Alþýðublaðið - 20.03.1939, Page 3

MANUDAOINN ®. MASZ 1«9.
ALÞÝDUBLAD1D
Yflr 500 manns ð ðrshð-
tíð Alpýðnflok ksfélagslns.
-----♦----
Sfærsta og bezfa ársháffð, sem
féiag flokfesins i Reyfejavik hef«
Ir nokkru sinni haldið.
Aðalfnodur félagsius verður í Iðnó I kvðld.
♦------1--------------♦
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fróttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
1196: Jónas Guðmunds. heima.
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
1---------------------------♦
Euskt og íslenzkt
ikald.
AFSTAÐA SÚ, sem Cham-
berlain og að því er virð-
ist allur íhaldsflokukrinn enski,
hefir tekið til atburðanna í
Tékkóslóvakíu og afskifta Þjóð-
verja af þeim málum, hefir síð-
ustu dagana breytt áliti allra
þeirra manna, sem unna per-
sónulegu frelsi og réttlæti. Ó-
trúin, sem menn fengu á
Chamberlain og stefnu hans eft-
ir Múnchen samkomulagið, er
horfin og Bretar standa nú aft-
ur sem útverðir hins persónu-
lega frelsis og frelsishugsjóna
þeirra, sem Evrópuþjóðirnar
hafa verið að reyna að gera að
veruleika síðustu áratugina.
Aðfarir Þjóðverja, er nú hafa
brotið öll sín gefnu loforð og
hertekið þjóð, sem þeir höfðu
hátíðlega lofað hjálp og stuðn-
ingi og lofað að virða hlutleysi
hennar og frelsi, eru stimplaðar
af íhaldsblöðunum ensku sem
,.smánarblettur á nafni Þýzka-
lands, er sýni lítilsvirðingu naz-
ista á einföldustu siðgæðisregl-
um,“ (Daily Telegraph), og að
„yfirgangur Þjóðverja hafi svift
hulunni frá hinu sanna tak-
marki stjórnmálastefnu naz-
ista“ — að „loforð Hitlers séu
einskis virði“ (The Times).
í sama strenginn og ensku
íhaldsblöðin taka öll íhaldsblöð-
in hvör sem til er spurt, á
Norðurlöndum, í Frakklandi,
Ameríku og víðar. En í einu
landi er hljóð íhaldsblaðanna á
annan veg. Það er á íslandi.
Þau tvö blöð, sem gefin eru út
af íhaldinu hér (þ. e. Sjálfstæð-
isflokknum) virðast hallast á
allt aðra sveif en íhaldsblöð ann
ara landa. Daginn, sem ensku í-
haldsblöðin eiga ekki nógu sterk
orð til að lýsa andúð sinni og
andstyggð sinni á aðförum
Þjóðverja gagnvart Tékkum
stendur hér í Morgunblaðinu
þessi klausa:
„Slóvakía verður þjóns-
ríki Þjóðverja og þegar
Tékkar eru ekki lengur
orðnir annað en smáeyja í
Þýzkalandi, munu þeir ekki
eiga annars kost en að hlíta
stjórn Þjóðverja engu síður
en Slóvakar. Þannig heldur
rás viðburðanna áfram. —
Skref fyrir skref eru Þjóð-
verjar að breyta ósigri sín-
um frá því 1918 í GLÆSI-
LEGAN SIGUR, ÁN ÞESS
NOKKRUM BLÓÐDROPA
SÉ ÚTHELT.
Hitler heldur áfram stefnu
sinni í austur átt: Á eftir
Tékkóslóvakíu er röðin að
líkindum komin að Rúmeníu,
þar sem Þjóðverjar fá olíu og
hveiti, Póllandi og Ungverja-
landi og Ukraine, hinu frjó-
sama forðabúri í austurátt,
sem nú er undir Rússum.“
Hér er ekki gremjan yfir rang-
iætinu, sem framið er á sjálf-
stæðri smáþjóð, sem áður er bú-
ið að svifta flestu nema frels-
inu. Hér er sigurgleði í rómnum:
„Skref fyrir skref eru Þjóð-
verjar að breyta ósigri sínum
frá 1918 í glæsilegan sigur!“
ÆtlfL Morgunblaðinu fyndist
það ekki glæsilegt, ef Dönum
tækist með vopnavaldi að
breyta „ósigrinum,“ sem þeir
biðu við að ísland hvarf undan
stjórn þeirra, sama árið og
Tékkóslóvakía varð til, í „glæsi-
legan sigur.“
Það er skömm fyrir alla
flokka og öll blöð, að lofsyngja
ofbeldið, en fyrir þá flokka,
sem kenna sig við sjálfstæði
þjóðarinnar og blöð þeirra, er
það þjóðarskömm.
