Alþýðublaðið - 27.02.1939, Blaðsíða 1

HITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. Abgangur
MÁNUDAG 27. FEBR. 1939.
48. TÖLUBLAÐ
Undir svipu ofbeldisins
Eftftr Guðmnnd I Guð«
mundsson cand. jur.
FÉLAGSDÓMUR hefir nú
kveðið upp dóm sinn í
máli Bæjarútgerðar Hafnar-
fjarðar gegn Verkamannafélag-
inu Hlíf. Niðurstöður dómsins
eru á þá leið, að vinnustöðv-
imiri er dæmd ólögmæt og Hlíf
gert að greiða eitt þúsund krón-
ur í sekt. Hins vegar er Hlíf
sýknuð af skaðabótakröfunni
vegna þess, að dómurinn telur
bæjarútgerðina hafa verið
bundna við taxta Hlífar frá 13.
september 1937 og að bæjarút-
gerðin hafi gerst sek um samn-
ingsrof gagnvart Hlíf með því
að semja við Verkamannafélag
Hafnarfjarðar, án þess að segja
Hlífartaxtanum fyrst upp með
þriggja mánaða fyrirvara.
Það var fyrirfram vitað, að
óhjákvæmilegt yrði fyrir Fé-
lagsdóm að dæma vinnustöðv-
unina ólögmæta. Hvorki góður
vílji né fallin lagafrumvörp gátu
hjálpað dómnum til að sýkna
HÍíf af kærunni fyrir ólögmæta
Vinnustöðvun. Hitt kom öllum,
sem til þektu mjög á óvart, að
dómurinn skyldi komast að
þeirri niðurstöðu, að kauptaxti
— sem einhliða er settur af
verkalýðsfélagi, skyldi skoðast
sem skriflegur samningur væri.
Ménn eiga talsvert örðugt með
að átta sig á því, að stéttarfé-
lag skuli einhliða geta gert
samþykt um kaup og kjör með-
lima sinna. sem er svo mögnuð,
að skoða beri hana) samning
sem atvinnurekandi hafi skuld-
bundið sig til að hlýða.
Það hefir um langt skeið tíðk-
ást hjá nokkrum verkalýðsfé-
lögum, að þau settu kauptaxta
fyrir meðlimi sína. Hefir jafn-
an verið litið svo á, að töxtum
þessum mætti breyta og þá af-
nema fyrirvaralaust og það þótt
eftir þeim hefði verið unnið um
langan tíma. Eru þess dæmi
héðan úr bænum, að verkalýðs-
félög hafi þannig með fundar-
sámþykt breytt' taxta sínum og
að breytingin hafi gengið í gildi
strax daginn eftir að fundar-
samþyktin var gerð.
Þegar verið var að semja frv.
til laga um stéttarfélög og
viiinudeilur, var því slegið
föstu, að samningar allir milli
stéttarfélga og atvinnurekenda
skyldu skriflegir til þess að
að hafa fult gildi. Jafnframt
var ákveðið, að í samningunum
skyldu lengd samningstími og
uppsagnarfrests-ákvæðin. Ef á-
kvæði um samningstíma eða
uppsagnarfrest vantaði, þá
skýldi telja samningstímann
eitt ár og uppsagnarfrest þrjá
mánuði. Þannig var frumvarpið
um stéttarfélög og vinnudeilur
afgreitt frá milliþinganefndinni,
sem hafði með málið að gera og
þannig samþykti Alþingi frum-
varpið, sbr. 6. gr. þess.
Við sem áttum sæti á .milli-
þinganefndinni fyrir Alþýðu-
flokkinn, vorum ekki ánægðir
með þessa lausn. Við bárum
frám í nefndinni tillögu um það,
að kauptaxti verkalýðsfélags,
sem auglýstur hefði verið og
unnið hefði verið eftir, skyldi
hafa sama gildi og samningur.
