Alþýðublaðið - 28.02.1939, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAG 28. FEBB. 1939
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
♦— ---------------------*
I ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hana:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSL A:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (inhl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
1-----------------—-----•
Ríkisvaldið.
Hafnarfjarðardeil-
AN hefir opnað augu
allra landsmanna fyrir því, að
ríkisvaldið — framkvæmda-
vaídið — er hér í landinu alt
of veikt. Sú deila sýnir, að nú
er ástandið í okkar þjóðlífi orð-
ið þann veg, að dálítill hópur
ofbeldismanna getur boðið rík-
isvaldinu byrgin, ef þeim býð-
ur svo við að horfa. Hún sýnir
enn fremur, að framkvæmda-
valdið er svo veikt, að það læt-
uí átölu- og hegningarláust
viðgangast, að dómarar séu sví-
virtir meðan þeir sitja að starfi
sínu í þýðingarmiklum dóms-
málum, og það lætur það enn
fremur viðgangast, að óaldar-
lýður hafi í heitingum og hót-
unum og samþykki á opnum
fundum að beygja sig ekki fyr-
ir dómi, sem að öÚu er lögíega
upp kveðinn.
Hvert er öryggi borgaranna í
hinu íslenzka þjóðfélagi? —
Ekkert. Jafnvel í æðstu trúnað-
arstöðum innan þjóðfélagsins'
sitja nú orðið kommúnistar,
menn, sem eru fjandsamlegir
þjóðskipulaginu og hafa þann
ásetning einan að vinna því alt
það tjón, er þeir megna, og
halda þann kommúnistaeið sinn
betur en þau loforð, sem þeir
gefa þjóðinni, sem launar þeim,
fæðir þá og klæðir.
Annað virðist ekki vera
frámundan en hrein glötun allr-
ar íslenzkrar menningar og
hréin upplausn þjóðfélagsins,
ef ekki er nú þegar tekið í
taumana.
Hver sá flokkur eða flokkar,
sém ætla sér að stjórna land-
inu framvegis, verða að taka þá
rögg á sig, sem þarf til þess að
styrkja og efla ríkisvaldið.
Kommúnistarnir og aðrir
fjandmenn þjóðfélagsins vilja
hafa ríkisvaldið veikt, meðan
þeir eru í stjófnarandstöðu. En
þegar það kom til tals í fullri
alvöru haustið 1937, að komm-
únistarnir gengju inn í Alþýðu-
flokkinn, settu þeir það sem
skilyrði fyrir framhaldandi
stjórnarsamvinnu við Fram-
sókn, að lögreglan yrði hreins-
uð og aukin til þess að hægt
væri að ráða niðurlögum í-
haldsins. (Þá var samfylkingin
við íhaldið ekki byrjuð!)
Alþýðuflokkurinn trúði því
ekki þá, að þeir flokkar væru
eða yrðu til, sem ekki beygðu
sig fyrir landslögum.
En nú hefir hann fengið full-
konma og áþreifanlega sönnun
fyrir því að svo er.
Nú veit hann að hér í land-
inu starfar a. m.k. einn flokk-
ur, sem ekki svífst þess að beita
ofbeldi til að koma málum sín-
um fram. Svífst þess jafnvel
ekki að vopna meðlimi sína til
þess að bjóða ríkisvaldinu og
borgurum landsins byrgin, ef
svo býður við að horfa.
Hvaðanæfa utan úr löndum
berast nú fréttir af þeim óald-
arflokkum, sem með ránum,
morðum og þjófnaði vinna að
því að grafa ræturnar undan
lýðræðisþjóðfélögunum. Halda
menn í fullri alvöru, að angar
slíkra flokka starfi ekki hér?
Alþingi það, er nú situr, og
sú stjórn, sem væntanlega verð-
ur sett á laggirnar á þessu
þingi, má ekki láta því ljúka
svo, að ekki verði fulkomlega
séð um, að ríkisvaldið verði
nógu öflugt í framtíðinni.
Við íslendingar viljum fá að
lifa í friði og sátt hver við ann-
an. Við höfum skapað okkar
menningu og okkar atvinnulíf í
friði og sátt og við erum það
lítið þjóðfélag, að okkur stafar
stói hætta af því, þó ekki
myndist hér nema fámenn klíka
ofbeldisliðs.
