Alþýðublaðið - 21.06.1939, Qupperneq 3

MIÐYIKUDAGINN 21. júni 1939.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Er laiðsyn á nýjn íarðegisllpi?
------«— -—
Viðtal við Ragnar E. Kvaran for
stjóra Ferðaskrifstofu ríkisins.
------» !
DEILUR virðast vera í uppsiglingu ut af hinu fyrirhug-
aða nýja skipi Eimskipafélags íslands. Hefir Jónas
Jónsson alþingismaður ritað grein í blað sitt um þetta efni,
og telur hann ekki rétt að ráðast í hyggingu þessa veglega
skips, en réttara að útvegað sé skip til Ameríkuferða. Að-
alfundur Eimskipafélagsins kemur saman innan skamms,
og mun þetta mál verða rætt þar.
»-------------------------
ALÞÝÐUBLAÐiÐ
RITSTJÓBI:
F. R. VALDEa®ft.RSS©N.
í fjarveru hans:
JéNAS GUÐMUNÐSSON.
AFGREI0SLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
' t96: Jónas Guðmunds. heima.
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSM®JAN
♦ --------------—---------*
Manngildi og pjóð-
legar ðyggðir.
VAÐALL Einars Olgeirs-
sonar er fyrir löngu orð-
inn svo hversdagslegur og hund-
leiðinlegur, að menn eru alveg
hættir að gefa honum nokkurn
gaum, nema þegar út yfir tekur
eins og til dæmis í gær, þegar
hann — einmitt hann — fer að
tala um „manngildi“ og „þjóð-
legar dyggðir" í Þjóðviljanum!
Honum þykir „manngildið“
ekki eiga upp á pallborðið hjá
andstæðingum kommúnista hér
á landi, sakar þá um „undir-
lægjuhátt við Hitler og Cham-
berlain,“ þeir „kunnl alls ekki
að skammast sín fyrir að skríða
fyrir þeim, sem eru að kúga
smáþjóðirnar“ og séu „reiðu-
búnir til að láta kúga sig af er-
lendri yfirstétt, ef þeir aðeins
fengju að drottna sjálfir yfir
alþýðunni í skjóli erlends
valds.“
Mönnum er nú spurn, hvaðan
Einari Olgeirssyni kemur rétt-
ur til þess að ávarpa þannig
aðra? Því að hvernig er „mann-
gildið“ haldið í heiðri í
því landi, sem hann vill yfirleitt
hafa okkur til fyrirmyndar, —
Sovét-Rússlandi? Finnst honum
játningarnar fyrir rannsóknar-
rétti Stalins, dauðadómarnir og
aftökurnar bera vott um svo
mikla virðingu fyrir „manngild-
inu,“ að það sitji á kommúnist-
um að tala þannig í öðrum
löndum? Og í hverju hefir eig-
inlega „manngildi" hans sjálfs
kömið fram? Hver hefir látið
svínbeygja sig og hringsnúa sér
oftar en hann, þegar hann hefir
staðið frammi fyrir yfirboðurum
sínum austur í Moskva? Og
hvar var „manngildi“ hans,
þegar hann stóð frammi fyrir
íslenzkum hlustendum í út-
varpinu hér fyrir nokkrum ár-
um og sór fyrir sannfæringu
sína samkvæmt kröfu eins af ó-
merkilegustu útsendurum
Moskvavaldhafanna hér heima?
Það getur vel verið, að slíkt
„rnanngildi“ sé mikils metið hjá
Stalin. En hugmyndir íslenzku
þjóðarinnar um „manngildi“
eru áreiðanlega allt aðrar.
Þá virðast það ekki síður vera
einkennilegar hugmyndir, sem
Einar Olgeirsson gerir sér um
„þjóðlegar dyggðir.“
Á tuttugu ára fullveldisaf-
mæli íslenzku þjóðarinnar
stakk hann upp á því í útvarp-
inu, að hún bæði um vernd
Sovét-Rússlands — svo mikils
virði, sem hún nú er — og
munu virðulausari og heimsku-
legri orð áreiðanlega aldrei hafa
fallið á sjálfstæðishátíð nokk-
urrar þjóðar.
