Alþýðublaðið - 14.04.1939, Side 1

Skemtlfimdur
AlþýðnUokbsfélags-
ins annað kvöld
BITSTJÓRI: P. R. VALDEMARSSON ÚTGEFANDl: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
FÖSTUDAGINN 14. apríl 1939.
85. TÖLUBLAD.
Skilyrðl Alpýðnflokksins
í gengismálinn sköpnðu
varnir tyrir verkaiýðinn.
—4.
Ræða Stefáns Jóh. Stefánssonar á fundi
y
Chamberlain vill ekki blanda sér inn i AlbanínstríOið
—...■» —.—
En bæðl England og Frakkland lota að hjálpa
Grlkklandl og Húmenfu, et á pau verður ráðlst.
Nýr gálgafrestu
O
Alþýðuflokksfélagsins í gærkveldi.
—------♦
AÐ VAR UM TVENT AÐ VELJA fyrir Alþýðuflokk-
inii í gengislækkunarmálinu: Að taka skilyrðislausa
afstöðu á móti öllum þeim ráðstöfunum, sem gerðar yrðu í
því máli, og hafa því engin áhrif á lausn þess, eða að semja
um málið við aðra stjórnmálaflokka og hafa þar með tæki-
færi til að koma fram vörnum fyrir hönd verkalýðsins í
landinu, gegn því að áhrif
þyngst niður á honum.“
Þetta sagði Stefán Jóh. Stef-
ánsson forseti Alþýðusam-
bandsins á fundi Alþýðuflokks-
féíags Reykjavíkur í gærkveldi.
Fundurinn stóð í 4 tíma og
fór mjög vel fram. Sóttu hann
hátt á 2. hundrað manns og
tóku margir til máls, þar á
meðal margir verkamenn.
Og St. J. St. hélt áfram:
,,Þegar nefnd Alþýðuflokksins
átti fyrstu viðræðu sína við
Framsóknarflokkinn, lagði
Framsóknarflokkurinn fyrir
nefndina tillögur sínar um-
hjálp handa sjávarútveginum. í
þessum tillögum var höfuðat-
riðið gengislækkun (þundið
26,50) og engar bætur til handa
verkalýðnum. Vonin um að
gengislækkunin yrði til þess að
stórauka atvinnuna átti að
nægja fyrir sjómenn, verka-
menn, verkakonur og annað
láglaunafólk. Þessi var og af-
staða Sj álfstæðisflokksins.“
„Við sannfærðumst um það,
að gengislækkun var óhjá-.
kvæmileg — og það varð álit
flestra, að skylda okkar væri
að koma í veg fyrir að byrðar
hennar kæmu þyngst niður á
verkalýðnum og eftir langvar-
andi samninga tókst þetta, svo
að viðunandi er, þó að hins
vegar sé hægt að segja með
réttu, að fullkomnar bætur hafi
ekki fengist.
En hvað hefði gerst ef Al-
gengislækkunarinnar kæmu
' t Í,- '
þýðuflokksþingmenn hefðu
ekki tekið þessa afstöðu?
Þá hefði gengislækkunin
dunið yfir alþýðuheimilin á
þessu landi án þess þau kæmu
nokkrum vörnum við. Það er
athyglisvert í þessu sambandi
og rétt að benda á það, að við
afgreiðslu málsins í efri deild
báru þrír sjálfstæðismenn fram
tillögu um það að afnema allar
bæturriar úr lögunum til handa
verkalýðnum, að gengislækk-
unin næmi rúmlega 10%, kaup
væri lögþundið og allar bætur
afnumdar. Jafnframt hljóta
Alþýðuflokksmenn að benda á
það, að við útvarpsumræðurhar
kom það greinilega í ljós. að þær
varnir, sem fyrst og fremst
voru færðar fram fyrir málinu,
voru þau atriði í lögunum, sem
Alþýðuflokkurinn kom fram
um bætur til handa verkalýðn-
um og láglaunafólki.
Það er langt frá því, að geng-
islækkunin hafi verið æskileg
fyrir verkalýðinn. En ég segi:
Hún var óhjákvæmileg. Hún
hefði komið, hvað sem við
hefðum sagt, og ef við hefðum
tekið sömu afstöðu og kommún-
istar, þá hefði verkalýðurinn
staðið varnarlaus."
