Alþýðublaðið - 03.03.1939, Blaðsíða 2

FÖSTUDAG 3. MARZ 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐUEFNI
Tílkynning frá
verðlagsnefnd.
Verðlagsnefnd vekur hér með athygli vefnaðarvöru-
verzlana á því, að ákvæði um hámarksálagningu á vefn-
aðarvöru og fatnað gengu í gildi hinn 24. f. m.
Mun verðlagsnefnd hafa eftirlit með því, að ofangreind
ákvæði verði haldin. Sé út af því brugðið, mega menn bú-
ast við að verða látnir sæta ábyrgð samkvæmt 8. gr. laga
nr. 70, 31. des. 1937 um verðlag á vörum.
Reykjavík, 1. marz. 1939.
Verðlagsnefnd.
Lögreglusamþyktin. Hvað
verður nú gert við umferða-
reglurnar? Neftóbaksleysi,
iít skap og atkvæðagreiðsla
um aðflutningsbann. Um að
flýta klukkunni.
ATHUGANIR HANNESAR
Á HORNINU.
ÖGEEGLUSAMÞYKKT
Keykjavíkur er loksins kom-
in eftir erfiða fæðingu og lang-
varandi innilegu. Ég hefi enn ekki
lesið hana rækilega. en hefi hugs-
að mér að gera það. Þegar lög-
reglustjóri og aðrir mektarbokkar
í Iögreglunni hafa verið spurðir að
því, hvers vegna umferðareglun-
um, sem fyrirskipaðar voru í
fyrra, ekki er framfylgt, þá hafa
þeir alt af svarað: Lögreglusam-
þykktin er enn ekki komin út, áð-
ur en hún kemur getum við ekkert
frekara gert. Og nú er hún loksins
komin og er nú að sjá árangurinn
af útkomunni. Ég lofa því að fylgj-
ast eins vel með og kostur er á.
*
Umferðareglurnar voru áreiðan-
lega til bóta, það ber yfirleitt öll-
um saman um og fólk tók þeim vel
og vildi fara eftir þeim eins og
það gat. Þó voru auðvitað allmarg-
ir'. sem höfðu þessar reglur að
engu og héldu áfram að álpast um
göturnar eins og þeir væru að
hlaupa um nýslegið tún uppi 1
sveit, og við þetta fólk verður að
beita öðrum aðferðum, aðferðum,
aem hrífa. Þó að ég sé yfirleitt
ekki talinn mikill harðjaxl, þá vil
ég . ekki að örfáum bandittum
haldist það uppi að eyðileggja við-
leitni lögreglunnar til að skapa
meiri umferðamenningu en verið
hefir. En það er nú sett lögregl-
unni í sjálfsvald — og nú er að sjá
hyernig hún stendur í stykkinu.
*
Neftóbakslaus bær. Ef til vill
finnið þið að það er einhver
vonzkutónn í þessum athugasemd-
um mínum við lífið í dag, en það
kemur ekki til af góðu, ég er nef-
tóbakslaus eins og flestir góðir
menn eru þessa dagana. Sigurður
Jónasson sem stendur fyrir þessu
kvalræði við flesta beztu menn
þjóðarinnar, sagði mér í gær að
neftóbakið kæmí þann 10. og hann
bæri enga ábyrgð á þessu ástandi.
það væri alt gjaldeyrisástandinu að
kenna. Sigarettur koma ekki fyrr
en eftir 20. Ég skal nú játa það
hreinskilnislega og í alvöru, að ég
vildi einna helzt að alveg tæki
. fyrir innflutning á þessum vöruteg
DAGSINS.
undum, og mundi ég glaður greiða
atkvæði með innflutnings- og sölu-
banni á þeim, ef slík atkvæða-
greiðsla færi fram. Eysteinn Jóns-
son tilkynti í fjárlagaræðu sinni,
að á þessu ári myndi verða tak-
markaður allmjög innflutningur á
áfengi og tóbaki. Þetta voru gleði-
tíðindi og einu gleðitíðindin í ræðu
hans. En svo undarlega bregður
við að menn virðast ekki hafa veitt
þessu athygli. af því að það var
vit í því.