Um svipað leyti skrifaði
hann í Þjóðviljann, að vernd
Englands væri einskis virði —
(engum hefir dottið í hug að
biðjast hennar). En aðeins ör-
Forstjóri Ferðaskrifstofu
ríkisins, Ragnar E. Kvaran,
hefir manna bezt skilyrði til
að dæma um nauðsyn á nýj-
um farþegaskipum vegna
ferðamannastraumsins til
landsins, og hefir Alþýðu-
blaðið snúið sér til hans af
þessu tilefni. Fer samtalið
við hann hér á eftir:
„Frá sjónarmiði fer'ðamanna-
mála landsins," mælti Kvaran,
„yrði smíði þess lítt metanlegur
fengur. Ég hefi séð á blöðum
undanfarið, að deilt hefir verið
um þetta mál. Sem betur fer hafa
þær þó ekki oröið til þess að
stöðva framkvæmdir, og það er
mjög gott, að stjóm Eimskipafé-
lagsins hefir nú ákveðið að láta
smíða skipið og hafa það tilbúið
í byrjun ársins 1941.“
— Eruð þér þeirrar skoðunar,
að meiri þörf sé á hinu veglega
fyrirhugaða farþegaskipi, heldur
en á smærra vöruflutningaskipi,
er aðeins tæki fáa farþega?
„Ég skal engan dóm á það
leggja, hve mikil þörfin er fyrir
hið smærra skip, en hitt veit ég
með vissu, að mikil ©g brýn
þörf er á því, aö bæta — og
það svo um muni — ástæður
þær, sem ríkja um farþegaflutn-
inginn. Á því leikur ekki nokkur
vafi, að nú er stór hópur manna
í Bretlandi, sem hætt hefir við
íslandsferðir í sumar vegna þess,
að skipakostur hefir ekki verið
nægilegur á boðstólum. Væntan-
fáum mán. síðar, þegar þýzka
herskipið „Emden“ kom hingað
í kurteisisheimsókn, kom Einar
Olgeirsson með fyrirspurn um
það á alþingi, hvort ráðstafanir
hefðu verið gerðar til þess, að
ensk eða amerísk herskip yrðu
komin hingað samtímis eða á
undan. Slíku meti í taktleysi
hefir áreiðanlega aldrei verið
náð annarsstaðar á þingi nokk-
urrar sjálfstæðrar þjóðar, og
væri fróðlegt að vita hver hér á
landi hefði sýnt annan eins
„undirlægjuhátt við Chamber-
lain“ og gerzt eins ber að því
„að kunna ekki að skammast sín
fyrir að skríða fyrir“ erlendum
stórveldum eins og Einar Ol-
geirsson sjálfur við þetta tæki-
færi.
Og þegar þess er svo að end-
ingu minnst, að Einar Olgeirs-
son sýndi þá umhyggju, eða hitt
þó heldur, fyrir áliti okkar aem
sjálfstæðrar þjóðar út á við, að
senda kommúnistablaðinu í
Danmörku, daginn eftir þessa
virðulausu framkomu sína á
alþingi, lygaskeyti til birtingar
um það, að forsætisráðherra
landsins hefði viðurkennt, að
hann ætlaði að semja við her-
foringjana á þýzka herskipinu
„Emden“ um viðskiptamál, und.
ir fallbyssukjöftum þess, — svo
sem til að sýna, hvernig ís-
lenzka þjóðin léti fara með sig,
— þá fer sannarlega að verða
erfitt að sjá, með hvaða rétti
þessi maður stærir sig af „þjóð-
legum dyggðum.“
legir ferðamenn hafa verið að
senda símskeytin til Ferðaskrif-
stofunnar til þess að biðja hana
að reyna að greiða úr máhim
fyrir sig, er umboðsmenn skip-
anna erlendis hafa verið búnir að
skýra þeim frá, að skipspláss
væri ekki fáanlegt á þeim tíma,
sem um hefir verið beðið. Siund-
um hefir úr þessu greiðst fyrir
lipurð Eimskipafélagsins, en það
liggur í hlutarins eðli, að þegar
slíkur þrýstingur er kominn á
það að ná farþegum til íslands,
sem nú ber raun vitni, þá hlýtur
sá hópur að vera ekki alHítill,
sem gefist hefir upp við allar til-
raunir í þá átt, þegar það kom i
ljós, að ýmsar ferðirnar voru
fyrir nokkru alsetnar."
