vita
hvað þiessi „Asiea“-tæki kosta,
leyfi ég mér að tilgneina hér til-
boð frá þiessu finna um tæki í
gufubaðstofu. Er tilboðið miðað
við baðstofu 4x5 metra, en ioft-
hæð 2.20 rnetra, og ættu 20—30
manns að geta baðað sig í sienin í
siíkri baðstofu-
Tæki þau, er nota þarf, eru
sem hér siegir: 3 rafmagnsiofnar
(Kamrörskammier Nr. 5388) nneð
hlrfum úr ga-lvanisieruðu járni, 2
kw. Verð S'æniskair kr. 65,00 pr.
stk.
1 tæki til að framleiða gufu
(Dampudviklingsapparat). Verö s.
kr. 275,00.
1 vatnshitunartæki, sem kost-
a>r 100—300 sæniskar krön'ur,
eftir því hvaða tegund mieun
kjósa að kaupa.
Tækin kosta þannig alls 570—
770 sænskair krónur, og geri ég
ráð fyrir, að raftækjasala rikis-
almenningsálitsins. Sífellt er
hann sjálfur og undirsátar hans
önnum kafnir að viða að sér alls
konar vitneskju, sem Musso-
lini tekur til hliðsjónar við
ákvarðanir sínar er varða mál-
efni ríkisins innan lands eða
utan.
Það er staðhæft hispurslaust
í Róm að á skýrslum þessa
stutta og digra manns hafi
Mussolini reist ákvarðanir sín-
ar um að ráðast í Abessiníu
æfintýrið, og að það hafi verið
hann sem réð Mussolini frá að
hlutast nokkuð til um Súdeta-
málin, heldur lofa vini sínum,
Hitler, að fara sínu fram.
Þessi atkvæðamikli skugga-
sveinn heitir Arturo Bocchini,
og hann hefir síðastliðin tólf
ár verið æðsti yfirmaður ítölsku
lögreglunnar. Og áhrif hans á
ítölsk stjórnmál eru meiri og
víðtækari, en allra ráðherranna
og hershöfðingjanna til samans.
Aðeins ein persóna í ítalska
ríkinu er honum göfugri og
mikilvægari, en það er Musso-
lini sjálfur. Og Bocchini er á-
byrgur fyrir líkamlegri velferð
hans, svo að ekki sé sagt hinni
jarðnesku. Hann heldur uppi
lögum og reglu í ríkinu. Hann
þefar uppi hverja minnstu
hræringu til andstöðu við fas-
ismann og dæmir sökudólgana.
Ekkert fær dulist hinni póli-
ins geti sielt þaiu á svipuðu verði
í islenztoum krónum, því hið til-
gieinda- verð miun vera smásölu-
verð.
„Asea“-félagið hiefir >selt þessi
tæki í gufuboðstofur í Svíþjóð,
og er kunnugt um, að þær líka
ágætliega, og að þar í lamdi eru
©ngir sérfræðingair hiræddir viö
aið nota rafmagn til áð hita gufu-
balðstiofur. Hættan við að mota
ralfmiagn í slí'kar baðistofur getur
aills ekki verið neitt meixi hér á
lalndi’ en í Svíþjöð, og því ólí’k-
legt, að sérfræðiingar vori'r sjái
„rautt“, þótt lagt sé út í þetta
bér.
Þorsteinn Éinamsson íþrótta-
kanmari helir áætiað, að baðstofu
bygging úr steinisteypu, 5x4 m.
að utanmálii, anyndi kosta um
1500 krónur. Vdð slíka bygginigu
þyrfti alð bæta leguskála nægi-
lega stóruui, og má því ætla,
að baðstófubygging, hæfilieg fyrir
20—30 malnins í semn, muni kosta
Uim 2500 krónur. En íþróttaifé-
Iðgin hér í Rcykjavík eru þess
'mairgfaldlega nnegnag að reisa
slíka baðis'iofu hér á baðstaðnum
við Skerjafjörð — og þykir mér
sennilegt, að þiess verði eigi langt
að bíöa, að haffist verði handa
um þetta. Iþi'óttafélög'iin hafa
þegar velt stærri Gnetti.stökum
— en engu, siem æ'skulýð höfúð-
tísku leynilögreglu, hinni ill-
ræmdu O.V.R.A.
Þó að aðrir háttsettir trún-
aðarmenn fasista oft og einatt
falli í ónáð og sé vikið frá völd-
um, þá er Bocchini óhrekjan-
legur. Hann hefir búið svo um
sig, að honum verður ekki auð-
veldlega steypt af stóli, og
Mussolini hefir dubbað upp á
hann með ávarpstitlinum
„hans hágöfgi,11 enda hefir
einhver minna til matar unnið.
. Skýringin er einföld. Bocchini
hefir tekíst að skapa svo vold-
ugt lögregluvald og víðtækt og
flókið að það er ekki á annara
færi en hans að stjórna því, svo
að vel fari.
