Alþýðublaðið - 04.05.1939, Blaðsíða 1

RITSTJéRI: F. R. VALDEMARSSON ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUK FIMTUDAGINN 4. MAÍ 1939 101. TÖLUBLAÐ
Li t vinov sviít nr embætti
at sovétstjórninnl f gær!
Var honum melri alvara en Stalin að
gera varnarbandalag við England ?
Stelnþðgn i Moskva um ástæðuna
tll pess, að honum var vikið frá.
1
Efast Hitler am
Óvœnt sendtfðr Ribben-
trops til Bómaborgar.
LONDON í gærkv. FÚ.
FBÉTTIB í dag skýra
frá því, að þýzka
stjórnín hafi ákveðið að
senda utanríkisráðherra
sinn til Bóm, og fer hann
þangað á morgun.
För Bibbentrops til
Bómaborgar kemur mjög
á óvænt, en hann mun
ræða þar við Ciano greifa,
utanríkismálaráðherra ft-
alíu, og er búizt við, að að-
alumræðuefnið verði Dan-
zig og Póllandsmálin.
í Róm gætir nokkurs
kvíða út af vaxandi ósam-
komulagi milli Þýzkalands
og Póllands, og í sumum
fregnum er för von Ribb-
entrops sett í samband við
þessa staðreynd.
Von Ribbentrop verður
staddur í Róm á föstudag-
inn, þegar Beck ofursti
svarar Hitler, og telja sum
ir, að þetta sé gert meðfram
til þess, að engin töf þurfi
að verða á því, að öxulrík-
in geti látið í ljósi afstöðu
sína til yfirlýsinga Becks
? ofursta.
Sígarettmar koma
laagardag.
vinda i borginoi.
HÖFUÐBORGIN hefir und-
anfarna daga verið sígar-
ettulaus, nema hvað í einstöku
búðarkompum hafa leynst
nokkrir pakkar. En í gær var
allt slíkt upp urið. Fréttist t. d.
af einum stað vestur á Fram-
nesvegi, þar sem sígarettur
fengust og var fólksstraumur-
inn þangað vestur eftir löngu
eftir að allar birgðir voru bún-
ar.
Síðasti viðskiftavinurinn, sem
úrlausn fékk kom lafmóður inn
í verzlunina og bað um tvo
pakka, en afgreiðslumaðurinn
svaraði hæversklega: „Því mið-
ur á ég ekki nema tvær eftir,
og þér getið fengið aðra!“
Þá var farið að leita fyrír sér
Frh. á 4. sáðu.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. K.höfn 1 morgun.
GÆRKVELDI var geíin út opinber tilkynning um
það í Moskva, að Maxim Litvinov, hinn heimsfrægi
utanríkismálafulltrúi sovétstjórnarinnar, hefði verið „leyst-
ur frá emhætti.“
í sömu tilkynningu var því lýst yfir, að Molotov, for-
seti sovétstjórnarinnar, hefði sjálfur tekið við yfirstjórn ut-
anríkismálanna.
í tilkynningunni er ekkert minnst á ástæðuna til þess,
að Litvinov hefir nú, einmitt á meðan á samningaumleit-
unum stendur milli Sovét-Rússlands og Englands, verið
látinn fara frá, en því er lýst yfir, að það hafi verið sam-
kvæmt ósk hans sjálfs.
Þessi frétt hefir vakið geysilega athygli úti xun allan heim.
Enginn leggur trúnað á það, að Litvinov hafi lagt niður em-
bætti sitt á svo örlagaríkum tímum ótilneyddur. Hitt þykir aug-
sýnilegt, að honum hafi verið vikið frá fyrir ágreining milli
hans og Stalins um þá stefnu, sem nú skuli tekin gagnvart yfir-
gangi Þýzkalands í sambandi við bandalagstilboð Englands, og segir
mönnum þungt hugur um vilja sovétstjórnarinnar til þess að vera
með í samtökum Iýðræðisríkjanna í Vestur-Evrópu á móti Hitler,
eftir að sá maðurinn hefir verið sviftur embætti, sem lengst
hefir barizt fyrir samvinnu við þau.
Að visu hefir hva'ð eftir annað
gosið upp orðrómur um ýmsar
gagntillðgur, sem sovétstjórnin
hafi gert, svo sem nú siðast, að
það hafi stungið upp á að stofna
þríveldabandalag milli Englands,
Frakklands og Sovét-Rússlands,
en engin staðfesting hefir fengist
á þeim orðrómi, hvorki í Löhdon
né Moskva, og því síður nokkur
vitneskja um þau skilyrði, sem
sovétstjórnin hafi sett fyrir slik-
um sáttmála, og er því öldungis
jpvíst, hvort þær gagntillögur,
sem sovétstjórnin kann að hafa
gert, eru settar fram til þess að
greiða fyrir endanlegum samn-
ingum, eða til hins, að láta þá
mistakast með öllu.