„Um þetta verður svo alþýð-
an í landinu að 'dæma. Stjórn-
málabaráttan er enginn leikur,
þar sem engin ábyrgð hvílir á
Frh. á 4. síðu.
i Veiðnr mpdnð rikisstjórn í
prignla stærstn Mkaona? j
----- —:— -------- ;;
AÐ GEFNU TILEFNI gaf Eysteinn Jónsson fjármála- !:
ráðherra þá yfirlýsingu á alþingi í gær, að viðræður !;
;| færu nú fram milli fulltrúa stjórnmálaflokkanna um mögu- !;
;! leika fyrir myndun þriggja flokka stjórnar. !;
;! Kvað hann þessar viðræður langt komnar og að héðan
!; af gæti það ekki dregist lengi, að úr því fengist skorið, ;j
!; hvort möguleikr væru fyrir slíkri stjórnarmyndun. jj
!; Ástandið í alþjóðamálum er þessa dagana svo ískyggi- ;j
;j legt, að fullkomlega sýnist ástæða til að gerð verði í ein- jj
ij lægni og alvöru tilraun til að koma á meira samstarfi en jj
;j verið hefir um lausn aðkallandi vandamála, og ef ófriður !;
jj brýst út, eins og útlit er fyrir, er það mjog nauðsynlegt j;
;j að þjóðin komi fram sem ein heild. j!
;j Alþýðublaðið snéri sér í morgun til Stefáns Jóh. Stef- ;j
;j ánssonar formanns Alþýðuflokksins og spurði hann hvað jj
;j þessum málum liði. Hann kvaðst ekki geta sagt um það að j:
jj svo komnu máli, en hann taldi líklegt að úrslit í þeim j
jj fengjust núna um helgina. !;

Moscicki Póllandsforseti skrifar undir nýútgefin lög um stóra
lántöku til loftvarna.
Hervæðlng i kyrpey
um alla Evrópu!
—---♦--
Menn óttast þýzka árás á
Pólland á bverri stundu.
Þýzb flotadelld send
suðair i Miðjarðarhaf.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins
K.höfn í morgun.
FTIR að yfirlýsingar
þeirra Chamberlains og
Daladiers urðu kunnar í Ber-
lín í gærkveldi, var gefin
þar út opinber tilkynning>
sem fer hinum hörðustu og
óvirðulegustu orðum um þá
stefnu, sem Bretland hafi nú
tekið, og telur að menn verði
nú að horfast í augu við nýja
heimsstyrjöld.
Þessi yfirlýsing þýzku stjórn-
arinnar þykir spá illu um árang-
urinn af viðleitni Englands og
Frakklands til þess að varðveita
friðinn, og það því heldur, að
hvaðanæfa koma nú fréttir um
hervæðingarráðstafanir, enda
þótt svo virðist, að reynt sé að
halda þeim, sem mest leyndum.
Sérstaklega óttast menn, að
alvarlegir viðburðir geti skeð
fyrr en varir á Íandamærum
Þýzkalands og Póllands, og
þykja ummæli þýzkra blaða,
sem nii á ný bera hinar þyngstu
sakir á Pólverja fyrir meðferð
þeirra á Þjóðverjum í Póllandi,
mjög benda í þá átt, að verið sé
að skapa átyllu fyrir skyndilega
þýzka árás á Pólland.
...Frá Berlín berst sú fregn,
að þýzka stjórnin hafi á-
kveðið, að senda sex beiti-
skiþ og fjölda mörg önnur
minni herskip og kafbáta til
Spánar. Öllum er ljóst að
slík ákvörðun þýðir ekkert
annað en, að raunverulega
er verið að senda þýzkan
flota til Miðjarðarhafsins til
liðs við Ítalíu.
Söaiu Gróusögurnar og
um Tékkóslóvabiu i
haust.
LONDON 1 gærkveldi. FÚ.
Mörg þýzk blöð koma í dag
með sögur um ofbeldi og meið-
ingar, sem Þjóðverjar eigi að
sæta í Póllandi, og þýzka
fréttastofan skýrir svo frá, að
100 Þjóðverjar, sem búa í Pól-
landi, hafi orðið að flýja til
Danzig til þess að forðast of-
sóknir.
Pólsk blöð skýra hins vegar
frá því í dag, að yfirvöldin í
Vestur-Póllandi hafi orðið að
taka marga Þjóðverja fasta,
vegna alls konar lögleysuverka,
er þeir hafi framið. Er þannig
sízt friðvænlegra milli Pól-
lands og Þýzkalands en verið
hefir undanfarna daga.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. K.höfn í morgun.
"C1 FTIR yfirlýsingu Chamberlains í neðri málstofu enska
þingsins í gær þykir að minsta kosti víst, að innrás
ítala í Albaníu verði út af fyrir sig ekki ófriðarefni í Evrópu.
Chamberlain fór hörðum orðum um hernám Albaníu og
sagði það tæpast geta samrýmst brezk-ítalska sáttmálan-
um um óbreytt ástand við Miðjarðarhah en lýsti því þó yfir,
að brezka stjórnin teldi þann sáttmála þrátt fyrir það ekki
enn úr gildi fallinn. Hún vænti þess einnig, að ítalir myndu
standa við þau loforð, sem þeir hefðu gefið um að kalla alla
ítalska hermenn heim frá Spáni eftir að Franco hefði haldið
innreið sína í Madrid, sem fyrirhuguð er þ. 2. maí.
