Alþýðublaðið - 05.04.1939, Síða 1
\
Wðnblaðid
kemurnæst út
ð Launardag.
ALÞTÐUBLAÐIÐ
EITSTJÓEI: F. R. VALDEMARSSON ÚTGEFANDI: ALÞÝBUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
MIÐVIKUDAGINN 5. marz 1939.
80. TÖLUBLAÐ
hækkun á erlendnm vorom
leáir 121» ai meialtali.
...----
Matvðrukaupmenn, KRON og Kaupfélag Ey-
firðinga reka ósannindi ofan i kommúnista.
----—♦—--—
Bezt að óhjákvæmileg verðhækkun á
nauðsynjavðrum koml fyrir 11. april.
VEiíÐHÆKKUN á ýmsum vörutegundum hófst þegar í
gær hér í bænum um leið og hin nýja gengisskráning
fór fram í bönkunum.
í dag kemur listi í allar búðir kaupmanna og Kaupfé-
Íagsins um hið nýja verðlag og geta viðskiftamenn því um
leið og þeir gera innkaup sín gert samanburð á verðlaginu
og listunum.
Jafnframt mun verðlagsnefnd hafa eftirlit með því að
engin óeðlileg verðhækkun fari fram.
Svo virðist að verðhækkunin mirni verða af gengis-
lækkuninni 12% frá heildsöluverði. Skýrði framkvæmda-
stjóri KRON og Guðm. Guðjónsson formaður Félags
matvörukaupmanna Alþýðublaðinu frá þessu f morgiui.
Það er mjög athyglisvert að
Vísir í gær og þó sérstaklega
blað kommúnista í dag reyna
að gera miklu miklu meira úr
verðhækkuninni en hún er £
raun og veru. Er þetta auðsjá-
anlega gert til þess eins að
skapa sem allra mestan óróa
út af þessuni málum. Þjóðvilj-
inn segir í dag að dýrtíðin hafi
aukist í gær um 20%. Þessu
hafa nú forstjóri Kaupfélagsins
og formaður Félags matvöru-
kaupmanna lýst yfir sem til-
hæfulausum ósaunindum. En
tilgangur kommúnista er alveg
Ijós. Hann er sá að skapa glund-
roða og upplausn, eyðileggja
það, sem eyðilagt verður, til að
reyna að hafa upp úr því ein-
hvern pólitískan ávinning. Til-
gangur Vísis í gær með ósann-
inðum sínum er einnig hinn
sarai — og verður að telja það
einkennilega framkomu af blaði
Sjólfstæðisflokksins að blása
þannig í sömu glæðurnar og
landráðalýður kommúnista.
Engum getur blandast hugur
um það, að það er ekki nema
eðlilegt þó að erlendar vörur
hækki við lækkun gengisins á
íslenzku krónunni. Kaupmenn
þurfa að greiða meira en þeir
áður gerðu fyrir vöruna og eru
því tilneyddir að hækka hana í
hlutfalli við gengislækkunina.
Flestir smákaupmenn hafa haft
af atvinnu sinni aðeins þurftar-
laun og það væri óréttlátt að
gengislækkunin kæmi fyrst og
fremst niður á þeim, þannig að
þeir hefðu ekki vald á að hækka
vöruna sem svarar gengislækk-
uninni..
Hins vegar er það aðalatriði
þessa máls, að engum haldist
það uppi að nota gengislækk-
unina til okurs, en á því er
nokkur hætta og öllum er það
ljóst, að tilraunir munu einmitt
verða gerðar til þess að hækka
vöruverðið óeðlilega, þ. e. að
leggja á vöruna fram yfir geng-
islækkunina.
Það hefir mikið verið rætt um
þóð, að gengislækkunin hafi ver-
ið orðin óhjákvæmileg,* að hjá
henni hafi ekki verið hægt að
komast. Það sem þurfti fyrst og
fremst að varast, var það, að
hún kæmi harðast niður á þeim,
sem minst bera úr bítum, og þó
að Alþýðuflokknum hafi ekki
t#kist að verja þetta fólk til
fullnustu gegn afleiðingum geng-
islækkunarinnar, þá hefir það
tekist að mjög mildu leyti með
þeim ráðstöfunum, sem gerðar
eru í frv. um bætur til handa
verkalýðnum, ef dýrtíð eykst —
ög auðvitað vex hún allmikið.
Hvað mikið hún vex er undir
starfi verðlagsnefndar komið og
öðrum ráðstöfunum.