Og enn skín aðdáunin út úr
Morgunblaðinu: Allir eru sigr-
arnir unnir „án þess að nokkr-
um blóðdropa sé úthelt.“
Er Morgunblaðið annars al-
veg búið missa alla dómgreind?
Veit ekki blaðið um ofsóknimar
sem sigla í kjölfar hinna miklu
„sigurvinninga“ nazistanna? —
Veit það ekki um Gyðingaof-
sóknirnar, þar sem ekki aðeins
karlmenn eru píndir í hel, held-
ur jafnvel konur og saklaus
börn? Veit ekki blaðið um þau
hundruð þúsunda, sem hneppt
eru í fangelsi og fangabúðir og
eyðilögð eru á lífi og sál, farið
ver með en þó þau væru hrein-
lega líflátin?
Veit ekki blaðið, að tveim
dögum eftir töku Tékkóslóvak-
íu var smkvæmt áreiðanlegum
heimildum búið að taka þannig
fastar þar í landi 5—10 þús-
undir manna, Var verra að þeir
menn hefðu fallið í bardaga
fyrir fósturjörð sína og frelsi
hennar? Og veit blaðið ekki um
þær þúsundir sjálfsmorða, sem
framin hafa verið af örvingl-
uðu fólki, sem ekkert sá fram
undan annað en svívirðingu, —
pyndingar og dauða sinn og
sinna.
Öllu þessu gleymir Morgun-
blaðið, þegar það talar um sig-
urinn, sem vannst „án þess að
nokkrum blóðdro'pa; væri út-‘
helt.“
*
Og blaðið gerir það ekki enda-
sleppt að kynna okkur fyrirætl-
EINS og kunnugt er, hafa naz-
ísitar í Pýzkalandi tekiú ifiiest
þiau réttinidi af kvenfóTkinu, er
geröu því jafn há!tt undir höfði
og karlmöninum. I hundraðþús-
undatali hiefir kvienfólk verið nek-
ið úr stöðlum, sem það hafði áð-
ur og nú síðasit hafa naizistar
tetgt eitts konar herskyldu á ógift
kvienfólk, því það er skyldað til
þess að vinina eitt ár gegn litlu
öðru en fæði úti um sveitirnar,
þar stem nazistaflokkurian á-
kvieður að niote' eigi þetta ódýra
vinmiafl.
Nazistaskoðanainna á kvenfólk-
ínu gætir langt út yfir flokk
þeirra. Það er algengt aið heyra
menin vonskast yfiir þvi, að giftar
koniur skúli vera í atvimnu, ien ó-
giftir karlmenn og kvenfólk at-
vininlulaust. Kveðuir svo ramt að
þessu, að sum atvininufyrirtæki
hér isegja stúlkum upp starfi, ef
þœr giftasrt.
En hér gætir hininar mestu
vanhugsunar hæði gaignvart jaifn-
rétti kvienna og hieill landste.
Kvenimaður Mýtur að hafa
sama rétt til þess að giftaist eius
og karlmaður. Þaið er einkasnál
sitúilku, Isiemi er í vindu, hvort hún
giftir sig, og kiemur ekki frekar
við atvianiunekandíauium, en það,
anir Hitlers. Það birtir „samtal"
við hann, (sem þó er frekar við
bók hans, Mein Kampf), þar
sem okkur er tilkynt þetta: —
,,Við Nationalkósíalistar meg-
um ekki hvika frá markmiði
okkar í utanríkismálum, en
það er, að tryggja þýzku þjóð-
inni það landrými HÉR Á
JÖRÐU, sem henni ber.“
Samkvæmt þessu, mun hald-
ið áfram sömu stefnunni. Það
eru til fleiri þjóðir og fleiri
lönd en Tékkar og Tékkósló-
vakía. Það eru til „landrými
hér á jörð“ víðar en 1 suðaustur
frá Þýzkalandi.
Er ekki von að menn fyllist
hér ugg og ótta, þegar svona
er hljóðið í stærsta stjórnmála-
flokki þessa lands. Við hverju
má búazt af honum á örlaga-
stund íslenzku þjóðarinnar, ef
til þess þyrfti að koma, að hún
stæði fast saman um sín mál.
Seiss Inquart var Austurríkis-
maður og Henlein var Tékki.
Mennirnir, sem svona skrifa
í Morgunblaðið eru líka íslend-
ingar.
