Alþýðublaðið - 19.06.1939, Blaðsíða 3

MÁNUDAGINN 19. JÚNí 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. YALDEMARSS0N.
í fjarveru hans:
JÓNAS GUÐMUNDSSON.
AFGRBIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR;
4900: Afgreiðslcí, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
'196: Jónas Guðmunds. heima.
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
v 4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIDJAN
Hlutleysi útvarpsins.
STJÓRN útvarpsins hefir nú
ákveðið að breyta nokkuð
reglum þeim, sem gilt hafa um
pólitískar frásagnir og tilkynn-
ingar, sem birtast í útvarpinu.
Mjög hefir verið deilt um hið
svokallaða „hlutleysi" útvarps-
ins og eru sjálfsagt margir, sem
telja að þessa hlutleysis hafi
verið illa gætt oft og einatt, án
þess að það verði nánar rökstutt
hér að sinni.
Meginefni breytinganna á
hlutleysisreglum útvarpsins er
það, að hér eftir er heimilt „að
birta tilkynningar frá blöðum
um að þau á tilgreindum tíma
flytji greinar um tilgreind efni
eftir tilgreinda höfunda“. Þess
skál þó vandlega gæta í slíkum
auglýsingum, „að fyrirsagnir
greinanna eða frásagnir um
efni þeirra ekki beri á sér neinn
pólitískan áróðursblæ, árásir á
mannorð manna, flokka eða fé-
lagsheilda, og eigi mega í slík-
um tilkynningum felast hvatn-
ingar til almennings um að
lesa fyrnefnd blöð eða greinar“.
Svipaðar reglur skulu og
gildá framvegis um frásagnir
af stjórnmálafundum og boðun
þeirra og gæta þess að frásagnir
séu hlutlausar og ekki áróðurs-
kendar, og lausar við hvatningu
um fundarsókn.
Þær reglur, sem hingað til
hafa gilt, hafa verið nokkru
strangari. Þannig var t. d. ekki
heimilt að birta auglýsingar um
að ákveðin grein birtist í til-
teknu blaði, heldur aðeins að
blaðið kæmi út á tilteknum
degi.
Það er sjálfsagt að hlutleysis
útvarpsins sé í hvívetna gætt,
en það er áreiðanlega þyngri
þraut en margur hyggur. Það er
minstur vandinn að vera hlut-
laus í þeirri fregn, sem frá er
sagt, ef alhliða upplýsinga er
aflað, og svo er jafnan um
stærri atburði t. d. hér innan-
lands. Hiít er erfiðara að sanna
að það sé hlutleysisbrot ef látið
er undir höfuð Ieggjast að segja
frá atburðum, sem gerast, af því
það gæti komið þeim vel, sem
ákveðnum mönnum við útvarp-
ið er illa við, eða af því það
kemur sér illa fyrir einhverja
vini útvarpsins.
Þessi hliðin á ,,hlutleysi“ út-
varpsins er áreiðanlega sú, sem
langmest er misnotuð. Iilut-
drægir fréttaritarar úti á landi
eru líka ,,vandræðgripir“ fyrir
hlutleysi útvarpsins, og yfir-
stjórn þess hér á skiljanlega
erfitt með að hafa nægilegt eft-
irlit með þeim.
Þess eru dæmi að fréttaritar-
ar útvarpsins hafa svikist um
að senda merkar fréttir ein-
g.öngu af pólitískum ástæðum,
en hafa hins vegar sent stór-
kostlega litaðar fréttir um ó-
merkileg mál, ef í hlut hafa
átt skoðanabræður fréttaritar-
ans.
Mun mörgum svíða sú hlut-
drægni — eða öllu heldur það
hlutleysisbrot, sem þar er fram-
ið, þó í smáu sé stundum.
Sem betur fer mun þetta ekki
alment um innlendar fréttir, en
þó hafa menn þótzt veita því
eftirtekt, sérstaklega upp á síð-
kastið, að þó útvarpið láti undir
höfuð leggjast að skýra frá
ýmsum atburðum, mótum og
samkomum, sem haldnar eru á
vegum þeirra þriggja stjórn-
málaflokka, sem nú eru við
stjórn, þá snýr hinn svonefndi
,,sósíalistaflokkur“ — komm-
únistarnir — sér ekki svo við
á einu eða neinu sviði, að ekki
séu löng viðtöl og frásagnir þar
um í útvarpinu eins og um ein-
hverja stórviðburði væri að
ræða, og jafnvel beinlínis farið
rangt með.