Nú höfum við okkar vinnu-
löggjöf. Hana er sjálfsagt að
endurbæta og fullkomna, en
jafn sjálfsagt er hitt, að ríkis-
valdið geti séð um að bæði þeim
lögum og öðrum sé hlýtt. Það
er og verður krafa allra manna,
sem ekki vísvitandi stefna að
hreinni upplausn þjóðfélagsins,
að ríkisváldið verði eflt svo, að
það geti varið líf og rétt
borgaranna.
úlgerðttnruenn 12 6lcipa
í Rohiusian i Suðtu'r-Svíþjóð
hiatfa ákveðið að síenidia veiðiiskip
til þátttðku i sildveiðum við Is-
liamd á .þesisu ári. Á islkipum þesisr
um er gent ráð fyrir, að aðiaHega
verði norskir sjómenm. Léns-
gtjómm í Bohusiian hefir siótt um
ríki&styrk tH þesisiarar veiðifawar,
en að jafnáði skal ekki veita f jóir-
styik til islík'riai Islandsveiða, nema
það séu eingöngu sænskir sjó-
menin, sem veiðamar eiga að
stundai, og er þannig ákveðið í
nýrrl xeglugerð Um þiesisi efni. FÚ.
Rekstnmkostnaður Bergenska
1938 vaírið 21,5 millj. kr. Af-
skrifað var af verði skipawna1 1,33
imil'lj. kr. 1 skaftta fóru 434,940 kr.
Tiekjur af farmgjöldumt inámu 25
millj. Ákvéðið vair að greiða
4°/o ar'ð. Bókfært verð skipa fé-
iagsíns er 23 millj. króma og fá'st-
eignir 2,97 millj. kr. NRP—FB.
IOKTÓBER 1919 gekk ung-
ur leigubílstjóri inn í öl-
stofu eina í Munchen, þar sem
var aðseturstaður leiðtoga Fána
liðsins, sem svo var nefnt. Hann
var illa búinn, nærsýnn og
nærri hvítur á hár. Hann spurði
eftir Röhm kapteini, foringja
Fánaliðsins. Röhm reis á fætur
og aðkomumaður rýndi á hann,
gekk til hans og sagði: „Ég heiti
Heinrich Himmler og mig lang-
ar að ganga 1 félagskap yðar.“
Fánaliðið var eitt meðal
margra byltingasinnaðra fé-
laga, sem spruttu upp í Þýzka-
landi eftir heimsstyrjöldina.
Þátttaka í félaginu var mjög
daufleg, svo að Himmler var
tekið tveim höndum. Hann
gerðist nú áhugasamur félagi,
sótti hvern fund, hlustaði á
þrumandi ræður foringjans og
hjálpaði honum að útbúa og út-
býta flugritum.
Hann varð þess skjótlega vís,
að Röhm og margir félagar
hans voru kynvillingar, og
hann forðaðist því eins og eld-
inn að vera viðstaddur „skemt-
anir“ þær, sem jafnan voru «ft-
ir fuadi.
Afmælishátfð Skfða-
félags Reykjavíkur.
Félaginn og formanni
bárnst fjöldi gjafa.
Kristján Skagfjörð stjómaöi
hófintu, siem hófst oneö saimieigiin-
liegu borðhaldi kl. 8,30 á laug-
árdagskvöldiö.
Unidir borðium skemti Bryn-
jólfur Jóhainimesison mieð gaimaci-
vísaim tmt stjórn félaigsiws og
flieiri.
Margar ræð'ur voru fluttaT á
irjeða'n aetiö var lumdir horöum og
ótal gjafir afhientar,- bæöi til fé-
lagisinis og L. H. Möller persómi-
lega.
Fyrsitur talaði L. H. Miiller, sem
veriö hefir formaiöur félagsins frá
þvi það var sitofnað. Jón Ólafsson
þaikkaði rfkisstjórn, bæjarstjórn
og blöðium fyriir þainm mikla
&'tiuöninig, sem félagið hefði femg-
ið frá fyrsttu tlð frá þessium aö-
ílum. Enm fremur tófcu til máls
Heranamm Jónasson forsætiisráð-
herrai, Eys'teimm Jómsson fjármóla-
ráðherra, Steinþór Sigurðisison
magis'ter, Tómais Jónisiso'n borgar-
ritairi, GuÖbr. Magnúsison forsitj.,
Herliuf Clausen o. fl.
