Alþýðublaðið - 04.05.1939, Page 3

ALÞYÐUBLAÐIÐ
Yngstn borgarandr sýna
afrek slia eftlr vetnrinn.
-----•—---
HandavlniKusýiiingar á sunnu^
daginn fi iHlum barnaskélunum.
FIMTUDAGINN 4. MAÍ 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RTTSTJÓM:
V. R. VA&DKMARSSON.
í fjarveru hana:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGRBIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Iniigangur frá Hverflsgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Silstjórn (innl. fréttir).
4902: Rfistjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
1196: Jónas GuSmunds. heima.
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
(
i------------------------♦
Samstarf i verka
lýðsf élðguium.
VO sem kunnugt er, hafa
kommúnistamir átt að-
eins eitt áhugamál síðan þeir
hófu starfsemi sína, sem þeir
hafa alltaf unnið að, bæði leynt
og ljóst. Þetta áhugamál var
eyðilegging allra þeirra verka-
lýðssamtaka, sem ekki vildu
starfa á byltingargrundvelli.
Fyrir 1930 gerðu þeir til-
raun til þess að sundra Alþýðu-
sambandinu með því að reyna að
gera fjórðungasamböndin að
,,óháðum“ samböndum og þó
það tækist ekki nema á Norður-
landi, var ætlunin hin sama
allsstaðar.
Þetta var öllum orðið ljóst
1930 og því var það þá, að H.
V. beitti sé fyrir því, að í lög
sambandsins yrði sett það á-
kvæði, að aðrir skyldu ekki
teknir gildir sem fulltrúar á
sambandsþing en þeir, sem væru
ekki flokkslega bundnir í öðr-
um flokkum en Alþýðuflokkn-
um.
Með þessu ákvæði var þá
skapaður friður innan sambands
þingsins en þar hafði ríkt stöð-
ug barátta síðustu árin.
Þetta ákvæði valr því set^
beinlínis til þess að útiloka
kommúnistana eina og enga
aðra, þó það væri alment orðað.
Þetta ákvæði var ekki til í
lögum Alþýðusambandsins frá
1916—1930 og eins og áður er
sagt, var það sett þá eingöngu
til þess að loka þá menn úti,
sem ekki áttu annað verkefni
þar en að eyðileggja samtökin.
Þetta ákvæði hefir alltaf ver-
ið nokkuð umdeilt meðal
flokksmanna og þó þvi hafi
verið haldið, eru margir, sem
líta svo á að tími sé til þess
kominn að athuga hvort ekki
megi breyta því á einhvern
hátt. ,
Að slík ákvæði sem þessi séu
óþekt í sögu verkalýðshreifing-
axúnnar er mesti misskilningur.
Á fyrstu áratugum ver^alýðs-
hreyfingarinnar í Svíþjóð og
Noregi var jafn náið samband
milli flokks alþýðunnar og
verkálýðsfélaganna og nú er
hér og fyrir skemstu var það
samþykt í Svíþjóð, að nazista
mætti ekki taka inn í verkalýðs
félögin.
Síðan þetta ákvæði var sett
í lög Alþýðusambandsins hefir
sambandið vaxið og eflst, enda
lengst af verið fullur friður
innan þess. Það er þá fyrst
er Héðinn Valdimarsson er
rekinn og hann tekur að
vinna með Sjálfstæðismönnum
innan verkalýðsfélaganna að
eyðileggingu Alþýðusambands-
ins, að kommúnistum fór að
verða eitthvað ágengt, og er
þó miklu minna en bæði hann
og aðrir andstæðingar Alþýðu-
flokksins höfðu áætlað.
Svo er að sjá á Morgunblað-
inu, að það skilji nú orðið þá
hættu, sem Sjálfstæðismenn
hafa sett verkalýðssamtökin í
með samstarfi sínu við komm-
únistana. Hvetur það nú til
samstarfs milli Alþýðuflokks-
ins og Sj álfstæðisflokksins um
þessi mál og mun áreiðanlega
ekki standa á Alþýðuflokknum
til þeirrar samvinnu, sem gæti
varið verkalýðsfélögin gegn
eyðileggingarstarfsemi -komm-
únista.
