Haukur - 17.04.1899, Blaðsíða 5
II. i3-— 14-
HAUKUR.
hann í hálfum hljóðum, og stundi þungan. »Skelflng
gaztu verið grimmúðug, Óhíó, að lofa mjer ekki að
deyja. Þú hefir spúið mjer aftur á land, til þess að
jeg yrði að tæma kvalabikarinn algerlega!*
Svo varpaði maðurinn aftur mæðilega öndinni,
hallaði sjer aftur á bak á hálmfletið, og Ijet aftur
augun.
Þannig lá hann alveg hreifingarlaus fulla háifa
klukkustund. Það var ómögulegt að sjá neitt lifs-
mark með honum. Þá heyrðist allt í einu skrjáfa í
hálminum, og ung blökkustúlka laut ofan að manni
þeim, er virtist vera látinn.
»Enn þá sefur veslings Ellís«, sagði hún í lágum
hljóðum, og strauk hárið upp frá enninu á honum.
Allt í einu opnaði Ellís augun.
»Er það þú, Bella?« spurði hann lágt.
Stúlkan hrökk við. Ef ekki hefði verið dimmt í
herberginu, þá hefði sjúklingurinn getað sjeð ein-
hverjum óhugðarskugga bregða fyrir á ásjónu blökku-
stúlkunnar. En það var. ekki nema að eins í svip.
Svo blikuðu tárin í augum hennar, og hrutu ofan
eftir kinnunum. (Meira.)
Vorrar aldar djöfladýrkun.
(Ágrip af ritgerð eftir Paul Ernst.)
--—
Ef vjer lesum trúbragðasögu miðaldanna, þá rek-
um vjer oss á trúbragðahreifingu nokkra, er átti sjcr
stað á hinu myrkasta tímabili þeirra, og sem nefnd
er »djöfladýrkun«. Hreifing þessi gaus upp, þegar
villumyrkrið var svo svart, að mennirnir sökktu sjer
ofan í algert vonleysi og örvílnun. Þeim virtist
eymdin svo mikil, að þeir hugðu hana ekki geti
verið sprottna af öðru, en þvi, að vald guðs væri á
enda, og yfirstjórn heimsins væri komin í hendur
djöfulsins. Hjá honum einum álitu þeir þvi, að hægt
væri að finna athvarf og huggun, og þess vegna
göfguðu þeir hann í einveru og á næturþeli, og sömu-
leiðis á ýmsum hátíðlegum samkomum, með ógurlegu
guðlasti og ógeðslegum gauragangi. Þegar nútiðar
rithöfundar segja frá þessum dökku blettum á sögu
manns andans, eru þeir oftast nær vanir að bæta við
sögu sína nokkrum huggunaríkum orðum, um »hina
vaxandi menningu, og hinn bjartari hag mannkync-
ius, sem upp frá þessu hafi gert djöfladýrkunina ó-
mögulega«. En það er likast því, sem manni sje
gefið kjaftshögg, svo algerðu skipbroti verður trú hans
á afli »hinnar vaxandi menningar« fyrir, þegar hann
les um hreifingar þær, sem á þessum síðustu tímum
hafa átt sjer stað í hinu andlega lífi manna á Frakk-
landi, einkum I París, því þar er svo að sjá, sem þær
hugmyndir hafi fengið nýtt afl, sem eru fullt eins
heimskulegar, og fullt eins ógeðslegar, eins og þær
er ráku miðaldar mennina út á eyðistaði, til þess að
®yngja djöflinum lofgjörðar og þakklætissöngva. Þessi
öskiljanlega »framför aftur á bak« — eða máske í
hring — virðist kunngera þá kenningu, sem svo oft
hefir verið hafnað: »Hið andlega lif vort (vitsmuna
iíöö), sem virðist vera frjálst og óháð að öllu, er á-
kveðið af einhverju óskiljanlegu, óþekktu valdi, sem
°ss óafvitandi lifir í hugskoti voru«.