BRÉF
Frh. af 2. síðu.
erfitt að greina orðaskil, lauk
svo að lítt var skeytt um fund-
arsköp. Enda sættir engar. Upp
úr stóð þó ein tíguleg kona og
mátti ekki mæla, svo var henni
mikið niðri fyrir, var það kaup-
kona sú, er gert var að greiða
nokkurn hluta sektarfjárins til
jafns við Háteigsfrúna.
Hvenær eða hvernig fundí þess
um lauk, ef lokiö er, er ekki
skráð í annál þessum.
Fundarkona.
Hjúskapur.
Trúlofun sína hafa opinberað
ungfrú Guðrún H. Pétursdóttir
og Ingi P. Hraunfjörð, Sogabletti
17.
Karlakór Sauðárkróks
fór til Siglufjarðar 14. þ. m. og
sýndi leikinn Alt-Heidelberg, tví-
vegis við góða aðsókn og góð-
ar viðtökur. Vísir bauð kórnum
til samsætis að Hótel Hvann-
eyri. F.Ú.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
hvort kttrlmaóur, aem er i vlntniu
hjá honúm gierir það. Og emn
hefi ég iekki heyrt getið um það,
að neintum atviranunekainda finnist
honiram koma það við.
Við Isilendingar litum, siem bet-
ur fer, frjálslega á það, hvort
kairlmaðiur og kviemmaiður húa
siajmaú, exú gift eða ekki. En þó
múnu flestir vera þeirrair skoðiran-
ar, að þáð sé ekkert verra aið
þau séu gift, en hvað sem þvi
liði, þá verði þau að ráða þvi
sjálf, hvernig þau hafa þetta. At-
viranureka'nda'num kemur við,
hvemig sá viranur starfið, sem er
í viiranu hjá houum, en kemur ekki
nokkum skapaðau hlut við,
hvemig er vairið ástalifi haus,
að mirasta kosti meðtan það er
ekki þanuig, aö það hueyksli al-
meraning. Bn ef kvenmanmraum
er meiniað að gifta sig, fer at-
vinnúiekandiimn iran á svið, sem
er honum algerlega óviðkomaindi.
Þeir, sem ætla að hailda fram
jaínrétti karla og kvenna, verða
því að fallaist á að það komi ait-
vininurekanda ekki frekar víð,
hvort kvenmaður, semi er í viiranu
hjá horaum, giftir siig, heíldur en
það kem|ur honum; við, hvort
karlmaðiurinn, sam «r hjó honum,
gttrir það .
ALÞÝÐUFLOKKSFÉ-
LAG Reykjavíkur
hélt hátíðlegt ársafmæli sitt
með samsæti í alþýðuhúsinu
Iðnó á laugardagskvöld. Var
samsætið hið glæsilegasta.
Sóttu það 500 félagar, auk
nokkurra gesta.
Þessi stjórnmálafélagsskap-
ur Alþýðuflokksins í Reykja
vík var stofnaður um leið og
Héðinn Valdimarsson af-
henti kommúnistaflokknum
með ofbeldi Jafnaðarmanna-
félag Reykjavíkur — og fór
sú félagsstofnun fram með
meiri krafti en venja er um
stofnun stjórnmálafélga hér
á landi.
Sama klukkutímann og H. V.
gaf kommúnistum flokksfélag-
ið, undirrituðu 125 meðlimir
þess stofnun hins nýja félags —
og þann sama dag voru þeir
orðnir yfir 200. Á viku urðu fé-
lagar hins nýja flokksfélags
yfir 400 og á hálfum mánuði
yfir 600. Ekki var liðinn langtn:
tími. þegar félagsmenn voru
orðnir um 1000. Það sýndi sig
strax, þegar þessi félagsstofnun
var hafin, hve nauðalítið fylgi
klofningslið svikarans Héðins
Valdimarssonar átti á alþýðu-
heimilunum í bænum. Það voru
aðeins nokkrir hávaðamenn,
sem fylgdu honum, og þá fyrst
og fremst hans eigin starfs-
menn í Olíuverzlun íslands,
sem hann á undanförnum 2 ár-
um hafði unnið að að koma í
stjórnir og nefndir innan al-
þýðufélaganna. En þó að stofn-
un Alþýðuflokksfélags Reykja-
víkur sýndi áhuga og kraft Al-
þýðuflokksins, var það ekki að-
En máliö hiefix líka hlið, siem
sinýr að þjóðféJagiinu. Æðsta boð-
orð lífsins er að lifa, og á það
jafnt við lum frumdýrseiústakling
sem varla sést n|em|a, í ismásjá, og
um heiil þjóðfélög af hugsaindi
mðranum'.
