Alþýðublaðið - 03.07.1939, Blaðsíða 2

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MÁNUDAGINN 3. JÚLÍ 1939
Þumalina.
Moldvörpungurinn tók maurildi í munninn. því að það lýs-
ir af því, og gekk á undan þeim og lýsti þeim.
Þegar þau komu þangað, sem dauði fuglinn lá, Á miðju gólfinu lá dauð svala. Hún baíði ber-
rak moldvörpungurinn nefið upp í loftið og sýnilega dáið af kulda.
boraði þar gat, svo að ljósið gat skinið inn.
Moldvörpungurinn rak löppina í svöluna og sagði: Nú gaular hún ekki framar, sem betur fer.
Rikmannlega konan
--------
Eftir Pétrar Rigurðsson.
EG RÚLLAÐI á gamla ryðg-
aða hjólinu minu suður með
Tjörninni, einn af heitustu dög-
unum í júní s. 1., sem ekki var
þó neitt verulega heitur. Ég ætl-
aði að hjóla hægt heim og njóta
veðurblíðunnar, en þá varð á leið
minni kona, er vakti svo athygli
mína, að ég gat ekki um annað
hugsað á leiðinni heim, og
gleymdi svo auðvitað að njóta
sólskinsins ótruflaður. Ekki svo
að skilja, að ég tapaði mér, eins
og hent getur unga sveina og ó-
gifta, er þeir sjá fríðar og föngu-
legar konur. Ég veit ekki, hvort
konan var fríð og fönguleg, því
ég sá hana ekki fyrir fötunum.
Eða með öðrum orðum: fötin
vöktu miklu fremur eftirtekt en
konan sjálf. Þar var auðsjáan-
lega verið að auglýsa fötin á
konunni. Hún var aukaatriðið,
sem aðalatriðið var fest á. Þar
héngu tvö geysilega mikil loð-
skinn á báðum öxlum konunnar,
er komu saman á baki hennar
og náðu niður að framan, næst-
um eins langt og kjóll hennar,
sem var í styttra lagi og gerður
að neðan eins og laufabrauð var
í gamla daga. Ekki bar konan
þetta sér til skjóls, því veður
var hlýtt og yndislegt, og ekki
vafði hún loðskinnin sér að hálsi.
Þau voru aðeins hengd til sýnis
á axlir hennar. Með þessu talaði
konan til þeirra, erframhjáfóru;
Sjáið þið mig! Vitið þið, að
maðurinn minn er efnaður! En
gaman hefði verið að spyrja:
Hvar hefir maður yðar grætt?
Hefir hann sótt auðlegð sýna í
djúp sjávarins eða skaut jarðar
með dugnaði sínum, eða hefir
hann iátið aðra þræla fyrir sig?
Eða „flottav" hann sig á skuldum
og lánsfé?
Ekki ætla ég samt að gera neitt
veður út af þessu, því annað
eins hefir nú sést, og oft hefir
enn meira skarti verið hlaðið ut-
an á ríkra manna dætur og milj-
ónamæringafrúr, og ekki er sem
þessum peningum sé kastað í
sjóinn, því einhver hefir fengið
gott verð fyrir þessi dýru skinn,
og svo hefir hann getað verzlað
með þá peninga eða framkvæmt
eitthvað með þeim, ef til vill
einhverjum til gagns. Þetta hefir
þó aldrei verið nema hátt á ann-
að þúsund kr., sem lágu þarna á
öxlum konunnar, sem em ef til
vill einhverjum meira virði en
allur heimurinn. Samt er hér
urn að ræða noklmð mjög at-
hyglis- og eftirtektarvert. Þetta
er eitt af þessum hneykslunar-
hellum, sem eftir er að ryðja úr
vegi, áður en orðið getur ríki
bræðralags og friðar á jörðu
vorri. Þjóðirnar berjast um völd
og auðlegð jarðar, og ranglát
dreifing er oft íkveikjuefnið.
Þessi ríkmannlega kona bar ut-
án á sér meira en hún þurfti
og holt er til fyrirmyndar í fá-
tæku þjóÖfélagi, þar sem menn
og fyrirtæki ýmist eru á „hausn-
am" eða fljóta á lánsfé og skuld-
um. Þjóðin er hvött til sparn-
aðar af ýmsum hennar forsjál-
ustu og beztu mönnum, en er
hægt að búast við því, að fá-
tæklingurinn spari hið litla, sem
hann hefir, á meðan hinir gefa
slík fordæmi?
