Alþýðublaðið - 08.06.1939, Blaðsíða 3

FIMTUDAGINN 8. JÚNI 1939.
f
ALÞÝÐUBLAfHÐ
Sve^itakona skrifar um:
Stilkirur við höfnina
*-----------—--------------♦
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
JéNAS GUÐMUNDSSON.
AF.GREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4960: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
'196: Jónas Guðmunds. heima.
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4ð§6: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
♦--------------------------♦
Baráttan nm verka-
lýðsféiögin.
INÝÚTKOMNU hefti af „Þjóð-
inni", tímariti Sjálfstæðis-
Tfianna, skrirar Guðmundur Bene-
diktsson um það, sem hann nefn-
ir „baráttuna um verkamannafé-
itjgrn". Þó grein þessi sé sýnilega
rituð áður en „klæði voru borin á
ívopn!n“ t íslenzkum stjómmálum
í vetur eða vor, og sé því þmng-
ín þeim firmm. sem mest ein-
kendu áður afstöðu Sjálfstæðis-
'manna í þessum málum, er pó
rétt að víkja að gnein þessari
nokkmm orðum.
Til dæmis um þann fádæma
málflutníng, sem þar kemur fram,
»r rétt að tilfæra orðrétta eftir-
farandi klausu úr greininni. Þar
segir svo:
„Lög félaganna (þ. e. verklýðs-
félaganna) hafa þeir (þ. e. Al-
þýðuflokksmenn) gert þannig úr
garði, að engum var kleift að fá
nokkm ráðið innan félaganna
(leturbr. hér), ef hann var eigi
sannfærður Alþýðuflokksmaður."
Hér er svo rangt með mál far-
ið sem hugsast getur. Innan verk-
lýðsfélaganna sjálfra hefir aldrei
verið nein kvöð á lögð um það,
að þeir menn, er þar gegna störf-
«m, skuli vera Alþýðuflokks-
menn. Enda em dæmin deginum
ljósari þar um. Em það Alþýðu-
flokksmenn, sem kosnir vom í
stjórn Dagsbrúnar, HlrEar i jHafn-
arTirði og fleiri félaga hér í
Reykjavík og víðar nú í vetur?
Veit ekki greinarhöfundur, að í
•kki svo fáum félögum hér í
Reykjavík hafa bæði kommúnist-
ar og sjálfstæðismenn verið í
stjómum ýmissa félaganna á und-
anförnum ámm? Það þarf nokk-
xið mikla ófyrirleitni til þess að
halda þessu fram í sömu grein-
inni og skýrt er frá því, að Sjálf-
stæðismenn, Kommúnistar og Al-
þýðuflokksmenn hafi allir haft
lista í kjöri við stjórnarkosning-
(arnar í D'agsbrú(n í vetur og var
þó Dagsbrún þá (og er enn) í
AlþýðusambandinU.
Pessi ummæli höfundarins hafa
því ekki við hin minstu rök að
styðjast. Sú regla hefir altaf gilt
og gildir enn, að félögin ráða al-
veg sjálf um öll sín innri málefni
og samkvæmt lögum Alþýðu-
sambandsins er það skýlaust, að
nllir em kjörgengir til hvaða
trúnaðarstarfa sem er innan fé*
laganna sjálfra-
Hið eina, sem hægt hefir verið
að hengja hatt sinn á er það,
að eftír fyrstu klofningstilraun
kommúnista var svo ákveðið, að
aðrir mættu ekki sitja Alþýðu-
sambandsþing en Alþýðuflokks-
menn og þeir aðrir, sem ekki
væru yfirlýstir flokksmenn í iöðr-
um flokki. Þessi ákvæði voru
nauðvörn gegn hinni lævíslegu
klofningsstarfsemi sem kommún-
istar ráku þá innan samtakanna.
Þetta ákvæði forðaði beinlínis
íslenzkri alþýðuhreyfin,gu frá
•yðiliggingu og hefir verið henn-
m bjnetp vfePlj. Það w fyrst nú, »r
Sjálfstæðismenn taka höndum
saman við kommúnista, að í ljós
kemur fyllilega, hver hætta al-
þýðusamtökunum stendur af
kommúnistunum.
Það sem Siálfstæðismenn hafa
hingað til uppskorið af samvinnu
sinni við kommúnista, er það, að
kommúnistar stjóma nú bæði
Dagsbrún og Hlíf, og enginn
Sjálfstæðismaður ræður þar
neinu. Að kommúnistar, með
samþykki margra Sjálfstæðis-
manna hafa rekið hátt á annað
hundrað verkamanna úr Hlif í
Hafnarfirði, og að kommúnistar
hafa hótað málfundafélagi Sjálf-
stæðismanna innan Dagsbrúnar
að framkoma þeirra „verði ekki
þoluð“, — þ. e. félagið verði sem
heild rekið úr Dagsbrún — ef
þeir dirfast að hafa aðra skoðun
á tilgangslausu og heimskulegu
verkfallí, en kommúnistum gott
Þykir.