Forseti I. S. I. færði félaginiu
aö gjöf sitórn mynd af fonmamn-
infum í raimma mjög hagamlega
úitskornium og áletruðum atf Rík-
arði Jómssyni, og formanninium
færði hann skjöid af afreks-
merki í. S. I. Pálmi HaunessBon
færði félaginu stóra mynd af
skíöafekála félagsims. Formaðiur
K- R., Erlendiur Péturslsom,. færði
einnig mynd aið gjöf. Frá Litla
skíðafélagimi afhenti Magnús
Brynjólfsson félagimu fagrain bik-
air til aö keppa uim i svigi. For-
maður Ferðafélags Islands, Geir
Zoegai vegamálasitjóri, afhienti
mjög ýtairliegan luppdrá'ít uf
skíðalandi Hellisheiðar, sem á aö
hiengjalsit lupp í skíð|askála félags-
fiTDS í Hveradölum til leiðheining-
ar fyrir skiðafólk. Uppdráttuirinn
er gerður af Steindóri Sigurðs-
syni .magisiter. Fomnaður I. R.,
Jón Kaldal, afhiemti félaginiu sitórt
og vandaö leirker, gert af Guðim.
Einarssyni frá Miðdal. Siigurjóa
Pétursison afhienti mynd, stem
Eftirlætisiðja Himmlers í frí-
stundum var að safna og viða
að sér vitneskju um alt og alla,
og hann raðaði þessum fræði-
heimildum sínum í fastmótað
kerfi. Þar var að finna hinar
merkilegustu upplýsingar um
hans eigin félaga, um pólitíska
leiðtoga Þýzkalands, verzlunar-
fyrirtæki og forystumenn
þeirra. Hann las dagblöðin af
kappi og fylgdist nákvæmlega
með öllum orðasveimi, er snerti
kunnustu menn þjóðfélagsins.
Hann vissi deili á leikkonum,
sem voru í sérstöku vinfengi
við starfandi menn innan ríkis-
stjórnarinnar, þekti nöfn blaða-
eigendanna og vissi um stjórn-
málaskoðanir þeirra.
Hann lifði og hrærðist í þessu
fræðisafni sínu, safnaði, númer-
aði, raðaði, var á sífeldum þön-
um eins og könguló um vef
sinn.
Liðsmenn Röhms, sem flestir
voru uppgjafahermenn, æfin-
týramenn og alls konar flótta-
menn undan armi réttvísinnar,
botnuðu ekkert í þessum ó-
framfærna, fámálga og næst-
um feimna manni. Hann var oft
gjöf frá Glimufélaginu Árniann
til SkíÖafélagsins og bók (Island
í myndum) meÖ fagurri álietrun
til foimaimnsinis.
MiiUier þakkaÖi fyrir sínia hönd
og félagsins alliar þesisar gjafir
og alla þá vielvild, sem félaginu
og honum var sýnd.
Kristján Skagfjörð lais iupp
kvæði, sem félaginu haföi borist,
og voru' síðan borö rudd; var
klukkan þá um 111/2- Loks var
danzað til kl. 4, og óskáði Skag-
fjörð þá eftir aö allir færu hieim
aið sofa, því laigt yrði af stáð i
skíða'BerÖ um imorguniinn kl. 10.
HófiÖ var í lalla s'taði mjög á-
nægjuliegt og félaginu til hins
mesta sóma.
Leikfélag Hafnarfjarðar:
Ernð þér
frímúrarl ?
LEIKFÉLAG Hafnarfjarðar
sýnir um þessar mundir
gamanleikinn „Eruð þér frí-
múrari?“ og hefir fengið leik-
ara héðan úr Reykajvík, Alfred
Andrésson, til þess að annast
leikstjórnina og leikur hann
jafnframt tvö hlutverk í leikn-
um.
Hefir leikurinn þegar verið
sýndur þrisvar sinnum við góða
sókn og ágætar undirtektir,
enda hefir verið svo vel til sýn-
ingarinnar vandað sem kostur
hefir verið á, og er hún leik-
endum og leikstjóra til sóma.
