Alþýðublaðið - 18.04.1939, Síða 1

ALÞTÐUBL&SIÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
XX. ÁBGANGUB
ÞRIÐJUDAG 18. APRÍL 1939
ÚTGEFANDl: ALÞÝÐUFLOKKURINN
88. TÖLUBLAÐ
Alpýðuflokkurinn telur rétt
að reyna að sameina lýðræðis
öflin í landinu á hættu tímum.
.. ♦ .—
Ræða Stefáns Jóh. Stefánssonar á alþingi i dag.
HERMANN JÓNASSON FORSÆTISRÁÐHERRA til-
kynnti hina nýju ríkisstjórn í sameinuðu alþingi í
dag klukkan 1.30.
Hann kvaddi sér hljóðs utan dagskrár, las upp tilkynn-
ingu konungs og flutti síðan ræðu um stefnu hinnar nýju
ríkisstjórnar og lýsti aðdragandanum að myndun hennar.
Að ræðu hans lokinni fluttu þeir Stefán Jóh. Stefáns-
son og Ólafur Thiors ræður og fer ræða Stefáns Jóh. Stefáns-
sonar hér á eftir:
Ræða Stefáas Jéhaias
Stefánssonar.
„Alþýðuflokkurinn taldi
æskilegt og eðlilegt eins og nú
standa sakir, að samvinna gæti
tekist milli hinna lýðræðissinn-
uðu flokka í landinu, um ráð-
stafanir til þess að yernda og
efla lýðræðið og tryggja sjálf-
stæði og hlutleysi þjóðarinnar.
Jafnframt er honum að sjálf-
sögðu ljóst, hverjir erfiðleikar
og hættur geta steðjað að ís-
lenzku þjóðinni vegna stjórn-
málaástandsins í álfunni og ó-
friðarhættunnar, sem yfir vof-
ir, og nauðsyn þess að höfuð-
stjórnmálaflokkarnir hafi sam-
vinnu um ráðstafonir til þess
að mæta slíkum atburðum.
Með þetta fyrir augum hefir
Alþýðuflokkurinn ekki talið
rétt að skorast undan því að
taka um skeið þátt í samsteypu-
stjórn með Framsóknar- og
Sjálfstæðisflokknum í því skyni
að mæta þessum örðugu við-
fangsefnum.
Alþýðuflokknum er ljóst á-
stand sjávarútvegsins, sem
stafar af aflaleysi og markaðs-
örðugleikum undanfarinna ára
og nauðsyn þess að ráðstafanir
væru gerðar til þess að bæta
afkomuskilyrði hans og koma
rekstri hans á heilbrigðan
grundvöll.
Þegar sýnt þótti að gengis-
lækkunin væri eina þingræðis-
lega leiðin, sem hægt yrði að
i'ara til þess að gera tilraun til
viðreisnar sjávarútveginum.
stóð meirihluti af þingflokki
Alþýðuflokksins að þessari
lausn málsins. En um leið var
flokknum fyllilega ljóst, að það
væri með öllu ógerlegt að sú
verðhækkun, sem leiddi af
gengislækkun, lenti óbætt og
með fullum þunga á þeim stétt-
um, sem verst eru settar í þjóð-
félaginu og erfiðleikar sjávar-
útvégsins á undanförnum árum
hafa mætt mest á.
Það var alt af afstaða Al-
þýðuflokksins í jsambandi við
gengislækkunina, að ef að þeirri
leið væri horfið, þyrfti að
TRYGGJA aukna atvinnu í
landinu, svo að atvinnuaukn-
ingin bætti upp þá verðhækk.
un, sem yrði vegna gengislækk-
unarinnar. En þar sem ekki
virðist unt að setja neina á
kveðna tryggingu fyrir atvínnu
aukningu, er leiddi af gengis-
lækkun, einbeindi Alþýðuflokk-
urinn áhrifum síniun í þá átt,
að jafnframt gengislækkuninni
væru gerðar ráðstafanir til þess
að tryggja það, að afkoma ál-
þýðunnar í landinu yrði ekki
hlutfallslega verri eftir að sú
tilraun væri gerð en hún er nú.
All verulegum atriðum fékkst
framgengt í þessu efni.
Þar seem Alþýðuflokkurinn
lét nokkuð til sín taka afgreiðslu
þeirrar löggjafar sem sett var í
sambandi við gengislækkunina,
er honum ljóst að framkvæmd
þessarar löggjafar og mála í
sambandi við hana sé næsta
mikils virði og þessvegna sé það
rétt og cðliiegt að áhrifa Al-
þýðuflokksins gæti þar einnig.