Stafar þetta af því, að sumt
af starfsfólki útvarpsins er
kommúnistar? Þetta kommún-
istadekur útvarpsins gengur
svo langt, að jafnvel Helgi
Hjörvar virðist hafa smitast af
því við þingfréttalestur sinn í
vetur, þar sem hann lagði sig
allan í framkróka til þess að
láta hinar heimskulegu fyrir-
spurnir og frumvörp komm-
únista líta út eins og eitt-
hvert vit væri í þeim, er hann
„las“ þau í útvarpið.
Það, sem hér er sagt, er sagt
með fullri vinsemd í garð út-
varpsráðs og útvarpsstjóra. En
vonandi er stjórn útvarpsins öll
á einu máli um það, að þeirri
mentastofnun, sem haldið er
uppi fyrst og fremst af þeim
mönnum, sem fylgja núverandi
stjórnarflokkum, beri ekki að
leggja alveg sérstaka rækt við
starfsemi þeirra landráða-
manna, sem stjórna kommún-
istaflokknum, og það sé enginn
greiði við íslenzka menningu, að
hrúga upp kommúnistum sem
starfsmönnum við ríkisútvarp-
ið, og láta þá hafa áhrif á það,
hvaða fréttir fólkið fær.
Hlutleysis útvarpsins þarf að
gæta'*og gæta vel, en það þarf
fyrst og fremst að gæta þess, að
útvarpið sé ekki misnotað í
þjónustu landráðaflokks, sem
hér starfar — kommúnistanna.
Fonileifafeiúir á
ii frægnm, grfsknm
ornstnvelli.
ALLIR þekkja frásagn-
ir hinnar frægu or-
; ustu í Thermopyle (Lauga-
“ skarði) á Grikklandi, þar
; sem Leonidas Spartverja-
;; konungur ætlaði ásamt 300
;; liðsmönnum sínum að
| stöðva hinn óvíga Xerxes
ÍPersakonung árið 480 f.
Kr., en var svikinn af ein-
um landa sínum, sem
j: leiddi Persa um einstigi að
j; baki honum, og féll með
1; Spartverjum sínum eftir
;; hreystilega vörn.
;; Nú er verið að grafa eft-
í; ir fornminjum í Thermo-
pyle, og hefir fundizt þar
jj svo mikið af örvum og
jj öðrum vopnaleifum, að
jj enginn vafi er lengur tal-
jj inn, hvar í skarðinu hin
j; fræga orusta hefir staðið.
;; Einstakir munir, sem
;; fundist hafa þykja benda
;j ótvírætt á það, að frá-
;j sagnirnar af orustunni,
jj sem er að finna hjá gríska
jj sagnfræðingnum Herodot,
jj séu í öllum aðalatriðum
1; réttar.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Eftirtektarverð ummæli fyrrverandi for-
seta nazistasenatsins par í borginni.
Danzig flaggar með hakakrossfánanum samkvæmt skipun nazistasenatsins.
Fyrirætlanir nazista I Danzig
stofna heimsfriðinum í voða.
ENSKA TÍMARITIÐ „SPECTATOR“ flutti nýlega eftir- jj
tektarverða grein um Danzigmálið eftir Þjóðverjann jj
;j Hermann Rauschning, sem fyrir tæpum tveimur árum var j;
; j forseti senatsins (bæjarráðsins) í Danzig, eftir að nazistar j
;j höfðu náð þar öllum völdum. En sakir ágreinings við þá, flýði ;;
jj hann fyrir hálfu öðru ári síðan til útlanda og lifir nú land- 1;
jj flótta. ;
jj Fáir ættu því að þeltkja betur fyrirætlanir og viðbúnað ;j
j: nazista í Danzig en hann. ;j
j; Greinin í „Spectator“ birtist hér í íslenzkri þýðingu öf- .
