Alþýðublaðið - 27.05.1939, Blaðsíða 2

LAUGARDAG 27. MAÍ 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
------♦----—
Og bankamir að sjá þeim fyrir nægum gjaldeyri.
UT af umræðum þeim í
blöðum og manna á milli,
sem orðið hafa undanfarið í
sambandi við samninga þá, er
fram fóru síðastliðinn mánuð
milli olíufélaganna og síldar-
bræðslustjómarinnar eða ríkis-
stjórnarinnar, og kröfum þeim,
sem fram hafa komið um fyrir-
komulag framvegis til umbóta
á þessum viðskiftum, þá vildi
ég mega gera litla athugasemd
við málið í heild, sem virðist
vera orðið ærið hjálcátlegt.
Það er nú orðið þjóðkunnugt,
að umræddir samningar við
Sigluf j ar ðarverksmið j urnar
hafa á engan hátt bætt olíu-
verðið til útgerðarinnar í heild,
heldur hækkað það. Útgerðar-
menn hafa tapað á þessum
samningum, en með því að það
mál er alment vitað og viður-
kent, þá fjölyrði ég ekki um það,
eða sakast um orðinn hlut, held-
ur sný mér að því, sem fram
undan er og hægt er að gjöra
og á að gjöra til varanlegra og
gagnlegra umbóta á þessum
þýðingarmikla viðskiptalið þjóð-
arinnar.
Ég treysti mér ekki til í
stuttri blaðagrein að gjöra
þessu máli full skil, til þess er
það alltof umfangsmikið, en ég
vildi aðeins mega drepa á aðal-
atriðin, sem frá mínu sjónar-
miði eru staðreyndir. En þótt
ég ekki í stuttu máli geti rök-
stutt það svo, að þeir sem lítt
til málsinsj þekki, |getj. sann-
prófað staðhæfingar mínar, þá
er ég svo heppinn að geta bent
á verk, sem tala máli sínu til
stuðnings.
Það mætti virðast óþarfi að
þurfa að hafa hátt um þessi
mál. Það mætti virðast svo sjálf-
sagður hlutur, að kaupa olíu til
útvegsins, þar sem hún fengist
óidýrust, að annað gæti ekki
komið til mála. En svo furðu-
legt sem það er, þá er þessu
nú samt svo farið, að það eru
settar slíkar skorður, og þær
takmarkanir, að þrátt fyrir
auðveldan aðgang útgerðar-
manna til mjög hagstæðra olíu-
kaupa, verða þeir að sæta afar-
kjörum á kaupum á þessari
vöru, fyrir skilningsleysi (svo
ekki sé verra sagt) bankastjóra
og yfirvaldanna í landinu.
Fyrir atbeina einstakra
manna, eru ný viðskiptasam-
bönd fyrir olíunotendur opnuð.
Olíunotendur geta nú og hafa
um nokkur ár keypt olíu beint
frá heimsfélögunum utanlands,
á mikið lægra verði en þeir áttu
við að búa áður, og samtímis
verið því valdandi, að olíu-
verðið í landinu yfirleitt lækk-
aði stórkostlega til þeirra er
enn héldu viðskiftum áfram við
gömlu félögin. Má til dæmis
nefna, þegar þau viðskiftasam-
bönd voru opnuð, þá kostaði ol-
ían á tunnum út um land um og
yfir 20 aura kg. og frá geymum
19 aura, sem svarar til — eftir
gengi nú — 24—25 aura pr.
kg. og hefir þó heimsmarkaðs-
verðið sama og ekkert breyzt
síðan. Sjá allir að hér hefir stór
kostlega áunnist til lagfæringar
á olíuverðinu, í landinu. Það
hefir sparað þjóðinni hundruð
þúsunda króna árlega síðastlið-
in fjögur ár. Það var með full-
um skilningi á málunum byrjað
á byrjuninni og grundvöllur
lagður að heilbrigðu fyrirkomu-
lagi á þessu sviði, í stað þess
óheppilega og óviðunandi fyrir-
komulags sem áður var. Út-
gerðarmenn leituðu nú við-
skifta beint, fyrst eingöngu um
kaup á olíu á tunnum, sem var
stórkostlega mikið ódýrari, —
þrátt fyrir mjög dýran flutn-
ingskostnað, en geymaolía hér,
eða aðeins 12,8 aura kg. að við-
bættum kostnaði, nál. 1 eyri á
kg. í stað 19 og 20 aura verðs-
ins, sem áður var. Síðan byggðu
útgerðarmenn sér olíugeymi í
Vestmannaeyjum, og nú síðast-
liðinn vetur hafa Keílvíkingar
byggt sér annan slíkan geymi.