Má sjá þarna ýmsa efnilega
leikara, sem hafa lagt sig í líma
við hlutverk, svo sem Svein V.
Stefánsson, sem leikur Amor
Teits prýðilega, en beztur er
Alfred, enda æfðasti leikarinn,
í hlutverki Jenny Pedersen
saumakonu í Pikant. Má búast
við, að þetta leikrit gangi lengi
í Hafnarfirði, enda að verð-
skulduðu, því að leikritið er
fyndið og meðferðin góð.
Hlutverkin eru þannig skip-
uð:
Benjamín Franklín, samsölu-
stjóri, Ársæll Pálsson. Eva,
kona hans, fædd Teits, Alda
Möller. Stína, vinnukona, Hall-
ásakaður fyrir, hve ófús hann
var á að taka þátt í eftirlætis-
iðju félaga sinna, að hleypa upp
fundum jafnaðarmanna með ó-
spektum. En þó að Himmler
héldi sér frá þessu harki, var
aðstoð hans ómetanleg til þess
að afla vitneskju um, hve fjöl-
mennir fundimir myndu vera,
sem átti að ráðast á, um stjórn-
málaviðhorf fólks, sem átti
heima í grend við fundarstað-
ina, um væntanlegan lögreglu-
vörð á staðnum o. s. frv.
En þrátt fyrir það hve þarfur
hann var oft og einatt, féll lags-
bræðrum hans þó aldrei við
hann. Loks ákvað Röhm að
losa sig við hann. Tækifærið
bauðst þegar Strasser, formað-
ur nazistaflokksins, óskaði eft-
ir að fá ritara. Röhm mælti með
Himmler. Og Röhm varpaði
öndinni léttar, þegar hann var
laus við þennan viðsjála mann.
En hann grunaði ekki þá, að
hann myndi missa líf sitt fyrir
það, að hann hafði einu sinni
haft þau orð um Himmler, að
hann væri til einskis nýtur
annars en að vera spæjari.
Hinn nýi húsbóndi Himmlers
var draumóramaður. Hann lét
sig dreyma um nazistabylt-
ingu, en vissi lítt, hvernig henni
skyldi komið í framkvæmd.
Hann hafði flokksdeildir bæðl
í Berhn og Hamborg og heim-
sótti þsðr oft í fylgd með Himm-
Sporhundar einræðisherranna:
III. Hðfaðspæjari lazlsta.
....—4—....
Hvað vekur meiri ánægju á
heimilinu en fallegur, vel
klæddur drengur?
Kaupið þessvegna hin óvið-
jafnanlegu matrosaföt frá
okkur. Fyrirliggjandi í blá-
um og brúnum litum,
Ennfremur viljum við vekja
athygli almennings á að við
vefum saman slysagöt á alls-
konar fatnaði (Kunststopn-
ing). Afgreiðum gegn póst-
kröfu um allt land.
bera Pálsdóttir. Kolbeinn Ól-
afsson, síldarkaupm., Alfred
Andrésson. Jón Vigfússon, ar-
kitekt, Sigurður Gíslason. Birg-
ir Bláfells, dyravörður hjá
Randaflugunni, Eiríkur Jó-
hannsson .Jenny Pedersen,
saumakona í „Pikant“, XXX.
Amor Téits, leikfangaverk-
smiðjueigandi, fyrv. kaupfélstj.
Sveinn V. Stefánsson. Rósa-
munda Teits, kona hans, Krist-
ín Sigurðardóttir. Anna og
Gína, dætur þeirra, Anna Jó-
hannsdóttir og Súsanna Bach-
mann. Búi Halldórsson, útvegs-
bóndi, Gunnar Davíðsson. Frú
Halldórsson, kona hans, Bjarn-
fríður Sigursteinsdóttir. Sk.
Kirkjurltiö,
febrúa'rhiefti yfirstandandi ár-
gaings er nýkomitö út. Hefst pað á
predikiun: Vísa veginn, dnottinn,
jef tir Sigiurgeir SijgiurÖisison biskup.
Pétiur SigurÖsson kennimaðíur rit-
air ‘gnein, siem hiainn niefínár: Val
á ræðuefni, Hin niikla elfur, eftix
iséra Pál Þorlieifsson, GuÖshug-
mynid fnuimistæðna þjóöa, eftir
Sigurbjörn Eiinamsison, Ég veit, að
liaiusnari minn lifir, eftir séra
Þorstéin Eiiniarsson, o. m. fl.