j: urlítið stytt. jj
MÖRG ÁR hafa þýzku
nazistarnir unnið sleitu-
laust að því, að búa Danzig
undir viðburði, sem nú virðast
geta gerzt á hverri stundu. í
mörg ár hefir vopnum verið
smyglað þangað að næturþeli í
stórum stíl frá landamærum
Austur-Prússlands eða af skip-
um úti á Eystrasalti. í dag er
svo komið, að Danzig, sem sam-
kvæmt réttarstöðu sinni ákveð
inni með friðarsamningunum í
Versölum árið 1919, má ekki
hafa neinn her, heldur aðeins
venjulega lögreglu, hefir á að
skipa ótrúlegum birgðum flestra
þeirra vopna og skotfæra, sem
á þarf að halda hvort heldur
er í stríði út á við eða byltingu
innan borgarinnar: vélbyssum,
rifflum og handsprengjum, —
meira að segja fallbyssum og
skriðdrekum. Og í mörg ár hefir
nazistasenatið (bæjarráðið) í
Danzig neytt unga menn í borg-
inni, þvert ofan í stjörnarskrá
hennar og svo að segja fyrir
augum Þjóðabandalagsfulltrú-
ans, til þess að fara til Þýzka-
lands og inna þar af hendi her-
þjónustu eins og þeir væru
þegnar þriðja ríkisins. Allir
þessir menn hafa að aflokinni
herþjónustu snúið aftur til
Danzig sem æfðir hermenn. Og
til viðbótar við þá hafa verið
sendar þangað þúsundir þýzkra
S.A.-manna og S.S.-manna, —
klæddir ferðamannabúningum,
eins og þeir væru að fara þang-
að sér til skemmtunar. En þeir
hafa ekki snúið þaðan aftur til
Þýzkalands. Þannig er allt undir
það búið, að bjóða út í Danzig
heilum herfylkjum vel æfðra
og vel vopnaðra manna til þess
að endurtaka þá viðburði, sem
gerðust á 16. öld, þ'egar Danzig
gat leyft sér að leggja upp á
eigin spýtur út í stríð við Pól-
land, enda þótt .borgin væri þá
eins og nú formlega undir það
gefin.
En það er fleira, sem nú er
verið að undirbúa í Danzig. —
Þaulæfðar sveitir þýzkra S.S.-
manna eru að búa sig undir það,
að gera einskonar byltingu í
borginni sjálfri, hefja blóðugar
ofsóknir gegn pólska minnihlut-
anum þar, afnema þau réttindi
sem Pólland hefir nú til að nota
höfnina í Danzig', og inn-
heimta toll af erlendum vörum,
sem koma þangað, hvort heldur
sjóleiðina eða landleiðina, ráð-
ast á pólsku tollþjónana, um-
boðsmann pólsku stjórnarinnar
og Þjóðabandalgsfulltrúann, og
kollvarpa yfirleitt öllu því fyr-
komulagi, sem verið hefir á
stjórn borgarinnar síðan hún
var gerð að sérstöku ríki undir
yfirstjórn Póllands. Allt á þetta
að ske með skyndilegri bylt-
ingu. En að hún muni kosta
blóðsúthellingar, er enginn í
vafa um.
Samkvæmt stjórnarskrá'
borgarinnar hefir Pólland bæði
rétt og skyldu til þess að sker-
ast í leikinn, ef til óeirða kem-
ur í borginni. sem yfirvöldin
þar geta ekki bælt niður af eig-
in rammleik, fyrst með’því að
senda pólska lögreglu til hjálp-
ar bæjarlögreglunni, en því
■ næst með herliði, ef hitt ekki
nægir. Ef Pólland ekki gerði
það, ef til slíkra viðburða kæmi
í Danzig, væri augljóst, að það
hefði gefizt upp fyrir ofbeld-
inu. og sætt sig þegjandi og
hljóðalaust við það, að .vera
svift öllum þeim réttindum,
sem það hefir nú þar í borg-
inni. En léti það Kinsvegar til
skarar skríða og sendi lögreglu
eða herlið til borgarinn'ar, hefðu
þýzku nazistarnir þar með
fengið hið langþráða tækifæri
til að lýsa því yfir, að Pólland
væri að reyna að kúga Danzig
Arthur Greiser núverandi for-
seti senatsins í Danzig,
til hlýðni með blóðugu ofbeldi.
En það myndi gefa Hitler átyll-
una, sem' hann þarf. en hefir
ekki haft hingað til, til þess að
æsa upp tilfinningar þýzku
þjóðarinnar og skapa almenna
stemningu á meðal hennar fyrir
stríði við Pólland.
Ef Pólland skærist í leikinn í
Danzig til þess að bæla niður ó-
eirðir þar, myndi það gefa naz-
istasenatinu kærkomið tækifæri
til að veita vopnað viðnám. Ef
Danzig gæti varizt Pólverjum,
þó ekki væri nema nokkrar
klukkustundir, ef úthellt yrði
blóði, og hægt yrði að segja, að
Danzig hefði sýnt vilja sinn til
þess að vera sjálfri sér ráðandi,
ef takast mætti, að koma ein-
hverri sök á Pólland í sam-
bandi við slíka viðburði — þá
væri Þýzkalandi þar með ekki
aðeins gefinn átylla til þess að
láta til skarar skríða, heldur
myndu og England og Frakk
land neyðast til þess að taka
málið til meðferðar. Það myndi
gefa tækifæri til þess að rugla
skoðanir manna í Vestur-Ev-
rópu á málinu og skapa ágrein-
ing þar út af því.