Báðar þessar verstöðvar hafa
keypt olíu nú síðastliðinn vetur
fyrir aðeins 87 og 90 shillings
smálestina komna á höfn. Sjá
allir hve stórkostlegur verðs-
mismunur hér er, samanborið
við verðlag það, sem fyrir var,
enda þótt núgildandi verð hafi
náðst fyrir margendurteknar
lækkanir áður en slíkir geymar
voru byggðir, vegna tunnuvið-
skiftanna og væntanlegra
geymabygginga. En til þess að
ná þessum áfanga í olíumálun-
um, þurfti tveggja ára látlaus-
an áróður í gjaldeyrisnefnd og
í bönkunum fyrir innflutningi
og gjaldeyri fyrir þessi viðskifti,
svo tregir voru þessir menn til
þess að skilja gildi þessara við-
skifta. En eftir svo góðan árang-
ur, mætti vænta að valdhöfun-
um og bönkunum væri nú orðið
mál þetta svo ljóst, að þeir
teldu hömlur á þessum við-
skiftum svo varhugaverðar, að
allt yrði að gjöra til þess, að þau
ekki trufluðust, en allt bæri að
gjöra til þess, að svona viðskifti
mættu blómgvast til enn stærri
sigurs og hagsbóta fyrir stærsta
atvinnuveg landsmanna, og það
þarf engum að blandast hugur
um það, að það þarf ekki meiri
gjaldeyri fyrir olíu, þótt olíu-
notendur flytji hana inn sjálfir
,í stað olíufélganna, olíueyðslan
er sú sama. En því miður er
þessu ekki þann veg farið. Sag-
an endurtekur sig. Það er ein-
mitt sérstaklega örðugt nú að
fá gjaldeyri hjá bönkunum fyr-
ir innflutningi útgerðarmanna á
olíu beint, og það er leitt að
þurfa að segja það, að síðan
þjóðstjórnin settist að völdum
— sem sérstaklega hefir lýst
yfir því, að hún alveg sérstak-
| lega beri hag útgerðarinnar fyr-
‘ ir brjósti — hefir ástandið í
þessum málum versnað, og af-
skifti hennar af samningunum
um olíuverðið á Siglufirði, urðu
alveg neikvæð.
Mér hefir aldrei fundist óá-
nægja meðal manna út af olíu-
verðinu jafn mikil eins og síðan
verðhækkun olíufélaganna eftir
gengisfallið og samningarnir
við Siglufjörð áttu sér stað.
Mér finnst þetta að sumu
leyti eðlilegt, en að sumu leyti
ekki. Verðhækkun vegna geng-
isfallsins var sjálfsögð, en verð-
breytingin sem varð vegna
samninganna við Siglufjörð var
óeðlileg. Menn ræða um að
þetta eða hitt þurfi að gera og
heimta hámarksverð á ol-
íuna (til þess að fé-
"3
Snæ-
drottningin.

— En geturðu ekki gefið Gerðu einhvern töfradrykk, svo
að hún fái vald yfir Snædrottningunni? — Ég get 'ekki
gefið henni meira vald en hún þegar hefir. Sérðu ekki, hvað
hún hefir mikið vald? Sérðu ekki, að menn og dýr verða
að þjóna henni. En hún má ekki vita af þessu valdi, því að
það býr í hjarta hennar og stafar af því, að hún er saklaust
@Ép|i
barn. Ef hún kemst ekki af
eigin ramleik inn til Snæ-
drottningarinnar og nær glér-
brotinu úr hjartanu á Óla, þá
getum við ekki hjálpað henni.
í tveggja mílna fjarlægð er garður Snædrottningarinnar,
þangað geturðu borið Gerðu. Settu hana niður við stóra
runnann, sem rauðu berin eru á, og flýttu þér til baka. Svo
lyfti Finnakerlingin Gerðu litlu á bak á hreindýrið, sem
hljóp af stað.