Undanfarna daga hefir verið á-
gætt skíðafæri í nágrenni bæjar-
ins, m. a. uppi við Lögberg. En
fólk hefir verið í vandræðum með
að komast þangað. Ýmsir hafa
haldið því fram, að Strætisvagna-
félaginu bæri skylda til að halda
uppi áætlunarferðum þarna upp-
eftir, en svo er ekki. Það heldur
ferðunum aðeins uppi yfir sumar-
tímann, en ekki á veturna, og þó
að oft fari margir á skíði, þá er
það þó ekki nægilegt til að félagið
geti haldið uppi föstum ferðum.
Hins vegar hefir það tekið skíða-
fólk upp að Árbæ og hefir látið
gera kassa fyrir slcíði á vagnin-
um.
*
„Hópur ungra pilta og stúlkna“
skrifar mér:
„Við höfum undanfarið reynt að
fá vakið máls á því hvort ekki
myndi rétt að flýta klukkunni hér
á landi um t. d. 2 tíma að sumar-
lagi og er víst að margt mælir
með þessu. En mælir nokkuð á
móti?“
*
„Eins og allir vita, er íslenzka
sumarið stutt og oft lítið um sól-
skin, að ekki veitir af að nota
það sem bezt. Eins og nú hagar
til, eru menn inni við, ýmist við
vinnu sína eða sofandi, bezta tíma
sólarhringsins. Vilji menn nota
sjó- og sólböð eftir vinnutíma, er
varla á það treystandi þann stutta
tíma. sem þá er eftir til sólseturs,
og þá komin köld kvöldgola, enda
þótt heitt hafi verið um miðjan
daginn. Með því nú að flýta klukk-
um 2 tíma yfir sumarmánuðina.
júní, júlí og ágúst, ynnist mikið á.
Aðalmáltíð dagsins myndi færast
til um 2 tíma eða til kl. 10 eftir
sólargangi (12). Myndu þá flestar
húsfreyjur geta lokið húsverkum
þegar sól er í hádegisstað, og gætu
þá notið útivistar ásamt börnunum
bezta tíma dagsins. Þeir, sem
stunda vinnu innan húss, en það
mun vera meginþorri vinnandi
manna, að minnsta kosti í Reykja-
vík og kaupstöðunum, myndu að
loknu starfi að kveldi geta notið
sólar og hlýju 2 tímum lengur en
nú. Eitt er víst, að með þessu gefst
öllum tækifæri til að nota sjó- og
sólböð við hentug skilyrði.“
*
„Væri nú æskilegt að heyra álit
manna, sérstaklega þó lækna og
þeirra, er við heilsuvernd fást, um
málið. En annars mæla öll rök með
því að þessi breyting verði lög-
fest, þannig að hún komi til fram-
kvæmda nú þegar á næsta sumri.“
*
Ég er sammála höfundum þessa
bréfs og vil styðja að þessu af al
efli.
Hannes á horninu.
M1.4vartettmn
AÐ ERU NÚ tvö ár siðan
MA.-kvartiettirrn hefir létið
til sín hieyra hér í Reykjavík. Á
siuninud'aginn kie.mur efnix kvart-
ettinn til samsöngs í GaimlaBíó.
Mun mörguim forvitni á að heyra
hváð þessir sikemtiiegu söngvTarér
hafa nú á boðstóilum eftir 2ja
ána „þögn“.
Söngskrá þeirra er aö þessu
sinini mikliu stærri en uakk.ru Binni
fyrr, eða alis 35 lög. Meira en
hekningtur þessara liaga eru ný
viðffungsiefni, ien aiuk þieirria eru
á söngskráíuni fegurstu og vin-
K.ælustu lögin, sem kvartettinn
hefiir éðiur hafft til mieðferðair. Af
nýjum íslemzkum lögum má
nefna: Sólarlag, mýtt lag efftir
Kaldal'óns, Ég gekk í björg eftir
Pál Isólfsson og Fagur fiskur í
sjó eftir séra Friðrik A. Friðriik's-
ton í Húsavik. Af útlendum má
niefna þiessi iög (siem eru hvert
öðru viœælia í bænum): Hulm-
priesque eftir Dvorak, Stánidahen
Schuberts, Mansöngur teftir Mosz-
kowsky — og af „léttairi" teg-
undinini: Kibba, kibba, Laugar-
dagskvölid, Amerikubréf, Bnajnd-
aravísu (Chestnut tree) og Ti-pi-
tin. öll eru þessi lög rnieð íslenzk-
uim textum, mörgum ný-ortum.