Er það betra eða verra, að
verðhækkunin komi strax? munu
margir spyrja.
Þessu er fljótsvarað. Það er
bllum þeim, sem bætur eiga að
fá vegna gengislækkunarlnnar,
bezt, að verðhækkun sú, sem
kemur vegna gengisbreytingar-
innar, verði komin fyrir 11. apríl,
þegar fyrsta skráning verðlagsins
fer fram. Með því móti verður
ineðalhækkunin meiri en ef vör-
Frh. ó 4. síðu.
Forstjóri KEA
mótmælir!
blað
i
AUK þess sem
kommúnista skýrir
frá því í dag, að verð-
hækkunin, sem örðið hafi í
gær, nemi um 20%, þegar
hún nemur 12% éftir upp-
lýsingum formanns Félags
matvörukaupmanna og
ftjrstjóra Kaupfélagsins,
skýrir blaðið frá því, að
Kaupfélag Eyfirðinga
hafi í gær hækkað verð
allra erlendra vara um
20%.
Alþýðublaðið hafði í
morgun tal af forstjóra
KEA. Jakob Frímanns
syni, og lýsir hann þessar
fregnir kommúnistablaðs-
ins helber ósannindi.
Engin verðhækkun fór
fram í gær í búðum KEA.
En í morgun voru erlendar
matvörur hækkaðar um
ca. 12%. Engin verðhækk-
un hefir farið fram á vefn-
aðarvörum eða innlendum
verksmiðjuvörum í búðum
KEA.
f###############################J
Gagnkvæmt varnarbanda-
lag mlli Breta og Pðlverja.
Árangurinn af Lundúnafðr Becks.
I
LONDON í morgun. FÚ.
LONDON er það látið í
ljósi opinberlega, að við-
ræður Becks ofursta við brezku
ráðherrana beri viðimandi ár-
angur.
í gær var búizt við því, að
Beck ofursti mimdi bjóðast til
þess að breyta ábyrgðaryfirlýs-
ingu brezku stjórnarinnar á
sjálfstæði Póllands £ gagn-
kvæman varnarsúttmóla, þann-
ig, að hvor um sig sé skyldur
að veita hinum, ef ó hann er
ráðist.
Halifax lávarður skýrði í
gær Beck ofursta frá einstök-
um atriðum í stjómmálaumleit-
unum brezku stjórnarinnar við
stjórnir annara ríkja, er átt
hefðu sér stað síðan Þjóðverjar
gerðu innrós sína í Tékkósló-
vakíu.
Viðræður þeirra við Chamb-
erlain síðar í gær stóðu yfir
nærri því í tvær klukkustundir.
Beck verður í dag gestur
konungs í Windsor.
Tékkneskir taertorinsiar
ganga i brezka herinn.
LONDON í morgun. FÚ.
Hore-Belisha, hermálaráð-
herra Bretlands, var í gær
spurður að því, hvort hann
hefði tekið til greina tilboð
margra yfirforingja úr tékkn-
neska hernum um að ganga í
brezka herinn, og kvað hann
slík tilboð liggja fyrir, og myndi
sú þjónusta verða þegin, eftir
því sem við yrði komið.
Bretland telnr að-
stððn tslands jjýð-
ingarmikla fyrir sig.
Fyrirsparn og svar i
enska gingtnu i gær.
K.HÖFN í gærkv. FÚ.
K. AUPM.HAFNARBLAÐH)
.,Berlingske Tidende“ fékk
í kvöld tilkynningu frá frétta-
ritara sínum í London um það,
að starfsemi nazista á íslandi
og í Danmörku hafi verið gerð
að umræðuefni { spurningatíma
neðri mólstofu hrezka þingsins
í dag.
Einn af meðlimum brezka í-
haldssflokksins beindi þeirri
fyrirspum til ríkisstjórnarinn-
ar, hvort hún hefði raimsakað
starfsemi í þessum tveim lönd-
um og hvort brezka ríkisstjórn-
in vildi gera þýzku stjóminni
það ljóst, að hún teldi sig sjálf-
stæði íslands jafnmiklu varða
og sjálfstæði Frakklands.
Aðstoðamtanríkismálaráð-
herrann Batler svaraði fyrir-
spurninni og kvað stjómina
hafa fengið margskonar skýrsl-
ur varðandi þessi mál frá er-
indrekum sínum. Utanríkismála
Frfa. á 4. siðu.