Vildum við þannig meðal ann-
ars tryggja það, að ekki væri
hægt að breyta eða afnema
kauptaxta, sem auglýstir hefðu
verið og unnið hafði verið eftir,
án fyrirvara. Fulltrúar Fram-
sóknarflokksins í nefndinni
vildu ekki ganga inn á það, að
nein vernd fengist fyrir kaup-
taxtana, þar eð þeir töldu það
Guðmundur
Guðmundsson.
óeðlilegt, að aðeins annar aðili
gæti þannig með. einhliða ráð-
stöfunum bundið hinn. Sam-
komula.íL .íékst þannig ekki í
nefndilim um tillögu okkar, og
féll hún því niður.
Eitt af þeim atriðum, sem
harðastri gagnrýni sætti í frum-
varpinu um stéttarfélög og
vinnudeilur af hálfu kommún-
ista og Héðins Valdimarssonar
var einmitt ákvæðið um það,
að kauptaxtar skyldu ekki hafa
sama gildi og skriflegir samn-
ingar skv. 6. gr. frumvarpsins.
Sem dæmi um árásir þær á frum
varpið, sem gerðar voru út af
þessu, vil ég tilgreina hér eftir-
farandi klausu úr grein eftir
Héðin Valdimarsson, sem birt-
ist í Nýju landi þann 8. marz
1938:
„Víða um landið hafa félögin
með einhliða kauptöxtum til-
kyntum atvinnurekendum á-
kveðið kaup félagsmanna á
sama hátt og margar aðrar
stéttir ákveða verð afurða
sinna eða vinnu og hafa þessir
Vlnna hófst aftuur í
morgnn 1 Hatnarfirði.
VINNA við togarann Maí og kolaskip til Bæjarútgerð-
arinnar hófst í morgun í Hafnarfirði.
Stjórn Bæjarútgerðarinnar skrifaði í gær stjórn Verka-
mannafélagsins Hlíf og tilkynti henni, að hún myndi í dag
— á grundvelli niðurstöðu Félagsdóms — hefja vinnu
samkvæmt taxta Hlífar og spurðist fyrir um, hvort stjórn
félagsins teldi sig þurfa að gera nokkrar athugasemdir við
það. Bað Bæjarútgerðin um skriflegt svar. Stjórn Hlífar
bað um samtal í gær við stjórn Bæjarútgerðarinnar og
hittust þær kl. 2. Þar gaf stjórn Hlífar skriflega yfirlýsingu
um það, að hún þyrfti engar athugasemdir að gera við
þessa ákvörðun. — Hefði stjórn félagsins ekki tekið gildar
úrsagnir verkamanna úr Hlíf.
í gær hélt Verkamannafélag Hafnarfjarðar geysifjöl-
mennan fund. Voru þar margar ræður fluttar, og var auð-
fundið, að verkamenn skildu fullkomlega þær ástæður, sem
lágu til hinnar hæpnu niðurstöðu Félagsdóms og að þeir
töldu sig algerum órétti beitta. Skoðanir verkamanna í
Hafnarfirði hafa ekki breytzt, þó að þeir hins vegar neiti
ekki að hlíta uppkveðnum dómi.
í gærkveldi hélt Hlíf fund. Virtist Héðinn Valdimarsson
illur út í þá yfirlýsingu, sem stjórn Hlífar hefir gefið, því
að hann kom með tillögu á fundinum þess efnis, að enginn
geti verið í Hlíf, ef hann er einnig í öðru verkamannafélagi.
Var þessi tillaga samþykt.
Menn bjuggust jafnvel við, að samþykt þessarar tillögu
myndi verða til þess, að vinna yrði enn stöðvuð í morgun.