Frh. á 4. síðu.
í þvi sambandi er einnig bent
á þá staðreynd, að þrátt fyrir
það, þótt upp undir þrjár vikur
séu nú liðnar síðan England
gerði Sovét-Rússlandi ákveðið til-
boð um varnarbandalag gegn
öllum . frekari yfirgangi Þýzka-
lands, hafa samningaumleitanirn-
ar milli þessara landa enn engan
raunverulegan árangur borið og
engar staðfestar fregnir fengist
um það, hvernig þær gengju.
Þykir það stinga mjög í stúf
við þá pólitík, sem Litvinov hefir
barist fyrir undanfarin fimm ár
með þátttöku sinni í Þjóðabanda-
laginu, varnarsáttmálanum við
Frakkland og annari marghátt-
aðri samvinnu við jýðræðisríkin
I Vsetur-Evrópu.
Maxim Litvmov.
Hitler býður Norðnrlðnd-
nm „ekki árásar samningau
■----——-—■—
Utanríkisráðherrar Norðurlanda ræða tO
boðið í Stokkhólmi priðjudaginn kemur
Ný og hentug
nppfiHning.
Tæki til að sð með
rðfnfræi.
ILHJALMUR ODDSSON sjó-
maður hefir fundið upp litið
tæki, sem líklegt er að muni ná
miklum vinsæidum og útbreiðslu,
þegar menn fara að kynnast því.
Þetta tæki er ekki mikið að
vöxtum, en það á að nota til að
sá með rófufræi. Tækið er fylt
af fræi, og sáir það altaf einu
frækorni í einu.
Til þessa hafa menn sáð fræi
með höndunum, og hefir þá altaf
mikið farið til spillis, og auk
þess hafa með gömlu aðferðinni
oftast farið fleiri en eitt fræ i
hverja holu, og það hefir valdið
því, að grisjun þarf að fara fram.
Jafnframt má ' geta þess, að
garðyrkjumenn telja, að þetta sé
eina vélin, sem til er á Norður-
lönðum, sem sáir einu korni, —
'aðrar vélar, sem til eru, sá fleiri
kornum.
Guðjón Bjarnason, eigandi
Nýju leikfangagerðarinnar, hefir
keypt einkaleyfi á tækinu af Vil-
hjálmi og framleiðir það. Guð-
jón hefir þegar smíðað mörg
íæki, og fást þau í verzlunum, en
aðalútsalan er i Nýju leikfanga-
gerðinni á Skólavörðustíg 18. —
Tækið er svo ódýrt, að hver
éinn og einasti garðeigandi getur
keypt það.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins
K.HÖFN í morgun.
AÐ varð kunnugt í
gær, að þýzka stjórnin
hefir nýlega snúið sér til
Danmerkur, Svíþjóðar, Nor-
egs og Finnlands og boðizt
til þess að gera samning við
þessi lönd, hvert um sig, um
að ráðast ekki á þau, gegn
samskonar skuldbindingu
af þeirra hálfu gagnvart
Þýzkalandi.
Það hefir einnig flogið fyrir,
að Þýzkaland muni gera Eystra-
saltslöndunum, Eistlandi, Lett-
landi og Lithauen, samskonar
tilboð.
Utanríkisráðherrar Norður-
landa munu í tilefni af þessu til-
boði þýzku stjórnarinnar koma
saman í Stokkhólmi þriðjudag-
inn í næstu viku til þess að
taka sameiginlega afstöðu til
þess.
Fréttin um þetta skyndilega
og óvænta tilboð þýzku stjórn-
arinnar hefir vakið töluverða
athygli úti um heim.
Það er í nokkru ósamræmi
við þau svör, sem Hitler gaf
við áskorun Roosevelts Banda-
ríkjaforseta í ræðu sinni í þýzka
ríkisþinginu síðastliðinn föstu-
dag, Þar lét hann svo um mælt,
að Þýzkaland væri að vísu
reiðubúið að gera slíka samn-
inga við þau ríki, sem Roose-
velt taldi upp í áskorun sinni,
ef þau færu þess sjálf á leit við
Þýzkaland og kæmu fram með
það, sem hann kallaði „sóma-
samlegar tillögur.“ En það er
ekki kunnugt, að Norðurlönd
hafi leitað neinna, slílcra
samninga við Þýzkland, en hins
vegar hafa þau öll fyrir löngu
lýst yfir þeim ákveðna vilja og
ásetningi sínum, að vera strang-
lega hlutlaus, ef til styrjaldar
drægi.