Við Alþýðuflokksmenn höfum
aldrei talið nauðsynlegt að úti-
loka frá þátttöku í starfsemi al-
þýðusamtakanna menn, sem vilja
vinna þar á gmndvelli laga og
lýðræðís. En hitt getum við alveg
í fullri einlægni sagt Sjálfstæð-
ísmönnum og öðmm ,að enginn
fríður verður nokkm sinni Innan
íslenzkrar verklýðshreyfingar,
nema kommúnistar og nasistar
verðí þaðan útreknír. í Svíþjóð er
ekki heimilt að taka nasista inn í
verklýðsfélögin. Er okkur minni
þörf á að vemda okkar verklýðs*
hreyfingu fyrir þeim niðurrifsöfl-
um, sem kommúnistamir hafa
þar forgöngu fyrír.
„Sjálfstæðismenn hafa barist
fyrir pvi árum saman", segir G.
B., „að gera alla flokka jafn rétt-
háa i fálögunum. Kommúnistar
gengu að lokum ínn á þessa
stefnu. Getur nú nokkur maður
látið sér til hugar koma, að Sjálf-
stæðismenn hefðu átt að ganga
gegn sinni fyrri stefnu, af því að
kommúnistar vom gengnir inn á
hana? Það náði að sjálfsögðu
engri átt“. Þetta em G. B. ó-
breytt orð. Það er enn ekkf heilt
ár síðan kommúnistar „gengu inn
á stefnu“ Sjálfstæðismanna. Hver
er árangurinn af samvinnunni
fyrír Sjálfstæðismennina sjálfa?
Það er engra sök nema Sjálf-
stæðismanna, að kommúnistar
skipa nú stjórnir Hlífar og Dags-
Frh.
I Windhook er þó úrkoman 380
m. m. að meðaltali á ári (í Dan-
mörku er meðaltalið ca. 600 m.
jn.), 1 Karibib 16 mm, Swakop-
mund aðeins 15 mm. og í Wal-
fishbay er ástandið svo hræði-
legt, að aftur og aftur hefir orð-
ið að flytja þangað drykkjarvatn
iheð skipúm alla leið frá Cape-
town, sem er 1100 kílómetra löng
leið. Þetta er svipað því og ef
flytja þyrfti drykkjarvatn frá
Færeyjum til Esbjerg í Dan-
mörku.
Sökum þessara miklu þurka er
landið lítið sem ekkert ræktað, en
á fiinum víðáttumiklu grassléttum
lifir álitlegur fjöldi nautgripa, þó
merkilegt megi heita, og virðist
jafnvel dafna vel, þrátt fyrir
vatnsskortinn. Mér hefir oft kom-
ið til hugar, hvernig jözku kúnum
mínum myndi bregða við, ef ein-
hverjar þeirra yrðu alt í einu fyr-
irvaralaust settar á beit á þessum
skráelþurru grassléttum. — Ó, þið
dönsku kýr! Litið grunar ykkur i
hvilíku óhófi þið veltið ykkur á
hinum bylgjandi smáraengjum.
Sauðfjárrækt er mjög mikil í
landinu, einkum hið svo nefnda
Karákúlfé, sj»m Þjóðverjar fluttu
EFTIR því semi skilið verður
á Þjóðviljan um í gær, er
pólska skútan, sem lá við hafn-
arbakkann á dögiunum, gnægta-
borð lífsins vissri tegund
manna, eins og til dæmis ung-
um stúlkum á fer mingaraldri og
innan við tvítugt. Og þá um
leið allar slíkar skútur eða skip,
hverrar þjóðar sem eru, hvort
sem þær innihalda svarta eða
hvíta menn, — á yfirstandandi
og ókomnum tíma. Hvílíkur
gleðiboðskapur! Hvílíkt ljós
flytur ekki Þjóðviljinn æskulýð
þessa bæjar!
Þessar ungu stúlkur geta
vænst ávaxta og alls konar góð-
gætis og þeim líður þarna rétt
eins og þær sætu hjá góðri
sveitakonu, eftir því sem Sig-
urður Magnússon kemst að orði
— og þótt vín fljóti í og með,
brúnar. I Hlíf kusu þeir með
kommúnistum og í Dágsbrún
stíltu þeir upp lista, sem enga
þýðingu gat haft aðra en að
koma kommúnistunum þar að.
Og ef G. B. ætlar að berjast
fyrir því, að þeir menn verði
„jafn réttháir" í verklýðsfélögun-
um, sem vilja nota þau sem bylt-
Sngartæki í þjóðfélaginu eins og
þeir, sem með starfi þeirra vilja
bæta kjör og auka menningu
verkalýðsins, þá er hann meira
en lítið undarlegur lýðræðismað-
ur.