En til þess kom ekki, eins og að framan er sagt.
kauptaxtar alls staðar og um
langan tíma verið viðurkendir
og dæmt eftir þeim eins og
samningum, ef kaup hefir verið
greitt eftir þeim á annað borð
og þeir viðurkendir. Þessum
rétti til að ákveða kauptaxta
sviftir frumvarpið verkalýðsfé-
lögin, því að heimtaðir eru ein-
ungis skriflegir samningar.“
(Leturbreyting Héðins Valdi-
marssonar.)
(Frh. á 3. síðu.)
Fimm ffiorsk selveiöiship
i naiðnm stðdd i fárviðri
snðaustnr af firænlaidi.
----4.---
Sænska stórskipið „Drottningholm44 og
mðrg fleiri skip á leiðinni til hjálpar.
Dm 1500 manns
skíðnm f flæF.
GuðmQnðnr Hjálmarsson vann
shiðakapnoðngn i innanfélaos-
móti Ármanns.
u
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins
K.HÖFN í morgun.
A LAÚGARDAGINN
^ barst frétt um það, að
fimm norsk selveiðiskip með
18 manns hvert innanborðs
væru í nauðum stödd suð-
austur af suðurodda Græn-
Inds. Eru þau öll á leiðinni
frá Álasundi í Noregi til Ný-
fundnalands, en fengu af-
takaveður suðaustur af
Grænlandi, ekki langt fyrir
norðan hina venjulegu sigl-
ingaleið skipa, sem eru í för-
um milli Norðurlanda og
N orður-Ameríku.
Tvö af skipunum höfðu
fengið svo alvarleg áföll, að
þau voru í þann veginn að
sökkva og voru skipshafn-
irnar á þeim báðum þegar borgarstjóra og lögnegliuvaíróstof-
komnar í bátana, —1
Farþegaskip sænsku Ame-
ríkulínunnar, ,.DrottninghoIm,“
sem er á leiðinni til Ameríku
— brá þegar við og tók
stefnu á þær slóðir, sem sel-
veiðiskipin eru á, og var von
talin til þess, síðast þegar frétt-
ist, að takazt myndi að bjarga
hinum nauðstöddu skipshöfn-
um.
Mörg ensk og amerísk skip
eru einnig á leiðinni norður eft
ir til hjálpar.
Lögreglusamþykt Reykjavlkuir
er komin út sérpnentúð meö
bneytingum þieim, sem bæjar-
stjórn geröi á hmni nú í vietur.
Hún vierður borin út á hviert
heimili nú á næstunwi og fæst
auk þesis ókeypis á iskrifetofu
Bátnrinn úr Hafnarfirði kom í gær
eftir t\ sóiarhrmga hraknínga.
Með Mlaða vél hrabtl bát-
inn i fárviðri og stórsjö.
uani.
M 1500 manns munu hafa
verið á skíðum í gær í á-
gætisveðri og silkifæri. Um 500
voru á vegum f.R.-inga á Kol-
viðarhólí, um 300 með K.R. á
Skálafelli, um 240 með Ár-
menningum í Jósefsdal og fjöldi
hjá Lögbergi með Skíðafélag-
inu.
Skíðiarmót Ármanns, innainfé-
liajgs, hófst í gær og var kiept í
göngu. Vegailiengd var 14—15
km. og keppendur 15.
Göngufæri vair gott í byrjun,
en versnaöi, þegar leið á göng>-
unia og hlóðs't mikiö undir skið-
in hjá sumum göinguimöininuinuim.
Onslit uriðu þesisi: 1. GúðmUnld-
ur Hjálmia'rsison, 1 klst. 7 mín.
13 sek., 2. Karl Svteinisson, 1
'klst. 7 min. 29,4 siek., 3. Eyjólf-
Ur Einaæsison, 1 klst. 8 mín. 23,4
siek., 4. Sigurgeir Ársælsson, 1
klst. 9 mín. 27,4 sek., 5. Egill
Kristbjörnsson 1 klist. 11 míh.
10,8 sek. og 6. Hróifur Beniedikts-
son, 1 klst. 11 mín. 56,4 sek.