Alþýðuflokkurinn hefir aldrei
s viljað ganga á rétt verkamann-
anna, þó hann á sínum tíma
sem nauðvörn tæki upp það á-
kvæði, að útiloka þá menn, sem
vitandi vits unnu að eyðilegg-
A SUNNUDAGINN voru
sýningar á handavinnu
skólabarna hér í Reykjavík
1 barnaskólunum. — Sótti
margt manna þessar sýn-
ingar — og þó var sýning-
unum ekki veitt eins mikil
athygli og þær áttu skilið.
Var athyglisyert og gaman
að ganga um skólastofurnar og
sjá afrek barnanna, sem í mörg-
um tilfellum var undursamlega
mikil, ekki aðeins hinna eldri
í skrift, teikningu, smíði og
saumaskap, t. d. útsaumi, held-
ur og hinna minstu. t. d. í
skrift. Sást t. d. í Miðbæjarskól-
anum skrift 8 ára barns, sem
margir sæmilega skrifandi
menn gætu verið hreiknir af.
Þessar sýningar eru haldnar
af tilefni 50 ára afmælis kenn-
arasamtakanna.
Sýningin í Miðbæjarskólan-
um.
Sýningarnefnd Miðbæjarskól-
ans hefir starfað síðan í haust,
valið og skipað niður. Þessir
kennarar voru í nefndinni: Árni
Þórðarson, Guðmundur I. Guð-
jónsson og Unnur Briem. Hefir
nefndin unnið kappsamlega og
komið öllu haganlega fyrir.
Margir kennarar hafa verið
nefndinni samhentir, aðrir
kváðu vera gersamlega á móti
því, „að sýnast.“
ingu samtakanna. Og ef það er
.,frelsið,“ sem Morgunblaðið
talar um að Alþýðuflokkurinn
hafi svift verkamennina, að
samtök þeirra eigi að vera varn-
arlaus gagnvart þeim stiga-
mönnum, sem alltaf og allsstað-
ar reyna að eyðileggja samtök
þeirra, þá er mikið spursmál,
hvort það frelsi er eftirsókn-
arvert.
í fyrstu stofu gefur að líta
skrift, Er hún frábær og sýnir
mikið listahandbragð. Guð-
mundur I. Guðjónsson er eftir-
litsmaður skriftarkennslunnar.
í næstu stofu voru sýnis-
horn ritsmíða barnanna, Eftix’-
litsmaður í íslenzku er Árni
Þórðarson. Margir stílarnir
voru prýðilegir að öllum frá-
gangi — og væri freistandi að
birta þá við tækifæri.
í þriðju stofu voru ýmiskon-
ar skólavinna. Þar var eitt
upphleypt kort, sem efstu 13
ára bekkingar hafa gert. Þeirri
vinnu hefir Þorvaldur Sigurðs-
son stjórnað.
Þá eru teikningar og leirgerð.
Fyrir þeirri vinnu stendur lista-
konan Unnur Briem teikni-
kennari.
Næst var stofa, þar sem
handavinnu drengja var sýnd.
Þar ræður Geir Gígja, og er þar
margt vel gerðra muna.
Enn voru tvær stofur, þar
sem handavinna telpna var
sýnd. Er mörg sú handavinna
frábær, kenna hana Elín
Andrésdóttir og Guðrún Sigurð-
ardóttir.
Var þessi sýning kennurum
og skólastjóra Miðbæjarskólans
til mikils sóma.
Austurbæjarskólinn.
Sýning Austurbæjarskólans var
fyrir margra hluta sakir afar-
athyglisverð. Hve almenn sýn-
ingin var má marka af því, að
um 30 bekkir sýndu vinnu sína i
14 kenslustofum. Auk þess voru
veggir á göngum þéttsettir sýn-
ingarmunum og smíðisgripum og
annari handavinnu komið fyrir
á borðum í göngunum.
Sýningin var að þessu sinni
mjög glæsileg. Hér er ekki rúm
til að benda á nema lítið eitt af
því, sem mesta athygli vakti,
enda er ekki mögulegt fyrir
mann, sem ver nokkrum klukku-
timum til aö líta á svo stóra
sýningu, að fullyrða, hvað sé í
raun og veru athyglisverðast, því
til þess verður að vita gerla um
hæfni og þroska hvers einstaks
barns. Hitt er það, að vinna eins
og t. d. hinar fjölbreyttu teikn-
ingar barna á ýmsum aldri, gefa
ótvirætt í skyn ,að teiknikenslan
í skólanum sé til fyrirmyndar.
