Alþýðublaðið - 18.03.1939, Blaðsíða 1

ARSHATID
Alþýðuílokksfélags
Reykjavíkur
er í kvöld kl. 8 í Iðnó.
KITSTJÓRI: P. R. VALDEMARSSON
ÖTGEFÁNDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁBGANGUB
LAUGABDAGINN 18. marz 1939.
65. TÖLUBLAÐ.
Alþýðuflokksféiagar!
Kaupið ykkur aðgöngu-
miða að árshátíð Al-
þýðuflokksfélagsins, áð~
ur en það er um seinan.

Chamberlain forsætisráðherra og kona hans.
Hverjfii á að svara
krðfu Luft~Hausa
um lendingarstaði?
^---------------.....?
Engln pjéð hellr samninga
um lluglerðir hér á landi.
REGNIRNAR um að
hingað sé von þýzkra
flugmanna á vegum þýzka
f lugfélgsins Luft-Hansa mun
hafa komið flestum hér al-
gerlega á óvart. Þó mun öll-
um almenningi hafa komið
enn meira á óvart þær upp-
lýsingar forsætisráðherra,
að félag þetta teldi sig hafa
„beztu-kjara-rétt" hér á
landi- fram á árið 1940 til
flugferða hér innanlands og
til útlanda, samkvæmt bréf-
úm frá 1931 eða 1932, er hér
var fyrst tilraunaflug á veg-
um hins svonefnda Flugfé-
lags íslands, sem mun hafa
staðið í sambandi við Luft-
Hansa.
Að vfsu er það nú svo, að
hér á landi hefir ekkert erlent
iélag nú rétt til neinnar flug-
starfsemi, nema Flugfélag Akur-
iAlpýSnflokksmenn i
jReyklavík og flafnar-
A-ÞÝÐUFLOKKSFÉ-
LAG Reykjavíkur
heldur aðalfund sinn á
mánudagskvöld kl. 8Y2 í
Iðnó niðri. Fer þár fram
kosning stjórnar, samþykt
reikninga og fleira, sem
heyrir undir aðalfund.
Alþýðuflokksfélag Hafn
arfjarðar heldur almennan
félagsfund á morgun kl. 4
í Bæjarþingssalnum. Á
dagskrá fundarins eru fé-
lagsmál og umræður um
stjórnmálaviðhorfið.
eyrar, sem hefir starfrækt ann-
að slagið s. 1. ár flugferðir en
þá nánast alveg áætlunarlaust og
með ríkisstyrk og her að líta
á slfkt sem tilraunaflug eingöngu
enda eigi um annað að ræða
enn.
Luft Hansa virðist pó ekki geta
átt hér nein réttindi samkvæmt
bréfinu frá 1932 þar sem ekkert
erlent félag hefir hér nu nein
réttindi til flugferða og „beztu
kjararéttur" þess byggist vitan-
lega á því að alþingi og ríkis-
stjórn hafi leyft einhverju erlendu
félagi öðru slíkt leyfi hér.
Þær umræður, sem á sínum
tíma fóru fram um það, að am-
.eríska félagið „Imperial Air-
ways" fengi réttindi til að hafa
hér viðkomu á tilraunaflugi „norð
urleiðina" milli Evrópu og Am-
eríku báru aldrei neinn árangur
og því er ekki um að ræða að
pað félag hafi hér nú nein rétt-
indi.
Er því nú svo ástatt að ekkert
erlent flugféiag hefir hér nein
réttindi og eins og nú er ástatt
í heiminum væri það ekki rétt
af alþingi og ríkisstj'órn að veita
neinu félagi — frá hvaða er-
lendri þjóð sem væri — leyfi
til að reka héðan eða hingað
flugferðir.
Vér verðum að hafa það hug-
fast, að ísland er hlutlaust land
í ófriði, og að nú hvílir mikil
ofriðarblíka yfir Evrópu. Vérhöf-
um og dæmin fyrir oss um það,
að réttur sm&þjóðanna er ekki
mikils metinn, ef stórþjóðunum
býður svo við að horfa, og ef
vér leyfum hér einni þjóð lend-
ingarstaði og dvöl til tilrauna-
flugs getum vér tæpast bannað
það öðrum, ef um yrði sótt.
Það er því nánast móðgun við
Frii, á 4. síðu.
HttB
Chamberlaín bo
stefaabreyti
orpolitiskn ræða
t Mzkalandi.