Þegar Isilendingar vom liðiaig
70 þústurad, sögðust þeir viera 75
þúsiund. Þegar þeir voru komnir
yfir það, sðgðúst þeir vera 80
þúsiumd, og enn bætum við vatna-
lega við nokkrum þúsiunduim,
stvo að standi á hálfium eða heil-
um tug, þegar útlendingar spyrja
okkur um, hve fjöilmienirair við
séum. Hefi ég margoft heyrt
vandaðla mesnn, sem aninars aldrei
fóm með rangar tölur, ijúga
þannig dáliflu i viðhót, við hvað
margir íslendingar séu.
Hvemig sitiendur nú á þessu?
Skýriragm er sú að irast í okkur
IsilerJdiragum er ótti við, hvað við
eru fámennir, og leynileg þrá til
þess að verða nokkuð fjölimlenn-
ari þjóð, svo við líðúm sCTit und-
ir lok. Eran þá fer okkur fjölg-
andi, en fjölgunin byggist nú að
tðluverðu iieyti á bömiram siem
fædd em utan fastrar sambúðar
karla og kvenna, giftra og ó-
giftra, þ. e. slysni ungra kvenna,
sem ekki hafa lært að gæta sín
— sjysni sem vienjulega dregur
þær, að minsta koisti um nokkra
ára skeið, ofara í hámark fátækt-
ar. En flestum hlýtur að verai
ljóst, að fjölgun þjóðarimniair má
ekki byggjast á ógæfu ungra
hvttrana.
alatriðið, heldur var það aðalat-
riðið, hve allir voru albúnir til
starfa og fórna fyrir flokkinn
og þá stefnu, sem hann hafði
haft og hefir og sú algera ein-
ing, sem ríkti í röðum hans.
Það var sagt hér í blaðinu um
leið og H. V. sveik Alþýðuflokk-
inn og gekk í kommúnistaflokk-
inn, að í slíkum átökum færi
ekki hjá því að nokkur verð-
mæti eyðilegðust, en að þau
myndu líka vekja nýtt líf, nýj-
an kraft, sem á skömmum tíma
myndi byggja að nýju það, sem
lagt hafði verið í rústir. Og
þetta kom á daginn. Allir fund-
ir Alþýðuflokksfélags Reykja-
víkur, allar samkomur þess
sýna alvöru, festu, eindrægni
og brennandi áhuga. Nýir menn
og öflugri eru komnir í stað
þeirra, sem hurfu, nýir menn
í starfi, og fyrir starf þessara
manna fór Alþýðuflokkurinn
sigrandi út úr átökunum við
sundrungarmennina.
Árshátíð félgsins á laugardags
kvöld bar vott þess sama áhuga
og einingar, sem fram kom við
stofnun félagsins. Það var ekki
hið venjulega dansfólk, sem
sótti þessa samkomu, heldur
komu þarna hundruð alþýðu-
manna og kvenna, sem annars
sækja aldrei skemtun. Árshá-
tíðina setti formaður félgsins,
Haraldur Guðmundsson. Bauð
hann félaga og gesti velkomna
með nokkrum orðum. Var að
því loknu sezt að borðum, en
næstur talaði Finnur Jónsson
alþingismaður og flutti snjallt
erindi um baráttu alþýðuflokk-
anna, stefnu þeirra og starf. —
Hann dró upp með nokkrum
í öllium mientalöindum ferba'rn-
eignum fækkandi, og nýlega sýndi
enskur hagfræðingur fram á, aö
með saima fraimhiaildi í þeasium
þiáltera i Englamdi, og nú, myndu
Englendiragar eftir 100 ár ekki
vierða raema 5 miljónir.
Engiran hiéfir eraraþá neyrat að
reikraa þetta dæmí fyrir okík'ur
Islendinga, en rnieð þvi að btainna
vinnandi kvenfólki að gifta sig,
erum við að stuðla að fækkun
þjóðarimna'r. Því víst er, aið þó
ekki allar giftar koraur eigi barn,
eiga fleiri það giftalr en ógóftarj
En neymslan sýnir, að það er svo
mikilvægt atriði fyrir emstakling-
inin að hafa artviranlu nú á tímum
að varila nokkur kvieininimiaður viran
úir það til að gifta sig, að þurfa
að missa atvinniuna.
Verkalýðshreifing allra lainda
hefir haldið fraim jöfrauni rétti
korau sem karls tl þiess að fá
atvininu. En hinir erfiiöu tímar
Síðustu ára hafa stundum vilt
möranum sýn. Þannig samþyktu
norskir verkamenn árið 1935 tak-
mörkúm á vinnurétti giftra
kvetntna, en þá takmörkún feldu
þeir aftar árið eftir með sitörum
meiirihlúrta, þar er áiitið vair áð
húra kæmi I bága við sjálfa mieg-
inneglu verkaiýðshneifiingariranar.
