Alþýðublaðið - 01.03.1939, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAG 1. MARZ 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
*----------------------—f
I ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru harn:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingai-.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
1--------------------— —♦
Tengnr tvsr.
ÞAÐ hefir lengi verið eitt
af „þjóðráðum11 íhaldsins
um allan heim til þess að gera
Alþýðuflokkana tortryggilega,
að stimpla þá, hvort 1 sínu
landi, sem sérstaklega illkynj-
aða byltingar- og öfgaflokka,
sem ekkert eigi skylt við hina
hógværu og siðuðu Alþýðu-
flokka í öðrum löndum.
Þannig sagði íhaldið í Dan-
mörku fyrir síðustu kosningar
þar í landi: „Alþýðuflokkurinn
í Svíþjóð er heiðarlegur um-
bótaflokkur, sem hægt er að
viðurkenna. En Alþýðuflokkur-
inn í Danmörku er ekkert ann
að en grímuklæddur byltingar-
flokkur!“
En íhaldið í Svíþjóð sagði
eitthvað annað í kosningabar-
áttunni. sem fór fram um svip-
að leyti þar: „Stauning,“ sagði
það, „hefir aldrei dottið í hug
að gera neina byltingu. Hann
er maður með ábyrgðartilfinn-
ingu. En Per Albin Hansson er
í leynilegu bandalagi við Stal-
in og rauðliðana á Spáni og bíð-
ur bara eftir tækifæri til þess
að smeygja bolsévismanum upp
á Svíþjóð!"
Maður þarf ekki að hafa les-
ið blöð íhaldsins (og raunar
ekki heldur Framsóknarflokks-
ins) hér á landi lengi til þess að
hafa rekið sig á svipaðan saman
burð á Alþýðuflokknum hér og
Alþýðuflokkunum annars stað-
ar á Norðurlöndum. Viðkvæð-
ið er það sama og hjá íhaldinu
þar: Alþýðuflokkurinn hér á
landi er óþolandi byltingar- og
öfgaflokkur, en Alþýðuflokk-
arnir í Danmörku, Svíþjóð og
Noregi bara borgaralegir um-
bótaflokkar, sem enginn getur
haft neitt út á að setja!
Það er langt síðan verka-
menn bæði hér á landi og úti
um heim lærðu að sjá í gegnum
þennan auðvirðilega loddara-
leik íhaldsins, og því ekki á-
stæða til að fara fleiri orðum
um hann. En þess vegna er
hans minst hér, að kommúnist-
ar hér á landi hafa skyndilega
orðið svo hrifnir af þessu „þjóð-
ráði“ íhaldsins, að þeir hafa nú
upp á síðkastið ekki beitt öðr-
um vopnum meira fyrir sig í
baráttu sinni gegn Alþýðu-
flokknum.
Að vísu er þessu ,,þjóðráði“ í-
haldsins vikið þannig við í
munni kommúnista: Alþýðu-
flokkarnir í Noregi, Danmörku
og Svíþjóð eru ágætir sósíal-
istaflokkar, sem kommúnistar
gætu verið vel þektir fyrir að
vera í. En Alþýðuflokkurinn hér
á íslandi er ekkert annað en
klíka af verkalýðssvikurum og
öðrum handbendum fasismans!
Hversu oft hafa menn upp á
síðkastið ekki lesið slíkan sam-
anburð í dálkum Þjóðviljans?!
Og hversu oft hefir ekki Héðinn
teitkvSld MenntasMlans:
Einkaritarinn.
—.-.-■-»--
Tllkynnlng
frá Flsblmálanefnd.
Vegna óvenju mikils úfflntnings á is-
vörðnm fiskl til Bretlands, |iað sem af
er árinu verður frá og með 1. marz ekki
leyfður pangað frekari útffiutningur á í&**
vörðum þorski, fyrst um sinn.
Fiskimálanefnd.
íþróttaskóii öarðars Gísla-
sonar byrjar nýtt námskeið
----4----
Valdimarsson lýst því yfir, að
hinn nýi kommúnistaflokkur
hans og Brynjólfs Bjarnasonar
hér standi í rauninni alveg ná-
kvæmlega á sama grundvelli
og norski Alþýðuflokkurinn?!
