Alþýðublaðið - 03.04.1939, Blaðsíða 1

F.ILJ.-félapr!
öerlð skyldu ikkar
og mættð á fandln-
nm i Wúli kl. 8,30-
Rætt verðnr um
stjónimálaviðSiorfið
RITSTJÓBI: P. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANÐI: ALÞÝBUFLOKKUBINH
KK. ÁBGANGUB
MANUDAGINN 3. APRÍL 1939.
78. TÖLUBLAÐ
Munið
eftir F.U.J*-'
fundlnum i
kvðld.
GenaislækkunarleiðiD valin ti
ntgerðinni.
- ~ •- * r""^K*~.
Að tilhlutun riklsstjórnarinnar var kl. 1.30'
í dlag lagt fram frumvarp um þetta effni, flutn*
ingsmenn eru úr þremur stærstu flokkunum.
_—,------»---------
Alþýðuflokkurinn hefir fengið flestoll
sHlyrM sfn um bætur ve«na geagls.
lækkunar inn í frumvarpio.
T7IÐRÆÐUR stjórnniálaflokkanna undanfarinn mánuð hafa nú
Y leitt til þess, að í dag er lagt fram á alþingi frumvarp um
lækkun gengis íslenzkrar krónu og aðrar ráðstafanir í sambandi
við það, sem samkomulag hefir náöst um milli þingflokkanna.
Samkvæmt frumvarpinu lækkar gengið um ca. 21%. - Verður
því sterlingspund framvegis skráð á 27 krónur íslenzkar í stað kr.
kr. 22.15 nú. Strax og leið Alþýðuflokksins um útflutningsverðlaun
var hafnað, setti hann það sem ófrávíkjanlegt skilyrði fyrir þvi, að
hann ætti nokkurn hlut að þessum málum, að inn í löggjöf um
gengislækkunina yrðu sett ákveðin ákvæði til varnar því að gengis-
lækkun þrengdi kosti verkafólks, sjómanna og Iáglaunafólks yfir-
leitt, ef horfið yrði að því ráði að Iögbinda kaupgjaldið í landinu um
ákveðinn tíma.
AHt kaupgjald í landinu er samkvæmt frumvarpinu, lögbund-
Ið í eitt ár, en að 3 mánuoum lionum verour reiknuo' út vísitala er giEd
ir fyrlr ait landiS ©g hækkar kaup þá samkvæmt henni í ákveonu
hlutffalli viS dýrtíðaraukníngu þá, sem orðið1 hefir. Nær þetta til
allra sjórnanna ©g verkafólks ©g auk þess til allra fastlaunaora
fjöiskyldumanna, sem hafa í kaup undir kr. 300,00 á mánuði, aorir
fá ekki kauphækkun? þó ao dýrtíð aukist.
Auk þessa eru í frumvarpinu ákvæði um, að hvorki húsaleiga
né vextir i bönkum megi hækka og að hlutaráðnir sjómenn geti not-
ið verðuppbótar, vegna hækkaðs verðs á fiski og síld. Nefnd sú,
sém á að reikna út kaupgjaldsvísitöluna verður tilnefnd af Hæsta-
rétti, Alþýðusambandi íslands og Vinnuveitendaf.íslands. Flutn-
ingsmenn frumvarpsins eru ráðherrarnir Skúli Guðmundsson og
Eysteinn Jónsson og alþingismennirnir Finnur Jónsson og Pét-
iir Ottesen
— Ríkisstjórnin setur sérstakar
reglur um framkvæmd þessa á-
kvæðis.
Við ákvörðun kaups sam-
kvæmt þessari grein skal sleppt
broti úr eyri, ef það nær ekki
hálfum, en annars hækkað upp
í heilan eyri.
Kostnaður við nefnd þessa,
þar á meðal þóknun til nefnd-
armanna, greiðist úr ríkissjóði,
eftir ákvörðun ráðherra.
3. gr.