Frá Lundúnaför Lebruns Frakklandsforseta. Georg Bretakonung
ur og Lebmn forseti sýna sig á götunnl.
Úrslit landpIi»fflskosn£iigamia»
Meirihlntl
vaxið nm
Stauningsstjiiwinnar keflr
3—4 sæti I landsjiinglnu.
Og lokaniOarstöOnr fölksþingskosninganna sýna
aö AlþýOuflokkurinn hefir fenglO þar 04 sæti.
i m. - t
Frá fréttaritara Aiþýðublaðsins
K.höfn í morgun.
BRÁÐABIRGÐANIÐUR
STÖÐUR kjörmanna-
kjörsins til danska lands-
þingsins hafa nú einnig verið
birtar, og þykir auðsætt af
þeim, að stjórnarflokkarnir
— Alþýðuflokkurinn og rót-
tæki flokkurinn — muni fá
að minnsta kosti 3—4 sæt-
um fleiri í landsþinginu held
ur en þeir höfðu.
Myndu stjómarflokkamir
þá samtals hafa 40—41 sæti
í landsþinginu á móti 34—35
sætum stjórnarandstæðinga.
Kjörmannatala flokkanna við
landsþingskosningamar reynist
við bráðabirgðatalninguna hafa
orðið eftirfarandi (Kjörmanna-
talan við síðustu landsþings-
kosningar, 1836, í svigum):
Alþýðuflokkurinn 1661 (1548)
Róttæki flokkurínn 369 (327)
Stjómarflokkamir
hafa þannig sam-
tals fengið 2030 (1875)
Vinstri flokkurinn 835 (890)
Hægri flokkurinn 706 (798)
Aðrir flokkar fengu engan
kjörmann koshm.
Kjörmennirnir munu kjósa
sjálfa meðlirai landsþingsins þ.
11. apríl.
Bæði fólksþingið og landsþing-
ið koma saman þ. 25. apríl til
þess að samþykkja stjómarskrár-
frumvarpið, sem siðan verður
borið undir þjóðaratkvæði og
væntaniega staðfest af konungi
grundvallariagadaginn danska, þ.
5. júni,
LokaBíðurstöðnr við
kosningatnar tii fðlks-
pingsins.
Við endanlegan útreikning
kosningaúrslitanna til fólks-
þingsins kom í ljós í gær, að
Alþýðuflokkurinn hefir fengið
64 sæti í fólksþinginu, en ekki
63, eins og talið var í gærmorg-
un. Hinsvegar hafa kommúnist-
ar ekki fengið nema 3 sæti
(ekki 4 eins og álitið var í gær-
morgun).
Stjórnarflokkarnir hafa því
samtals fengið 78 sæti í fólks-
þinginu á móti 70, sem stjórnar-
andstöðuflokkarair hafa ailir
saman lagt.
Atkvæðatölur flokkanna í
kosningunum til fólksþingsins
reyndust vera eftirfarandi. —
(Tölurnar í svigunum sýna at-
kvæðatölurnar við kosningarn-
ar 1935):
Alþýðufl, 728 561 (759 102)
Róttæki fl. 161 195 (151 507)
Stjóraarflokkamir hafa því
samt. fengið 889 756 (910 609).
Vinstrí fl. 309 154 (292 247)
Hægri fl. 301 667 (293 397)
Bændafl. 50 791 (42 793)
Kommúnistar 40 896 (27 135)
Retsforbundet 33 717 (41199)
Danskir nazistar
(Clausen) 30 943 (16 257)
National Samv.
(Purschel) 17 933 (0)
Slésvíkurfl. 15 134 (12 617)
Dansk Samling
(Sörensen) 8 579 (0)
Stjórnarandstæðingar hafn
þannig samtals fengið 808 814
(725 645).
NazistanJðsBararBÍr
dæmdir i fanpelsi.
Dómur var kveðinn upp í
Kaupmannahöfn í gær í máli
nazistanna Max Pelving og Eiler
Pontoppidan, sem báðir höfðu
gert sig seka um að nota emb-
ættisaðstöðu sína til þess að
reka njósnir fyrir nazista.
Varð Pelving, sem var embætt-
ismaður í dönsku leynilögregl-
unni, uppvís að því, að hafa gef-
ið Eiler Pontoppidan máiaflutn-
ingsmanni nazista Ieynilegar upp-
lýsingar bæði um erlenda og
danska borgara í Kaupmanna-
faöfn, en Pontoppidan sendi þær
Upplýsingar til Þýzkalands,
Frh. á 4. síðu.