En hvernig stendur þá á því,
verður manni á að spyrja, að
norsku kommúnistarnir skuli
ekki fyrir löngu vera gengnir
inn í svo ágætan sósíalistaflokk
eins og norska Alþýðuflokkinn,
ef það er satt, sem kommúnist-
arnir hér segja, að hann sé
svona miklu betri en Alþýðu-
flokkurinn hér á landi og raun-
verulega á sama grundvelli og
kommúnistaf lokkurinn ?
Það stendur þannig á því: í
Noregi hafa kommúnistarnir
ekkert brúk fyrir slíkt lof um
norska Alþýðuflokkinn. Á ís-
landi á það að vera til þess —
í sambandi við svívirðingar um
íslenzka Alþýðuflokkinn — að
vekja óánægju Alþýðuflokks-
manna með sinn flokk. En í
Noregi er tónninn alt annar,
þegar talað er um norska Al-
þýðuflokkinn. í nýútkominni á
lyktun frá miðstjórn norska
kommúnistaflokksins er honum
lýst þannig:
„Hinir leiðandi menn norska
Alþýðuflokksins ráðast með
fjandskap á Sovét-Rússland til
þess að leiða athygli manna frá
hinni verkalýðsfjandsamlegu
afsláttarpólitík sinni gagnvart
afturhaldinu bæði innanlands
og utanlands. Jafnframt veita
þeir hinum trotzkistisku erind-
rekum Hitlers og þýzku leyni-
lögreglunnar ótakmarkaða
möguleika til þess að vinna sitt
upplausnar- og glæpamanna-
starf innan norska Alþýðu-
flokksins, æskulýðssambands-
ins og verkalýðshreyfingarinn-
ar yfirleitt.“ (Sjá Arbeiderbla-
det, Oslo, 9. febrúar 1939.)
Þannig er lýsing norsku kom-
múnistanna á Alþýðuflokknum
í Noregi, þeim flokki, sem þeir
Héðinn og hinn brjóstheili
bandamaður hans, Einar litli
Olgeirsson, telja aðalfyrirmynd
hins nýja kommúnistaflokks
síns hér á landi!
Það er að sjálfsögðu gott að
hafa tungur tvær og geta talað
sitt með hvorri. En þó svo bezt
AÐ hefir tíðkast undanfar-
in ár, að nemendur
Mentaskólans hafa sýnt eitt
leikrit á vetri. Að þessu sinni
hafa þeir valið til sýningar
enskan gamanleik í þrem þátt-
um, Einkaritarinn, eftir Char-
les Hawtray, og var frumsýn-
ingin síðastliðið mánudags-
kvöld í Iðnó við góða sókn og
ágætar undirtektir.
Undanfarin ár hafa nemend-
ur látið ágóðann af leikkvöldum
skólans renna til skólaselsins í
Reykjakoti og er nú byggingu
þess að mestu lokið, en ennþá
vantar húsgögn í selið og mun
ágóði af þessari leiksýningu
eiga að fara til húsgagnakaupa
fyrir selið, og munu bæjarbúar
ekki sjá eftir að leggja svo
góðu málefni liðsinni, ekki sízt,
þegar þeir fá góða skemtun
fyrir.
Það er nú liðið töluvert á
aðra öld, síðan skólaleikir hóf-
ust hér í Reykjavík, enda var
latínuskólinn gamli vagga ís-
lenzkrar leikmenningar, og
ýmsir dugandi leikarar hafa
fyrst komið fram sem leikarar
og fengið að reyna í sér þol-
rifin í skólaleikjum. Fer vel á
því, að Mentaskólinn í Reykja-
vík skuli halda við þessari
erfðavenju með hinum árlegu
leiksýningum nemenda.
Sýningin á mánudagskvÖldið
tókst vel. Mátti þar sjá ýms all-
góð leikaraefni, svo sem Bene-
dikt Antonsson í gerfi Gibson
skraddara, Guðlaug Einarsson
sem einkaritarann, Robert
Spalding, guðfræðing, og Sig
rúnu Helgadóttur sem ungfrú
Ashfort ráðskonu, og var leik-
ur hennar ef til vill beztur.
