Alþýðublaðið - 18.03.1939, Blaðsíða 3

LAUGARÐAGINN 18. marz 193S.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
*— --------------------—«
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Mennirnir á linnnni.
1" i i 1
ALLIR eru löngu orðnir
undrandi á hinum dæma-
lausa hringsnúningi kommún-
ista hér, sem nú kalla sig sósíal-
ista til að villa á sér heimildir.
Það er varla nokkurt mál til,
sem þeir hafa minnst á nú. upp
á síðkastið, þar sem ekki er
allt þveröfugt við það, sem áð-
ur var. Jafnvel sama daginn eru
höfð endaskifti á hlutunum og
það sem einn kommúnistinn
segir og heldur fram fordæm-
ir hinn. Allir kannast við Benja-
mín kommúnista með gengis-
lækkunina og Þjóðviljann, sem
fjandskapast gegn henni eins og
hann getur.
Alþýðublaðið varð einna fyrst
allra blaðanna til þess að benda
á hina yfirvofandi ófriðarhættu
og að það gæti svo farið, að
málum skipaðist þannig í heim-
inum von bráðar, að til meira
samstarfs yrði að stefna milli
þeirra stjórnmálaflokka hér-
lendra, sem byggðu tilveru sína
á lýðræði og þingræði.
Grein þessi var skrifuð dag-
inn eftir að Barcelona og hér-
uðin á Norð-austur-Spáni féllu
í hendur Francos og Ítalía lét
sem ófriðlegast í garð Frakka.
Ekki var þetta fyr sagt í Al-
þýðublaðinu en Þjóðviljinn og
með honum allur Kommúnista-
flokkurinn varð hamslaus og jós
ókvæðisorðum yfir Alþýðublað-
ið og Alþýðuflokkinn. Með
þessum tillögum um samstarf,
átti Alþýðublaðið við það, sagði
Þjóðviljinn, að hér yrði komið
á „stjórn Landsbankavaldsins“,
„braskara og svindlaraklíkunn-
ar“, sem héldi dauðahaldi í „ó-
reiðuna og svindlið“ og sem
ætlaði að kúga alla alþýðu í
landinu. Ritstjóra Alþýðublaðs-
ins var líkt við Hitler og Musso-
líni og að lokum við Kark þræl,
sem ætlaði að ráðast aftan að
íslenzku þjóðinni og „skera
hana á háls,“ tortíma frelsi
hennar og menningu.
En hvað segir svo Þjóðviljinn
í gær um þetta efni í tilefni af
því, að Þýzkaland hefir tekið
Tékkóslóvakíu. Hann segir: —
„Hann (þ. e. sorgarleikul'
Tékkóslóvakíu) á að kenna okk-
ur íslendingum að standa sam-
an sem einn maður gegn naz-
ismanum. Þeir, sem ekki vilja
það, eru föðurlandssvikarar og
landráðamenn, sem í þjónustu
Hitlers eru að undirbúa íslandi
sömu örlög og Tékkóslóvakíu.“
Þetta var það, sem Alþýðu-
blaðið benti á, að því einu við
bættu, að í þeim samtökum
gætu engir tekið þátt aðrir en
þeir, sem skilyrðislaust afneita
öllu einræði, hvort sem það er
kommúnistiskt eða nazistiskt.
Fyrir því liggja full rök í mörg-
um löndum, að einræðiskenn-
ingar kommúnismans og starfs-
aðferðir kommúnistanna eru og
verð» brautryðjendur fyrir naz-
Hinn nýi páfi, Píus XII. (í miðið), með kardínálum sínum. Myndin er tekin á fundi kardínál-
anna í Rómaborg rétt áður en páfakjörið fór fram,
ismann og starfsaðferðir hans.
Alþýðublaðið er þess fullvisst,
að 80—90% af öllum íslending-
um gætu tekið þátt í þeim sam-
tökum, að verja lýðræðið gegn
einræðinu og sameinast um að
vernda hlutleysi vort og frelsi.
