Alþýðublaðið - 21.06.1939, Side 2

ALÞYÐUBLAÐBÐ
MIÐVIKUDAGINN 21. júní 1939.
ÞumaliDa.
LítiU, hvítur fugl flaug án Og Þumalína var svo glöð,
afláts kringum hana og loks því að nú gat froskurinn ekki
settist hann á blaðið. náð henni og það var svo
gaman að sigla.
Sólin skein á vatnið og það var eins og hún
sigldi á gullspegli með purpurakögrum.
Svo tók hún af sér beltið, batt öðrum endan-
um um fuglinn og hinn endann festi hún við
blaðið.
Og fuglinn dró blaðið, sem Þumalína var á.
Sextfu ára afmælishátíð
Kvennaskóla Húnvetninga var
haldin síðast liðinn laugardag
o g hófst kl. 15 með kaffi-
drykkju fyrir nemendur og aðra
gesti skólans. Kl. 17 var gengið í
hátíðasal skólans, þar sem for-
maður skólaráðs, Þórarinn Jóns-
son frá Hjaltabakka, bauð gest-
ina velkomna. Þá söng söng-
flokkur skólans undir stjórn for-
stöðukonunnar, Sólveigar Bene-
diktsdóttur frá Húsavík, 25 ára
afmælisljóð Kvennaskólans og
fleiri lög. Því næst lásu skáldin
Páll Kolka læknir og frú Ingi-
björg Benediktsdóttir kvæði, er
þau höfðu ort til skólans í tilefni
sextíu ára afmælisins. Þá söng
Daníel Þórhallsson frá Siglufirði
einsöng og frú Helga Jónsdóttír
frá Akureyri. Því næst flutti Ásta
Sighvatsdóttir skólaráðskona á-
varp frá frú Guðrúnu Björnsdóít-
ur frá Kornsá og afhenti skólan-
um málverk af Birni Sigfússyni
að gjöf frá þeim hjónum. Því
næst las hún kveðju frá Árna
Þorkelssyni frá Geitaskarði —
sömuleiðis ávarp frá Árnýju Fi-
lippusdóttur forstöðukonu á
Hverabakka. FÚ.
Esperantodagur í New York.
Stjórn heimssýningarinnar í
New York hefir ákveðið að nefna
3. júlí „Esperantodag“ í tilefni
pess, að þann dag halda esper-
antistar í Norður-Ameríku 32.
þing sitt. Verður þinggestum
veitt ókeypis för til sýningarinn-
ar af þingstaðnum, og verður
þeim sýnt hið markverðasta, sem
á heimssýningunni er að sjá. FÚ.
Innflutningurinn
nam 31. maí síðast liðinn kr.
kr. 22 576 920. Á sama tíma í
fyrra nam hann kr. 21 466 120.
Fiskbirgðir
námu 31. maí síðast liðinn
24536 þurrum tonnum. Á sama
tíma í fyrra námu þær 16 543
þurmm tonnum.
Starfsemi hjúkrunarfélags-
ins ,J.ikn“ i Rvfk árið 1938.
ARIÐ 1938 hafði hjúkrunar-
félagið „Líkn“ 6 hjúkmnar-
konur í fastri þjónustu sinni.
Tvær hjúkmnarkonur störfuðu
við berkalavarnastöðina, 1 við
ungbarnavemd félagsins og 3 við
heimilisvit janah júkmn.
Hjúkrunarkonumar fóru alls í
12117 sjúkravitjanir, þar af voru
9 966 sjúkrasamlagsvitjanir. Þær
vöktu í 6 nætur og höfðu heilar
þagvaktir í 7R/± daga.
Berklavarnastöðin.
Alls komu 2412 sjúklingar í
fyrsta sinn. Af þeim voru 640
karlar, 918 konur og 794 börn.
570 sjúklingar voru röntgen-
myndaðir, 7177 gegnlýstir, 12 var
vísað í ljóslækningar og 83 út-
veguð spítala- eða heilsuhælis-
vist. Séð var um sótthreinsun á
heimilum 37 smitandi sjúklinga.
Gerðar voru 1430 loftbrjóstað-
gerðir, 530 hrákarannsóknir og
535 berklaprófanir. Alls vom
gerðar 7282 læknisskoðanir á
stöðinni.
Af hinum nýkomnu sjúklingum
voru 158 eða 6,7 °/o með virka
lungnaberkla. Smitandi vom 38
eða l,6°/o. Auk þess fundust
greinilegar berklabreytingar (ó-
virkar eða sem eftirstöðvar eftir
berklaveiki) hjá 425 eða 17,7%.