Rátíðasýning á Meyja
skemmunni annað
Md.
___ ■ s
50. sýning.
F INS og getið hefir verið um
í blöðum bæjarins, hefir
Meyjaskemman verið sýnd 49
sinnum alls hér í Reykjavík,
Þess vegna verður haldin há-
tíðasýning, sú fimtugasta, ann-
að kvöld í Iðnó. Sýningin hefst
kl. 8 e. h. vegna þess, að á und-
an Meyjaskemmunni syngur 40
kvenna kór lög eftir Schubert
með undirleik hljómsveitarinn-
ar. Svo mun hljómsveitin spila
„ouverture" eftir Schubert.
Þingmönnum er boðið á þessa
sýningu, sem mun verða ein-
hver sú glæsilegasta, sem hér
hefir sést. Mun nær hundrað
manns aðstoða við sýningu
þessa.
Bazar kirkiunefnídiarkvemia.
M'uni'Ö bazar kirkju'niefndflr-
fcviemna í hiúsii K. F. U. M. á
föstiudaginin kl- 4.
ler. í þessum ferðum auðgaði
Himmler óspart safnið sitt.
Himmler sá skjótt, að ekki
var Strasser sá, sem koma
skyldi til þess að stjórna bylt-
ingunni. Kvöld eitt varð hon-
um gengið inn í ölstofuna í
Miinchen þar sem fundur var
hjá nazistum. Þá var þar mað-
ur nokkur, Adolf Hitler að
nafni, að halda ræðu. Hann
talaði þrumandi æsingarþrung-
inni rödd' og boðaði tortímingu
Gyðinga, jafnaðarmanna og
lýðræðissinna. Himmler var
hrifinn. Hann varð alveg töfr-
aður af eldlegri mælsku hins
tilvonandi leiðtoga, eins og
Göring, Göbbels og jafnvel
Röhm síðar urðu. Frá þeirri
stundu varð hann áhangandi
Hitlers.
Hér var loksins maður, sem
átti glæsilega framtíð, stjarna,
sem mátti fara eftir. Hitler
varð þess einnig fljótt vís, að
Himmler var maður, sem mátti
hafa gagn af. Hann var þegar
búinn að fá nóg af ofstækis-
mönnum og þverhausum, sem
hengdu sig utan í hann. Hér
kom loksins raunhygginn mað-
ur, sem bar skyn á skipulags-
störf. Hann var efni í flokksrit-
ara.
Himmler var þó lítt þektur
flokksstarfsmaður alt til þess
er Hitler komst til valda. Hann
fór í eftirlitsferðir til undir-
deilda flokksins og viðaði að
sér ógrynni af vitneskju um
menn og málefni, vini og óvini.
Hitler fékk stöðugt fregnir um
kynvillusvall Röhms, Heines og
annara smærri stjarna. Himm-
ler elti foringja sinn eins og
tryggur hundur og af ósveigj-
anlegri staðfestu ofstækis-
mannsins. Fyrsta stórafrek
hans eftir valdatöku nazista var
stofnun S. S. liðsins, sem var
nokkurs konar varðsveitt Hit-
lers og átti um leið að vega salt
á móti stormsveitum Röhms.
Menn voru valdir í S. S. liðið
á há-ariskum grundvelli. Inn-
sækjendur urðu að standast
strangar ættfræðirannsóknir.
Aðeins kjarni hins germanska
kynstofns var liðtækur. Þeir
urðu að vera bjartir á hörund,
og rannsóknirnar og val liðs-
manna var framkvæmt undir
eftirliti mannfræðistofnunar-
innar.
Smám saman skipulagði
Himmler reglulega lögreglu-
sveit, Gestapo, sem átti að
halda niðri and-nazistiskri
starfsemi. Hin fræga hreinsun
í nazistaflokknum var fram-
kvæmd að undirlagi Himmlers
og undir stjórn hans. í júní-
mánuði 1934 gekk hanii á fund
Hitlers og tilkynnti honum, að
samsæri hefði verið gert gegn
honum innan flokksins. Hann
Frh. á 4. síðu.