*
Ekki tekur betra við í sam-
ræminu hjá kommúnistum, ef
framkoma þeirra er athuguð í
óðrum málum. Fyrir fáum dög-
um ætlaði Þjóðviljinn að rifna
út af því, að ekki var skilyrðis-
laust leyft að bráðókunnugir
menn, sem hingað komu, fengju
að rannsaka möguleika fyrir
málmvinnslu á Vesturlandi, og
að þeir fengu ekki skilyrðis-
laust loforð um einkaréttindi til
beirrar vinnslu. Og enn æfari
varð Þjóðviljinn yfir því, að
þessir menn, sem að vísu voru
umboðsmenn fyrir ekki ómerk-
ari ríki en Mandsjukuo og
Honduras, fengu ekki „á hend-
ina í þrjá mánuði“ nafn ís~
lands til að flagga með erlendis
í lántökuerindum.
En í gær gerir Einar Olgeirs-
sc-n fyrirspurn um það á Al-
þingi, hvort ríkisstjórnin ætli
virkilega „að tala við“ nokkra
Þjóðverja, sem koma hingað í
þeim erindum, að rannsaka
hvort „ísland sé að færast í
vestur.“ Og hann verður undr-
andi yfir þeim undirlægjuhætti
og ósvífni, að ætla sér „að tala
við“ þessa útlendinga, af því
þeir eru þýzkir, en ekki frá
Honduras eða Mandsjukuo.
Enn skemtilegra er þó að at-
huga hringsólið og snúningana
gagnvart Bretum. Það er kunn-
ugra en frá þurfi að segja, hve
Þjóðviljinn fram á síðustu daga
hefir hamast út 1 „brezka auð-
valdið,“ sem í líki Landsbank-
ans og Hambro kúgaði okkur
og kreisti á alla lund, og full-
komin þjóðarnauðsyn væri að
losna undan, sem fyrst. — Og
kommúnistinn og skáldið, Hall-
dór Kiljan Laxness kemst svo
að orði í gær, að kúgun Breta
á okkur sé svo stórkostleg
og mannskemmandi, að við
ættum að bera okkur upp við
„Félagið til verndar almennum
mannréttindum,“ sem hann
segir, að starfi á Bretlandi, út
af hinni svívirðilegu meðferð
Breta á okkur.
En sama daginn og þessi
kommúnisti skrifar þetta í Þjóð-
viljann, ber annar kommúnisti,
E. O. fram á Alþingi fyrirspurn
til forsætisráðherra um það,
hvort ríkisstjórnin hefði ekki
„gert ráðstafanir til þess að
brezk og amerísk herskip verði
hér á sama tíma og Emden“,
þýzka herskipið, sem hingað
mun koma einhvern næstu
daga.
Annar kommúnistinn skamm
ar Breta fyrir hina óhæfilegu
meðferð á okkur, en hinn kom-
múnistinn heimtar brezk her-
skip til þess að passa sig fyrir
Þjóðverjum.
*
Hverjir geta nú tekið svona
menn og svona flokk alvarlega.
Margt fleira mætti benda á, þó
það skuli ekki gert nú. En það
er bein skylda allrar þjóðarinn-
ar, að snúa gjörsamlega baki við
slíkum vindhanaflokki, sem
þessum, Tilvera Kommúnista-
flokksins ein út af fyrir sig,
er mesta hindrunin, sem nú er
hér í landinu sjálfu fyrir því, að
þjóðin geti sameinast til sam-
eiginlegra átaka. Sá flokkur er
og verður beint og óbeint fyrsta
og hættulegasta tilefnið fyrir á-
róðursstarfsemi og ofbeldi naz-
ismans.
Ef Einar Olgeirsson og félag-
ar hans meina nokkurn hlut
með skrafi sínu um. að samein-
ast til sameiginlegra átaka, —
eiga þeir að láta það verða sitt
fyrsta verk, að leggja flokk
sinn niður og sækja um inn-
göngu í hina flokkana — ein-
hvern einn þeirra eða skifta sér
í þá eftir skoðunum og þjóðfé-
lagsaðstöðu.
