Alþýðublaðið - 27.04.1939, Blaðsíða 2

FIMTUDAGINN 27. apríl 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Merkiskona
75 ára.
!. i
Sigríður Jónsdóttir.
IGÆR átti 75 ára afmæli
frú Sigríður Jónsdóttir,
nú til heimilis að Hólum við
Kleppsveg. Frú Sigríður er fædd
að Stóru-Borg undir Eyjafjöll-
um þann 26. apríl 1864, dóttir
hjónanna Jóns Jónssonar bónda
að Stóru Borg og konu hans
Ingibjargar Einarsdóttur. Hún
dvaldi í föðurhúsum lengst af
þar til árið 1898, að hún giftist
Bjarna Jenssyni héraðslækni
að Breiðabólstað á Síðu, sem
lézt árið 1930. Þau hjón bjuggu
saman að Breiðabólstað, þar til
árið 1914, að Bjarni Jensson
lét af læknisstörfum og flutt-
izt til Reykjavíkur og bjuggu
þau í Reykjavík, þar til Bjarni
Jensson lézt. En nú um skeið
hefir frú Sigríður dvalið á heim-
ili Jens sonar síns. Þau hjónin
áttu saman 6 börn, Þórð bónda
að Vallarhúsum á Miðnesi,
Jens aðalbókara og féhirði hjá
Sláturfélagi Suðurlands, Ólöfu
sýslumahnsfrú í Stykkishólmi,
Ingólf kaupmann í Reykjavík,
Björn, sem lézt árið 1930, en
stundaði læknisfræðinám — og
Jón verzlunarmann í Reykja-
vík.
Frú Sigríður var fríð kona
með afbrigðum og heldur sér
furðuvel enn þrátt fyrir þrjá
aldarfjórðungana, sem hún hef-
ir að baki sér og þrátt fyrir
ærið starf, sem hún hefir að
baki sér, sem húsmóðir á stóru
embættismannsheimili og sem
móðir margra barna og þrátt
fyrir það, þó heilsá hennar hafi
ekki alltaf verið sem bezt nú á
síðari tímum. En við, sem þekkj-
um frú Sigríði bezt, vitum, að
meiri enn hinn ytri fríðleikur
hennar, er sú andlega fegurð og
yndisþokki þessarar konu, sem
kemur í ljós við nána viðkynn-
ingu og þeir munu margir, sem
minnast hinnar miklu og lítt
viðjafnanlegu hlýju, sem þeir
hafa fundið hjá þessari konu og
hve öllum líður sérstaklega vel
í návist hennar. Hún er af
bændum komin og er fulltrúi
hins bezta í íslenzkri bænda-
menningu, hefir meðal annars
ætíð verið með afbrigðum gest-
risin og hjálpsömn við alla, —
en hefir jafnframt á merkilegan
hátt tileinkað sér hugsjónir
hins nýja tíma og hefi ég sjald-
an hitt aldrað fólk, sem á jafn
geðfeldan hátt sameinar hið
bezta hins gamla og hins nýja
tíma.
Hlutverki konunnar í þjóðfé-
laginu verður aldrei ofmetið og
frú Sigríður Jónsdóttir, er á-
samt fleirum, ein af þeim, sem
sanna orð skáldsins:
„í sálarþroska svanna
býr sigur kynslóðanna.“
Við vinir frú Sigríðar ósk-
um henni langra lífdaga og
bjarts og fagurs æfikvölds.
Kunnugur.
Jurtaleifar frá
ísöld.
Raunsóknir Jihannesar
Áskelssonar.
¥ SÍÐASTA HEFTI jarðfræðirits
ins „Meddelelser fra dansk
Geologisk Forening“, sem félag
danskra jarðfræðinga gefur úr,
birtist ritgerð á þýzku eftir Jó-
hannes Áskelsson jarðfræðing, er
henn nefnir „Interglaziale Pflanz-
enablagerungen“ og fjallar um
jurtaleifar frá híýviðrisskeiðum
jökultímans.
Skýrir höfundurinn þar frá
rannsóknum, er hann gerði sum-
Barði Guðmundsson:
Rean á Blágskógaheiði.