Hlutverkin voru þannig skip-
uð:
Douglas Cattermale, stúdent,
að hræsnin og tvöfeldnin liggi
ekki eins 1 augum uppi og hún
gerir í öllum áróðri kommún-
ista.
Björgvin Sigurðsson. Frú Stead
(leigir Douglas), Sigríður Theó-
dórsdóttir. Sidney Gibson,
skraddari í Bond Street, Bene-
dikt Antonsson. Harry Mars-
land, stúdent, Sigfús Guð-
mundsson. Robert Spalding,
cand. theol., ráðinn einkaritari
hjá Marsland. Guðlaugur Ein-
arsson. Cattermale, föðurbróðir
Douglas, Sigurður Hannesson.
Knox, stefnuvottur, Jón Berg-
mann. Ungfrú Ashfort, ráðs-
kona hjá Marsland, Sigrún
Helgadóttir. Marsland, föður-
bróðir Harry, Sigurður Jóns-
son. Edith, dóttir Marsland,
Geirþrúður Sivertsen. Eva
Webster, vinstúlka hennar,
Gunnlaug Hannesdóttir. Jóhn,
þjónn, Vilberg Skarphéðinsson.
Leikstjóri er Valur Gíslason.
Bæjarbúar munu ekki sjá
eftir því, að sækja sýningu
hinna ungu leikara.
Gu.
Fiðlmennnr mótmæla-
fnodnr Alpfðnflukksins
I London.
LONDON í gærkv. F.U.
Fiamkvæmdaráð AlþýÖiuflokksi-
inis brezka hélf alinemiiain opinn
fuinid á Trafalgar Squiaire í Lonid-
pin í gær, tiil þesis að inótmæla
þieirri ákvörðiu'n briezku isitjiónniar-
in;nar að vtðurkentnia stjórn Frialn-
oos.
Geysiimikilil mannfjöldi isafin|að-
isit saman. Fliuttu þíair ræðiur Mr.
Atflœ, Mr. Herbert Mornilsion og
áðrir verka'mlannaiieiðtogaT, en á
miéðjan þieir töi'uðu var oft JcaillaiÖ
frarn í fyrir þieim: „Vér viljium
aftiur fá Siaffbird Cripps“. Er tal-
ið áð kommiúnis'tar hiaifi staiðið
áð þeim hrópumu
Að fundinum iokiniuim hluigðfst
mannfjöl'dinin að fiara til Down-
ing Streiet nr. 10, en iögneglaí
kbm í Vteg fyrir það.
G4RÐAR GÍSLASON í-
þróttakennari hefir kom-
ið á fót íþróttaskóla á Lauga-
vegi 1 í sömu sölum og prent-
smiðjan Acta var áður. Aðal-
salur skólans er hinn myndar-
legasti, bjartur, hlýlegur og
rúmur og settur ýmsum í-
þróttatækjum.
Garðar byrjaði skóla sinn
rétt eftir áramótin og hefir að-
sókn að honum stöðugt farið
vaxandi, en i dag hefst nýtt
námskeið. Garðar kennir leik-
fimi, lyftingar, róðuræfingar og
ýmsar fleiri greinar íþrótta.
Námskeiðið, sem byrjar í dag,
á að standa í 2 mánuði og er
fyrir old boys og yngri, enda
kennir Garðar og æfir alla ald-
ursflokka. Kennir hann á
morgnana og síðari hluta dags,
en ekki á kvöldin, því að þá er
hann upptekinn við kenslu hjá
fjórum íþróttafélögum, K. R„
Fram, Ármanni og Víking.
Garðar Gíslason dvaldi eins
og kunnugt er í Þýzkalandi og
á Norðurlöndum í 11 mánuði
1937—1938 og stundaði íþrótta-
nám. Er hann mjög fjölhæfur
íþróttamaður og íþróttakenn-
ari.
Við skóla Garðars kennir og
| frú María Jónsdóttir, sem
stundað hefir leikfiminám við
frægan íþróttaskóla í Hamborg
og dvaldi þar í IV2 ár. Hún
lcennir nýtízku leikfimj og
plastik fyrir konur, eldri sem
yngri, og börn. Leikfimi sú, sem
hún kennir, er léttari og mýkri
en sú leikfimi, sem áður hefir
verið kend hér, og líkar mjög
vel. Hefir frúin kent í Vz mán-
uð og á vaxandi vinsældum að
fagna.