Flokkur, sem kominn er út
1 annan eins hringlanda og
loddaraskap og kommúnistarn-
ir, getur ekki orðið til annars
en tjóns eins fyrir allt samstarf
lýðræðisaflamia í landinu og á
þeim örlagatímum, sem nú
virðast framundan er það
skylda flokksins við þjóðfélag-
ið, að leysa flokkinn upp og taka
upp undirferlislaust samstarf
við aðra flokka landsins.
Alpingi i gær
Fundir hófust i báðum deild-
um alþingis í gær kl. li/a mið-
degis.
Á dagskrá efri deildar voru
tvö mál.
1. Frumvarp til laga um heim-
ild fyrir ríkisstjórnina til að inn-
heimta ýms gjöld með viöauka.
2. umræSa. Málinu var vfsað til
3. umræðu.
2. Frumvarp til laga um lög-
reglustjóra i Hrísey. 1. umræða.
Fiutningsmenn Bernhard Stefáns-
son og Einar Árnason. Framsögu-
maður Bernhard Stefánsson. Mál-
inu var vísað til 2. umræðu og
allsherjarnefndar.
Á dagskrá neðri deildar voru
fjögur máh r
1. Frumvarp til laga um við-
auka við lög nr. 99, 3. maí 1935,
um skuldaskilasjóð vélbátaeig-
enda .3. umræða. Málinu var
frestað.
2. Frumvarp til laga um sér-
staka dómþingshá í Holtshreppi
í Skagafjarðarsýslu. 1. umræða.
Flutningsmenn Steingrímur Stein-
þórsson og Pálmi Hannesson.
Framsögumaður Steingrímur
Steinþórsson. Málinu var vísað
samhljóða tíl 2. umræðu og alls-
herjarnefndar.
3. Frumvarp til laga um breyt-
ingar á lögum nr. 6, 9. janúar
1935, um tekjuskatt og eigna-
skatt. 1. umræða. Málinu var vís-
að umræðulaust til 2. umræðu
og fjárbagsnefndar, samhljóða.
4. Frumvarp til laga um hlutar-
útgerðarfélög. 1. umræða. Flutn-
ingsmenn Gísli Guðmundsson,
Bjarni Ásgeirsson og Bergur Jóns
son. Framsögumaður Gísli Guð-
mundsson. Nokkrar umræður
urðu um málið, vísað til 2. um-
ráðu og sjávarútvegsnefndar.
Starfsemi fyrir at-
vinnulansa unglinga
var iokið i fjrrradag
Allt að 75 piltar við vínnn
og nám síðan i nóvember.
NGLINGAVINNUNNI var
lokið í fyrradag. Hún hófst
fyrri hluta nóvembermánaðar
og tóku þátt í henni 75 drengir
fram í janúar. Þá, eins og und-
anfárna vetur, fór þeim fækk-
andi, og í gær, er lokið var
starfseminni voru þátttakendur
aðeins 30.
Piltarnir hafa stundað leik-
fimi, sund, bóklegt nám, vinnu
og smíðar. Unnið hefir verið við
hið fyrirhugaða íþróttasvæði
við Öskjuhlíð, að skurðgreftri,
vegagerð, grjótupptöku og lok-
ræsagerð framan af vetri.
Mikil ánægja hefir verið
meðal þátttakenda yfir þessari
starfsemi, eins og undanfama
vetur, þó að kaup það, sem
drengirnar hafa fengið, hafi
verið of lágt, en það var lækkað
í haust. Ríki og bær greiða
kostnaðinn við þessa starfsemi
að jöfnu.
Fiskbirgðir
á öllu landínu námu 28. febr.
síðast liðinn 0 230 þurrum tonn- .
um. Á sama tfma i fyrra námu
þær 4265 þurrum tonnum.