Það mun því óhætt að siegja,
að hér er á fienðiinmi söngskrá við
allra hæfi. Hin gífiurlega áðsókn
að söng M. A.-kvartettsins hiefir
sýnt, að Reykvílkingum fellur vel
í geð lagaviál og söngur þe3,sara
glöðu sveina, en aldrei ihlafa þieir
siamt boðið áhieyriendum’ siínum
jafn fjölbmytta og skiemtiiega
söngskrá og nú.
Raddsietningu margra lajgalnnia
hefir annaist hinn vinsæli pianó-
leikari Garl BiHich, en einjs og
Reykvíkingum er kunnugt radd-
setti hanin mörg beztu lögin á
söngskrá kvartettsins vorið 1937.
Við hljióðfæriið verður, sem fyr,
Bjarni Pórðarson.
Marta Elísabet
Stefánsdóttir.
Hinningar og kveðjuorð.
AÐFARANÓTT 23. f. m. lézt
að heimili sínu Sjafnar-
götu 3 merkiskonan Marta El-
ísabet Stefánsdóttir eftir lang-
varandi vanheilsu 80 ára og
rúml. 8 mánaða gömul, fædd
6. júní 1858.
Marta sál. var fædd í Hítar-
neskoti í Kolbeinsstaðahreppi
og komin af merkum og kunn-
um bændaættum um Mýrar og
Borgarfjörð og að nokkru úr
Húnaþingi.
Faðir hennar Stefán, gullsmið-
ur og bóndi, var Jónsson, Guð-
brands sonar ökónómus, en
móðir hans var Halldóra Auð-
unsdóttir frá Blöndudalshólum,
systir Björns Blöndals sýslu-
manns og þeirra systkina. Er
þetta landskunn ætt, sem ó-
þarft er að rekja. Kona Stefáns
var Guðrún Vigfúsdóttir bónda
og hreppstjóra á Hundastapa í
Hraunhreppi. Eignuðust þau 4
dætur. Var Marta sál. sú þriðja
í röðinni. Ein þessara systra er
nú á lífi, Steinunn, 83 ára, til
heimilis í Skálholti í Biskups-
tungum. Þegar Marta var rúm-
lega tveggja ára gömul misti
hún móður sína og var þá tekin
í fóstur af móðursystur sinni,
Haíldísi, er lengst af bjó í Fífl-
holtum í Hraunhreppi, hinni
mestu merkis- og atkvæðakonu
fyrir rausn og höfðingsskap. Á
heimili fóstru sinnar dvaldi
Marta sál. til 22 ára aldurs og
naut þar hins bezta uppeldis,
sem vöF var á á þeim tíma.
Enda skoðaði Halldís frænku
j sína sem dóttur, því sjálf átti
hún ekki börn. Arið 1880 flutti
Marta sál. vestur að Frakka-
nesi á Skarðströnd til þeirra
hjóna Birgittu Tómasdóttur og
Skúla Magnússen frá Skarði.
Mun hún að nokkru hafa dvalið
á því heimili sér til frama og
náms, en frú Birgitta var talin
mikilhæf kona til munns og
handa. Tveim árum síðar flutt-
ist hún til þeirra hjóna frú
Margrétar Pálsdóttur og Jósí-
asar Bjarnasonar. er þá bjuggu
á Grund við Reykhóla. Dvaldi
hún hjá þeim hjónum í 9 ár,
þar af 6 í Haga á Barðaströnd.
Á þessu heimili inti hún af
hendi fórnfúst starf sem hjúkr-
unarkona og ráðskona heimil-
isins, því frú Margrét var rúm-
liggjandi og mjög þjáð öll þessi
ár. Oðlaðist hún þar þann skóla
um hjúkrun sjúkra, er síðar
kom svo glöggt í ljós í lífi henn-
ar.