Meðal þeirra 1167 sjúklinga,
sem komu á árinu en stöðinni
vom kunnir áður, fundust ein-
kenni um virka berklaveiki hjá
100 eða 8,6%, þar af vom smit-
andi 22 eða 1,9%. Stór hluti
hinna eða um 33% höfðu óvirkar
berklabreytingar eða eftirstöðvar
eftir berklaveiki.
Auk þess að skoða sjúklinga,
sem vísað var til stöðvarinnar frá
læknum, hefir stöðin starfað að
hóprannsóknum. Hafa þannig
verið skoðuð öll skólabörn, sem
berklapróf kom út á, auk þess
kennarar og starfsfólk ýmsra
stofnana. Alls hafa á þennan hátt
verið rannsakaðir 950 manns.
Hjúkrunarkonurnar fóm í 20801
heimsóknir á heimilin. Auk þess
fóru þær í 300 sjúkravitjanir fyr-
ir bæjarhjúkmn „Líknar“ og
ivöktu í 4 nætur. Þessi hjúkrun er
talin með skýrslu bæjarhjúkmn-
arinnar að framan.
Gjafir til stöðvarinnar voru
metnar til peninga ,er nema kr.
2000,00, og er það fært á rekst-
ursreikning stöðvarinnar.
Heimsóknardagar með lxknum
vom 4 sinnum í viku. Læknar
stöðvarinnar vom auk Sigurðar
Sigurðssonar berklayfirlæknis,
Magnús Pétursson héraðslæknir,
Helgi Ingvarsson, aðstoðarlæknir
á Vífilsstöðum og Friðrik G.
Petersen, röntgenlæknir á Lands-
spítalanum.
Ungbarnavernd Liknar.
Hjúkrunarkonan þar fór í 3191
heimsókn á heimilin. Stöðin tók
á móti 406 nýjum heimsóknum
og 2062 endurteknum heimsókn-
um. 24 mæður leituðu ráða hjá
stöðinni og vom því alls 2492
heimsóknir þangað. 42 bamshaf-
andi konur leituðu ráða til stöðv-
arinnar ,þar af komu 25 í fyrsta
sinn. 83 böm fengu ljósböð á ár-
inu.
Stöðinni voru gefnar kr. 200,00
í peningum. Enn fremur ung-
bamaföt, bleyjur, svif, buxur og
treyjur, Allar gjafir til stöðvar-
innar hafa verið metnar til pen-
inga, er nema kr. 500,00 og það
fært á rekstursreikning stöðvar-
innar. Stöðin lánar síðan ung-
barnafatnað, bamavöggur og
belti handa barnshafandi konum,
en gefur mjólk, lýsi, notaðan
fatnað, barnapúður, svampa,
sápu, pela og túttur, þegar sér-
stök þörf er fyrir.
Hjúkmnarkonan hefir auk
stöðvarvitjana, sem að framan
feru skráðar, afleyst í sUmarfríum
og veikindaforföllum við bæjar-
hjúkmn Líknar. Enn fremúr hefir
hún farið í 191 eftirlitsferð fyrir
Sjúkrasamlag Reykjavíkur.
Heitnsóknardagar með lækni á
stöðinni vom tvisvar í viku og 1
idag í mánuði fyrir barnshafandi
konur. Læknir stöðvarinnar er
Katrín Thoroddsen.
Starfsemi hjúkmnarfélagsins
Líknar var eins og undanfarið ár
haldið uppi af fjárframlögum frá
riki, bæjariélagi Reykjavíkur og
Sjúkrasamlagi Reykjavíkur. Enn
fremur frá bæjarfélagi Hafnar-
fjarðar og Sjúkrasamlagi Hafn-
arfjarðar, og hafa Hafnfirðingar
því sama rétt til skoðunar og
eftirlits frá stöðvunum og fólk
lððð nýjar enskar
flngvélarámánnði!
EFTIR því, sem enska
blaðið „Sunday Tim-
es“ skýrir frá, hefir fram-
leiðslan á hemaðarflugvél-
um aukist svo gífurlega á
Englandi undanfarið miss-
iri, að nú eru smiðaðar
1000 nýjar flugvélar á
mánuði.