Hin fjölbreytta vinna smábarn-
anna, 7—10 ára, ber einnig vott
um miklar framfarir i kenslu-
tækni.
Sýningar surnra bekkjanna
voru líka mjög glæsilegar.
Yfirleitt má segja um sýning-
una, að hún hafi verið skólanum
til mikils sóma. Allar gamlar og
hefðbundnar hugmyndir um orð-
ið skóli fá annað inntak and-
spænis þessari voldugu byggingu,
sem á sunnudaginn var hafði ver-
ið breytt í sýningarhöll, en það
hlýtur að verða kennurum og
öðrum velunnurum barnanna
hugraun, að muna þá staðreynd,
að alt of mörg börn, sem hafa
öðlast vinnugleði og starfshæfni
í skólunum, skuli verða dæmd til
að þola hina vonlausu bölvun at-
vinnuleysisins, eftir að námi
þeirra í barnaskólunum er lokið.
Vikar.
Laugarnesskólinn.
Það, sem sérstaka athygli vakti
á sýningu Laugarnesskólans, var
vinna 12 ára strákanna á ýmis
konar eðlisfræðitækjum, svo sem
gufuvélum, vigtum, rafmagnsvél-
um og lömpum.
Jafnframt því sem þeir hafa
verið að smiða þessi tæki, hafa
nemendurnir lært um ýmsa
Ieyndardóma eðlisfræðinnar betur
en þeim hefði tekist með bóklegii
námi einu.
Hér i bæ er þessi námsgrein
algerlega ný, en hefir lítils hátt«
ar verið reynd á Isafirði og
Stokkseyri. Fyrirmyndin er frá
Sviþjóð.
Önnur nýjung á þessari sýn«
ingu voru vinnubækur. Þær eru
þannig til orðnar, að hverjum
bekk fyrir sig er sbjft niður i
vinnuflokka, sem svo böka nið-
urstöður rannsókna sinna 1 þess-
ar vinnubækur. Einn bekkurjnn
á að lesa um Island. Þá tekur
hver vinnuflokkur fyrir ákveðið
verkefni; einn jökla, annar ailar
sýslur o. s. frv, Svo í kenslu-
stundunum eru vinnubækurnar
lesnar upp.
Yngstu nemendurnir sýna
þarna leirvinnu sina. Hafa þeír
tnótað i leirinn dýr, hús o. þ. h,
og eru sumir munirnir mjög hag-
lega gerðir,
Skildinganesskólinn.
Eins og kunnugt er, hefir Skild-
inganesskólinn ekkert eigið hús-
næði. En þrátt fyrir mikla erfið-
leika hafði skólinn sýningu á
starfsafrekum barnanna, en skól-
ann sækja um 300 börn. Var
sýnd teikning, stílar, skrift, vinnu
bækur og smíðar og saumaskap-
ur. Sóttu margir þessa sýningu
og luku lofsorði á hana.
Kveiki og geri við alls konar
eldhúsáhöld og olíuvélar. Á sama
stað til sölu notuð eidhúsáhöld.
Viðgerðavinnustofan Hverfisgötu
62.
Orðsendíng
til kaupenda út u» kmd.
Munið að AlþýðuklaSið á að g*»i«aat SgwMmm
ársfjériiMfBlaga. — Sandið fralðidur y«tr á
réttum gjalddögum, sv« s«adinf felafkins trrrfl-
ist ékki vepia groiBBiufaUa.
Þeir, sem óska, geta fangiS felaðvarðtð krafið
með póstkröfu.
Ingjald Nissen;
HIod tvíræði spekingur.
Ný bók eftlr Sigmnad Frend.
AELLIÁRUNUM hefir það orð
ið hlutskifti Freuds að verða
að flýja það land og þá borg,
þar sem hann hafði starfað alla
æfi. — Nokkru eftir að Þjóðverj-
ar tóku Austurríki herskildi tókst
honum að komast úr landi og
til Englahds. Þar tókst honum
áftur að safna hugrekki til að
tala, skrifa og hugsa, segir hann
í formálanum fyrir hinni nýju
bók sinni. Og þar „í þessu fagra
frjálsa og stórhuga landi“, eins
og hann orðar það, tók hann þá
ákvörðun að láta nýja bók frá
sér fara.