Marta sál. kvæntist árið 1892
eftirlifandi manni sínum, Sam-
úel Eggertssyni barnakennara
og skrautritara. Eignuðust þau
3 börn, einn son og tvær dætur.
Son sinn misstu þau kornung-
an 1896, en dætur þeirra búa
hér í Reykjavík. Halldóra, gift
Pétri Guðmundssyni kaupm.,
Sjafnargötu 3, og Jóhanna Mar-
grét. gift Jóni Dalmannssyni
gullsmið, Vatnsstíg 20.
Þau hjón höfðu því búið sam-
vistum rúm 46 ár, og má full-
yrða að innilegra og betra
hjónaband fyrirfinnst varla en
þar átti sér stað.
Tvö fyrstu hjúskaparárin
bjuggu þau hjón í Flatey á
Breiðafirði, en árið 1894 fluttu
þau 1 sveitina mína að Stökk-
um á Rauðasandi og hófu þar
búskap. Á þeim bæ dvöldu þau
í 9 ár og í húsmensku í Kolls-
vík í sama hreppi dvöldu þau í
4 ár. Á ísafirði dvöldu þau í 2
ar og fluttu síðan hingað til
Reykjavíkur 1909. Hafði Marta
sál. því dvalið hér tæp 30 ár
þegar hún lézt.
Þannig er í stórum dráttum
æfisaga þessarar konu. Þegar
ég var tæpra 10 ára, varð það
hlutskifti mitt að eignast þessa
konu sem húsmóður, sem ég
síðar skoðaði ávallt sem fóstru
mína. Hjá þeim hjónum dvaldi
ég öll mín unglingsár til 18 ára
aldurs, og lærði að þekkja og
meta hina miklu hæfileika, sem
hún var gædd. Hún var þegar
orðin þroskuð kona, 36 ára, er
ég 9 ára kom til hennar. Hafði
þegar hlotið mikla lífsreynslu
og auk þess gædd andlegu at-
gjörfi, sem gerði hana hæfa til
að stjórn allfjölmennu heimili
og vera sannur leiðbeinandi
jafnt ungra sem gamalla, en á
það reyndi mjög, m. a. til að-
stoðar manni sínum í hans
fræðslustarfi.
Marta sál. var ein af þeim
konum, sem eignaðist vini hvar
sem hún fór og hvar sem hún
dvaldi. Vini, sem ekki gleymdu
henni, er hún var farin úr ná-
vist þeirra. Mun þar hafa valdið
um hin mikla fórnarlund henn-
ar til allra, sem bágt áttu. Hún
leiðbeindi og hjálpaði sjúkum,
gaf til þeirra, er snauðir voru,
og oftast af litlum efnum, því
þau hjón voru alla sína æfi lítt
efnum búin.
Marta sál. var skapmikil kona,
en um leið skapfestukona. Hún
var prýðilega hagmælt og kast-
aði fram stökum í gamni og al-
vöru. Eftir hana mim þó ekkert
vera til prentað. Hún taldi það
sjálf ekki þess virði. Hún var
víðsýn trúkona, sem hylti frjáls
lyndi í trúmálum. í þeim efnum
var hún víðlesin. Hún unni
skáldskap og fögrum listum, en
aldrei tókst henni betur upp en
þegar hún skýrði fyrir okkur
börnunum fegurð og tign ís-
lenzkrar náttúru, sem oft gaf
að líta í hinni fögru sveit. Mörg
voru þau ungmennin, sem hún
hafði komist í kynni við um æf-
ina og sáð í hjarta þeirra fræ-
kornum, sem ég efast ekki um
að hafa borið góðan ávöxt. Öll
þessi störf vann hún í kyrrþey
og krafðist engra launa, enda
ekki að hennar skapi að slíku
væri á lofti haldið.
Síðustu ár æfinnar voru
þjáningartímar, þó var hún á-
valt jafnglöð og hress í anda til
síðustu stundar. Naut hún hinn-
ar beztu umhyggju manns síns.
dætra og tengdasona, sem
reyndu að gera henni lífið svo
bjart, sem unt var.