ALÞÝÐUFLOKKSFÉLAG REYKJAVÍKUR
Aðalfandar
félagsins verður í Iðnó kl. 8% e. m. mánudaginn 20. marz.
Dagskrá:
Aðalfundarstörf og lagabreytingar.
Félagsstjómin.
Eírikur SignrberBsson, verzlnnarfræðinflnr:
VerzlnníB m sjálfstæðismálin.
---——♦------
EG VILDI mega fara nokkrum
orðum um þá hlið sjálf-
stæðismálsins, er veit að við-
skilfum okkar við útlönd, utan-
ríkisverzluninni. Það er óþarftað
fjöiyrða um það, hvernig þeim
viðskiftum var háttað fyrr á tím-
um um margar aldir, það er
kunnara en frá þurfi að segja.
í fornöld var verzlunin í hönd-
um landsmanna sjálfra, síðan
færðist hún meir og meir úr
höndum þeirra, þar til þeir að
lokum réðu svo að segja engu
þar um. Nú þarf ekki annað en
fylgjast með staðreyndum, til
þess að reka sig á það, að eft-
ir því sem verzlunin færðist meir
úr höndum landsmanna sjálfra
því meir hnignaði og allri þjóð-
inni. Það hélzt alveg í hendur,
að þegar landsmenn réðu ekki
lengur neinu um verzlunina, þá
var þjóðin einmitt sokkin niður
í það niðurlægingar- og hörm-
ungarástand, sem í þann veginn
var að ríða henni aÖ fullu, afmá
hana af yfirborði jarðarinnar.
Þetta eru staðreyndir og þetta
vitum við Islendingar, við eigum
að minsta kosti að vita það, en
inér finst þó ástæði til að rifja
það aðeins upp í þessu sambandi
Eftirfarandi grein er sam- !;
«; hljóða ræðu þeirri, er Ei-
«; ríkur Sigurbergsson verzl- ;;
;! unarfræðingur flutti á ';
;; fundi stúdenta um sjálf- ;|
!; stæðismálin og uppsögn ;|
Ísambandslaganna síðastlið- ;
inn sunnudag. j 1
því að sumir virðast vera alveg
óskiljanlega fljótir að gleyma. —
En svo hófst viðreisnarbaráttan,
landsmenn náðu verzluninni meir
og tpieir í eigin hendur og nú
stóð það heima, að eftir því sem
Tándsmenn fengu meiri yfirráðyf-
ir verzluninni, því örari varð við-
reisninn, því meiri framfarirnar
á öllum sviðum.
Jón Sigurðsson hefir og þegar
í byrjun komið auga á þessar
staðreyndir; þess vegna var það,
að hann barðist af iafnmiklum
eldmóði og raun ber vitni, fyrir
því, að verzlunin yrði gefin
frjáls, svo að landsmönnum gæf-
ist kostur á að taka hana í sínar
hendur.
Eftir það byrjaði nýtt tímabil í
viðskiftamálum þjóðarinnar, tíma-
WI,- sem í raun og veru heldur á-
fram enn. Landsmenn fóru að
smá fika sig upp á skaftið, ein-
stakir menn fóru að verzla upp á
eigin spýtur, og brátt urðu hér
starfandi íslenzkir kaupmenn,
hlutafélög, eign fleiri eða færri
hluthafa, og kaupfélög. Þessi
verzlunarfyrirtæki fóru nú að
leita að nýjum og hagkvæmari
samböndum, þótt aðstaða þeirra
væri hin versta. Þau stóðu mjög
illa að vígi bæði vegna fjár-
skorts og reynsluleysis. Liggur í
augum uppi, hve erfiðleikarnir
hafa verið miklir fyrir þessa
menn, að ná sér í sambönd í
útlöndum, af ýmsum ástæðum.