Árbók norskra kirkjufræða
að fomu og nýju er nýúttamiin
og hefir mieðal aininaris inni að
haWa æfiágrip Jóras Araisomar
biskup® efitir Fiinin Jóinasoini. Rit-
gerð FiranS' er pxiemtiuð með sityrk
frá sjióð'i Fridtjof Nainsierts til
eflinigar vfisinid'unum,. Ritstjóm án-
biókarininar, sem, ber titilinn „Nor-
vegia ;sacra“, hiefiir aniraajst Oluf
Koismd prófiasisior. FO.
Til þægindia
fyrir sendeinidur samúðiamtaytia
Minininigargjafasjióðis Lairadslsp í'M-
airas verður í Reykjavík, frá 1.
marz n. k. tekið á móti staybun-
lum í sirna nr. 1020, frá þieim,
er þiess óska, gegn venjiuiegu
aukagjalidi, sem jafnfraimt neiran-
ur til sjóðsiras.
Ólafur Friðriksson:
Sjálfstæðismál íslendinga.
-----4—----
Athugasemdir víl grein Ragnars Kvaran.
g KOÐANIR þær er koma
fram í grein Ragnars
Kvaran í Alþýðublaðinu 14. og
15. febrúar stinga mjög 1 stúf
við það, sem haldið hefir verið
fram áður af íslendingum.
Hvað kemur okkur við hvort
Danir njóta mikillar virðingar
úti um heim? Ég efast ekki um
að heimildarmaður Ragnars
Kvaran fyrir þessum miklu
virðingum Dana hafi rétt fyrir
sér, og ættum við íslendingar
sízt að vilja skerða heiður
þeirra, En hitt er annað, að við
íslendingar viljum heldur ekki
að Danir skerði hróður okkar,
því svo góðir sem Danir eru
og merkileg þjóð, þá vill eng-
inn íslendingur láta kalla sig
Dana.
Heillrar aldar reynsla hefir
sýnt, að því minna sem Danir
— (þar með talinn konungur
þeirra) — hafa skift sér af mál-
efnum íslendinga, og því meir,
sem við sjálfir höfum tekið
stjórnina á þeim, því meiri hafa
framfarir orðið hér á landi. Á
síðustu árum höfum við að
miklu leyti tekið utanríkismál-
in í okkar hertdur, og hefir
flest það, sem að gagni hefir
komið í þeim efnum, átt rót
sína að rekja til þess starfs,
er íslendingar hafa sjálfir gert.
Ég skal ekki draga í efa, að
sumir sendiherrar Dana hafi
unnið þar gott starf, en það
vegur salt við þann óþolandi
stirðbusahátt, kæruleysi og
beina svívirðingu, er íslending-
ar hafa átt að mæta hjá ýms-
um ræðismönnum Dana úti um
heim, og eru nógar sögur til af
því. Allir hljóta að sjá, að eins
og framfarir og gengi íslenzku
þjóðarinnar hefir vaxið við
hvert atriði í stjórnmálunum,
sem þjóðin hefir tekið sjálf í
sínar hendur, eins hlýtur að
vera varið utanríkismálunum.
Vert er að geta, að margir
hafa mjög skakkar skoðanir
um, hvað utanríkismálin eru,
og halda að þau séu eitthvert
flókið tafl, eða þungskilið
laumuspil. En utanríkismálin
eru, (að undantekinni stórvelda
pólitíkinni), nú orðið eingöngu
viSskiftamál, og það er fjar-
stæða, að neinir geti haft betur
vit á viðskiftamálum okkar en
við sjálfir, ekki einu sinni hinir
slungnu og stjórnkænu Danir.