Löngu og göfugu dagsverki
er lokið. Þökk og virðing allra,
sem kynntust henni, fylgir
anda hennar yfir á land hinna
lifenda.
Sigurjón Á. Ólafsson.
Bón.
Þeir, sem einu sinni kaupa
ódýra bónið í lausri vigt hjá
okkur, kaupa aldrei annað bón.
BREKKÁ
Ásvallagötu 1, sími 1678, B@rg-
staðastræti 33, sími 2148, og
Njálsgötu 40.
H. R. Haggard:
Kynjalandið.
144
— Baasirm hiefir rétt að mæla, svaina'ði dvergurmn;
— auk þeisis er ég hungnaður, því að sioiiglin hefir
haldið mér frá m&t tvo síðustu dagana. Nú ætlia ég
■að naðia í mig, svo að ég hjafi eitthviaíð að bjöðiai
svartiaviatns guðajmiim, þegér hainin fer aö hrista miig:
í neiðl siirani.
I < : - 1 i 1 í. " . .. i
SÖGULOK.
fljex vikar vom liðiniar, eða wm það bil, þá var fjór-
hjóluðum vagni éfci'ð að dyrunMm á húsinlU' 2 Albiert
Qoiuaft í Lu'ndúnum á Engiandi.
ÆskiuIýÖiurimp og gaimianisámir miemn höfðu látið sér
ýmá orð jum rnuran fana um þá, er þama vonu á fehð-
inini, þvl mjög kyniegur maðiur siaít í va,gnistjórasætinU:;
hanp var f fötum, siem fóriu ilia, meö móraúðan hatt,
siem var honjum iafl)t of litill; ándlitíð var k'Oil'Svart,
vöxtiurlnn dvergmyntíaður og niefið afarstónt og herð-
annar fieyikiibrieiðar.
— Littiu á hann, Bi.il! siagði unglinjgur einn viði
kunmingja iSlnm; — inffinn hiefir .sloppið frá maddöniu
Tusjs'and, svo hefir hann málað siig mieð hezta ht
Days og Miartinis og kieypt sér giaimalt Guy Fawes nief.
Rétt í þvi biila. var lenidi buinldin á athuigaisiesmdir1
piltsáras, þvi að ökumiaðurinn hjaffcð gert Otri skiijan-
legt, að þieir væru toomnir þangafð, ,siem' ferðinini væri
heitið, og Otur fór ofan úr ökumianns'sætinu á jein-
kenlnilegan hátt, sem að lítoi'nidum’ á vel við þá, er
heyra ti þjóðflotokunum í Mið-Afriiku, og piituriinn
varð hraeddur og hafði sig á burt. 1
0t úr vagniinúm toomu Leoinard og Júana og voru
þaa miklu hraustiegri eftir sjóferðina. Júaina hafði
nú náð aftur hleil.su (Sinni og gkiðlyndi, var mjög
laglega búin|, i gráum kjól og með bar'ðastóran, .svlart-
an hatt skreyttan stuútsffjöðrum, og sýndist veria mjög
yndfeleg kona, eins og hún Hka var. Þau gengu inní
framstofu eiiraa; og Leonard spurði, hvort hann gæti
fengið að taila við þá hiema Thomson og Tuimer.
— Mn Tunraer er innii, sagði ritari einn, ,sem mjög
var æruverður ásýnídúm. — Mr. Thomson, — og nú
varð horaum litið á Otur, og sljákfcáði þá í honúm-
skynidilega; svo rajk hajnin á s% hnykk og bætti við:
— hefir verijð í tölu dauðna maníraa siðustú húndrað
árin. Thotnson, sagði hánn til slkýriiragár, og n(áði nú
aftur tíguleik sínúm, en .stahði stöðugt á Otúr, —
grundvailaði þietta máliaffærshrmanniaffélag; hann dó á
dögum Georgs III. Það er myndin af honum, siem’ er
þarna luppi yfir dyrunúm, — maðuirinn með skarðið í
vöriraa og tóbaksdó.sinnur.