Alþýðuflokkurinn telur það
mjög nauðsynlegt að gerðár
verði öflugar ráðstafanir til
þess að draga úr þeirri dýrtíð
sem gengislækkunin hlýtur að
hafa í för með sér, og að þess-
vegna verði að beita verðlags-
eftirliti og húsaleigulögum í
þessu skyni með öruggri fram-
kvæmd. Vegna hins mikla at-
vinnuleysis, sem ríkir í landinu
telur Alþýðuflokkurinn að
halda beri uppi opinberum
verklegum framkvæmdum og
atvinnubótum, eins og verið
hefir undanfarin ár, um leið og
reynt er að láta opinberu fram-
kvæmdimar og atvinnúbæturn-
ar stuðla að aukinni framleiðslu
í landinu. Végna afkomu al-
mennings telur Alþýðuflokkur-
inn og nauðsynlegt að tollar á
nauðsynjum verði ekki auknir
en gerðar ráðstafanir til þess að
ná sköttum af vaxtafé.
Alþýðuflokkurinn mun að
sjálfsögðu leggja áherzlu á það,
að félagsmálalöggjöf sú, sem
sett hefir verið hin síðustu ár,
og flokkurinn hefir staðið að,
verði uppi haldið og framkvæmd
eftir því sem efni og ástæður
leyfa.
Eins og hæstvirtur forsætis-
ráðherra hefir lýst yfir, hlýtur
það að vera eitt af aðalhlut-
verkum ríkisstjórnarinnar og
stuðningsflokka hennar, að gera
allt sem unt er til þess að örva
framleiðslustarfsemina og efla
atvinnulífið í landinu. f því
skyni þarf að stefna að því, að
allur hæfur fiskiskipastóll
landsins verði tekinn til útgerð
ar og greitt fyrir einstaklingum
og félögum í því skyni. Um leið
þarf að tryggja fé og gjaldeyri
til nauðsynlegrar endurnýj-
unar og aukningar á skipaflot-
anum, og að veita styrki og lán
á svipaðan hátt eins og gert
hefir verið á síðustu tímum.
Til þess að halda uppi hag-
nýtri byggingaratvinnu og
koma á aðkallandi aukningu
húsnæðis, þarf að tryggja, að
lögð verði fram Vi millj. kr.
1939 og Vi millj. kr. 1940, sem
lán og styrkir til byggingar
verkamannabústaða í Reykja-
vík og samsvarandi upphæð
miðað við íbúatölu og þar sem
skilyrði eru fyrir hendi í öðr-
um bæjum og stærri kauptún
um, sem lagt geta fé á móti svo
sem lög áskilja.
Alþýðuflokknum er það vel
ljóst. að samstarf það, sem nú
er að hefjast um stjórn lands-
ins er nokkuð með nýjum
hætti. En þeir tímar, sem nú
standa yfir eru vissulega ó-
venjulegir. Inn á við ótal örðug-
leikar í atvinnuháttum og út á
við blika ófriðar og óvissu. Lýð-
ræðið á í vök að verjast. Ein-
ræðisöflin hafa skotið upp koll-
inum hér á landi eins.og ann-
arsstaðar.
Alþýðuflokknum þykir því
rétt eiiis og á stendur, að gera
tilraun til þess að sameina lýð-
ræðisöflin í landinu til sam-
eiginlegra átaka á hættutímum.
Hvernig sú tilraun gefst, mun
reynslan Ieiða í Ijós. Alþýðu.
flokkurinn gengur til þessa
samstarfs í trausti á lýðræðið,
þjóðfélagslegar umbætur og
réttlæti í félagsmálefnum. Á
meðan stjórnarsamstarfið get-
Frh. á 4. síðu.
Heildaraflinn fjórð-
ingi meiri en i fyrra
Goðar gæftir i siðnstn
vika ea tregur afli.
H1

Hítler í fylgd með yfirmönnum þýzka hersins og flotans,
Keitel hershöfðingja (til vinstri) og Raeder sjóliðsforingja
(til hægri).
EILDARAFLINN á öllu land-
inu var, samkvæmt heimild-
um Fiskifélags Islands, 20 972
sxnálestir laugardagskvöldið 15.
þ. m. Um sama leyti í fyrra var
heildaraflinn 15 265 smál. Hvort-
tveggja er miðað við fullverkað-
an fisk. Aflinn það sem af er
þessu ári er því 5707 smálest-
um eða fjórðungi meiri en á
sama tíma síðast liðið ár.
í vikunni sem leið voru góðar
gæftir í flestum verstöðvum
landsins, en víðast hvar er afli
talinn tregur. Or einstökum ver-
stöðvum er þetta helzt:
Grindavík: Þaðan var róið 5
daga í síðustu viku. Afli var
Frh. á 4. síðu.
Hltler kallar pýzka rík-
ispingið saman 28 aprfl
---4---
Segist munu svara Roosevelt þar.
H
IskyggUegir herflutn-
ingar ítala á Spáni.
Tvær ifalskar hersveitir suður
við Gibraltar, aðrar tvær norð-
ur við frðnsku landamærin.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
KHÖFN í morgun.
UTANRÍKISMÁLARIT-
STJÓRI Lundúna-
blaðsins „Évening Stan-
dard‘‘ skýrir í blaði sínu frá
ískyggilegum herflutningum
ítala á Spáni undanfama
daga.