Ekkert mark framar takandi á-yfirlýsingum Þýzkalands
iu 1, ¦¦» j- iii PW 1 l<fr.......1—11 mi,.,,.m»n«.»1n,i \
Orðrómur um, að Aiithony Eden, Wlnston Chnrehlll og
Duff Cooper taki sæti i hre^ku stjórnlnnf næstn daga*
Frá réttaritari Alþýðublaðsins. K.HÖFN í morgun.
f^ HAMBERLAIN forsætisráðherra Breta hélt stórpóli-
V^f. tíska ræðu í Birmingham í gærkveldi um samnings-
rof Hitlers gagnvart Tékkóslóvakíu, sem hafði inni að
halda þær alvarlegustu ásakanir, sem hrezkur forsætis-
ráðherra hefir nokkru sinni á friðartímum horið fram gegn
stjórnarforseta eða þjóðhöfðingja erlends rikis.
Hann sakaði Hitler um að hafa svikið loforð sín og
skuldhindingar og dró enga dul á það, að sá tími væri nú
á enda, að nokkur tæki mark á yfirlýsingum þýzku stiórrt-
arinnar.
Það er skoðun manna, að Chamberlain hafi með þess-
ari ræðu breytt algerlega um stefnu gagnvart Þýzkalandi
og viljað gefa til kynna, að hann teldi allar tilraunir til fÆ-
samlegrar sambúðar og samninga við það vonlausar héðan
í frá. Og þess er getið til, að hann hafi, áður en hann hélt
ræðuna, fengið fullvissanir Bandaríkjanna og Sovét-Rúss-
lands um það, að þau myndu ekki sitja h|á, ef til ófriðar
kæmi.
Sterkur orðrómur gekk um það í London í gærkveldí,
eftir að Chamberlain hafði haldið ræðuna, að stórkostlegar
breytingar væru í aðsigi á brezku stjórninni í samræmi
við hina nýju stefnu, og myndu þeir Anthony Eden,
Winston Churchill og Duff-Cooper innan skamms taká
sæti í henni, en þeir hafa, eins og kunnugt er, innan
brezka íhaldsflokksins verið aðalandstæðingar allra sam-
komulagstilrauna við Hitler.
Ræða Chamberlains hefir vakið ógurlega reiði á
Þýzkalandi og það er jafnvel haft við orð í Berlín að slíta
öllú stjórnmálasambandi við England. Auk þess er sagt,
að Hitler sé stórmóðgaður yfir orðúm, sem, Duff-Cooper
lét falla í neðri málstofu enska þingsins í gær.
Henderson, sendiherra Breta í Berlín, hefir verið
kallaður til London til þess að gefa skýrslu um viðburði
síðustu daga. Það er talið mjög vafasamt, að hann fari
aftur til Þýzkalands.
Vér metum f riðinn mikils en
frelsið þó meira en friðinn
Ma Chamberlains í Birmlngliara i gærkveiði.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
Chamberlain flutti ræðu sína
i ráðhúsinu í Birmingham og
hóf mál sitt kl. 7,15 eftir ís-
lenzkum tíma. Kvaðst hann
hafa ætlað að tala um atvinnu-
mál, fjármál og viðskiftamál,
en hinir ægifegu atburðir, sem
gerst hefðu 1 Evrópuí vikunni,
hefðíi skákað þessum hlutum tií
hliðar, og hann kvaðst finna
það á sér, að bæði þeir, sem við
væru staddir, og þeir, sem á
hann hlustuðu í útvarpinu, ætl-
uðust til þess, að heyra nokkuð
um afstöðu brezku stjórnarinn-
ar til þeirra mála.
Því næst sagði hann, að einn
hlutur væri viss — og hann
væri sá, að almenningsálítið í
þessu landi og öðrum löndum
hefði fengið skarpara áfall, að
því ér snerti viðhorf ið til Þýzka
lands, en nokkru sinni áður, slð-
an núverandi stjórn í Þýzka-
landi komst til valda, og annað
væri víst: það væri ómögulegt
að sjá fyrir afleiðingar þessara
atburða.
ía tr Aðl einlæoleoa yfir-
lýsiBBHin HKIers.
Þá rifjaði Chamberlain upp
ferðalög sín til Berchtesgaden
og Múnchen og gagnrýni þá, er
hann hefði sætt bæði í blöðum
og á þingi, þar sem ýmsir hefðu
látið í veðri vaka, að það væri
honum að kenna, hvert afhroð
Tékkóslóvakía beið í septem-
ber.