Það er að minnsta kosti
helmingi meira, en fyrir
hálfu ári síðan, og að því
er bezt verður vitað eins
mikið, ef ekki meira en
Þýzkaland hefir nokkru
sinni getað framleitt, þrátt
fyrir það, þótt vígbúnaður-
inn hafi þar um langt skeið
verið keyrður áfram af öll-
um krafti.
Hið enska blað fullyrðir,
að hægt sé að tvöfalda eða
jafnvel þrefalda flugvéla-
framleiðsluna enn á Eng-
landi, ef til ófriðar kemur,
og flugmálaráðuneytið í
London hafi allt undir það
búið.
úr Reykjavík og nágrenni. Auk
þess meðlimagjöldum, gjöfum og
áheitum frá félögum og einstak-
lingum.
Stjórnin þakkar öllum þeim, er
styðja starfsemi félagsins og
hjálpa þvi til þess að vikka út
starissviðið.
F. h. Hjúkrunarfélagsins „Líkn“,
Sigrlður Eiríksdóttir,
formaðúlr .. ;
i .
Frá refaræktinni.
Refaræktin hefir yfirleitt tek-
ist vel á þessu vori, þó mjög sé
það misjafnt. Hefir lítið drepist
af hvolpum hjá mönnum. í einu
refabúi hér nálægt Reykjavík
hafa þó drepist 70—80 dýr, þar
af eitthvað um tíu fullorðin. Or-
sökin er eitrun, er stafar frá
skemdu kjöti. Hefir eigandinn
orðið þarna fyrir miklu tjóni,
en nokkuð bætir það úr, að tæf-
urnar hjá honum hafa átt mjög
marga unga, eða frá 4—11.
Þetta eru aðallega blárefir.
Kaupum tuskur og strigapoka.
WT Húsgagnavinnustofan
Baldursgötu 30. Simi 4166.
CHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreísnin á Bounty.
8. Karl ísfeld íslenzkaði.
Þessi gamaldags einkennisbúningur fór vel fagurlimuðum
manni. Rödd Blighs, sem var sterk, hljómmikil og dálítið gróf-
gerð, bar vott um mikinn lífskraft. Framkoma hans bar vott
um hugrekki og viljastyrkleik, og augnaráðið bar vott um
það öryggi, sem fáum mönnum er léð. Þessi tákn um sterkan
og ófyrirleitinn persónuleika milduðust, ef horft var á enni
hans,- sem bar vott um, að maðurinn hugsaði mikið, og enn
fremur var framkoma hans, þegar hann var í landi, mjög við-
kunnanleg.
Eins og áður er sagt var vagninum ekið heim að dyrunum,
ekillinn stökk niður úr sæti sínu og herra Bligh gekk út. Ég
bauð hann velkominn, nefndi nafnið mitt og hann tók í hönd-
ina á mér og brosti.
— Sonur hans föður síns, sagði hann. — Það var raunalegt
að missa hann syona fljótt — við þektum hann allir, að minsta
kosti af afspurn, við, sem stundum sjómenskuna.
Nú kom móðir mín, og við gengum til kvöldverðar. Bligh
fór mjög lofsamlegum orðum um vísindaafrek föður míns, og
innan stundar vorum við farnir að ræða um eyjarnar 1 Suður-
höfum.
— Er það satt, spurði móðir mín, — að Tahitibúar séu svo
hamingjusamir, sem Cook áleit?
— Ó, frú mín, sagði gestur okkar, — hamingja er orð, sem
á sér engin takmörk! Það er satt, að þeir þurfa ekkert fyrir
lífinu að hafa, og að á þeim hvíla engar skyldur. Þeir þurfa
ekki að kvíða hallæri, þurfa engan aga og þar af leiðandi eru
þeir alvörulausir menn.
r—• Við Roger, sagði móðir mín, — höfum kynt okkur kenn-
ingar J. J. Rousseau’s. en eins og þér vitið er hann þeirrar
skoðunar, að aðeins hinir frumstæðustu þjóðflokkar fái notið
til fulls hamingju lífsins.