Mér er það vel kunnugt, að til
eru menn í Reykjavík, sem ekki
koma sér að því að fara út á
götuna björtustu sólskinsdagana
og varla hina heldur, vegna
þess, hve föt þeirra eru tötraleg.
Og hver veit, nema hægt væri að
nefna einn slíkan eða fleiri, sem
eiga eftir að verða á vönim
margra, þegar ríkmannlega kon-
an er grafin og gleymd. Vér lif-
Um enn í ranglátu mannfélagi,
þar sem heimska, hégómi, kær-
leiksleysi og ókristilegur ójöfn-
uður heldur velli, þar sem sumir
klæðast um of, en aðrir geta ekki
skýlt nekt sinni, þar sem sumir
eru svangir, en aðrir eta og
drekka sér til tjóns. Hvemig bú-
ast menn við, að geta tvístrað
hópum þeirra manna, er hávær
andmæli hefja gegn hróplegri
rangsleitni, meðan slíku fer fram
fyrir augum þeirra?
Hver var annars tilgangurinn
með dýru loðskinnin á öxlum
konunnar? Ekki var veðrið kalt,
og ekki lágu loðskinnin að hálsi
hennar. Tilgangurinn var sá, að
eftlr þessu skyldi verða tekið, og
það gera menn. ÞaÖ er tekið eft-
ir slíku, og talað um það líka;
en hvað sprettur svo upp af því
tali? Þetta, sem vér höfum nú
nóg af í heiminuin; æsingar, harð
vítugar kröfur, byltingahugur og
stéttahaíur. Hverjum er um að
kenna? Sennilega báðum aðilj-
um að einhverju leyti. En miklu
skiftir altaf, hvað fyrir börnun-
um er haft.
Þessi ríkmannlega kona var
gangandi auglýsing peninga
rnanns hennar og þess valds, er
CHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Upprelsnln á Bounty.
12. Karl ísfeld íslenzkaði.
undan honum bakborðs fætinum.
Félagar Bakkusar gamla voru Nelson grasafræðingur og
Peckover skytta. Skyldustörf skyttunnar geta verið erfið og
ábyrgðarmikil, en voru mjög létt um borð á Bounty. Peckover
hafði mikið yndi af söng og var enn fremur stauphneigður.
Hann fann því fljótt leiðina inn í káetu Bakkusar gamla. Nel-
son var stiltur maður, kominn af léttasta skeiði og hafði járn-
grátt hár. Enda þótt hann hefði allan hugann við jurtir sínar,
hafði hann mikið yndi af félagsskap læknisins.
Klefi Nelsons var fyrir framan klefa læknisins, en á milli
klefanna var klefi Samúels, einkaritara skipstjórans. Nelson
var oftar inni hjá lækninum en í sínum eigin klefa. í öllum
einkaklefum voru föst rúmstæði, sem smiðirnir í Deptford
höfðu smíðað, en Bakkus gamli vildi heldur leggjast við akk-
eri í hengirúmi. sínu á kvöldin. Rúmstæðið notaði hann sem
legubekk, og hinn stóra skáp undir rúmstæðinu notaði hann
sem einka-vínkjallara. Rúmstæðið fylti út nærri því helming
klefans, og beint á móti rúmstæðinu, undir hengirúminu, voru
þrjár víntunnur, sem ekki höfðu verið opnaðar ennþá. Á einni
tunnunni logaði jafnan ljós, sem var blátt og dauft vegna
skorts á lofti.
Á annari sat ég, en Bakkus og Nelson sátu hlið við hlið
á rúminu. Báðir höfðu pjáturkrúsir fyrir framan sig. Það var
þungur sjór og annð slagið var ég hræddur um, að tunnan
rynni af stað með mig, en þeir tveir, sem á rúminu sátu, virt-
ust ekki gefa veðrinu gaum.
— Purcell er fyrirtak, sagði læknirinn og horfði aðdáunar-
augum á tréfótinn sinn. — Betri timburmeistari hefir aldrei
sveiflað skipsöxi. Fóturinn, sem ég hafði áður, var fram úr
hófi lélegur, en þessi er eins og hold af mínu holdi og bein
af mínum beinum. Skál fyrir herra Purcell. Hann svalg stór-
um og smjattaði á víninu. Þú ert lukkunnar pamfíll, Nelson.