„Sannleikurinn er sá um þetta
mál,“ mælti forstjórinn enn frem-
úr, „að Ferðaskrifstofan átti þess
kost, að koma að góðum auglýs-
ingum um íslandsferðir fyrir til-
tölulega væga borgun, nú í vor,
en það hefir ekki verið talið verj-
andi að gera meira „propaganda"
en gert hefir verið, sökum þeirrar
óánægju, er óhjákvæmilega vakn-
aÖi, er ekki væri hægt að full-
nægja þeim óskum, er vaktar
hefðu verið.“
— Þér teljið þá ástæðu til þess
að ætla, að enn megi auka ferða-
mannastrauminn að verulegum
mun frá Bretlandi?
„Já; ég er fyllilega sannfærð-
ur um það. Tilraunin með Esju
er þar mjög lærdómsríkt dæmi.
Á tiltölulega skömmum tíma
tókst að fá fyrir ferðir hennar
því nær eins marga farþega og
komið varð fyrir, og það lang-
samlega að mestu leyti fólk frá
einni borg. Fólkinu líkaði ferðir
þessar prýðilega, og hver far-
þegi varð auglýsing til sinna ná-
granna, vina og starfsfélaga. Nú,
þegar enginn ferðamaður vill
fara frá Bretlandi til Mið-Evrópu
og fáir til Miðjarðarhafsins, er
okkar sérstaka tækifæri til þess
að gera Island kunnugt ferða-
mannaheiminum. Við getum unn-
ið hverja borgina eftir aðra á
Bretlandi, ef við getum boðið
fólkinu sæmileg farartæki. Stór-
kostlegur ávinningur er að fá hið
nýja skip, sem í ágústmánuði
hefur ferðir i stað gömlu Esju,
en ég vona fastlega, að reynslan
sýni eftir eitt ár, að það skip
hafi nóg að gera við að flytja
farþega frá Glasgowborg einni.“
— Teljið þér enga hættu á
að auka stmurn ferðamanna hing-
að, meðan ekki er meiii viðbún-
aður um gistihús o. þ. h. til
þess að taka á móti þeim?
„Ég álít að það sé fjarstæða
að tala um að reisa f jölda gisti-
húsa fyr en þrýstingurinn af
ferðamannastraumnum er orð-
inn svo mikill ,að bygging slíkra
húsa sé nokkurnveginn augsýni-
lega fjárhagslega örugt fyrirtæki.
Það er vissulega að fara öfugu
megin að hlutunum, að tala um
allskonar viðbúnað, sem eigi að
iganga fyrir aðalatriðinu í ferða-
mannamálunum — en það aðal-
atriði er vitaskuld farartækin.
ÍAnnað kemur í þeirra kjölfar og
farþeganna, sem þau flytja. Og
í þvi sambandi vil ég sérstaklega

RAGNAR E. KVARAN
nota tækifærið til þess að leið-
rétta misskilning, fyrst þér á ann-
að borð hafið vakið máls áþessu
efni við mig. Því er haldið fram i
einu blaði undanfarna daga, að
ástæðan til þess, að farþegar hafi
búið um borð í Esju undanfarin
sumur hafi verið sú að ekki sé
hótelkostur í Reykjavík til þess
að taka á móti þeirn. Þessi full-
yrðing er reist á misskilningi.