Nýlega hefir Mlið hæsrtairétt-
lardómúr í Noregi, siem beðiövar
þar með nokkurri óþreyju og vak-
ið hefir niikla eftirtekt. Stúlka
eiin sem vann hjá kaupfélagi i
í Osio var sagt upp vimraurani af
( þvi hún giftist, etn hún hafði unn
dráttum mynd af ástandinu hér
og í umheiminum og lýsti að-
stöðu verkalýðsins nú, þegar
blóðug ofbeldisstefna veður um
menningarlöndin og hótar af-
námi allra mannréttinda verka-
lýðsins, sem hann hefir nú með
aldarbaráttu og þrotlausu starfi
skapað sér. Var ræða Finns
Jónssonar voldug hvatning til
allrar alþýðu og yfirleitt til
allra lýðræðissinna um öfluga
baráttu og samstarf til verndar
helgustu réttindum fólksins
gegn yfirgangi ofbeldisstefn-
anna. Þá talaði forseti Alþýðu-
sambandsins Stefán Jóh. Stef-
ánsson, sem flutti félaginu
kveðju og ámaðaróskir allsherj-
arsamtakanna. Hann taldi að
hin kraftmikla, stofnun þessa
félagsskapar fyrir ári síðan
hefði sannað mönnum meira en
margt annað þann geysiþrótt,
sem býr í Alþýðuflokknum. Al-
þýðuflokkurinn gekk gegnum
eldraun um það leyti, sem þessi
félagsskapur var stofnaður og
hann er ávöxtur hennar. Hann
er byggður upp á hættutímum
og einmitt þessvegna er vel til
hans vandað. Alþýðuflokksfé-
lag Reykjavíkur er þróttmesti
stjórnmálafélagsskapurinn í
bænum. Þá talaði Björn Jó-
hannesson formaður Alþýöu-
flokksfélags Hafnarfjarðar. —
Hann ræddi um baráttu AI-
þýðuflokksins á undanförnum
tveimur áratugum, hvað unnist
hefði, hvað við þyrftum að
verja, hvað þyrfti að vinna. —-
Hann lýsti samstarfi ofbeldis-
stefnanna, kommúnisma og
nazisma, gegn samtökiun fólks-
ins og dró upp línumar fyrir
því, hvernig mæta skyldi þelm
árásum. Bar hann félaginu
kveðju og árnaðaróskir Alþýðu-
flokksmanna í Hafnarfirði. —
Jónína Jónatansdóttir formað-
ur Kvenfélags Alþýðuflokksins
og Kjartan Guðnason formaður
F.U.J. fluttu félaginu árnaðar-
óskir félaga sinna, en að lok-
um flutti formaður félagsins
hvatningarræðu.
En þetta voru ekki einu atrið-
in, sem fram fóru á þessu ágæta
samsæti. Þarna komu fram í
fyrsta sinni tveir starfshópar
Frh. á 4. síðu.
ið þar i 7 ár. En kaupfélagið
hafði gert samþykt um að hafá
eteki giftar koraur í atviraniu. Bn
sáimkvæmrt lögum er sjett vom
(1936 í Noregi Uim réttiindi verka-
lýðsins, má ekki segja upp verka-
manni seara hefix verið saimfelt
3 ár í viniraurani eftir að haran var
prðiran 21 árs gamall, raeima gild-
ar ás'tæðnr séu til, en atviraraujnek-
ándinn er skaðahótaskyldur ella.
Fór nú storfsimairunfliélag þúð, er
kvenmaðurinn var í, í mál við
kaupfélagið, og féll áöumiefndrar
dómiur þáranig að óheiimilrt hefði
verið að siegja korararani upp, og
vonu herani dæmdar skaðalbætur.
Ödýrt!
Handsápa „Emol“ 0,50
Handsápa „Palmemol“ 0,50
Handsápa „Violetta“ 035
Vasagreiður 0,50
Vasaspeglar tvðfaldir 030
Peningabuddur 0,50
Matskeiðar frá 035
Matgafflar frá 035
Skæri stór á 1,35
Vasahnífar frá 0,50
Barnakönnur 0,50
Barnatösbur 1,00
Barnasögur 0,50
Barnabílar blikk 1,00
K. Einarsson
& Björnsson.
Ólafur Friðriksaon:
Jafnrétti kveafólksins.
----♦—,,