Chamberlain viðurkendi það, að Albanía hefði beðið
England um hjálp, en brezka stjórnin hefði enn sem komið
er enga afstöðu tekið til þeirra málaleitana. Hinsvegar lýsti
hann því yfir, að England myndi skoða það sem óvinsam-
lega ráðstöfun við sig, ef Ítalía reyndi að leggja undir sig
eyjuna Korfu, rétt sunnan við landamæri Albaníu og Grikk-
lands, og bæði England og Frakkland hefðu lofað ekki að-
eins Grikklandi, heldur og Rúmeníu, á sama hátt og Pól-
íandi, fullum stuðningi, ef á þau væri ráðist.
Yfirlýsing sú, sem Daladier gaf út í París í gærkveldi var
í fullu samræmi við yfirlýsingu Chamberlains að öðru en því, að
Daladier tók fram nauðsyn þess, að Sovét-Rússland væri með í
þeim samtökum, sem nú væri verið að skapa til verndar friðinum.
Orðrómur gengur um það bæði í London og París, að Eng-
land og Frakkiand muni innan skamms gefa Tyrklandi samskonar
Ioforð og þau hafa þegar gefið Póllandi, Grikklandi og Rúmeníu.
Albania bað England
nm hjólp,
LONDON í gærkveldi. FÚ.
Chamberlain hóf mál sitt á
því að gefa skýrslu um innrás
Itala í Albaníu, er hann sagði
að valdið hefði stórkostlegum
ugg í álfunni og mikilli óá-
nægju. Annars væru skýrslur
ítala og Albana um þessi mál
mjög ósamhljóða.
Frásögn ítala af atburðunum
væri á þá leið, að Ítalía hefði
verið knúin til þess að taka Al-
baníu hernámi vegna misfellna
á stjórnarfari Zogu konungs og
samkvæmt beiðni frá Albaníu
sjálfri. Hins vegar hafi stjórn
Albaníu tjáð Halifax lávarði, að
hún hefði hafnað úrslitakost-
um, sem henni hefðu verið sett-
ir af ítölsku stjóninni og jafn-
framt skýrði Chamberlain frá
því, að albanska stjórnin hefði
beðið Bretland um hjálp.
Með tilliti til þess, hversu
mjög hér greindi á í frásögn-
um þessara tveggja aðilja, hefði
brezka stjórnin ekki ennþá tek-
ið neina ákvörðun í málinu og
biði eftir frekari skýrslum frá
ræðismanni sínum í Durazzo.
Tæpiega samrýmanlegt
brezk-italska sóttmálan-
um.
Því næst sagði Chamberlain,
að hvernig sem háttað væri
staðreyndum í málinu, þá
mætti ekki dyljast þess, að þessi
innrás ítala íi Ajlbahíu hefði
verkað á almenningsálitið eins
og grímulaust ofbeldisverk, þar
sem voldugra rki hefði kúgað
veikara og varnarlausara ríki
með vopnavaldi. Þetta hlýtur
að skapa vaxandi óróa í al-
þjóðamálum, sagði Chamber-
l lain, og getur tæplega sam-
rýmst brezk-ítalska sáttmálan-
um, er gerður var í maímánuðí
síðastliðnum, þar sem Ítalía
skuldbindur sig til þess að
halda óbreyttu ástandi við Mið-
jarðarhaf. Jafnvel á föstudag-
inn var hafði Ciano greifi tjáð
sendiherra Bretlands í Róm, að
þetta ákvæði sáttmálans myndi
verða strengilega haldið. Nú er
Adríahafið vissulega hluti af
Miðjarðarhafi, og Italía getur
ekki með nokkru móti haldið
því fram, að Bretlandi komi
þetta mál ekki við.
ðvinsamleg róöstöfnn, ef
Italir taka Korfn.
Þá lýsti Chamberlain yfir
því, að það væri fjarri sanni,
að brezka stjórnin hefði nokkr-
ar fyrirætlanir með höndum um
að taka eyjuna Korfu, en
brezka stjórnin myndi telja það
mjög óvinsamlega ráðstöfun, ef
nokkurt annað herveldi gerði
það.
Á páskadag sagði Chamber-
lain að brezku stjórninni hefðu
borist fregnir um, að ítalir
myndu í náinni framtíð taka
Korfu, en fulltrúi ítölsku
stjórnarinnar í London hefði
þegar í stað fullvissað brezku
stjórnina um það, að þetta gæti
ekki verið rétt.
Þegar hér var komið gaf
Chamberlain þá yfirlýsingu
sína, að brezka stjórnin myndi
veita Grikklandi og Rúmeníu
alla þá hjálp, er í hennar valdi
stæði, ef sjálfstæði þessara
tveggja ríkja væri ógnað, svo
að þau álitu nauðsynlegt að
grípa til vopna til þess að verj-
ast slíkum hótunum.
Hann kvað sér verá kunnugt
um það, að Daladier myndi
gefa þessum ríkjum sams kon-
ar yfirlýsingu.
Frh. á á. siöu.