Á sunnudagsnóttina voru Um
90 miainins í .skíðaiskála Ánmainms i
Jóisiefsdail. Var veriíð á s(ki(ðum
viið Ijós í ölafsskarði langt fram
lá nótt í siikifæri og ágætisveðri.
Hjómaband.
Fyrir skömimu síðan voru
gefiin isaimau í hjónabirjnd lungfrú
Sigurlaug Sigfúsdóttir og Kriist-
björn Kristjánsson sjómáður. —
Heiimíli þeirrai er á Hofsvallagötu
16.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
VÉLBÁTURINN „Bjiarni ridd-
ari“ lagði af stað friá Hafn-
arfirði síðast liðinn fimtudag kl.
4 e. h., og vair fierðinni heitáið til
PorLákshafnar, en þaöan átti bát-
urinin að ganga á vertiðilnni. —
Fréttir bárust engar af bátnum
næstu daga, og óttuðust nnen.i
rnjög um afdrif hans. Vair hafin
leit að bátnum, en hún hafði
engan árangur borið á laugar-
dagskvölid, og töldu þá flestir
hátinn af. En á summidagsnótt
fókk eigandi bátsins, Gumnlaugur
Stefánsson, þá fregn, aið m. b.
Njáll væri á leið tíl Hafnarfjarðar
með 'bátverja og bát. Kl. 9 í gær,-
inoiigun bom' svo Njáll til Hafn-
áifjarðar méð bótinn.
Tíðindamaður Alþbl. náði tali
af form. bátsinis, Þorsteini Sölva-
syni, í 'gærdag. Birtist hér frá-
sögn hans:
„Við lögðum af stað frá Hafn-
arfirði kl. 4 e. h. á fímtudag.
Var þá veðiur go'tt. Ætltm'in var
sú, að halida fyrir Reykjanes um
nóttina, en hafa svo bjart með
suðurströndinni, þegar birti
morguihiran eftir. Þannig bagaði
ég 'fierb minni í fyrra, en þá fór
ég þesisa sömiu leið á sama bát;
og gekk sú ferð vel.
Kl. 12 á miðnætti vonuim við út
aff Reykjanesi, og kl. 2 út af
Hópsvita í Grindavík.
Veður var gott alla þessa leið,
en þó treysti ég ekki á iaindtöku
í Grindavík vegna útsynniings-
öldu; en það hafði verið áætlun
o'kkár.
Hélidum við nú ferð okkar á-
fram, en þá tók veður að spiil-
ast og sjór, að ýfast. Þegar viið
komum á Herdísarvík var kom-
inn stórsjór, hvassviiðri og élja-
gangur. Lögðumst við þar við
aikkeri og andæfðum, og lágum
þar ,til fcl. 6 e. h. á föstudág.
Lægði þá veðrið, og lögðum við
því aif stað, og gekk sæmilega
austur á móts við Selvogsvita.
— En þá stanzaði vélin. Kl. var
þá 11 lum kvölidið. Okkur tókst
ekki að fcoma vélinni í gang
aftur, þrátt fyrir ítrekaðar til-
raiunir vélamanmsiins, Þórarins
Steindórssonar, sem er þraut-
reyndur vélatmaður og ágætur
sjómaður. Mátti þar mikið um
fcemna veðri og sjó, því að þá
var komið sunnannok. Lögðumst
við þar aftur við ákfceri, en rak
þá lundan veðrinu inn á vifcina.
Þá settum við upp siegl og sigld-
lum vestur með. Kyntum við þá
bál, til þess að vékja á okkur
athygli, þar sem við sáum tii
ljó'sa frá mörgum skipum utan
við okkur. En ékki sýndi það sig,
að þau tækju etftir okkiuir.