Ef eitthvað kemur fyrir kjölinn á þér, þá get ég sagað af þér
löppina, en Purcell smíðað undir þig betri löpp.
Nelson brosti: — Það er fallega hugsað, sagði hann, — en
ég vona að ég þurfi ekki að ómaka ykkur.
— Við skulum vona það, við skulum vona það! En þú þarft
ekki að vera hræddur við að láta taka af þér útlim. Með því
að hella í þig hálfum lítra af rommi og með beittum rakhníf
skal ég skelia undan þér löppina áður en þú hefir tíma til að
depla augunum. Ameríkanski læknirinn hjá Paul Jones brytj-
aði í spaðið fyrir mig.
— Bittinú — það hefir víst verið árið sjötíu og átta. Ég var
á „Drake“ gamla í þá daga. Við Burden skipstjóri vorum þá að
leita að „Ranger“ hans Paul Jones. Svo fengum við veður af
því, að skipið lægi úti fyrir mynni Belfast Lough. Það var nú
skrítin saga, máttu trúa, Með okkur voru ferðamenn. Einn
þeirra var liðsforingi í einkennisbúningi. Við skriðum hægt
út og komum að baki þeirra amerísku. Fáninn flaug að hún
og við hrópuðum: — Hvaða skip er þetta? — Það er amerík-
anska skipið ,,Ranger“, sagði ameríkanski stýrimaðurinn, og
í sama bili flaug fáni Bandaríkjanna að hún. í sömu andránni
skutu bæði skipin. Það var nú meiri hávaðinn.
Bounty tók allmikla dýfu og sjór gekk yfir skipið. — Upp með
peningar veita, sem er ekki lítið,
því peningarnir eru guð þessa
heims. Það er einmitt sú guðs-
dýrkun, sem gerir siðabætur ó-
framkvæmanlegar bæði í stjórn-
málum, félagslífi og viðskiftum
iog í síðferðismálum. Það er fyrir
ávinningssakir að menn framleiða
drápstól og berjast. Það er fyrir
ávinningssakir að menn viðhalda
rándýrri verzlun og ranglátum
viðskiftum. Það er fyrir ávinn-
íngssakir að menn selja áfengi
og önrmr eiturlyf, og þess vegna
vinnum vér bindindismenn ekki
sigur, því guð þessa heims er
sterkur, og það er fyrir ávinn-
ingssakir að menn verzla með
skemtanagræðgi og lægstu hvatir
manna.
Það er þess vegna eðlilegf, að
alt það, er auglýsir peningavald-
ið og forréttindi þeirra, er í skjóli
þess guðs búa, hafi miður góð á-
hrif á alla hugsandi menn og
hina afskiftu í mannfélaginu.
Ég tók eftir því í Ameríku, að
Gyðingar klæddu konur sínar
mjög ríkmannlega. — Mér er
fremur vel við Gyðingana og ég
tek málstað þeirra, en hver veit,
nema einhverjum, til dæmis í
Þýzkaiandi — hafi þótt ójafnt
skift? Meistarinn kendi, að sá,
sem ætti tvær skyrtur, skyldi
gefa aðra þeim, sem enga ætti.
Þetta er kristindómur. — Erum
vér kristnir? Það ætti að vera
nóg hverri frú, að hengja eina
tófu um hálsinn á sér, og sjá
svo, hvort ekki fyndist klæðlítill
háls, er hefði þörf fyrir aðra.
Með lækkuðu
verði
Tarinur 6 manna 5,00
do. 12 mahna 7,50
Ragúföt með loki 2,75
Smjörbrauðsdiskar 0,50
Desertdiskar 0,35
ísglös á fæti 1,00
Ávaxtadiskar, gler 0,50
Áleggsföt 0,50
ísdiskar, gler 0,35
Matskeiðar 0,25
Matgafflar 0,25
Teskeiðar 0,15
Bamakönnur 0,50
Kökudiskar stórir 1,50
Speglar 0,50
K. Elnarsstn & Bjðrnsson
Banbastræti 11.
Kaupum tuskur og strigapoka.
WF Húsgagnavinnustofan
Baldursgötu 30. Sími 4166.
Felix fiiðnundssoi
55 ðra i dag.
