Alþýðublaðið - 15.06.1939, Blaðsíða 3

FIMTUDAG 1S. JÚNÍ 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
*—.— ------—-------------♦
alþyðublaðið
ÍUT65PJÓRI:
F. R. VAIiDBMARSS®N.
£ fjarveru hans:
JéNAS ÖUBMUNBSSON.
AEGRWBSLA:
ALBÝBUHÚSINU
(Istnsaiieur írá Hverfisgtttu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Rlfetjórn (iiml. fféttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
'196: Jónas Guðmunds. heima.
4905: AíþýSupretitsmiðjaj*.
4906: AfgreiSsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIBJAN
11 Capone.
ÞAÐ mun einsdæmi i sögu
íslenzks þingræðis á síðari
tímum að einn af þingmönnum
þjóðarinnar gerist til þess að
neita að hlýða lögum landsins
nema ákveðin skilyrði séu upp-
fylt'. En þetta hefir nú gerst hér
á landi með einn af þingmönn-
um kommúnista, Héðin Valdi-
marsson, oliusala. Svipað fyrir-
brigði var urti tíma alkunnugt í
Bandaríkjunum og raunar víðar
um illræmda glæpamenn og
glæpamannaflokka. Er þetta fyr-
irbrigði með Héðin Valdimars-
son hér því hliðstætt við glæpa-
mannaforingjann alþekta AlCap-
one, sem setti lögreglu- og rík-
isstjórum í Bandaríkjunum
hin og önnur „skilyrði", sem
lögreglan og ríkisvaldið yrði
að uppfyllá ella mundi hann
drepa og myrða þennan eða hinn
eða ræna og stela á þessum eða
hinum staðnum-
Um tíma „samdi“ Bandarikja-
lögreglan og sum fylkin raunveru
lega við A1 Capone og glæpa-
mannaflokk hans, en þeir „samn-
ingar“ leiddu til meiri og meiri
glæpaaldar og ómenningar og að
lokum var svo komið að glæpa-
flokkamir réðu mestu í Banda-
ríkjunum og litlu tauti varð við
þá komið.
Það er ein af mörgum endur-
bótum Roosevelts forseta að hafa
ráðið á þessu ástandi vemlega
bót- A1 Capone og flestir glæpa-
félagar hans sitja í fangelsum
og lögreglan vinnur að því ó-
spart að uppræta illþýðið. Al-
menna skömm fékk allur heim-
urinn á þessum glæpalýð eftir
ránið og síðar morðið á barni
Lindberghs flugkappa, og má telja
þá almennu andúð upphaf þess,
að hafist var handa til útrýming-
ar þessum glæpalýð.
Hér á landi virðist starfsemi
þessi vera í hyrjun. Uþphaf henn-
ar má telja í Hlíf í Hafnarfirði
er því var af „A1 Capone Hafnar-
fjarðar" hótað að reka 123 verka-
menn úr félaginu ef þeir upp-
fyltu ekki það ófrávíkjanlega
„skilyrði" að segja sig úr félagi,
sem á engan hátt hafði aðstöðu
til að vinna Hlíf nokkurt ógagn.
Þessu „skiíyrði“ var ekki full-
nægt. Mennirnir vom reknar og
málið er fyrir dómstólum ríkis-
ins-
Næsta stigið er að „A1 Capone
Reykjavíkur" lætur í Byggingar-
félagi alþýðu hér í bæ sam-
þykkja að félaginu skuli ekki
breyta í samræmi við landslög
nema með ákveðnum „skilyrð-
um“ og em þau ein hin fárán-
legustu sem heyrst hafa. Til
þessa væri sönnum kommúnist-
um trúandi, því þeirra fyrsta
og æðsta boðorð er að brjóta öll
borgaraleg lög, sem brotin verða,
tii þess að brjóta niður með þvi
virðingu manna fyrir lög-
um og rétti. En af einum þing-
manni þjóðarinnar, þó hann sé
Dyrír rúmu ári orðinn kommún-
isti, og það af manni sem sjálfur
á jafnmikla hagsmuni undir þyí
eins og Héðinn Valdimarsson, að
lög landsins séu haldin og eftir
þeim farið alveg skilyrðislaust,
mátti búast við þvi, að hann léti
ekki nema einu sinni ofbeldis-
hneigðma verða skynseminni yfir-
sterkari. A1 Capone hafði það
aldrei sér til afsökunar að hann
væri þingmaður, sem svarið hefði
að virða stjórnarskrána og hlýða
lögum landsins. Hann átti þó þá
afsökun, en einnig henni er Héð-
inn sviftur.