Alla þessa nótt, aðfaranótt
laugardagsins, slögnðum við fram1
og aiftur og fforðuðlumst áð leggja
áð landi. Var þá ofsiaveður og ó-
hemjusmjór. Slitináði niður segliið
hjá okkur, en við fengum gert
yið það, svo að ekki sákaði til
muna. Ern í sjóganginum kom
leki að báitnium, og voru síðan
tvær dælur í gangi.
Hafnarfirði í morgun.
Báturinn þoldi þó þessa raun,
og í birtingu sáum við, að við
vorum út aff Grindavik. Alls
staðar var þá ólemdandi fyrir
brimi. Kl. 12 á hádegi á laugar-
dag lögðum við í Reykjaniesröst,
þar sem hún lá svo niðri, að
okkur þótti húin fær. Heltum við
þá olíu útbyrðis, ef það mætti.
eitthvað gagna til þesis að draga
úr sjóganginum. Gekk okkur vel
gegnum röstina. Vorumi við svo
undir seglum allan seinni hlujtia
dags og fram á nótt, og kl. 3 i
nótt vorum viið á að gisfca 8 mil-
ur út aff Sanidgerði. Var þá ætl-
Uhin að ná iandi í Kefiaívík éða
þar um slóðir.
Við kyntum bál ailtaf öðru
hvoru, og var okkur nú veitt at-
hygli af bátum, siem voru að
fára á veiðiair. Komu tveir þeirra,
að ég æt]a Ártni Árnason úr Gerð-
um og Jón Þorláksision úr'Rvík,
til okkar og buðusit til að veita
okkur aðstoð og flytja okkur til
lanlds. En í því bili bar þár áö
þriðja bátinn, Njál úr Hafnar-
firði. Skipstjórinn á Njáli ákvað
strax áð hætta við veiðiför sina
og hálda með okkur til Hafnar-
fjarðar. Fengum við fyrirtaks
viðtökur um borð í Njáli, og
komum við til Haffnarfjarðar kl.
0 í morígun."
Þannig er frásögn formannsins.
Hanin rómar og mjög dugnað og
æðnuleysi háseta sinna. Er enig-
feun efi á því, að formáður og
félaigar hanis hafa sýnt mi'kinn
dugnað og þrautseigju á þessium
hrakningi. Þeir voru 2Va só-lar-
hiing á ferð frá þvi að þeir
lögðiu af stað frá Hafnarfirði og
þamgað til m. b. Njáll tók þá
upp. Allir voru þeir hneisisi/r í
bragði og töldlu sig hafa siglt til
lands í gær, ef bátamir hefðú
ékki foomið þeim til hjátpat.
,Bjami riiddari“ er 6V2 tn- að
stærð. í honum er 12 hesta Sóló-
vél, og hefir hvorttveggja, bátur
og vél, neynst mjðg vel til þessa,
Eigandi bátsins er Gunnl. Stef-
áns*son kajupm. í Hafnairfirði.
Gerði hanin bátinm út í Þoriáks-
höfn á síðustu vertíð, og var for-
maður þá hiinin sami, Þorsteinn
Sölvason. I ferðinini vom méð
Þorsteiini þessir memn: Þórairinn
Steindónsisom vélamaður, Gunnar
Gunnarslson, Magnús Bjömislson
bg Marfcús lsleifsison.
Fjöldi manns fagnaði bátvierj-
um á bryggjunni í gæmnorgun,
ér þeir komiu með Njáli. Vair þá
fáni dneginn að hún á öilum
fánastöngum bæjaninls.
Karlakór Reykjavífcui'
hélt samsöng i gændag i
Gamla Bió, og var hann prýðis-
vel sóttur. Á söngskránni voru
12 lög, og varð kórinm að entí-
urtaka mörg þeirna. VoT|u á-
hleyrienidur mjög hrifnir af siöng
kórsins, og hlaut hatin blómvendi
að launum fyrir söng sintn. Mun
kórinin endurtaka samsönginm, og
miun það verða síðasta tækifæri
nð sinmi að hliusta á kórinm.