— Ó, ég gleymdi vettlingunum mínum. og að runnanum með rauðu berin og setti
stígvélunum, hrópaði Gerða litla. En hrein- Gerðu þar niður. Svo hljóp það alt hvað af
dýrið þorði ekki að nema staðar, heldur hljóp tók til baka. Og þar stóð veslings Gerða litla
alt hvað af tók berhent og skólaus í ískuldanum.

lögin selji hana sem næst
sanngjörnu verði) o. s. frv. Það
er talað eins og enginn olíu-
dropi sé í jörðu eða á nema hjá
þessum félögum. Allt þetta er
misskilningur. Sannleikurinn er
sá, að það þarf enga raunveru-
lega byltingu að gera á þessu
sviði, eða fara inn á enn nýjar
brautir, aðferðin er fundin. —
Olíuviðskifti útgerðarmanna
eru þegar komin í það horf, að
ef haldið er áfram í sömu átt,
dálítinn tíma enn, þá verður
þeim bezta árangri náð, sem
hægt er að vænta í þessu máli.
Olíunotendur þurfa aðeins að
byggja fleiri olíugeyma, en þar
sem því verður ekki komið við,
verður að kaupa olíuna á tunn-
um beint erlendis frá. Verðið er
þegar orðið, til þeirra er hafa
aðstöðu til 'að kaupa á geyma,
mjög svo viðunanlegt, eða að-
eins 11 til 12 aurar. Á tunnum
beint 15.5 aura frítt á hafnir.
Lægra verði verður með engu
móti náð að óbreyttu heims-
markaðsverði og gengi íslenzku
krónunnar nú. Svarar þetta til
aðeins 9—10 aura og 12,8 aura
verðs áður en krónan féll. Það
breytir engu, hvort það heitir
að útgerðarmenn standi allir
saman um innkaupin, eða hver
verstöð kaupi fyrir sig, það þarf
alltaf að kaupa einn og einn
farm á hverja verstöð og miðast
verðið á hverjum tíma við
lægstu tilboðin.
Það þarf engin lög um þessi
mál frá því opinbera — önnur
en þau, að banna bönkunum að
halda gjaldeyrinum fyrir út-
gerðarmönnum, svo þeir geti
ekki keypt olíuna, þar sem hún
fæst ódýrust, en miðli honum
Frh. á 3. síðu.
MAÐURINN SEM HVARF
45.
heimili sitt fyrir, og var að hjálpa til að ryðja sér braut. —
Hvert sem Blake snéri sér mætti honum ótryggð, svik og
óhreinlyndi. — Það, að Blake þoldi þegjandi alla þá smán,
sem honum var gerð og umbar falsið og svikin, stafaði aðeins
af því, að hann hafði rótgróna andúð á því að opna einkalíf
sitt fyrir umheiminu,m og vekja opinbert hneyksli. Iiann
reyndi meira að segja til að láta sem hann sæi ekki og vissi
ekki hversu svívirðilega konan sem hann hafði einu sinni
elskað, hagaði sér. — Ó, — það var hræðilegur sorgarleikur.11
Charlotta fól andlitið í höndum sér til að reyna að dylja
hinn brennandi roða, sem þessar játningar höfðu kveikt í
vöngum hennar. Markham virti hana fyrir sér með innilegri
samúð.
„Þér voruð að tala eitthvað um grunsemdir, ungfrú Hope,“
sagði hann rólega.
CCharlotta hikði ennþá nokkra stund. En svo leit hún upp
og sagði fastmælt:
„Ég veit það er ljótur grunur, — hræðileg tilhugsun — en
ég er nærri fullviss, að þessi kona, konan hans, hefir á einhvern
dularfullan hátt með einhverjum klækjum komist yfir auðæfi
hans og svo, — svo fundið einhver ráð til að fyrirbyggja að
hann gæti nokkurntíma mótmælt því gjörræði eða náð rétti
sínum aftur.“ — Þrek Charlottu brast loksins — og tárin
byrjuðu að seytla niður föla vangana og rödd hennar skalf,
þegar hún hélt áfram: „Ég segi yður þetta sökum þess, að mér
finst það vera skylda mín gagnvart manninum, sem ég elskaði.“
„Þér álítið, með öðrum orðum að frú Blake hafi myrt mann
sinn,“ svaraði Markham jafnrólegur og áður.