*
Sú ofbeldisframkoma sem H.
V. og félagar hans hafa sýnt í
Byggingarfélagi alþýðu nú síð-
ast, dæmir sig sjálf. Ef þeir menn,
sem í félaginu eru, hafa ekki vit
fyrir Héðni og kommúnistum
þeim, sem hann síðasta árið hef-
ir safnað inn í félagið sér til að-
aðstoðar, er það byggingarfé-
lag, sem hann nú stjómar, úr
sögunni. Það nær engri átt að
fá kommúnistaklíku þeirri, sem
alt vinnur til bölvunar núverandi
ríkisstjórn og situr á svikráðum
við frelsi þjöðarinnar, í hendur
einn einasta eyri til þessa eða
annars án þess að fullkomlega
sé trygt eftírlit af hálfu hins op-
inbera — með gerðum þessara
manna. Að á þeim eða öðram
§é verið að fremja eitthvert lýð-
ræðisbrot er helber fjarstæða því
þeir geta ef þeir vilja átt meiri-
hluta hinnar nýju stjórnar en sú
stjórn verður að vera kosin á
löglega höldnum fundi í félaginu
og af löglegum meðlimum þess.
Séra Sigfús er x gær að tala
!um það í „Þjóðviljanum“ að með
„lögum skuli land byggja en með
ólögum eyða“, en skilur sýnilega
ekki hvað átt er við með „ólög“.
Með því að fara með ólögum
(en ólög þýða ekki lög) er átt
við að brjóta lög þau sem í
gildi eru. Skapar slikt ástand
upplausn og „eyðir löndunum“.
Séra Sigfús er einn i þeim
flokki sem sett hefir sér það
takmark að brjóta lögin, einn
þeirra sem „fara með ólög“ hér
á landi, en það gerir ekki Stef-
án Jóhann Stefánsson félagsmála-
ráðherra eins og Sigfús er að
tala um, og þessi er fyrstur og
fremstur meginmunur á sr. Sig-
fúsi og félagsmálaráðherra, því
Sænskar uppeldisfræðingur
om njítizkn barnakenslu.
Viðtal við Svíaim Gunnar Hellsten, sem
undanfarnar vikur hefir verið kennari
við kennaranámskeið hér í bænum.
\T IÐ viljum að börnin
* séu alin upp sem
frjálsir meðborgarar, en ekki
sem þegnar þjóðfélagsins. —
Börnin verða því þegar í
barnaskólunum að læra að
njóta frelsisins, þannig, að
þau í framtíðinni verði fær
um að meta gildi lýðræðis-
ins, og fær um að varðveita
það,“ sagði Gunnar Hellsten,
sænskur kennari, sem AI-
þýðublaðið hafði tal af í gær.
Frá 1. júní hefir staðið yfir
kennaranámskeið hér í bæ. Er
það haldið að tiihlutun Kenn-
arasambandsins og Kennara-
skólans, og hafa tun 50 kennar-
ar víðsvegar að af landinu tekið
þátt í námskeiðinu. Aðaikenn-
arar námskeiðsins hafa verið dr.
Símon Jóh. Ágústsson, Ármann
Halldórsson og Gunnar Helisten
kennari frá Helsingborg.
Hefir blaðamaður frá Alþýðu-
blaðinu átt viðtai við herra
Gunnar Hellsten um nýtizku
kensluaðferðir, en um það efni
hafa fyrirlestrar hans á nám-
skeiðinu aðallega fjallað.
— Hvert á hlutverk baraaskól-
anna að vera?
„Það á ekki eingöngu eða að
mestu leyti að vera lestrar-
kensla,“ svarar herra Hellsten.
„Hlutverk barnaskólanna sem
uppeldisstofnana verður að auk-
ast. Sé bókleg kensla vandasöm,
þá er uppeldísstarf kennaranna
enn vandasamara. En þrátt fyrir
það, þá er og hefir bóklega nám-
iö alt af verið undirstaða kensl-
unnar.“
— Hvenær er þess krafist, að
börnin læri lexíumar sínar?
ráðherrann er með lögum land
að byggja, en sr. Sigfús með ó-
lögum hið sama land að eyða.