Þetta er nú alt liðið og til-
gángsiaust aö aeila um orðinn
hlut. Vafalaust voru þessi ó-
happaspor nauðsynleg til þess að
opna augu Sjálfstæðismanna fyr-
irj þvi, hverja hættubraut iþeir
vóru að leggja á; þegar kommún-
lstérmir „gengu inn á“ að veita
þeim lið gegn Alþýðuflokknum.
Og engum Alþýðuflokksmanni
kæmi á óvart, þó að fylgd kom-
múnístanna á brautinni til hins
fyrirheitna lands yrðí Sjálfstæðis-
mönnunum dýrari en þá sjálfa
hefir nokkru sinni órað fyrir.
inn fyrir aldamót frá Bokhara í
Mið-Asíu. Þetta fé þrífst þama
ágætlega. Gæmr þeirra, hið svo
kallaða persianerskinn, er aðalút-
flutningsvara nýlendunnar og
gefur henni alt að hálfri milljón
sterlingspunda árlega í tekjur.
Þó að Þjóðverjar gengju að
þvi með óskiftum dugnaði og á-
huga, að nema landið áttu þeir
við mikla erfiðleika að stríðasem
þeim veitti örðugt að yfirstíga.
Þá skortir enganveginn landnáms
hæfileika, eins og oft hefir ver-
ið haldið á lofti, — hin viður-
Renda þýzka atorka og tækni era
í sjálfu sér nægileg mótmæli, —
en þeir nota alt aðrar aðferðir
og þræða aðrar götur en Bretar.
Þegar Bretar hafa lagt undir sig
land vemda þeir með stökustu
varúð og nærgætni öll sérkenni,
venjur og siði hinnar innfæddu
þjóðar. Ef aðeins hin einvalda
yfirstjórn er brezk, fá í-
búarnír að hugsa og lifa
lifinu eins og þeim er eðlilegast.
Langj þá t .d. til að hafa ein-
hvern kóng eða annan höfðingja,
að nafninu til, yfir sér, er ekkert
því til fyrirstöðu. — Þjóðverjar
aftur á móti flytja Þýzkaland
mfeð ssr — þ$zkt hugarfar og
sem sveitakonurnar hafa ekki
aS jafnaði á takteinum — mað-
ur guðs og lifandi — hvað er
við því að segja! „Því skyldi
maður ekki geta drukkið með
pólskum skipstjóra?“ segir Sig-
urður Magnússon enn fremur í
greininni. Almenningsálitið for-
dæmir það ekki, segir sá sami
maður. — Ó, sú dýrðlega opin-
berun! Alt er leyfilegt, ef al-
menningsálitið nær ekki til
manns! Ef ekki hefði fylgt
flenging — áflogin eru algert
aukaatriði. — En flengíngin
kom nú eins og skollinn úr
sauðarleggnum öllum að óvör-
um — og bar dálítinn blæ
menningarleysis, En hún var nú
ábætir — eins konar eftirréttur
eða krydd á hið gestrisna
gnægtaborð pólsku skipverj-
anna. Tilbreytilegt undur, sem
engri sveitahúsfreyju hefði
hugkvæmst, eftir að hafa leyst
sína gesti út með góðum beina.
Annar munur er ekki á gestrisni
.sveitakonunnar og pólska skip-
stjórans. Sveitakonurnar munu
þakka Sigurði Magnússyni sam-
anburðinn og vel við una.
Það er nýlunda, að heimili
sveitakonu sé líkt við skútu. í
því hlýtur að felast viss mein-
ing, því að skútan var erlend, og
því ver hefir engin íslenzk skúta
getið sér slíkan orðstír og sú
pólska við strendur neins lands.
Átakanlegt tákn um menning-
arleysi íslenzkra sjómanna!
Sorglegt að þeir skuli ekki geta
lært meira af þessum ferðum
sínum til menningarlandanna!
En vonandi taka þeir sér fram
—■' og vonandi líka sveitakon-
urnar, sem enn standa aðeins
að baki í menningunni, því enn
þá hefir gestrisni þeirra ekki
náð lengra en það, að þær hafa
ekki að jafnaði næturheimboð.
Óþolandi takmarkanir, sem ætti
að afnema! — Hér eftir geta
þær vel boðið til sín ungum
piltum og setið með þeim alla
þýzka lífsskoðun — hið numda
land verður að gjöra svo vei og
verða alþýzkt í smáu og stóra.
Og hinir þarlendu, hversu svart-
ir sem þeir era á skrokkinn,
skulu verða þýzkir með húð og
hári, — skiknálalaust.