Fyrir tveim árum síðan voru sam-
in lög um það á alþingi að ó-
heimilt væri að farþegar hefðu
dvalarstað um borð í skipum á
höfnum. Eina hugsanlega ástæð-
an fyrir því að slík lög væru
sett, virðist vera sú, að gisti-
húsaeigendur í Reykjavík væru
óánægðir með að missa af þess-
um viðskiftum. Þeir hafa með
öðrum orðum talið sig færa um
að bæta einhverju töluverðu við
sig af gestum. En nú brá svo
við, þegar taka átti að selja far-
seðlana fyrir Esju það sumar, að
þau boð komu frá umboðsmönn-
um að væntanlegir farþegar
væru sáróánægðir að fá ekki að
njóta hins fyrra fyrirkomulags —
að fá að búa um borð — því
fyrir stuttan dvalartíma, sem að
langmestu leyti fór í ferðir og
aðeins dvalið um nætursakir í
bænum, var þeim þetta miklu
hentugra. Vitanlega er það að
öllu leyti hentugra, að menn yf-
irleitt búi á gistihúsum, þann
tíma, sem þeir dvelja hér, held-
úr en skipum, en í þessum efn-
um er óhjákvæmilegt að haga
sér að nokkru eftir vilja ferða-
mannanna og eftir sérstökum á-
stæðum í hverju einstöku tilfelli
Enda fór svo um Esju, að veita
varð undanþágu frá lögunum,
sem áður er getiö um. Ekki af
því, að ekki væri hægt að koma
þeim fyrir á gistihúsum, heldur
af óttanum við að missa af far-
þegunum að öðrum kosti.
Sú mótbára gegn því að auka
farþegarúm íslenzkra skipa, að
ekki sé viðbúnaður hér á landi
til þess að taka á móti fleri
útlendingum en nú koma hingað
árlega, er ekki á rökum bygður.
Með sama rétti hefði mátt segja,
að ekki væri tiltök að nota bíla
til fólksflutningaumlandið vegna
þess að ekki væru neinir staðir
út um landið til þess að taka
við ferðamönnum. Gistihús verða
til þegar þörfin á þeim verður
brýn og fyr ekki.
Ef straumur erlendra ferða-
jnanna eykst mikið til landsins
á næstu árum, þá er það svo
sem vitanlegt, að brýn og að-
kallandi þörf veröur fyrir ný og
aukin gistihús. Mjög eðlilegt væri
að hugsa sér að Reykjavikur-
bær leysti þau mál að einhverju
Leyti á líkan hátt og þau hafa
verið leyst með skólunum úti um
landið. Enn er ferðamannastraum
urinn svo að segja eingöngu
bundinn við sumarið, og væri því
alls ekki óhugsandi, að bæjar-
stjórn Reykjavíkur vildi nota hina
ágætu og stóru skóla sína fyrir
sumargistihús. En hvemig sem
þessi mál verða leyst á sínum
tíma, þá má sú meðvitund, að
þau séu ekki enn leyst til fram-
búðar, ekki á nokkurn hátt verða
til þess að draga úr áhuga manna
fyrir því, að íslendingar taki sjálf
ir að sér, að eins miklu leyti og
auðið er, flutning á þeim mönn-
um til íslands, sem hingað vilja
komast.“
•— Hvað segið þér um hug-
myndina um siglingar til Amer-
íku?
„Mér þykir ekki líklegt að marg
ír menn á íslandi hafi haft á því
meiri áhuga en ég x mörg ár
undanfarin, að reynt yrði til hins
ítrasta að taka upp viðskifti við
Ameríkumenn. Enda hefi ég oft
um það efni ritað, bæði hér
heima og vestan hafs. En mér
virðist það vera miður farið, ef
sá skilningur kæmist inn hjá
mönnum að nokkur árekstur
þyrfti að vera milli hugmyndar-
innar um verzlun við Ameríku-
menn og farþegaflutnings frá
Norðurálfunni. í blaði því, sem
ég hefi áður getið um, er því
haldið fram, að Eimskipafélagið
eigi að hætta við að smíða far-
þegaskip, af því að það þurfi
að smíða skip með litlu farþega-
rúmi, sem sigla eigi til Ameríku.
Frá almennu sjónarmiði virðast
hugmyndirnar um Ameríkusigl-
ingar og hið fyrirhugaða skip
Eimskipafélagsins alls ekki ósam-
rýmanlegar. Hið nýja skip ætti
að auðvelda það mikið fyrir Eim-
slrip að gera tilraunir með vöru-
IHKK-0S MaLNINGRR-iJ A D W) á '
VERKSIVIIÐ J HNH&K WBK
H
F
Innan- og utanhússmáln-
ing, lökk, lím, hreingern-
ingarmeðöl.