G hefi leyft mér að gera
ráð fyrir því, að viðræða
Flosa og Hildigunnar í Vörsa-
bæ hafi ekki átt sér stað. Ég
hugði samt að samtalið væri í
meginatiiðunum sannsögulegt og
hefði farið fram í stofunni á
Valþjófsstað, milli Þorvarðar1
Þórarinssonar og húsfreyjunn-
ar þar, júnídag nokkurn árið
1255. Þar sem heimildir geta þess
hvergi, að Þorvarður og Randa-
lín hafi ræðst við um eftirmál
Odds Þórarinssonar, munu menn
undrandi spyrja: Til hvers er
að vera með slíkar bollalegging-
ar? — En það er nú svo að
krókaleiðir heimildagagnrýninnar
eru margvíslegar. Ef vér fylgjum
einni þeirra, má sjá að það er
ekki úr vegi, þótt gert sé ráð
fyrir slíkri viðræðu á Valþjófs-
stað þann 27. júni 1255. Meíra
að segja munum vér einnig fá
hugboð um veðurlagið á Blá-
skógsheiði hálfum mánuði síðar,
þótt heimildirnar steinþegi líka
um þetta atriði, sem von er til.
Þá er Hildigunnur og Flosi
höfðu lokið hinni eftirminnilegu
samræðu sinni, beið Flosi ekki
boðanna, sté á bak hesti sínum
s*m bundinn b»ið fyrir dyrum,
og reið til alþingis. Þar var brátt
tekið til meðferðar vígsmál Hösk-
ulds, og fáum vér nú að sjá
það svart á hvítu, hvers konar
málalok FIosi hugðist að una við.
Hann svarar sáttatillögum Síðu-
Halls á þessa leið: — Það vil ég
yöur kunnugt gera fyrir orð Halls
mágs míns og annara hina beztu
drengja , að hér geri um sex
menn af hvorra hendi, löglega til
nefndir. Svo varð það. Vígsmálið
er lagt í gerð, og nefna þeir
Flosi og faðir mannanna, sem
höfðu drepið fóstbróður sinn
„meira en saklausan“, sína sex
mennina hvor til gerðarinnar, eins
og hér væri að ræða um deilu
þar sem aðiljar báðir hefðu mik-
ið til síns máls. Gerðaruppsögnin
reyndist svo verri en vænta mátti.
Engar utanferðir — engar hér-
aðssektir hinna málsbótalausu
manndrápara; aðeins þrenn mann
manngjöld. Og svo vorkunsamir
voru dómararnir við afbrotamenn
ina, að þeir tóku það sjálfir að
s'ér, að greiða helming þessa fjár.
Þingheimur lét ekki á sér standa
að aura saman í sjötta hluta
gjaldanna. Féllu þannig aðeins
venjuleg manngjöld í hluta veg-
•ndanna fimm til gr«iðslu. Var
A' ' '
lll

lii*
i$ip v Þ.vM’

drottningín.
Bíddú nú við, bíddu nú við, nú erum við að komast að efn-
inu. Á þriðja degi kom lítill piltur, hestlaus og vagnlaus,
gangandi upp að höllinni. Sá var nú ekki feiminn, þó að
hann væri í görmum, og augun leiftruðu eins og augun
þín og hann hafði ljómandi fallegt hár.

■ ....,vvný\TíTrí|yTir

Þegar hann gekk inn skínandi hallargólfið, brakaði hátt I — Það er áreiðanlega Óli,
skónum hans. En hann lét það ekki á sig fá. sagði Gerða, — ég veit að
hann átti ný stígvél, því að
ég heyrði braka í þeim í stof-
unni hennar ömmu.
— Það er Óli, sagði Gerða. — Það má vel vera, sagði krákan. — En það sagði kær-
og hún klappaði saman lóf- astinn minn mér, að þegar hann kom inn í höllina, hafi
unum. — Hann hafði ofurlít- hann ekki orðið hræddur við hallarþjónana. Hann kinkaði
inn poka á bakinu, sagði kolli til dyravarðarins og sagði: — Það hiýtur að vera leið-
krákan. — Sleðinn hans hefir inlegt að standa á þrepinu. Ég held ég smeygi mér inrifyrir.
verið í pokanum, sagði Gerða,
— því að hann var með sleð-
ann, þegar hann fór.
urin 1937 og 1938 á Snæfells-
nesi norðanverðu, sérstaklega á
fjallinu Stöðin í Grundarfirði.
Fann Jóhannes þar gróðurleif-
ar, er ekki var áður kunnugt urn,.
að hér á landi hefðu vaxið, þar
á meðal elri, sem nú er ekki
lengur til á Islandi. Af þessu
dregur höfundurinn meðal annars
þá ályktun, að á þessu hlýviðris-
skeiði jökultímans, sem hér ræðir
um, hafi sumarhiti á Islandi ver-
ið að minsta kosti eins mikill
og nú eða jafnvel meiri. Telur
hann einnig, að hér sé um elztu
in'e 'glacialjarðlög á íslandi )
ræða.