Segist hann hafa áreiðan-
legar heimildir fyrir því, áð
tvær hersveitir ítalskra Alpa
hermanna hafi verið fluttar
til Cadiz á suðurströnd
Spánar í næsta nágrenni
ensku herskipahafnarinnar
Gibraltar og aðrar tvær
norður að frönsku landa-
mærunum í Pyreneafjöllum.
„Evening Standard“ gefur
einnig í skyn, að það sé kunn
ugt, að sex þýzkar herdeild-
ir hafi undanfarnar vikur
verið fluttar suður til Ítalíu
og Libyu, og komi mönnum
eðlilega slíkir herflutningar
grunsamlega fyrir sjónir.
Þessar fréttir þykja styrkj-
ast mjög við það, að kunnugt
er, áð br-ezkir hermenn hafa
unnið að því nótt og dag undan-
farið að grafa skotgrafir yfir
eiðið, sem tengir Gibraltar við
meginland Spánar. Þykir það ó-
tvírætt benda til þess, að Bret-
ar séu við því búnir, að árás
kunni að verða gerð á Gibraltar
frá meginlandinu fyrr en varir.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. K.höfn í morgun.
ITLER hefir nú kallað þýzka ríkisþingið saman á fund
þ. 28. apríl og er því lýst yfir, að hann muni frammi
fyrir því svara áskorun Roosevelts Bandaríkjaforseta, sem
svo mikið umtal hefir vakið síðustu daga.
Bæði þessi aðferð Hitlers til þess að svara áskorun for-
setans svo og hinar hatrömmu þýzku blaðaárásir í tilefni af
málaleitun hans, þykja ekki benda í þá átt, að svar hins
þýzka einræðisherra verði til þess fallið að draga úr ófrið-
arhættunni í heiminum. Þvert á móti. Menn óttast, að Hitl-
er svari með árásum með mótkröfum einum og að viðsjárnar
inuni vaxa um allan helming við ræðu hans.
Mörgum er jafnvel ekki grunlaust um það, að alvar-
legir og örlagaríkir viðburðir geti gerzt í Evrópu áður en
ríkisþingið kemur saman og minna í því sambandi á það,
að Hitler hafi hingað til að jafnaði þótt vissara að geta boð-
ið ríkisþinginu upp á^eitthvað annað en orðin tóm.
Hverjn svarar litler?
LONDON, í morgun. FÚ.
Búist er við, að Hitler muni í
svari sínu 28. þ. m. leggja fyrir
Roosevelt gagntillögur, með því
að ólíklegt þykir, að hann færi
að kalla saman ríkisþingið til
þess að láta það hlusta á ræðu
elngöngu.
I Berlín ætla menn, að Hitler
muni meðal annars svara því, að
Þýzkaland geti aldrei setið við
sama samningaborð og Rússland,
að hann krefjist þess, að ný-
lendumálin verði leyst og Þýzka-
landi gefnar frjálsar hendur í
viðskiftamálum á þeim svæðum
Evrópu, sem það telur sín hags-
munasvæði.
Göring fór frá Róm í gær á-
leiðis til Berlínar. Engar opin-
berar tilkynningar hafa verið
gefnar út um viðræður hans og
Mussolinis um áskorun Roose-
velts.
fibkert svar frá Ítalíu ?
Talið er, að um sfeeið hafi ver-
Ið um það mtt, að Þýzkalanú og
]
Rðmenia vill ekki ráss
LONDON í morgun. FÚ.
UMRÆÐUM heldur á-
fram milli Bretlands,
Frakklands og Sovét.Rúss-
lands, og fer sendiherra
Rússa í London heim til
Moskva í dag, til þess að
gefa stjórn sinni skýrslti.
Frá París kemur fregn
um það, að samningum
miði vel áfram um aðstoð
þá, er veita skuli Póllandi
og Rúmeníu, ef á þau verð-
ur ráðist.
f Rúmeníu er því þó
neitað opinberlega, að
rússneskum her muni
nokkru sinni verða veitt
frjáls för um landið.
IfWWWWWWWWWW—J
ítalía svöruðu sameiginlega, en
nú hefir verið hætt við það.
Því er nú haldið fram fullum
fetum, að Italia muni hafa áskor-
un Roosevelts að engu og ekki
leggja fram neinar gagntillögur.
FasistablöðíB halda
áfram að ráðast á
Roosevelt.
Þýzk blöð halda áfram árásum
sínum á Roosevelt, og í sama
streng taka nú ítölsk blöð, sem í
fyrstu höfðu fá orð um boðskap
forsetans. .
Signor Gayda sagði í gær, að
boðskapur Roosevelts væri nýr
þáttur í baráttunni fyrir því að
einangra Þýzkaland og ítalíu.
Hann kvartár yfir því, að boð-
skapurinn skyldi vera borinn
fram fyrir opnum tjöldum, í
Frh. á 4. síðu.
/