En þetta „passaði nú ekki í
kramið“ hjá hinum hávelbornu
herrum af Herero-þjóðflokknum,
né öðram kynþáttum. — Ægi-
legar uppreisnir byrjuðu, íllræmd
ust er Herero-uppreisnin 1904,
sem reyndist Þjóðverjum ákaf-
lega erfið í skauti. Með grimmi-
legri harðneskju tókst þó aðkæfa
hana, en svo var leikurinn blóð-
ugur að þegar búið var að
„hreinsa" landið, eins og það var
orðað herfræðilega, þá frafði Her-
ero-þjóðflokknum fækkað úr 100,
000 í 20,000, af 20 þús. Hotten-
tottum vora 15 þús. eftir og af
30 þúsundum Ovambomanna voru
12 þús. fallnir.
Menn rekur ef til vill minni
til þess að hin þýzka herstjórn
nýlendunnar beitti þá svo mik-
illi grimd að það leiddi jafnvel
til víðtækra málaferla heima í
Þýzkalandi gegn hinum „áhuga-
sömu“ herforingjum.
Uppreisn þessi kostaði Þjóð-
verja um 700 milljónir króna
og tugum milljóna var varið ár
pftir ár til að reyna að rækta
landið og flytja þangað vestræna
menningu. En það var eins og
verið væri að ausa fjársjóðum
í botnlausan brunn, sem ekkart
Landið sem Þjóðverj*
ar geta ekkl gleymt.
----•---
Kort af gömlu þýzku nýlendunum í Afríku, sem þeir mistu
í heimsstyrjöldinni og settar voru undir stjórn Breta (svæðin
með skástrikunum), Frakka (svæðin með slitnu, láréttu lín-
unum) og Belgíumanna (einkend með punktum). Sliástrik-
aða landflæmið neðst á kortinu er Suðvestur-Afríka. í horn-
mu er stærð Þýzkalands sýnd í réttu hlutfalli við stærð
gömlu þýzku nýlendnanna. (Sjá neðanmálsgreinina í blaðinu í
gær og í dag.)
AKK-..MJ(LNINaARVERKBMI'l.-' N
H Á R PA • BÍVK J A V í K
»,0tAaí)TiJ . Nffiíi.Ti'.RAllT DlMt'
nóttina — upp á kaffi og pönnu.
kökur — og sé til einhver lögg í
bænum af heimabruggi, þá sak-
ar það ekki. Albezt væri þó ein
flaska af svartadauða.
Nóttin líður. Það er öllu deilt
— í anda Þjóðviljans, og þótt
það kútveltist alt á bæjarhell-
unni eða skríði um hlaðvarpann
að morgni, þá er ekkert við því
að segja — það hafa engar rysk.
ingar farið fram — enginn ver-
ið flengdur, þetta hneykslar
engan, almenningsálitið dæmir
það ekki.
Það hefir aðeins borðað
pönnukökur og drukkið kaffi-
sopa, „Annað hefir mér vitan-
lega ekki gerst.“
7/6 ’39.
Sveitakona.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Glær lökk.
(gaf í staðinn ekki svo mikið sern
/von í framtíðinni.
Það vora einnig mjög fáir Þjóð
verjar sem hægt var að lokka
til að gerast útflytjendur til þessa
ömurlega Iands. 1919 þegar ný-
lendan ásamt öðram þýzkum ný-
lengdum var afhent bandamönn-
um, vora aðeins 8000 Þjóðverjar
í öllu landinu.
Þegar Hitler í hinum mörgu
nýlenduræðum sínum talar um
nýlenduþörf Þýzkalands vegna
hinna mörgu útflytjenda, sem
bíða eftir landrými, — hlýtur
maður að benda á, gegn þessari
rökfærslu hans, hve lítið menn,
fyrir heimsstyrjöldina, notuðu sér
möguleikana til útflutnings, í þafe
minsta hvað snertir Suðvestur-
Afríku. Frh.
Skiftafundur
verður haldinn í dánarbúi Sig-
urðar Jónssonar kaupmanns,
Vatnsstíg 16, og Verzlunarinnar
Hamborg, Laugavegi 45, laug-
ardaginn 10. þ. m. kl. IOV2 í. h.
í Bæjarþingsstofunni, og verður
þá tekið til meðferðar ráðetaf-
anir á eignum búsins.
Skiftaráðandinn í Reykijmvík.
Tllkynning.
Við undirritaðir höfum opnað teiknistofu á Sóleyjar-
götu 9 (uppi), sími 3891.
Tökum að okkur að teikna og sjá um smíðar og fram-
kvæmdir á: húsgögnum, allskonar innréttingum, bygging-
um og skipulagningu fyrir einstaklinga og einkafyrirtmki.
Virðingarfyllst.
Helgi Hallgrímsson
husgagna- og innréttingaarkitekt.
Þór Sandholt
arkitekt og skipulagefrmðánfur.