Þýzkaland hefir því skyndi-
lega látið skilyrði Hitlers niður
falla með því að bjóða Norður-
löndum nú að fyrra bragðí svo-
nefndan „ekki árásar samning.“
A 40 ára afmæli
verkalýðssambandsins norska
gaf það 100 þús. kr. til björgun-
arstarfsemi í Noregi; — til að
byggja björgunarbát.
Rikisstjórnln kveðnr npp úrskurð ðt af
deilnmáli i bæjarstjórn Reykjavfkur.
.....----—
Varafulltrúar Alþýðuflokksins skulu taka sseti
aðalfulltrúa í forfðllum þeirra.
----------
Áfrý]an kommúnista árangurslnns.
-----4-----
RÍKISSTJÓRNIN feldi í gær úrskurð út af deilumáli er
upp kom í bæjarstjórn Reykjavíkur um það, hvort
Héðinn Valdimarsson eða aðrir kommúnistar ættu að taka
sæti aðalfulltrúa Alþýðuflokksins í bæjarstjórn í forföllum
þeirra. Kom deila þessi fyrst upp, er Jón Axel Pétursson
aðalfulltrúi Alþýðuflokksins lá veikur í sjúkrahúsi, en þá
mættu bæði Haraldur Guðmundsson og Héðinn Valdimars-
son á fundinum og gerðu báðir kröfu til þess að taka sæti
Jóns Axels.
Varaforseti bæjarstjórnarinn-
ar, Jakob Möller, kvað upp úr-
skurð þess efnis, að samflokks-
maður J. A. P. skyldi taka sæti
hans, en þessum úrskurði áfrýj-
aði Héðinn Valdimarsson til
ráðuneytisins.
Úrskurður þess er svohljóð-
andi:
„Ráðuneytið hefir móttekið
bréf yðar, herra varaforseti,
dags. 20. febrúar þ. á., viðvíkj-
andi kæru Héðins Valdimars-
sonar forstjóra, dags. 4. febrúar
þ. á., út af því, að honum hafi
ranglega með úrskurði yðar,
verið neitað um að taka sæti
Jóns Axels Péturssonar bæjar-
fulltrúa á fundi bæjarstjórnar-
innar 2. febrúar þ. á. ,
í upphafi bréfs yðar takið
þér fram að þér fáið ekki séð,
að það heyri undir úrskurðar-
vald ráðuneytisins að skera úr
um lögmæti úrskurðarins. Á
þessa skoðun yðar getur ráðu-
neytið ekki fallist. Enda þótt
það sé ekki sérstaklega tekið
fram í 33. gr. laga nr. 81/1936,
um sveitarstjórnarkosningar, að
áfrýja megi til ráðuneytisins
úrskurðum bæjarstjórna eða
forseta bæjarstjórna, um það
hvernig varamenn taki sæti í
bæjarstjórnum þá leiðir það af
grundvallarreglum laga að ráðu-
neytið, sem æðra sett stjórnar-
vald verður að teljast hafa úr
skurðarvald ima þetta mál.
Það er upplýst í máli þessu
að Alþýðuflokkurinn og Komm-
únistaflokkurinn höfðu sam-
eiginlegan lista við bæjarstjórn-
arkosningar í Reykjavík í janú-
ar 1938, og að raðað var á þann
lista með hliðsjón af því, að
hvor flokkurinn fyrir sig fengi
varafulltrúe, er tækju sæti í
forföllum aðalfulltrúanna. Það
er og vitað af yfirlýsingu Jóns
Axels Péturssonar bæjarfull-
trúa, að hann óskaði eftir því,
að isá| varafulltiúi, sem værí
flokksbróðir hans, tæki sæti í
bæjarstjórninni í forföllum
hans, en meðal varafulltrúanna
var Haraldur Guðmundsson sá
eini flokksmaður í Alþýðu-
flokknum. Auk þess liggja fyrir
upplýsingar um það, að for-
maður Alþýðuflokksins í bæjar-
stjórninni gerði kröfu um það,
að varabæjarfulltrúinn, Har-
aldur Guðmundsson, tæki sæti
hins forfallaða aðalbæjarfull-
trúa, Jóns Axels Péturssonar á
umræddum bæjarstjórnarfundi.
Þegar tveir eða fleiri flokkar
gera með sér kosningabandalag
við bæjarstjómarkosningar,
svo sem Alþýðuflokkurinn og
Kommúnistaflokkurinn gerðu,
með því að hafa einn lista í
kjöri með flokksmönnum
beggja (allra) flokka, þá er eðli-
legast og í mestu samræmi við
tilgang löggjafarákvæðanna um
varamenn, að flokkarnir fái
kosna jafn marga varamenn
sem aðalmenn, — eftir því,
sem við verður komið, —
og að varamaður flokksins taki
jafnan sæti ef aðalmaður for
fallast, hvað sem líður röð
Frh. á 4. atöu.