Kaup það, sem greitt er við
gildistöku laga þessara, hvort
heldur það er greitt skv. gild-
andi samningum milli stéttar-
félaga og vinnuveitenda eða
samkvæmt kauptöxtum, skal ó-
breytt standa til 1. apríl 1940,
með þeim undantelaiingum,
sem um getur í 2, gr. Gildir
þetta jafnt þó að í samningum
séu ákvæði um kaupgjalds-
breytinffar vegna hækkunar
eða lækkunar á framfærslu-
kostnaði eða gengi. Á sama
tima er óheimilt að hækka kaup
fastra starfsmanna við fyrir-
tæki einstaklinga, félaga, ríkis-
bæjar. og sveitarfélaga, nema
nema ákveðið sé í Iögum eða
það falli undir ákvæði 2. gr.
4. gr.
Útgerðarfyrirtækjum er skylt
að ráða sjómenn gegn hluta af
afla í stað fastákveðins kaup-
gjalds, ef þeir óska, og skal þá
um fyrirkomulag hlutaskipt.
anna farið eftir beim reglum,
Irnmvarp II! laga um gengisskrán
Ibih oi ráðstaf anir i pví sambandi
1. gr.
Sölugengi erlends gjaldeyris
skal vera 27,00 — tuttugu
og sjö krónur — hvert sterl-
ingspund (£), og annarar er-
lendrar myntar í samræmi við
Það.
2. gr.
Skipa skal þriggja manna
neínd, einn eftir tilnefningu
hæstaréttar, og sé hann formað-
ur, en hina tvo eftir tilnefningu
Alþýðusambands íslands og
Vinnuveitendafélags fslands. —-
Nefnd þessi skal gera yfirlit yf-
ir framfærslukostnað í Eeykja-
vík 1. dag hvers mánaðar frá
ársbyrjun 1939, í apríl þó 11. í
stáð 1. dag mánaðarins, eftir
grundvallarreglum, sem nefnd-
in setur, að fengnum tillögum
haarstofu íslands. Komi í ljós,
að meðalframfærslukostnaður í
Réykjavík mánuðina apríl—
júní '39 hafi hækkað um meira
en 5% — fimm af hundraði —
miðað við meðalframfærslu-
kostnað mánuðina janúar-—
marz 1939, skal kaupgjald ó-
faglærðs verkafólks og sjó-
manna hækka frá 1. júlí 1939
sem nemur helmingi þeirrar
h»kkujoar á framfærslukostn-
aði; sem orðið hefir, ef hækk-
unin nemur ekki yfir 10%, en
% af því, sem hækkunin kann
að vera yfir 10%. Broti, sem
eigi nær einulm af hundraði,
skal sleppt við þennan útreikn-
ing. Á sama hátt skal reikna út
meðaltalsframfærslukostn. mán-
uðina júlí—desember 1939, og
skal þá kaupgjaldið hækka frá
1. jan. 1940 eftir sömu reglu,
miðað við meðalframfærslu-
kostnað janúar<—marz 1939.
Gildir það kaup til 1. apríl
1940 ogr áfram sem samningur
milli atvinnurekenda og stéttar-
félaga. Vilji annarhvor aðili
hafa kaupgjald ósamningsbund-
ið frá 1. apríl 1940, skal hann
hafa sagt upþ með tveggja
mánaða fyrirvara, en eftir þann
tíma verður uppsagnarfrestur
þrír mánuðir. Kaupgjald fast
ráðinna fjölskyldumánna,
enda þótt iðnlærðir séu, sem
hafa minna en 300 króna kaup
á mánuði, eðá sem svarar 3600
króna árstekjum í ÍBeykjavík
og tilsvarandi Iægra annarsstað-
ar á landinu, skal hækka eftir
sömu reglum og kaupgjald ó-
faglærðs verkafólks og sjó-
manna samkvæmt þessari grein.
sém að undanförnu hafa gilt á
viðkomandi útgerðarstað, nema
samkomulag verði um annan
grundvöll hlutaskiptanna.