— Allar tegundir. —
Biðjið um vöru- og verð-
skrá!
flutninga til Ameriku með ein-
hverju skipa þeirra, er það hef-
ir fyrir. Dettifoss virðist t, d,
hafa einmitt þau skilyrði, sem
ætlast er tll að Amerikuskipið
hafi. Hann hefir tiltölulega mikið
lestarrúm, þvi lítið fer í farþega-
rúm. Hann er útbúinn meö kæli-
rúmurn o. s. frv. Að minsta kosti
er hann að öllu leyti þannig út-
búinn, að hann ætti að nægja t|l
þess að gera allar þær tilraunir
sem nægðu til þess að unt yrði
að ganga úr skugga um, hvort
það sé fjárhagslega fært fyrir-
tælri að halda uppi reglulegum
skipagöngum við Ameríku beint".
Erindreki Hitlers meðal Djéðverja
í Ameríkn uppvís að fjársvikui.
-----------------♦.....
Stal sem svaraði 60 þúsund krónum
af þýzku nazistasamtökunum þar.
■pj* RITZ KUHN, foringi
nazista í Bandaríkjum
Norður-Ameríku og sem slíkur
trúnaðarmaður Hitlers og þýzka
nazistaflokksins þar, hefir ný-
lega orðið uppvís að fölsunum.
og fjárdrætti í stórum stíl í
skjóli stöðu sinnar.
Hann liefir dregið sér sem
svarar 60 þúsund krónum af
fjármunum þýzku nazistasam-
takanna í Bndaríkjunum, sem
hann sjálfur veitti forstöðu.
Kuhn hefir verið tekinn fast-
ur af amerísku lögreglunni.
Þessi prýði þýzka nazismans
hefir hingað til kallað sig og lát-
ið kalla sig „foringja“ allra
Þjóðverja í Bandaríkjunum, en
þeir munu vera um 12 milljónir.
Samtök þau, sem hann hefir
veitt forstöðu, nefnast „þýzk
emeríska sambandið“ (The Ger-
man American Bund) og eru
skipulögð á svipuðum grund-
velli og þýzki nazistaflokkurinn
heima á Þýzkalandi.
Kuhn fluttist kornungur til
Ameríku, en snéri aftur til Ev-
rópu á stríðsárunum og gekk 1
þýzka herinn. Eftir heimsstyrj-
öldina fór hann þó á ný vestur
um haf og varð nú amerískur
ríkisborgari. Um skeið vann
hann í bílaverksmiðjum Fords
í Detroit.
Upp á síðkastið hefir hann
„helgað“ sig eingöngu, ef svo
mætti að orði komazt, hinum
þýzk-nazistíska undirróðri í
Bandaríkjunum og hvað eftir
annað farið heim til Þýzkalands
til þess að sækja fyrirskipanir
og leiðbeiningar hjá Hitlér og
félögum hans. Sambánd hans
hefir, eftir fordæmi nazistanna
heima á Þýzkalandi, skipulagt
einskonar þegnskylduvinnu
meðal ungra Þjóðverja í Banda-
ríkjunum, þar sem þeir eru ald-
-4-
FRITZ KUHN
ir upp í hernaðaranda og for-
ingjadýrkun. Það hefir einnig
náð tangarhaldi á flestöllum
þýzkum blöðum og tímaritum,
sem út koma í Norður-Ame-
ríku.
Sjálfur hafði „foringinn,“ —
Fritz Kuhn, þýzkan lífvörð um
sig, einskonar S.S.-sveit, í græn-
um einkennisbúningum (brún-
stakkana þorði hann ekki að
sýna Vesturheimsbúum). En nú
þarf hann ekki lengur á þeim
lífverði að halda. Amerísku
fangaverðirnir munu fyrst um
sinn halda vörð um hann, og
þar vestra verður hann víst
enginn „foringi“ framar.
Ingiríður krónprinzessa
hefir tekið að sér að slrira lxið
nýja strandferðaskip íslendinga,
þegar því verður hleypt af stokk-
unum í júlímánuði næst kom-
andi. FO.
Stúlkur! Ef ykkur vantar
kaupavinnu, hússtörf eða síldar-
vinnu, þá leitið upplýsinga hjá
Vinnumiðlunarskrifstofunni, sími
1*27.