Bligh kinkaði kolli: — Ég hefi heyrt rætt um kenningar
hans, —- en því miður fór ég svo ungur úr skóla, að ég lærði
ekki frönsku. En ef ómentaður sjómaður má láta í ljós skoð-
un sína á efni, sem betur hæfir heimspekingi, þá held ég, að
engir geti öðlast hamingjuna, nema mentað og agað fólk. En
um hina innfæddu á Tahiti er það að segja, að það er satt,
að þeir þurfa ekki að óttast hallæri, en lifnaðarhættir þeirra
ákvarðast af þúsundum boðorða, sem mentaðir menn gætu
aldrei þolað. Þessi boðorð mynda einskonar óskráð lög, sem
kallast tabu, og í stað þess að koma á hjá sér skynsamlegum
aga, hafa þeir hin furðulegustu og óréttlátustu lög, sem ná til
alls, sem þeir taka sér fyrir hendur. Ef monsieur Rousseau
vildi dvelja fáeina daga meðal frumstæðra þjóðflokka, myndi
hann ef til vill breyta skoðunum sínum lítið eitt. Hann þagn-
aði og snéri sér að mér. — Þér talið frönsku, er ekki svo?
spurði hann, til þess að koma mér inn í samræðuna.
— Já, herra, sagði ég.
— Ég verð að segja það eins og það er, herra Bligh, tók
móðir mín fram í, — að hann hefir sjaldgæfa tungumálagáfu.
Sonur minn gæti verið fæddur Frakki eða ítali, og hann tekur
miklum framförum í þýzku um þessar mundir. Hann fékk
verðlaun fyrir latínukunnáttu í fyrra.
— Ég vildi gefa mikið fyrir þá gáfu, sagði Bligh og hló. —
Ég vildi heldur lenda í fellibyl en þurfa að leggja út eina
blaðsíðu af Cæsar nú orðið! Og samt sem áður hefir Sir Joseph
fengið mér ennþá erfiðara hlutverk! Það sakar engan þótt ég
skýri ykkur frá því, að ég fer bráðum til Suðurhafseyja. Þegar
hann tók eftir undrun okkar hélt hann áfram.
— Ég hefi verið á verzlunarskipi frá því ég hvarf úr her-
þjónustunni fyrir fjórum árum, þegar friðurinn var saminn.
Campbell, verzlunarmaður í Vestur-Indíum, gerði mig að skip-
stjóra á skipi sínu .,Britannia“, þar sem auðugir ekrueigendur
voru farþegar. Á hinum mörgu ferðum mínum hefi ég oft verið
beðinn að segja það, sem ég veit um brauðávextina, sem spretta
á Tahiti og Owhyhee. Ýmsum kaupmönnum í Vestur-Indíum
datt í hug, að ef til vill gæti brauðávöxturinn orðið ódýr og
nærandi matur handa hinum ánauðugu þrælum sínum. Þeir
snéru sér því til stjórnarinnar og sóttu um að fá skip búið út
á þann hátt, að það gæti flutt trén, sem brauðávextirnir vaxa
á, frá Tahiti til Vestur-India. Sir Joseph Banks leizt strax vel
á þetta og léði málinu fylgi sitt. Það er sennilega vegna áhrifa
hans, að flotamálaráðið er að búa út lítið seglskip til ferðar-
innar, og mér var falið á hendur að stjórna förinni. Við leggj-
um af stað áður en árið er liðið.
— Ef ég væri karlmaður, sagði móðir mín með ákefð, —
þá myndi ég grátbiðja yður um að lofa mér að fara með; þér
þurfið áreiðanlega á garðyrkjumanni að halda, og ég hefði
getað hlúð að hinum ungu plöntum.
Bligh brosti og sagði: —< Ég hefði ekki getað kosið mér
betra, frú mín, enda þótt ég hafi nú þegar ráðið til mín
grasafræðing. Það er David Nelson, sem hafði sama verk með
höndum í síðustu ferð Cooks. Skip mitt, „Bounty“. verður fljót-
andi grasgarður, útbúinn öllu, sem hugsanlegt er að geti haldið
plöntunum á lífi, og ég óttast ekki, að ekki verði hægt að ná
tilætluðum árangri með förinni. En það er hlutverkið, sem hinn
ágæti vinur okkar, Sir Joseph, hefir falið mér á hendur, sem
erfiðast er. Hann hefir gefið mér stranga skipun um það, að
nota þann tíma, sem ég dvel á Tahiti, til þess að kynnast ná-
kvæmlega siðum og háttum hinna innfæddu manna og semja
nákvæmari málfræði og orðaskrá yfir mál þeirra en tekist
hefir fram að þessu. Hann álítur, að orðabók yfir mál þeirra
geti orðið mjög nytsamleg öllum þeim, sem ferðast um þess-
ar slóðir. En ég kaim ekki meira til samningar orðabókar en
ég kann í grísku, og hefi engan á skipinu, sem gæti tekiS að
sér þetta starf.