Um allt þetta ráðabrugg hefi
ég fengið vitneskju frá áreið-
anlegustu heimildarmönnum,
sem óttast það, að slíkir við-
burðir muni þrátt fyrir allt
leiða til allsherjarstyrjaldar,
þar eð Pólverjar muni ekki, á-
lits síns og hagsmuna vegna,
sætta sig við slíka lausn Danz-
igþrætunnar, þegjandi og hljóða
laust. Mér hafa verið tilkynntar
50 Býir stúúeitar út-
skrifiðnst 17. júnf.
MENTASKÓLANUM var
sagt upp á laugardag.
Pálmi Hannesson réktör
flutti ræðu og afhenti stúd-
entunum nýju og gagnfræð-
ingum prófskírteini sín.
Nemendur í skólanum vora i
haust 260, í gagnfræðadeild 54
og lærdómsdeild 206. Þar voru
tíu deildir, einni fleiri en i fyrra.
Einum bekk var tvískift, Þessir
50 stúdentar útskrifuðust:
Ur máladeild:
Áslaug Ásmundsdóttir I. eink,
Rergpór Smári ágætis eink.
Björn Sveinbjömsson I.
Erla Geirsdóttir I.
GuÖrún Benediktsdóttir I,
Guðrún Gísladöttir II.
Guðrún Stefánsdóttir II.
Gunnar Guðmundsson II.
Gunnlaugur Þórðarson II.
Halldór Guðjónsson II.
Halldór Þorbjörnsson I.
Helgi Halldórsson I.
Hildigunnur Hjálmarsdóttir I.
Jón Bjarnason I.
Kristbjörg ólafsdóttir I.
Kristinn Gunnarsson II.
Margrét B. Hafstein II.
Margrét Steingrimsdóttir I.
Ólöf Benediktsdóttir I.
Ragnheiður Baldursdóttir í.
Ragnhildur Halldórsdóttir II.
Richard R. Thors I.
Sigfriður Bjamar II.
Sigfús H. Guðmundsson I.
Sigurgeir Jónsson II.
Unnur Samúelsdóttir II.
Utan skóla;
Jóhann Bemhard III.
Logi Einarsson I.
Þorsteinn Valdimarsson I.
Stærðfræðideild:
Bjarni Jónsson I.
Grímur Jónsson II.
Halldór Grímsson I.
■Henrik Linnet I.
Hjálmar Bárðarson I.
Ivar Daníelsson I.
Jóhannes Bjamason I.
Jón R. Guðjónsson II.
Jón Kr. Hafstein II.
Jón Jónsson I.
Magnús Þorleifsson III.
Matthías Ingibeigsson I.
Pétur M. Jónasson I.
Ragnar Þórðarson I.
Sigfús B. Jónsson I.
Sigurður Jónsson (sen.) II.
Sigurður Jóusson (sen.) I.
Sigurðui' F. H. Sigurðsson I.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson llí.
Sveinn Þörðarson I.
Þorsteinn Thorsteinsson II.
Þessir fengu hæstu einkunn:
Bergþór Smári 9,03, Margrci
Steingrímsdóttir 8,48 og Ólöf
Benediktsdóttir 8,45.
27. gagnfræðingar útskrifuðust.
Gagnfræðaprófið var mjög hátt
innanskóla. Þrjú þau hæstu voru:
Stefanía Guðnadóttir með ágætis
einkunn 9,07. Næstir vorá:
Sveinn Sveinsson með 8,80 i
meðaleinkunn og Finnbogi Guð-
mundsson með 8,58. I. eink. hlutu
19 nemendur, II. eink. 6 og III.
einkunn 1. Úr Gagnfræðaskóla
Reykjavíkur tóku próf 38 og aðr-'
ir utanskóla 31.
Verðlaun voru veitt úr Legat-
sjóði Jóns Þorkelssonar rektors:
Bergþóri Smára. Úr sjóði P. O
Christensen lyfsala og konu hans:
Halldóri Grimssyni og úr Gúll-
Bgnnasjöði: Hjálmari Bárðarsyni.
Verðlaunaritgerð hans er um
flugmál.
þessar ráðagerðir í voninni um
það. að ef þær yrðu birtar, og
upphafsmönnum þeirra gert
ljóst, að fyrirætlanir þeirra
væru kunnar, mætti það ef tíl
vill verða til þess að hjálpa til
að afstýra heimsstyrjöld út af
Danzig á síðustu stundu.
ÚtbreiíiS Alþýðublalid!