Nútíðar nafn þessarar andlegu hreifiogar, er
»satanisme«, og vakti hún fyrir skömmu síðan athygli
manna á Frakklandi og enda víðar í Evrópu. Tveir
forvígismönnum hennar höfðu sem sje verið ákærð*
^ fyrir það, að þeir hefðu gert fjölda af hinum »trú-
53
uðu« djöfulóða, fyllt þá djöflum, og látið þá verða
fyrir líkamlegum þjáningum. Þegar fór að bera
svona mikið á djöfladýrkun þessari, þá fóru menn
auðvitað að athuga eðli hennar og útbreiðslu ogmeð
raunalegu brosi og töluverðri óhugð voru þeir þar
með neyddir til þess, að færa sönnur á það, að hiun
verulegi söfnuður djöfulsins í París átti stóran hóp af
trúuðum sálum, og að þessi »svörtu trúarbrögð* höfðu
þegar komið sjer upp all-álitlegum bókmenntum og
fullkomnum kirkjusiðum.
Forvígismaður stefnu þessarar, guðspjallari henn-
ar og æðsti prestur, er maður einn, Huysmans að
nafni, og eru skáldsögur hans »La bas« og »En route«
reglulegar handbækur, er fræða um allt það, er menn
girnast að vita í þessu efni. Annar maður, Jules
Bois, fetar trúlega í hans fótspor, og í hinni umfanga-
miklu bók hans, »Le satanisme*, er sá sannleikur
fyrst afhjúpaður, að trúarflokkur þessi hefir á þesaum
síðustu árum stolið ávallt fleiri og fleiri — oflátum
frá kirkjunum! Frá einni kirkjunni I París var hinu
vígða brauði stolið svo oft í sifellu hvað eftir annað,
að það varð að fara að geyma hinar helgu oflátur í
þjófheldum hirzlum! Og slíkar oflátur eru auðvitað
einskis virði íyrir alla aðra, en þá, sem ætla sjer að
nota þær til þess, er á fyrri öldum var kallað
»galdur«. Meðal trúaðra kristinna manna hafa þær
ekkert gildi, nema þegar þeirra er neytt í sakrament-
inu, og hinn vantrúaði álítur sakramentisoflátuna ekk-
ert annað en oflátu, sem ekki getur freistað til þjófn-
aðar. Bois skýrir enn fremur frá því, að það sjeu til
margir söfnuðir, þar sem fráviilings prestar — eins
og t. d. Docré kanúki — syngi »hina svörtu messu«,
— og ef menn óska að sjá. myndir af samkomum eða
»guðsþjónustu« þessara guðleysingja, þá geta þeir
fengið þeírri ósk sinni fullnægt hjá Ijósmyndasmið
einum, sem djöfladýrkunin hefir gert frægan. Sýn-
ingarskápur hans hefir sem sjo verið fullur af augna-
bliksmyndum af ýmsum atriðum djöflaþjónustunnar
— og stundum hefir verið svo mikill fjöldi áhorfenda
frammi fyrir myndaskáp hans, að þeir hafa stöðvað
alla umferð um götuna.
í mánaðarritinu »Mercure de France*, sem ýms-
ir af hinum beztu mönnum Frakka starfa að, hefir
Jules Bois birt einstaklega alvarlega lýsingu á »hinni
svörtu messu* og kirkjusiðabók þeirra djöfladýrkenda.
Að eins höfuð atriði kirkjusiðanua er mögulegt að hafa
eftir — og þó ekki nema með hinni rnestu varfærni
— smáatvikin koma beint í bága við allan sæmileg-
an rithátt.
Samkomusalurinn er allur tjaldaður innan með
svörtu. Hann er venjulega troðfullur af fólki, og er
meiri hluti þess kvennfólk. Svo er gefið merki, og
koma. þá tveir rauðklæddir söngpiltar inn, ogkveikja
á fjöldamörgum kertum innst í satnum. Má þá sjá
þar altari, svipað útlits, eins og í kirk,jum hinna
kristnu. Á altarinu stendur helgidómaskríni, sem of-
láturnar eru geymdar í, en yfir þvi er kross, og hang-
ir mynd af skógarpúka á krossinum — sem uokkurs
konar skopmynd eða skrípamynd af Kristi. Óðara
en búið er að kveikja á kertunum, sem bera ekki
netna ofurlitla rökkurskímu í hínum stóra sal, breið-
ist út um salinn ávallt sterkari og sterkari angan —
af deyfandi ilmefnum, og inn í reykelsismekkina er
svo þyrlað kæfandi reyk af tjöru og harpeis — og á
næsta augnabliki yfirgnæfir svo aftur ilmur af náttfjól-
um og ástareplum (tómateplum). Einkennilegt er það,