GUNNAR HELLSTEN.
„Heima hjá sér á kvöldin, eftir
að þau hafa verið í skólanum 5
eða 6 klukkustundir. En það er
spurning, að hve miklu leyti
þessi kensluaÖferÖ er eðlileg.
Það er þannig nú, að skólastund-
unum er varið til að hlýða böm-
unum yfir, til að rannsaka hvem-
ig þau hafa lesið heima. En þessi
aðferð getur tæplega vakið ást
nemendanna til bókanna, því að
það er ekki spurt um, hvort þau
vilji lesa, heldur er þeim skipað
að lesa.
Undir slikum kringumstæðum
verður bókin að eins leiðinleg
námsbók. Börnin fá jafnvel ó-
geð á öðrum bókum, og það
getur tekið þau mörg ár að læra
að meta hið sanna gildi bók-
anna.“
HýtízkBskéli er ai mlklfl
lejti Tinnnskéli.
— Eiga börnin þá ekki að hafa
neinn heimalestur?
„Jú, auðvitað, en ekki í hinni
gömlu merkingu þess orðs. Ný-
tízku skóli er eins og við vitum
!
að miklU ieyti vínnuskólí, og þess
vegna væri óeðlilegt, ef hann
gæfi ek.ki börnunum tækifæri til
að vitma heima, því hann vill
einmxtt kenna böraunum að vinna
upp á eigin spýtur og á eigin
ábyrgð. En aöal vinnustaður
barnanna er og verður skólinn
að vera, því þar geta börnin
fengið upplýsingar um það hjá
kennaranum, sem þau ekki skilja.
Kennarinn á að geta kent og
stjórnað, og í mörgum tilfellum
betur en foreldrarnir. 1 skólunum
hafa börnin líka bækur, áhöld
og annað það, sem þau þurfa
við námið og vinnuna, auk þess
sem þau hafa þar fullkominn
vinnufrið. Vinnufrið hafa því
miður ekki öll börn heima hjá
sér, til þess er víða alt of þröngt.
Við verðum að kenna börnun-
um að fara með bækur, áður en
við getum farið fram á það við
þau, að þau lesi það, sem í
þeim stendur.“
— Á hvern hátt verður eðli-
legast að kenna börnunum að
virða og lesa bækur?
„Það er að vísu mikið undir
kennaranum komið, hvernig það
tekst. Fyrst og fremst á yfir-
heyrslan ekki að vera í því fólg-
in, að kennarinn leiti með log-
andi ljósi að ónákvæmni eða
kunnáttuleysi barnsins. Ef kenn-
arinn yfirheyrir barnið þannig
og skammar það fyrir litla kunn-
áttu, en er spar á hólið, þegar
betur gengur, þá missir bamið
allan áhtxga fyrir náminu. Þegar
svo er komið, að bömunum finst
þeim alt mistakast, álíta þau,
að það borgi sig ekki fyrir þau
að vera að þræla þetta, og á-
huginn fyrir náminu verður eng-
inn.
Allir nýtízku sálfræðingar
halda því fram, að ekkert sé
manninum hættulegra en vaninn
að misheppnast. Það er þessi
vani, sem fær bömin til að van-
meta sjálf sig, og getur haft
sínar alvarlegu afleiðingar fyrir
þau x framtíðinni. Mikilvægasta
verkefni okkar kennaranna er að
leggja hjá börnunum undirstöð-
una fyrir vananum að heppnast.“
— Verður ekki að taka sérstakt
tillit til hvers einstaks bams við
þessar kensluaðferðir?
„Jú, og ekki nóg með það, að
tekið sé tillit til gáfna og dugn-
aðar, heldur á og verður einnig
að taka tillit til þess, txndir hvaða
kringumstæðum þau böra búa,
sem ekki geta lært námsgreinar
þær, sem þeim er ætlað.“
— Hafið þér kynst kensluað-
ferðum við skölana hér?
„Skölarnir hér Í Reykjavík eru
fullkomlega sambærilegir vjð ný-
tízku skóla eriendis, og er að-
dáunarvert, hvað ykkur hér á.