Kvaran, sem þó virðist álíta
utanríkismálin að mestu vel
komin í höndum Dana, vill
láta fara fram hlutlausa rann-
sókn á því, hversu Dönum hafi
farist þau úr hendi. Er þetta í
alla staði einkennileg tillaga,
því slík rannsókn gæti ekki
leitt neitt í ljós, er máli skifti
í þessum efnum. Það er ekki af
því, að við treystum Dönum
neitt illa, að við viljum ekki
láta þá fara með utanríkismál
vor, heldur er það, að við erum
þeirrar skoðunar, að við getum
betur farið með þau sjálfir en
nokkur útlend þjóð. Enda er
það, að ef slík rannsókn ætti
að bera árangur, þyrfti hún
líka til samanburðar að geta
sýnt, hvernig færi, ef við fær-
um einir með þau. En þess er
ekki kostur, og verðum við að
láta okkur nægja, að fara eftir
því, sem hliðstætt er í þessum
efnum, að öll mál okkar, sem
við höfum tekið 1 okkar hendur,
en Danir fóru með áður, hafa
tekist betur eftir að við fórum
sjálfir með þau. Er það og
næsta eðlilegt, að hér sé sjálfs
höndin hollust, og er þetta ekki
sagt Dönum til lasts.
Menningartengslin við Norð-
urlönd.
. R. Kvaran talar mikið um
menningartengsl íslands við
Norðurlönd, og ber hann þar
sumpart fyrir sig Svein Björns-
son sendiherra.
Sízt situr það á íslendingum
að draga úr því iVvað mikil
menningarlönd Svíþjóð, Dan-
mörk og Noregur séu. Margt
höfum við þangað sótt, sem
hefir orðið okkur til frama. Og
margt eigum við vafalaust eftir
að sækja þangað.
En menning Norðurlanda er
þó að töluverðu leyti frábrugð-
in menningu íslendinga. Á það
að sumu leyti rót sína að rekja
til þess, að uppistaðan í menn-
ingu okkar er innlend fræði,
(fornbókmentirnar), en uppi-
staðan í menningu hinna Norð-
urlandanna grundvallast á
hinni almennu Norðurálfu-
menningu, er rekur rætur sín-
ar til klassikarinnar, þ. e.
hinna fornu bókmenta Grikkja
og Rómverja.
En sumpart er menning okk-
ar önnur af því að hnattstaða
okkar ægigirta lands er önnur,
og atvinnuvegir eru að mörgu
leyti gerólíkir því, sem er á
hinum Norðurlöndunum. Eng-
inn vafi er á, að það hefir orðið
okkur til stórtjóns, að einblína
á Norðurlöndin, og þá einkum
á Danmörku og Noreg (því
Svíþjóð höfum við til skamms
tíma lítið þekt), í stað þess að
fylgjast með því, sem gerist í
öllum menningarlöndum, og
nota okkur nýjungarnar, sem
þar koma fram, og hér eiga við,
jafnótt og þær verða þar heyr-
um kunnar. En venjan hefir
verið, að fara fyrst að gefa slíku
gaum, þegar farið hefir verið
að nota þessar nýjungar á
Norðurlöndum.
En sem betur fer hafa þessi
rígföstu tengsl við Norðurlönd
þó verið rofin nokkuð, síðasta
mannsaldurinn. Því illa hefð-
um við verið staddir, ef við
hefðum ekki lært togaraveið-
arnar af Englendingum, því
enn í dag verður ekki sagt að
hinar Norðurlandaþjóðirnar
kunni þær. Og Norðmenn eru
nú sem ákafast að deila um það
í blöðum sínum, hvort taka
skuli upp togaraveiðar í Noregi!
Annað átakanlegt dæmi er
verkun síldarinnar. Fyrir liðug-
um mannsaldri fanst hin mikla
gullnáma, sem eru síldarmiðin
á hafi úti fyrir Norðurlandi.
En í eitthvað 30 ár datt okkur
ekki í hug að reyna aðrar sölt-
unaraðferðir en þær, sem tíðk-
uðust í Noregi. En nú sýnir sig,
að hollenzka aðferðin (matés-að
ferðin) gerir síldina að minsta
kosti þriðjungi verðmeiri, og
opnar ný sölulönd fyrir okkur.
Er þetta þegar orðin ný tekju-
lind fyrir þjóðina, sem nemur
milljónum króna, en á þó eftir,
Frh. á 4. «fðu.