Hann .kvaðst aldrei hafa
vænst þess að sleppa við gagn-
rýni, en vildi benda á það, að
enginn hefði gagnrýnt sig, þeg-
ar hann fór þessar ferðír. Hann
kvaðst aldrei hafa borið á móti
því, að árangurinn af þessum
ferðum hefði verið langt frá
því, mm harm h«f6i 6d»ð. W5-
fangsefni þau, sem hann hefði
átt við að etia, hefðu ekki verið
ný og það hefði átt að vera bú-
ið að leysa þau fyrlr löngu, en
það hefði strandað á þröngsýni
og skilningsleysi stjórnmála-
manna annara landa. „Þegar
ég kom að var þetta orðið eins
og hættulegur sjúkdómur, sem
lengi hefir verið vanræktur og
þar sem uppskurður einn kem-
ur nú að haldi. Eigi að síður
náði ég fyrsta takmarkinu með
ferðum mínum, friðinum í Ev-
rópu var bjargað — og ef ég
hefði ekki fairð þær, lægju nú
þúsundir af æskumönnum Ev-
rópu á vígvöllunum."
Þá sagði Chamberlain að
honum hefði verið mjög hug-
leikið að komast að raun um
það, hvað Hitler hefði í hyggju
og að hve miklu leyti hann væri
fáanlegur til þess að hefja sam-
vinnu á þessum grundvelli.
Andrúmsloftið hefði verið langt
frá því að vera ákj^sanlegt,
vegna þess hve alt var komið é
odd í Tékkóslóvakíu, en
hefði sér fundist, að viði
sínar við Hitler hefðu ekki
ið meö öllu árangurslausar.
„Og ég trúði einlæglega
þeirri yfirlýsingu hans, ái
þetta væri síðasta landakrafan,
sem hann myndi gera í Evrópu*
og að hann óskaði ekM að'
brjóta undir Þýzkaland ðnaur
þjóðerni."
Hitler hefði staðfest þessi
ummæli sín síðar meir í rseð*
unni í Sportpalast og viðbaft
þau orð við Chamberlain, aS
hann ábyrgðist þetta.
Særðnr 00 föasfiMii
elM 01 brezka níölli ill
Það var þess vegna engin
Frh. á 4. síðu.
BuriariUi neiía að við-
iÉena innllmun Téfelé-
slðvakin i Dýzkaland!
____—? —
Harðorð opínber jrfirlfsing í Washington.
LONDON í morgun. FÚ.
BANDARÍKJASJTÓRN gaf
í gærkveldi út harðorða
opinbera yfirlýsingu, þar sem
hún fordæmir algerlega atferli
Þýzkalands í Tékkóslóvakíu.
Yfirlýsingin var gefin út af Mr.
Summer Wells aðstoðarutan-
ríkismálaráðherra og með sam-
þykki Booseveltas forseta.
í tilkynningunni segir á þessa
leið:
Stjórn Bandaríícjtouia, sem
grundvölluð er á viðurkenn-
ingu mannlegra réttinda og
mannlegs frelsis og starfar
samkvæmt meginreglu lýðræð-
isins, getur ekki látið hjá líða
að fordæma þær ráðstafanir,
sem nú hafa leitt til þess, að
um stundarsaldr hefir frelsi og
sjálfjsforræði Ifullvalda ríkis
verið afmáð. Er af þessu aug-
Ijóst, að ofsafengnar lögleysur
og gerræiðsfult ofbeldi ógna
allri menningu nútímans og
skipulagi.
f sambandi við orðin „um
stundarsaMr", sem standa í yf-
irlýsingunni, gefur Sumner
Wells þær skýrlngaf, að með
þeim sé átt við það, að Banda-
ridn muni hvorki beint né 6-
beint viðurkenna innlimun
Tékkóslóvakíu í Þýzkalaxid.
Hann lét þess einnig g^lð, að
vsavi að fbuga. hv»r»lf
stjórnmálasambandi BandarOcj
anna og Tékkóslóvakfu yrði
hagað í framtíðinni.
Mvarlepstaræi
an síðan 1911
Ummæii brezkra Htði
um ræðn Gbamlierialas.
LONDON í morgun. FÚ.
"DREZK BLÖÐ skrifa mikið
*-* um ræðu Chamberlains í
gærkveldi og eru sammála «m
það, að hann hafi íalað af karl-
mennsku og festu. Mörg af
blöðunum eru sammála um það,
að ummæli hane um nauðsyn
þess að koma á náinni samvinnu
milli Bretlands og annara rikja
til viðnáms gegn ofbeldinu hafi
verið merkasti hluti ræðunnar.
í þennan streng taka „Times"
og „Yorkshire Post." „Times"
bendir eirmig á það, að það hafi
verið líkt Chamberlain að vera
fámáll og varfærinn á miðviku-
dag, en í gærkvöldi hafi hann
sýnt það til fulls, að harm t^ter
fyllsta þátt í vonbrigðum og
harmi þjóðarinnar yfir þeim «t
ftrh. & jfc,. aftta.