FELIX GUÐMUNDSSON á
55 ára afmæli í dag.
Hann er einn þrautreyrrdasti og
ötulasti forvígismaður alþýðu-
stéttarinnar í þessum bæ. Korn-
ungur hóf hann brautryðjanda-
starf innan verkalýðsstéttar-
innar fyrir auknum skilningi
hennar á samtakamætti og auk-
inni menningu.
Hann hefir átt sæti í stjórn
Dagsbrúnar og var um mörg ár
ritari félagsins.
Þá hefir Felix gegnt fjölda
trúnaðarstarfa fyrir Alþýðu-
flokkinn, m. a. átt sæti í stjórn
Alþýðusambandsins.
Hann var einn aðalhvatamað-
ur að stofnun Sjúkrasamlags
Reykjavíkur (hins eldra) og hef-
ir verið fulltrúi Alþýðuflokks-
ins í stjórn Sjúkrasamlagsins,
síðan lögin um alþýðutrygg-
ingarnar gengu í gildi.
Þá eru störf Felixar í barátt-
unni á móti áfengisbölinu þjóð-
kunn, og hefir hann allajafna
verið einn meðal áhrifamestu
manna innan Good-Témplara-
reglunnar.
Felix er einlægur hugsjóna-
maður, en þó ávalt raunsær.
Hann hefir óbilandi trú á hin-
um góða málstað, málstað rétt-
lætisins. Hann gerir miklar
kröfur til fólksins, en þó alla-
jafna, eins og sæmir góðum bar-
dagamönnum, mestar kröfur til
sjálfs sín. Alþýðublaðið óskar
Felix Guðmundssyni hjartan-
lega til hamingju á afmælisdag-
inn.
Súðin
er hér; fer 5. júlí austur um í
hringferð.
Hetjur skóganna
heitir amerísk stórmynd, sem
Gamla Bíó sýnir núna. Er hún
leikin af George Brent, Beverley
Roberts og E1 Brendel.
yður, herra Byam, skipaði læknirinn. Ég þaut út úr káetunni
og upp á þilfarið. Gegn um veðurgnýinn og brakið í skipinu
heyrði ég, að allir voru kallaðir upp á þiljur. Mér virtist allt
vera á ringulreið.
Bligh stóð við aftursigluna ásamt Tryer, sem hrópaði skip-
unarorð til manna sinna. Þeir voru að fella seglin, til þess að
geta beitt betur upp í vindinn. Er því var lokið, var skipið ör-
ugt og hélt áfram ferð sinni.
Brotsjórinn hafði ekki látið sig án vitnisburðar. Allir þrír bát-
arnir voru skemdir, öltunnurnar, sem höfðu verið tjóðraðar á
þilfari, sáust hvergi. Skutur skipsins hafði hlotið svo mikið á-
fall, að káetan var full af vatni, sem rann inn í brauðgeymsl-
una og eyðilagði mikið af brauðbirgðum okkar,
Þegar við vorum staddir á 39 gráðu norðlægrar breiddar,
lægði veðrið. Sólin skauzt fram úr skýjarofi og vindur varð
norðlægur. Við sigldum til Teneriffa fyrir fullum seglum. Þann
4. janúar fórum við fram hjá frönsku verzlunarskipi, sem var
á leið til Mauritius. Morguninn eftir komum við auga á Tene-
riffa í suðaustri, í um 36 mílufjórðunga fjarlægð. Vindinn lægði
þegar nær dró landi og við eyddum heilu dægri í það að kom-
ast til Santa Crus. Þar vörpuðum við akkerum á 25 faðma dýpi,
rétt hjá spönsku póstskipi og ameríkönsku briggskipi.
Þarna lágum við í fimm daga. Og hér var það, að fræi ófrið-
arins var sáð, þess ófriðar, sem leiddi til þess, að ferðalag okk-
ar hlaut svo raunaleg endalok. Þar eð brim var við ströndina,
útvegaði Bligh báta frá landi, til þess að færa okkur vatn og
birgðir. En sína menn lét hann vinna frá morgni til kvölds að
því að gera við þær skemdir, sem brotsjórinn hafði valdið. Þetta
gerði skipverjum gramt í geði. Þeir höfðu átt von á því, að fá
að vera í bátuúum, en þá hefðu þeir fengið færi á því að komazt