T. d. voru menn lítt undirbúnir
hvað málakunnáttu snerti, kunnu
helzt eitthvert hrafl í dönsku, en
lítið í öðrum málum. Þeir hafa
því vafalaust orðið að vera mikið
upp á Dani komnir; þeir urðu
að leyta til Dana bæði til þess að
ná séir í sambönd og sömuleiðis
til þess að fá sér almennar upp-
lýsingar, þar sem Danir fóru með
okkar utanríkismál að öllu leyíi.
Ætli þessir fyrstu íslenzku út-
flytjendur og innflytjendur hefðu
ekki viljað gefa nokkuð til þess,
að finna í helztu höfuðstöðum
þeirra landa, sem þeir þurftu að
leita til, íslenzka trúnaðarmenn
íslands, þaulkunnuga á hverjum
stað, menn, sem þeir hefðu getað
snúið sér til og fengið upplýsing-
ar og ráðleggingar hjá?
En því var ekki til að dreifa;
þeir urðu að brjótast áfram svo
að segja algerlega aðstoðarlaust,
sjálfum sér og viðskiftum lands-
manna í heild auðvitað til mikils
skaða.
En svo gengu sambandslögin í
gildi. íslendingum var í sjálfs-
vald sett að taka utanríkismálin í
eigin hendur eftir 25 ár.
í 7. gr. sambandslaganna var
sett ákvæði, sem heimilar íslend-
ingum að hafa ráðunauta við
sendisveitir Dana, þar sem þess
þykir heizt þörf, og vinni þeir að
Islandsmálum. Þetta ákvæði hefir
vafalaust verið sett í sambands-
lögin fyrst og fremst til þess, að
gefa tslendingum tækifæri til að
ala sér upp færa starfsmenn á
sviði utanríkismálanna og hafa
tá til taks, þjálfaða og vel undir-
búna, þegar að því kæmi, að við
færum að vinna að þessum mál-
um á eigin spýtur. í öðru lagi
hafa þessir ráðunautar auðvitað
átt að vera íslenzkum útflytjend-
um og innflytjendum til aðstoðar
og hjálpar.
I þriðja lagi hefðu þeir vissu-
lega getað unnið að því látlaust
og við hvert tækifæri, að vekja
athygli á islandi sem menningar-
landi, sem hefði aðeins fyrsta
flokks vöru fram að bjóða — og
hnekkja þeirri skaðlegu skoðun,
sem hefir ríkt um aldaraðir og
ríkir enn erlendis, að hér á landi
búi menningarlausir skrælingjar,
sem ekkert skilyrði h«fi til að
framleiða neina nýtilega vöru. Br
þetta alt saman æði mlkið og
margþætt verkefní.
En svo skeður það merkilega.
Þetta ákvæði sambandslaganna
hefir naumast verið notað til
þessa, hvernig sem á því stendur.
Að minum dóml er eina skýr-
ingin sú, að ráðandi menn i ís-
Ienzkum stjórnmálum eftir 1918
hafi ekki komið nógu rækilejfa
auga á mikilvægi þess; flokka-
baráttan hér innanlands hefir
verið svo hatrammleg á þessum
árum, að áhrifamennirnir virðast
varla hafa gefið sér tíma til að
kryfja þau mál til mergjar, er
eingöngu varða velferð Islands
út á við og til alþjóðarheilla
stefna.
Það er vafalaust, að Islending-
ar hafa beðið af því mikið tjón
viðskiftalega séð, að þetta á-
kvæði hefir ekki verið notfært.
islenzkir útflytjendur og inn-
flytjendur hafa síðan 1918 orðið
að si^la sinn eigin sjó að mestu
leyti eins og áður. Kaupsýslu-
menn frá öl||»m öðrum þjóðum
njóta aðstoðár hins opinbera í
verzlunarerindum sínum erlendis.
beir koma í milljónaborg í stóru
landi og fara beina leið til landa
sinna, sem búsettir eru í þessari
borg og þar öllu þaulkunnugir,
kaupsýslumennirnir fara til
þeirra, mæia við þá á móður-
málinu og fá hjá þeim allar þær
Frh. á 4. slftta.