— Einimitt þ-að, sagði Leonard- — Or því að Mr.
Thomsion -er ekki viðlátimn, þ|á -gerið þér ef til vill
svo vel að segja Mr. Turnier, a'ð málður sé toominn,
sem laragi til að talla við hann. v 1
— Sj'álfslagt, -sagði ritarinin gaimli og einblíndi enn
á Otur; þiað var eins qg haran töfraðist álítoa af útliti
hans eins og Otur haf'ði töfrast -af Vatnabúanum. —
Hafið þér sammælzt við hann?
— Nei. svaraði Leonard. — Segið þér honium, að
ég toomi samkvæmt auglýsingu, siem' þetta félag hefir
sett í „Times“ fyrir nokkrum mánúðium.
Ritariran glápti á haran og fór að hujgsa um, hvort,
þietta gæti verið Mr. Outram, sá er týnzt h,afði. Mönn-
um hafði skilist ®vo, sem isá maður, er svo mitoið hafði
verið eftir spurt, hefði átt heirraa i Afriku, sieim er
hieimkynnd dveiiga og laniniara kynlegra vesilingia. Svo
fór haran enm að glápa á Otur og hvairf svo iún umi
dyr einar með vængjahurð.
Haran hom tafariaust -afftur. — Mr. T-umier bíður
yður, ef þér og frúiin vi'ljið gerá svo v-el og ganga
inin tíl hians. Ætlar þiessi — herpa — að f-aaiai iinin
m©ð ykkur?
— Nei, sagði Laonard; — hiann getur heðið hér.
Svo rétti ritarinln Otri- háain sltó'l, og fór dvergur-
iiran að húka uþpi á hionum vjandræðáliega. Svo iauk
hann upp vængjahurðinmi og vísiaði Leonand og konú
hans inn í prívathienbiergi Mr. Turniers.
— Hvier er það .s-em mér veitist sú áraægja lað taila
við? siagði blíðlegur, feitur maðúr, sam; stóð upp frá
bo,rði einu, er stráð var -s-kjölum. Gjörið þér svo vel
að setja yður niður, frú min góð.
Leo.raard tók upp úr vasia stnum einitak af vikuút-
gáfunni af „Timies“, rétti honum bkðið og ságði:
— Mér stoilst svo, siem þér hafið siett þiesisia aug-
lýsiiingu í biaðið.
— Vilffis'kuld gerðum við það, svaraði málafærslú-
máðiurinn', eftír að hiafá Jitið á hana. — Færið þér
mér notokrar fréttir af Mr. Leonard Outrátm?
— Já; það er ég. Ég er sá maður, og þiessi ffrú er
konan mln,
Málafærslúmaðurinm hneigði sig kurteisliega. —
Þetta ier framúrslk|air-antíi mikil hieppni, s-agði h-ann;
— við voruin næstum þvi búnir áð misisa alia voin. En
aiuðvitað verðnr b-eðið um einhverjár sannanir því
víðvikjandi, hver þér séuð.
— Ég hield, að þár getið fengið þær svo góðar, áð
þér verðið án.ægður, sagði Leonard, og fór ekki frak-
ara -úí í þá -sáiimá. — Era til bráðabirgða g-erðuð þér
ef til vill svo vel að takla o:rð min gild, og siegja m-ér,
hvemig á pes's-ari auglýsingu istiendúr.
— Velkomið, sváraði -máláfærsl-um a ðuri-nn; — það
getúr ekki gert raeitt ilt- Sir Thiomas Outram, 1-átni
baróninin, átti tvo .syni, eins og yður er sjálfsagt!
kunúugt, Thomas og Leonard. Yragri sonuriren, Leo-
nard var á æstouárum trúloflaðúr, eða öllu hiel-dUr í
einhverju ástabralli við stúlku — ég er nú slann-ast!
að segja búiran að gleym-a raaf-nin'u hieraraar; ien
hver veit raema þé.r getið sagt mér það.
— Er það Miss Jiania Beach', slem þér eigið við?
sagði Leorrard stillilegai.
Nú snári Júarra sér við á istólraum og fór að hlu'sta