Þess verður að minnazt, að á
fyrstu árum fasismans var ít-
alska lögreglan lítt öflug þó að
miklu hefði verið breytt bæði
um mannval og skipulag þegar
fasistar brutust til valda. Bana-
tilræði við Mussolini voru í-
skyggilega tíð. Eitt henti í okt-
óber 1925, annað í apríl 1926,
þriðja í september sama ár og
loks hið fjórða fáum vikum síð-
ar. Ekkert þeirra varð að tilætl-
uðum notum, og við hið síðasta
er sagt að foringinn Rafi glatað
allri sjálfsstjórn, sem von var,
og öskrað upp: „Hvort er ég
heldur æðsti maður landsins
eða bara gangandi skotspónn
fyrir þorpara og vitfirringa?"
Ekki þarf að geta þess, að
staðarins er jafn mikil naúðsyn
og þietta.
Jón Giunwalrsson.
Athyglisvert
íþróttamót.
Fpsta Innanhfiss iþrótta-
mðt hé( á landi.
1 samibandi við 40 ára afmæli
K. R. í næsta mániuði hefir fé-
fagið ákve'öið að fara þiesis á leit
við I. R. R., að fá áð halida ínn-
anhúsismót í. frjálsium iþiróttum.
Fer mö'tið fra>m í íþróttahúsinu
við Tjiamargötu (gamia ísihúsinu),
siem K.-R.-ingar hafa eims og
kunnugt er útbúið svo, að nú má
æfa þar frjálsláir íþró'ttir. Húsi'ð
er slkiljaniliega ekki svo fullkomið,
að hægt sé að iðka allar íþróttir
þiar, en þiesis vegna verður aðieiinis
kept í fjórum grieinum: kúlu-
viarpi, langsrtöikki, hástökki og þrí
stökki :án atrienniu.
Siikúm mótum siem þiessú ætti
að veita séristiaíka athygli hér á
larud-i, þar siem s'uimarið er svo
síutt. Er þesisi viðlieitni félagsins
því þakkarvierð, og ættu menn aö
bnegöasit viel við og sækja mótið.
Það fer senniliega fran 7. eða 8.
marz. E u íþröttaféiög í Reykja-
vtk og HafnaTffirði beðin að til-
kynna þiátttöku sína til stjórnar
K. R. siem fyrst.
hver slík morðtilraun kostaði
yfirmann lögreglumálanna
stöðu hans. Og eftir síðustu á-
rásina töluðu Rómverjar um
það í gamni, að ef þessu færi
fram, fengju allir að verða lög-
reglumálaforingjar, að minsta
kosti í nokkrar klukkustundir.
Mussolini ákvað nú að end-
urskipuleggja lögregluna, og
trúnaðarmenn hans bentu á
Bocehini sem líklegan yfir-
mann lögreglumálanna. Fyrir
tvent þótti hann vænlegur til
afreka. Hann var ættaður frá
smáþorpi á Norður-Ítalíu, og lá
það orð á, að þaðan væru beztu
lögreglumenn landsins kynjað-
ir. í öðru lagi hafði hann verið
illskiftinn við jafnaðarmenn, og
það áður en fasistar brutust til
valda. Hann varð fyrir valinu.
Nú fór fram gagngerð hreins-
un í lögregluliðinu. Ungir og
sanntrúaðir fasistar voru tekn-
ir inn í það og alt var skipu-
lagt eftir nýtízku aðferðum.
Bocchini kæfði í fæðingunni öll
samsæri. sem til var stofnað
gegn Mussolini og öðrum ráð-
herrum. Löngu áður en tilræð-
ismennirnir höfðu varpað
sprengjum sínum, var Bocchini
búinn að grípa þá með hinum
löngu þreifiörmum sínum. Eft-
ir að hafa komið af stað þeirri
miklu kvörn, sem ætluð var til
að mala alla andstæðinga
Frh. á 4. síðu.
Sporhimdar einræðisherranna:
I. Skiggi Mnssoliiis.
HIN pólitíska leynilögregla er öflugasta tryggingin fyrir
svonefndum friði og reglu í einræðisríkjunum. Hér
fara á eftir þættir um þrjá menn — tvo, sem enn hafa for-
ystu þessarar lögreglu, hver í sínu landi, og einn, sem hafði
hana til skamms tíma — og allir hafa ráðið yfir lífi og dauða
og örlögum þúsunda rnanna, Eru þættirnir teknlir eftir
franslta tímaritinu „Vu“, nokkuð styttir.

Heim
II «
ðitífél liiands
Síðasta dagnámskeíð á þessum vetri byrjar 13<,
marz og stendur tíl aprílloka. Kennt frá kl. 2—6 e. h.
Jafnframt eru kvöldnámskeið eítt á hverjum mánuðú
kennt frá kl. 8—10 e. h.
Allar upplýsíngar hjá frú Guðrúnu Pétursdóttur
Skóluvörðustíg 11A símí 3345. Og eftír kl. 2 þar sem
kennt er á Hverfísgötu 4 uppí,