íslandi hefir tekist betur að fylgj-
as tjmeð tímanum en mörgum
öðrurn, sem sagt er um að hafl
menninguna fyrir næsta granna,
Enda er islenzka kennarastéttin
sú víðförulasta, sem ég heff,
kynst."
I kvöld kveður herra Gunnar
Hellsten ísland. Er ferðinni heit-
ið ti.I heimalandsins, Sviþjóðar,
þar sem hann hefir verið ráðinn
til að ferðast víða um landið pg
flytja fyrirlestra um nýtízku
kensluaðferðir; en í haust fer
hann til Finnlands og tekur þar
jpátt í svipuðu kennaranámskeifti
og því, sem hann er nú að.
kveðja.
Nútlma snyrtivörur
fyrir heimiiið.
Gólfáburður,
Gólfhón,
Bónolía,
Husgagnaáburður.
Biettavatn,
Metallxm.
ISKK-OG MBLNINGRR
VERKSIVIIÐJRN’
mm
g|§&a
Úthraiiii Alþýiablaðti!
Gnðlaugur Rósinkranz:
Norræn samvinna.
♦.
Nl.
Sú samhyggð, vinátta og
samvinna, sem ríkjandi er meðal
Norðurlandaþjóðanna er áreið-
anlega ekki aðeins orðin tóm.
Þessi gagnkvæma öryggis-
tilfinning og vinátta, sem nú
ríkir á Norðurlöndunum inn-
byrðis, hefir ekki skapast nema
fyrir einlægan vilja, mikla
þrautseigju og starf fjölmargra
manna. Ef allir þeir menn, sem
hafa beitt sér fyrír samvinnu
Norðurianda, hefðu í stað þess
alið á kala og óvild milli þess-
ara þjóða, væri miklu líklegra
að þær þyrftu nú engu síður að
vígbúazt til varna hver gegn
annari, en gegn yfirgangi ann-
ara þjóða.
Síðan norrænu félögin voru
stofnuð, hafa þau allra félaga
mest beitt sér fyrir að efla vin-
áttu og samvinnu Norðurlanda-
þjóðanna og eiga mjög mikinn
þátt í að skapa hina miklu
gagnkvæmu öryggistilfinningu
og þá almenningsskoðun, sem
nú ríkir á Norðurlöndum, að
þessum þjóðum beri að vinna
saman að velferðarmálum sín-
um og eigi sameiginlega að vera
á verði gegn öllum utanaðkom-
andi hættum, hverrar tegundar
sem þær eru. Með hverju hefir
þetta áunnizt? Með stöðugri
fræðslu- og kynningarstarfsemi.
Með námskeiðum og mótum, —
þar sem þátttakendur munu
samanlagt hafa verið um eða
yfir 60 þúsund, sem flestir hafa
verið eða síðar orðið áhrifa-
menn, hver í sínu landi, með
gagnkvæmum heimsóknum
skólanemenda, útgáfu blaða og
tímarita, fyrirlestrastarfsemi,
— háskólafræðslu, sýningum,
kvikmyndum, bókasöfnum,
endurskoðun kenslubóka o. fl. o.
fl. sem allt miðar að því að
skapa gagnkvæma raunhæfa
þekkingu á löndum og þjóðum.
Enginn efi er heldur á, að flept
norræn stétta- og vísindafélög
telja sér hag í því að hafa sam-
vinnu, sem bezt sést á því, að
um 30 slík félagasambönd á
Norðurlöndum hafa árlega
fundi. Tæpast munu hagsmuna
eða áhugamannahópar, eins og
t. d. læknar, lögfræðingar, sam-
vinnumenn, heildsalar, verk-
fræðingar, lögreglumenn, gufu-
skipaeigendur, bankastjórar,
kennarar, verzlunarmenn og
verkamenn kostað upp á stöðug
og sameiginleg fundahöld fyrir
öll Norðurlönd, ef þeir teldu
sig ekki hafa neitt gagn af því,
eða héldu það vera með öllu til-
gangslaust.