Og nú er hún komin á rnark-
aðjnn, full af undrunarefnum:
„Dér Mann Moses und die mon-
otbeistische Religion".*) Iiinn
mikli dularfulli og tvíræði spek-
ingur ræðir hér um sálgreining,
sálkönnun og stjómmál, um trú,
trúarbrögð og kúgun og um þjóð
sína Gyðingana. — Með óskiftri
athygli hljótum vér að lesa hvað
Gyðingurinn Freud segir um
þessi mál. Meistarinn hefir óhik-
*) Maðurinn Móses og eingyð-
isVfúarbrögðin?
að valið sér þau viðfangsefni sem
efst eru á dagskrá meðal þjóð-
anr.a qg mestur styr stendur um.
En það er ekkert létt verkefni,
sem hann hefir fengið okkur í
hendur. — Það kostar bókstaf-
lega mikla andlega áreynslu að
lesa þessa bók ’hans. Hinn tví-
ræði stíll hans er ofinn flóknum
ráðgátum sem tmfla stöðugt og
leiða mann afvega. — Maður
verður að lesa hverja einustu
línu, hvert einasta orð, með lyf-
andi athygli. Ef hugurinn hvarfl-
ar örlítið og eftirtektin sljóvg-
ast eitt augnablik er maður óðara
farinn að misskilja . höfundinn.
Hann getur teygt lopann yfir 10
blaðsíður um það, sem ekki eru
bans skoðanir, en sina eigin skoð-
un eða ályktun felur hann ef til
vill í einni ofurlítilli aukasetn-
ingu með 3—4 orðum. En þannig
er hann þessi margbreytilegi
undramaður, sem altaf segir og
skrifar sitt á hvað, sem aldrei
virðist einskorða sig við ákveðna
skoðun. Hinn mikli hugs-
uður og órólegi heilabrota-mað-
ur, sem á einni blaðsíðunni er
á öndverðúm rnaáð við þá skoð-
un, sem hann nokkmm blaðsíðum
fyr virðist hafa haldið fram, sem
í einni bók sinni afsannar þær
kenningar sem hann hefir sann-
að í þeirri næstu á undan.
Og hin hreinskilna sjálfsgagn-
rýni hans í þessari nýju bók er
aðdáanleg. Hann segist ávalthafa
staðið hikandi og óviss frammi
fyrir sínum eigin verkum. Hann
skilgreinir gmndvallarreglurnar í
sinni eigin starfsaðferð og finst
þær alls ekki skapa sér nægi-
legt öryggi. Hann segist allsekki
vilja þvinga lésandann til að
fylgja sér, en segir að sig langi
til að biðja hann að taka þátt
í nauðsynlegri dirfsku. En hann
hefir ekki fyr lokið við að gefa
allar þessar yfirlýsingar, en hann
augnabliki síðar fullyrðir að sér
hafi vitanlega aldrei flogið eitt
andartak í hug að efast um höf-
Uðatriðin í kenningum sínum.
Þannig undirbýr hann þaðsern
hann ætlar að segja í þessari
bók.
Og hver, er svo „bomban" í
þessari nýju bók Freuds? —
Þrumufleygurinn sem gamli mað-
urinn slöngvar frá sér að þessu
sinni fer sú fullyrðing að Móses
hafi ekki verið Gyðingur heldur
Egypti.
Ef að við verðum forviða á
þessari fullyrðingu, hversu ó-
skaplega furðuslegnir hljóta Gyð-
ingarnir ekki að verða!
Freud álitur að nafnið Móses sé
ekki «ins og hingað M1 hefir ver-
ið álitið, hebreiska orðið „Mos-
che“, sem felur i sér eitthvað af
hugtakinu að draga upp úr vatn-
inu, — hann álítur að það sé
egypzka orðið „Mose“ sem þýð-
ir barn. Hann hugsar sér að
Móses hafi verið egypzkur hér-
aðsstjóri sem hafi gengið á fund
Gyðinga og boðist til að leiða
hina hebreisku þjóð út úr Eg-
yptalandi, gegn því að þeir tækju
hans trú og fælu honurn alla
forystu.
En hvar er svo skýringin á
því að egypzkur landstjóri finn-
ur upp á slíku?