Ritgerðinni fylgja nokk
myndir og uppdrættir,
tslenzk frfnerkjabt >
Nýlega hefir verið gefin út
bók fyrir þá, sem safna íslenzk-
um frímerkjum. Er bókin þann-
ig gerð, að fyrir hvert frímerki,
sem komið hefir út á íslandi, er
einn reitur með mynd eða skýr-
ingu, sem auðvelt er að átta sig
á.
Bókin er með lausum blöð-
um, svo hægt er að bæta við
blöðum fyrir þau frímerki, sem
gefin verða út síðar. Frágang-
ur bókarinnar er vandaður og
mun hún kærkomin öllujn þeim,
sem safna íslenzkum frímerkj-
um. Útgefandi bókarinnar er
Gísli Sigurbjörnsson frímerkja-
kaupmaður.
Farþegar
með Gullfossi vestur í fyrra-
kvöld: Zophonías Guðmundsson,
Jón Gíslason, Guðjón Sigurðsson,
Stefán ' Kristjánsson, Edvard
Proppé og frú, Hanna Proppé,
Svava Proppé, Samúel Pálsson
og frú, Gísli Jónsson, Ragnar
Guðmundsson, Kristín Gunnars-
dóttir, Sigríður Jónasdóttir, Teií-
ur Finnbogason, Rafn Kristins-
son, Elín Tómasdóttir, Sigur-
björg Guðmundsdóttir, Kr. A.
Kristjánsson, Oberst Olav West-
by, Jakobína Pálsdóttir, Anna
Jónsdóttir, Svava Gísladóttir,
Kristín Ebenesdóttir, Þorsteinn
Kjarva', Jón Hjartar, Þrúður
Kiistjánsdóttir, Borgný Hermanns
dótíiy B ynhildur Stefánsdóttir,
Hólmgeir Jensson og frú, Ágúst
Jóhannsson, Pétur Njarðvík, R.
Thorarensen, Kristján Sigmunds-
son, Þorsteinn Hreggviðsson.
Matrésfðt,
blússufot eða jakka-
fot, auðvitað úr
fatabéðineif.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
það sannarlega vel sloppið og
létt að verðleikum.
Hinn stolti Svínfellingagoði ætl-
ar að ganga að þessum kostum.
Þá verður það sóma Flosa til
happs að Skarphéðinn ærumeiðir
hann og tekur Flosi nú loks þá
ákvörðun að láta sverfa til stáls.
Þegar svo var komið málunum
mælti Njáll: „Nú kemur það
fram, sem mér sagði löngu hug-
ur um, að oss myndi þungt falla
þessi mál“. „Eigi er það“, segir
Skarphéðinn, „því að þeir mega
aldrei sækja oss að landslögum“.
Þá mun það fram koma, segir
Njáll, er öllum mun verst gegna“.
Frásögn þessi öll er fráleitt
í því orsakasambandi sem hún
er ofin inn í. Það er næsta ógeð-
felt að heyra Skarphéðin segja
þannig sem málstaður hans var
„Þeir mega aldrei sækja okkur
að Iandslögum“. En- út yfir tekur.
þó að Flosi skuli vera látinn
bjóða það fram að sættast á
jafna hönd. Þannig að gerðardóm
ur útnefndur af báðum aðiljum
skuii ráða málalokum. Víst má
telja að fyrirmyndir úr reynd
höíundar valdi nokkru urn veil-
urnar. Og er þessa naumast ýkja-
Iangt að leita.
Hinn 20. júíí 1255 var Þorvald-
ur Þórarinsson kominn til Eyja-
fjarðar eftir fjögra vikna ferða-
Iag frá Hofi í Vopnafirði suður
um land og norður þangað.