Það er ekki laust við að hér
verði stundum vart við kurr eða
kala til hinna Norðurlandaþjóð-
anna af því að þau taki ekki
nægilegt tillit til okkar, þær
vilji ekkert fyrir okkur gera,
vilji ekki lána okkur fé þegar
við biðjum ekki um það. Vinátta
þeirra sé því ekkert annað en
vingjarnlegar ræður, fagurgali
og fals. Þetta er bygt á miklum
misskilningi. Alt of mikillar
viðkvæmni gætir oft í um-
gengni okkar íslendinga við
frændþjóðir okkar, viðkvæmni,
sem aðeins ber vott um minni-
máttartilfinningu vora. Við
megum ekki vera alt of við-
kvæm fyrir því, þótt lands vors
sé ekki alt af getið í ræðum eða
blaðanótisum þar sem rætt er
um Norðurlöndin, ekki meira
heldur en gei-t hefir verið (að
síðustu árunum undanteknum)
til þess að kynna okkur í öðr-
um löndum. Á fundum utanrík-
isráðherranna, sem jafnan
vekja mikla eftirtekt og öll blöð
Norðurlanda ski'ifa um, hefir
það tæpast komið fyrir að full-
trúi hafi mætt fyrir ísland, við
það skapast eðlilega sú skoðun
hjá fjölmörgum, að ísland sé í
rauninni ekki með Norðxxrlönd-
unam. Á síðari árum mun það
tæpast koma fyrir, að opinberar
stofnanir, félög eða félagasam-
bönd á hinum Norðurlöndunum
sýni íslandi ekki fulla virðingu
og eftirtekt þegar slíkt er eðli-
legt eða viðeigandi.
í menningarmálum má benda
á fjölmörg dæmi, þar sem ís-
land hefir stórmikinn hag af
samvinnunni við Norðurlöndin.
í Danmörku höfum við rétt á
við Dani um að notfæra okkur
skóla og aðrar menningarstofn-
anir. Auk Sáttmálasjóðsins eru
í Danmörku ýmsir sjóðir, sem
stofnaðir hafa verið af Dönum
til styrktar ísl. námsmönnum,
viss tala kandidata fær ár hvert
að vistast í landinu til fram-
haldsnáms o. s. frv. Sú aðstaða,
sem við höfxxm í Danmörku, er
því mikilsvirði fyrir litla þjóð,
sem er svo fátæk af menningar-
tækjum, sem við erum. í Nor-
egi hefir sérstakur sjóður,
Snorrasjóður, verið stofnaður
til styrktar ísl. námsmönnum og
sumar æðri mentastofnanir
hafa ákveðið að viss tala íslend.
inga skuli hafa vísa vist þar ár
hvert. Þá hafa Svíar, auk marg-
háttaðrar vináttu og kurteisi,
veitt oss mikinn stuðning. Fyr-
ir nokkrum árum veitti sænska
ríkistjórnin ísl. stúdentum sama
rétt til náms við sænska há-
skóla og sænskum stúdentum,
einnig veitir sænska ríkið nú
einum íslenzkum stúdent árlega
uffl 2000 kr. styrk til náms í
Svíþjóð, verið er að stofna þar
sjóð, fyrir forgöngu Svía, er
verði 100 þús. kr., sem ætlaður
er til styrktar ísl. námsmönn-
um. Og jsíðan Wenner-Grens-
sjóðurinn var stofnaður, hafa
ísl. stúdentar, sem nema í Svi-
þjóð, fengið allríflega styrki
auk rentulausra lána. Sænska
samvinnusambandið veitir ís-
lendingum árlega styrk til náms
í Svíþjóð og hefir gefið út á-
gætar bækur, ásamt mörgum
öðrum, um ísland. Þá hafá Sví-
ar lagt fram allmikið fé og
starfskrafta til vísinda á ís-
landi. Finnland mundi varla
hafa látið sinn hlut eftir liggja,
ef tilefni hefði gefist, til meira
samstarfs við ísland. — Undan
hinni menningarlegu samvinnu
við hin Norðurlöndin þurfum
við því áreiðanlega ekki að
kvarta.
Þá skulum við athuga hina
fjárhagslegu samvinnu, ef meta
skal vináttu þjóða eftir því hve
mikið þær kaupa af vörxxm eða
lána hver annari mikið fé.
Raunar tel ég að vörukaup og
fjárlán fari ekki eftir vináttu
milli þjóðanna, heldur séu það
hrein hagsmunamál, sem ekki
byggjast á góðgerðasemi, nema
ef vera kynni hjá hinum góð-
kunna „barón“! Það væri því
alrangt að meta vináttu ein-
hverrar þjóðar eftir því, hvort
Frh. á 4. sí8m.