Hlutarmönnum, sem gert hafa
samning um sölu á hlut sínum
fyrir ákveðið verð í íslenzkum
krónum, er heimilt innan hálfs
mánaðar frá giidistöku laga
þessara að ákveða um þann
fisk, er þeir hafa eigi látið af
hendi, þegar lögin ganga í gildi,
að hann skuli, í stað hins samn-
ingsbundna verðs, greiddur með
því verði, er fyrir hann fæst
fob, að frádregnum þeim verk-
unarkostnaði og öðrum kostn-
aðC er á hann fellur frá því
hlutarmaður afhendir hann.
Þó skal verðið ekki vera lægra
en það, sem upphaflega hefir
verið ákveðið í jsamningum.
Bísi ágreiningur um það, hvaða
verð hlutarmanni beri, sker Fé-
lagsdómur úr.
Frá 1. jan. 1940 skulu afla-
verðlaun til yfirmanna á togur-
um, ef um það launafyrirkomu-
lag er að ræða, reiknast af verð-
mæti aflans, að frádregnu verði
fyrir kol og veiðarfæri, sem
skipin nota.
5. gr.
Um verðlag á kindakjöti oe
mjólk á innlendum • markaði
skulu gilda sömu reglur og um
kaupgjald verkamanna og sjó-
manna samkv. 2. og 3. gr., mið-
að við verðlag á sama tíma árið
1938 og 1939. Heimilt er að
fella niður verðjöfnunargjald af
kjöti samkv. 1. nr. 2 9. jan. 1935,
eða breyta ákvæðum um það,
um 'eitt ár í senn.
6. gr.
Utlánsvexti í bönkum og öðr
um lánsstofnunum má ekki
hækka til 1. jan. 1940.
7. gr.
Á tímabilinu til 14. maí 1940
er óheimilt að hækka leigu ef tir
hús Ofir aðrar fasteignir frá þvít
sem goidið og umsamið er þegar
lög þessi öðlast gildi. Ennfrem-
ur er leigusala á sama tíma ó-
heimilt að segja upp leigu-
samningum um húsnæði, nema
hann þurfi á því að halda fyr-
ir sjálfan sig eða vandamenn
sína, enda hafi leigutaki haldið
samninga.
f Beykjavík skal skipa
þriggja manna nefnd, sem hafi
eftirlit með því, að ákvæðum
þessarar greinar sé fylgt, og úr-
skurði um allan ágreining, sem
út af þeim kann að rísa milli
leigutaka og leigusala. Skylt er
að leggja fyrir þessa nefnd til
samþyktar alla íeigumála, sem
gerðir eru eftir að lög þessi öðl-
ast gildi. Skal nefndin gæta
þess, að leiga sé ekki ákveðin
hærri en sambærilegt er við
eldri Ieisrusamninga, að dómi
nefndarinnar, og hefir hún vald
til að ákveða upphæð leigunn-
(Frh. á 4. sfðu.)
Faslstar hér um bil pnrfe-
aðir 4t af (ingi i Belgíu.
«.— » — -.
Miðflokkarnir unnu allmikið og jafn~
aðarmenn tðpuðu nokkrum sætum við
kosningarnar, sem fram fóru í gær.
Frá fréttaritara Alþýöublaðsins. ?
KHÖFN í morgun.
KOSNINGARNAB, sem fram
fóru í Belgiu í gær, hafa
næstum því þurkað rexistana —
hinn belgiska fasistaflokk — út
af þingi. Þeir höfðu ádur 21
sæti í fulltrúadeild þingsins, en
topuöu 17 þar af, svo að þeir
hafa nú aðeins 4.
Annars unnu hinir borgaralegu
miðflokkar, frjálslyndi flokkurinn
og kaþólski flokkurinn, litið eitt
á, en fafnaðarmenn tðpuðu fáein-
um sætum.