þenna dag stóðu nú loks þor-
varður og Þorgils Böðvarsson
andspænis þeim Eyjólfi ogHrafni
Oddsyni, reiðubúnir til þess að
láta vopnin skera úr deilumál-
unum ef sættir næðust eigi. Á-
bótinn á Múnka-Þverá Eyjólfur
Biandsson fór á milli fyrirmann-
anna með friðaræðum. — Her
þeirra Þorvarðar hafði tekið sér
stöðu í Þórunnarey. Þangað kem-
ur ábóti frá fundi sínum við þá
Eyjólf og Hrafn sem biðu átekta
hjá Rauðahjalla. Skýrir Þórður
Hvítnesingur sem var með Þor-
varði svo frá þessu:
„Litlu síðar kom ábóti í Þór-
unnarey og segir þeim Þorvarði
og Þorgilsi sættaumleitun þá, er
hann hafði haft við þá Hrafn og
Eyjólf. Kvað hann þá bjóða að
leggja mál þeirra Þorvarðs öll
undir jafna hönd og sættast að
því, — en skilja undan héraðs-
sektir og utanferðir og ríki þau
öll er Þórður Sighvatsson hafði
þeim skipað. töluðu þeir þar
margt um. Var Þorvarður ekki
fjarri sættum og gerði þann kost
að mál þeirra mundi fara í jafn-
aðardóm, en Eyjólfur skyldi fara
utan og láta lausar sveitir. Hrafn
skyldi hafa'sveitir sínar vestur
í fjörðum og vera eigi vistum
fyrir sunnan Gilsfjörð. Ábóti
mælti: Hér langt í millum. Þeim
þótti Oddur hafa unnið til ó-
heigi sér og gerst óhæfur í hér-
aði, er hann tók með ráni og
hét þeim aðförum, — en Eyjólfur
sagðist ha'a konungsbréf og skip-
an í Skagafirði, — þóttist eiga
stórsakir á Þorgilsi —- fyrir að-
fárir, en vera saklaus“.
Þórður Hvítnesingur hefir bæði
fyrr og síðar í sögunni af mági
sínum þorgilsi skarða gert mikið
úr þeim drengskap sem Þorgils
hafi sýnt Þorvarði, með því að
veiía honum til hefnda eftir Odd
Þórarinsson. Hér fellúr sú spila-
borg í rústir. Þórður blæs hana
niður sjálfur með fyrgreindri frá-
sögn af sátíaumleitunum fyrir
Þverárfund. Þorvarður er reiðu-
búinn til þess að fallast á jafn-
aðardóm milli þeirra Eyjólfs og
sættast að því, en setur það
skilyrði, að Eyjólfur láti lausan
Skagafjörð og Húnaþing og fari
utan. Á þessu atriði strandar
sættin milli hinna gömlu sam-
herja ,sem báðir vildu nú fá mál
sín útkljáð á friðsámlegan hátt
og af fullum drengskap. 1 stuttu
máli sagt: Það er „drengskapar-
maðurinn" Þorgils Böðvarsson,
sem girðir fyrir alla sáttamögu-
leika. Réttri viku fyr hafði Þor-
gils knúið Þorvarð til þess að
gefa heit um það, að sættast
eigi við Eyjólf — sem honum
stóð hugur til — nema Eyjólfur
léti af hendi við Þorgils Skaga-
fjörð og Húnaþing og Þorgils
þættist vel sæmdur af málalok-
um. Þegar alt kemur til alls var
því orustan á Þveráreyrum ekki
háð út af drápi Odds Þórarins-
sonar, heldur vegna valdagræðgi
Þorgilsar skarða. Fyrir tilstilli
þessa vandræðamanns bárust á-
gætustu menn landsins á bana-
spjótum þann 20. júií 1255.
Þegar engu varð þokað um
þau skilyrði Þorvarðar og Þor-
gilsar að Eyjólfur færi utan og
léti af hendi héruðin, reið ábóti
afitur til fundar við þá Hrafn. —
Nú skeður það merkilegasta í
f essari frásögn. Ofurhuginn Eyj-
ó'fur Þorsteinsson, sem sagt gat
ir.eð sanni: „Þeir mega aldrei
: ækja oss að landslögum“, lætur
íi'.ega um það, að fallast á kröf-
una um' utanferð, — en hann
aftók með öllu að láta héruðin
laus við Þorgils skarða. Vegna
h\ers vill hann ganga svo langt
til samkomulags við Þorvarð,
þótt hann hefði lið betur búið
og sigurvænlegra — en sjálfur
manna öruggastur til allra stór-
ræða? Því er auðsvarað. Hin
gamla vinátta þeirra hvilir sem
ma>a á framkvæmdarvilja hans
í þessari deilu, og hann vorkennir
Þorvarði bróðurmissinn. Eyjólfur
vill umfram alt sættast; en að
fórna sæmd sinni til sáttarbóta,
það víll hann ekki. Farast Þórði
Hítnesing svo orð um lok sátta-
tilraunanna:
„Tók Eyjólfur eigi fyrir utan-
ferð að sumri, en þverknýtti að
láta hérað fyrr en það væri kon-
ungsvilji; en Hrafn var í allri
sætt tregari, og fúsari að berjast.
Þóttust þeir hafa sanna frétt, a'ð
liðsafli var lítill, en búningur
minni. Hafði þeim og jafnan veitt
léttilega að berjast, og hugðu