Charlotta spratt á fætur. Hún dró andann þungt og ótt,
„Já, — ég get ekki losað mig við þá hugsun. — Sú kona er
full af klækjum og algerlega tilfinningarlaus. Hún ástfangin
af öðrum manni og kvaldi Jim ljóst og leynt með ótryggð
sinni. Hjartalausari konu hefi ég aldrei kynst og veit ekki hvað
samviska er.“ ,
„Ég skil það vel, að þér eruð í mikilli geðshræringu,“ sagði
Markham vingjarnlega. „En eruð þér nú vissar um, að það séu
ekki eingöngu tilfinningarnar hjá yður, sem tala? — Vitið þér
um nokkuð sérstakt, sem styrkir grun yðar?“
„Já,“ svaraði Charlotta, og leit djarflega í augu hans. „Ég
veit að hún geymir ávalt hlaðna skammbyssu í svefnher-
berginu sínu. Ég veit það af því, að Blake var hræddur við það
og sagði mér frá því. Síðustu vikurnar áður en hann hvarf, var
hann áberandi órólegur, og það leyndi sé ekki að hann óttaðist
eitthvað. Mér kom þá þegar til hugar, að hann hefði einhvern
grun um að kona hans og elskhugi hennar sætu um líf sitt. Um
þetta leyti sagði líka frú Blake mér að hún og Jim ætluðu innan
skamms að leggja af stað í langferð, einskonar nýja brúðkaups-
ferð. Seinna komst ég að því að þetta var tilhæfulaus skrök-
saga. Þáð hafði aldrei komið til tals, Skömmu síðar hvarf svo
Blake og nokkru seinna fór hún einnig burt. Hún var ekki hér í
borginni nóttina sem slysið skeði. Það er einnig athyglisvert í
þessu sambandi, að Blake ók aldrei hart né ógætilega. Það er
því nærri óhugsandi að slíkt komi fyrir hann á vegi, sem eng-
in umferð var.--------Og svo,--------og segið mér svo, hvað er
orðið af öllum auðæfunum hans. — Ó, þér hljótið að sjá, að hér
er ekki allt með feldu, að eitthvað verður að gerast!“
ÐEINS fáum mínútum eftir að Charlotta Hope var farin,
gerði Markham boð fyrir Ernst Heath, einn duglegasta
leynilegreglumanninn, sem hann þekti 1 morðmálum. — Hann
skýrði málið fyrir honum í fáum orðum.
„En ég neita því ekki,“ sagði hann að lokum, „að þetta er
ærið lítið til að byggja á, og ekkert líklegra en að við séum
hér á villigötum. En þrátt fyrir það finst mér það skylda mín
að rannsaka þetta til hlýtar. Fyrst og fremst verður að grafa
upp lík Blakes og ég ætla að biðja yður að sjá um það og allar
nánari rannsóknir á því. Við verðum að muna, að líkskoðunin
fór fram í afskektusmáþorpi og enginn af sérfræðingum okkar
var viðstaddur.“ ,
Heath kinkaði ákafur kolli til samþykkis og tugði í gríð og
ergi. langan svartan vindil.
„Svo vil ég biðja yður að senda tvo menn til Pamted post,“
hélt Markham áfram eftir fárra mínútna þögn. „Þeir eiga, í
kyrþey og án þess að nokkuð kvisist um tilgang þeirra, að grafa
upp allt, sem þar er hægt að fá að vita. — Fyrst og fremst verð
ég að fá að vita, hvort Blake dvaldi þar í nágreninu, einhvern-
tíma áður en slysið vildi til.“
Heath gaf til kynna að hann var á sama máli.
Næsta dag fyrir hádegi lét lögreglulæknirinn doktor Dore-
mus, kynna komu sína hjá Markham. Það var lítill maður og
grannur með eldsnör augu. Hann var í sýnilegri geðshræringu.
„Ég skoðaði lík Blakes í gærkvöldi, — hér er ekki allt með
feldu. — Það er uppistand og gauragangur í uppsigllngu ««