Eftir kosningarnar er fulltrúa-
deild þingsins þannig skipuð
(tölurnar i svigunum sýna þing-
sætafjölda flokkanna fyrir kosn-
ingarnar):
Kaþðlski flokkurinn 73 sæti (63)
Jafnaðarmenn 64 — (70)
Frjálsl. flokkurinn 33 — (23)
Rexistar 4 — (21)
í öldungadeild þingsins hefir
kaþálski flokkurinn, sem nú er
sterkasti flokkur þingsins, bætt
við sig 4 nýjum sætum, pg frjáls-
lyndi flokkurinn 5.
Pað vekur mikla eftirtekt, að i
héraðinu umhverfis Eupen og
Malmedy, við austurlandamærin,
sem Belgía fékk frá Þýzkalandi
eftir heimsstyrjöldina og kosið
var á milli belgisks og þýzks
frambjóðanda, var belgiski fram-
bjóðandinn kosinn með yfirgnæf-
andi meirihluta atkvæða.
Koslð í Dan-
¦BrkiJ dag.
firslitin i fóikspings-
kosningunum veria
tilkint I Mld.

Frá
K
fréttaritara Alþýðubl.
KHÖFN í morgun.
OSIÐ verður bæði til
fólksþingsins og lands-
þingstns i Danmörku i flag.
tJrslit kosninganna til fðlks-
þingsins verða birt I danska
útvarpinu strax i kvðld, en
úrslitin til landsþingsins
ekki fyrr en síðar.
Kosningabaráttan náði
hámarki sinu i gær. öll
fundahðld fóru fram með
friði og spekt. Nazistar hafa
notað leynilega útvarpsstöð
tll kosningaundirróðurs, án
þéss að hægt hafi verið að
hafa uppi á henni.
¦»##>#####»##»########^#^### #^####^
ffirífsmi frá
Haraldi lið-
mnndsspl
fitaf samningaumleitun-
um íiíllli stfémmálafL
UT AF frásögn Alþýðublaðs-
ins á laugardaginn um
samningaumleitanir milli þíng-
flokkanna, þar sem frá því var
skýrt, aðð Sjálfstæðisflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn hefðu
neitað að fallast á heildartiliög-
ur Alþýðuflokksins öbreyítar,
birti Ólafur Thors í blaði sínu,
Mgbl., og útvarpinu yfirlýsingu
þess efnis, að þar væri ekki rétt
með farið og Sjálfstæbisflokkur"
urinn hefði ekki tekið afstöðu til
tíllagna Alþýðuflokksins.
Ot af þessari yfirlýsingu hefir
Haraldur Guðmundsson, formað-
ur þingflokks Alþýðuflokksins,
(birt í útvarpinu eftirfarandi yfir-
lýsingu:
„Vegna yfirlýsingar Ölafs
Thors i útvarpinu í gærkveldí,
óskar Haraldur Guðmundsson að
taka fram eftirfarandi: ólafur
Thors kom, eftir beiðni Eysteins
Jónssonar, á viðræðufund, sem
samninganefndir Alþýðuflokksins
og Framsóknarflokksins áttu
með sér s. 1. föstudag, 31. marz.
Heildartillögur Alþýðuflokksins
um bætur vegna gengislækkunar
voru að vísu ekki lagðar fyrir
Sjálfstæðisflokkinn, en einstakar
tillögur voru birtar fyrir ölafi
Thors á fundi þessum og neiíaði
hann afdráttarlaust að fallast á
tvær þeirra."
Enn fremur skal þess getið hér,
að nafn eins samriihganefndar-
mannsins af hálfu AlþýðUflokks-
ins, Kjartans Ölafssönar í Haftt-
arfirði, hafði fallið út í frásögn
blaðsins á laugardag.
V. K. F. Framsðkn
heldur fund þriðjud. 4. april
kh 8V3 í Alþýðuhúsinu við Hverf-
isgötu. Fundarefni: 1. Félagsmál.
2. Ingimar Jóhannesson kennarí
skýúr frá störfum barnaheimilis-
ins Vorboðans, en hánn var
starfsmaður á barnaheimilinu síð-
ast liðið sumar. Par sem þetta
er síðasti fundurinn á þessum
vetri, er þess fastlega vænzt, að
konur fjölmenni og mæti stund-
víslegá.