Freud álítur að orsakakeðjan
sé þessi: — Meira en 1000 ár-
um fyrir Krist er heimsveldis-
stefnan í uppgangi meðal Eg-
ypta enda tókst þeirn að mynda
stórveldi sem leggur undir sig
héruðin og löndin umhverfis Mið-
jarðarhafið innanvert. Fyrir þann
tíma höfðu trúarbrögð Egypt-
anna verið ærið margbrotin og
lítið kerfisbundin með fjöldamörg
um guðum .— En jafnframt því
sem heimsveldisstefnan þróast
með þeim myndast kenninginum
einn guð; — táknrænt hugtak
um eitt riki á jðrðinni.
Þégar svo egypzka ríkinu hnign
aði og hver þjóðflokkurinn á fæt-
ur öðrum brauzt undan yfirráðum
þeirra, tóku þeir á ný að leggja
rækt við hin gömlu fjölgyðis-
trúarbrögð sín.
En einn af konungum þeirra,
Ikhnaton, hélt fast viö trúna á
einn guð — Aton-trúarbrögðin.
— Hann beitti mikilli hörku og
grimd í baráttunni fyrir þessari
trú sinni og fyrir algjörðri út-
rýming gömlu alþýðlegu trúar-
bragðanna, og ávann sér því hat-
Ur allrar þjóðarinnar. — Að hon-
um látnum risu Egyptar því upp
og ráku alla fylgismenn hans,
þá er þeir náðu til, úr landi eða
eyddu þeim á annan hátt.
Freud hugsar sér nú að lands-
stjórinn Móses hafi verið ein-
hver af áköfustu fylgismönnum
Aton-trúarbragðanna. — Hann
hélt fast við trúna á hinn eina
sanna guð, tók að sér forustu
Gyðingaflokksins og hélt burt úr
landinu. — Hann tók nú til að
kenna þessari framandi þjóð At-
on-trúna, og kendi þeim að þeir
væru guðs útvalda þjóð.
Flest höfuðeinkenni Aton-trúar-
bragðanna er ennþá að finna í
trúarbrögðum Gyðinga. — Aðal-
einkennið, sem þegar hefir verið
nefnt var hin ákveðna trú á
einn guð. Annað var það að At-
on-trúin afneitaði öllum kenning-
um um framhaldslíf, en i hinum
görnlu trúarbrögðum Egyptanna
var trúin á líf eftir dauðann
þungamiðjan. Þá var og það að
Aton-trúarbrögðin voru mótuð af
afar strangri og kerfisbundinni
siðfræði í algerðri andstöðu við
gömlu egypzku fjölgyðistrúna. Og
svo spyr Freud: „Hvaðan áttu
þvi Gyðingarnir að fá þessi há-
l«ittt og þroskuðu trúarbrögð, ef
ékki frá miklum andlegum leið-
togum menningarþjóða þeírra
tíma.
Þessi skyldleiki Aton-trúar»
bragðanna og Gyðingdómsins er
því sennileika-sönnun fyrír því
að ísraelslýður hafi fengið trú
sina frá Egyptum.
Aftur á móti má það teljast
bein sönnun að Gyðingarnxr tóku
upp þann helgisið, sem nefndur
er umskurðurinn; en það mátelj-
ast staðreynd að þeir hafi lært
hann af Egyptum. — Manni verð-
ur ósjálfrátt að álykta að hinn
vol lugi maður, sen; írelsaði Gyð-
ingana og gaf þeim trú sina,
hafi ekki viljað glata þessum sið,
sem var auðkennandi fyrir kyn-
þátt hans og ættjörð. — Það
verður því að gera ráð fyrir að
þessum sið hafi verið þröngvað
upp á Gyðingana af Egyptanum
Móses.
Hinar óljósu sagnir um Lcvít-
ana, skýrir Freud á grundvelli
þeirrar staðhæfingar sinnar að
Móses hafi verið Egypti. Levít-
arnir voru þá sá hluti fólksins
er voru tryggustu éhangendur
hans. — Ef til vill voru þeír
sjálfir Egyptar.
Þegar svo Gyðingarnir undir
forystu Mósesar voru komnír inn
í löndin milli Egyptalands og
Palestinu, henti þá sú míkla ó-
gæfa, sem síðan hefir mótað ör-
lög þeirra alt fram á þennan
dag.
Frh. á A. síðo.