Alþýðublaðið - 08.07.1939, Blaðsíða 3

LAUGARDAG 8. JÚLÍ 1931
ALÞVÐUBLABIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALBEMARSSON.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFOREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4001: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4003: V. S. Vilhjálms (heima),
4005: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Soðskapar gnðfræði-
prófessorsins.
ÞAÐ er sjaldgæft, aö íhalds-
menn láti sér það á verða,
að afhjúpa eins greinilega hina
kaldrifjuðu gróðahyggju sína
og hugsunarleysi um líf og ör-
yggi hins vinnandi fólks, eins
og Magnús Jónsson guðfræði-
prófessor og alþingismaður í-
haldsins hér í Reykjavík gerði í
bréfi því, sem hann sendi les-
bók Morgunblaðsins af sjóferð
sinni á leið til „landsins helga“
fyrir skemmstu. Þess vegna er
bréf hans einkar eftirtektar-
vert og lærdómsríkt, þótt ekki
verði sagt, að það sé beinlínis
neitt ánægja.efni, að sjá svo
staurblinda sérhagsmunahyggju
og íhald vaða uppi í blöðum
stærsta stjórnmálaflokksins hér
á landi.
Ef til vill hefir engin þjóð í
heiminum misst eins marga af
sonum sínum á bezta aldri í sjó-
inn eins og við íslendingar. Á
fyrri öldum, þegar öll verkleg
menning var í bernsku og ekki
hægt að sækja sjóinn á öðru en
opnum bátum, má að sjálfsögðu
segja, að hinir stöðugu mann-
skaðar af völdum sjóslysa hafi
verið óumflýjanleg örlög ís-
lenzku sjómannastéttarinnar,
sem við erfiðari veðráttu og óró-
legra haf á að búa, en flestar
aðrar. En á okkar dögum þarf
hún ekki lengur að vera þannig
ofurseld náttúruöflunum, ef
hún á þess kost að færa sér þá
tækni í nyt, sem nútímamenn-
ingin hefir upp á að bjóða. Og
maöur skyldi ætla, að það væri
leitun á þeim mönnum hér á
landi, sem teldu eftir þann
kostnað, sem það hefir í för með
sér, að búa bátana og skipin
þeim öryggistækjum, sem nú er
völ á og nauðsynleg eru til þess
að tryggja líf og atvinnu sjó-
mannanna, þessara hraustustu
sona íslenzku þjóðarinnar. En
bréf Magnúsar Jónssonar guð-
fræðiprófessors og alþingis-
manni til Morgunblaðsins sýn-
ir það svart á hvítu, að svo sið-
laus auðvaldshyggja er, þó að
furðulegt sé, enn til á meðal
okkar.
Þessi alþingismaður íhaldsins
hér í Reykjavík verður öfund-
sjúlcur fyrir hönd útgerðar-
mannanna í flokki sínum, þeg-
ar hann sér, hvað einstökum út
gerðarmönnum erlendis líðst
enn í útbúnaði skipanna og um-
hyggjuleysi fyrir lífi og öryggi
sjómannanna, sem á þeim eru.
Hann er sjálfur staddur á
norsku skipi, þegar hann skrifar
bréf sitt til þess að boða okkur
hér heima afturhvarfið til ör-
yggisleysisins og villimennsk-
unnar. „Járn er á þilfari,“ seg-
ir hann, ,,og annað ekki, nema
á brú og fram á. Stýrt er með
stóru ratti, án vélakrafts...
Ekkert rafmagn, heldur olíu-
lampar. Engin miðstöð, heldur
Jénas Ouðmnndsson:
Sænska lánlð.
ÞJÓÐVILJINN, sem undan-
farnar vikur hefir verið
að veslast upp og ekkert haft
um að skrifa, hefir nú orðið
fyrir því happi, að ná í — fyrir
milligöngu trúnaðarmanna
sinna á lögmannsskrifstofunni
— veðsetningarskjal fyrir Al-
þýðuprentsmiðjunni til handa
Útvegsbankanum í Reykjavík.
Er gert í blaðinu hið mesta
veður út af þessari sjálfsögðu
veðsetningu á vélum prent-
smiðjunnar fyrir þeim skuldum,
sem stofnað hefir verið til —
vegna kaupa á þeim, og í háum
tónum lýst því hyldýpi spilling-
arinnar, sem þarna komi fram,
er ,,Skjaldborgarklíkan“ sé að
leggja Va milljón króna skuldá-
byrði á bak verkalýðsfélaganna.
„Vilja verkalýðsfélögin borga
skuldir Alþýðuflokksins?11 spyr
blaðið.
Og þetta dugar blaðinu enn í
gær í „rammagrein,“ og Benja-
mín hagfræðingi verður ærið
skrafdrjúgt um þessa lántöku
í grein sinni um ‘„Verkalýðs-
flokkana á Norðurlöhdum og
Alþýðuflokksbrotið“ — eins og
hann nefnir ritsmíð sína, þar
sem hann er að reyna að sanna,
að ,,kratarnir“ séu ekki „krat-
ar,“ og ef nokkurir ,,kratar“
séu hér til, þá séu það kommún-
istarnir. — Það er margt undar-
legt í kýrhöfði! •—
*
Ég tel nú rétt, að fara
nokkrum orðum um þessa lán-
töku Alþýðusambands íslands
kabisur. Engin loftskeytatæki.
.... Engin miðunarstöð né
dýptarmælir.“
Þetta líkar alþingismanni
auðvaldsins og íhaldsins héðan
að heiman. Þarna er ekki verið
að eyða miklu fé til að
tryggja öryggi sjómannanna.
„En svona geta þeir“ — þ. e.
norsku útgerðarmennirnir —
„keppt við aðrar þjóðir. Með
þessu sigla þeir inn hundruð
milljóna króna á ári hverju.“
IJm hitt talar guðfræðiprófess-
orinn og alþingismaðurinn ekki,
handa hverjum þessum milljón-
um króna er siglt inn og hve
mörg sjómannslíf það kostar á
ári hverju! Nei, það er bara ör-
yggið á sjónum, „sigurjónskan,“
eins og hann kallar það eftir
Sigurjóni Á. Ólafssyni, hinum
þrautreynda talsmanni sjó-
mannanna á alþingi, sem hann
vill afnema hér á landi. „ís-
lendingar hafa allt nema vits-
muni og menningu til þess að
gera eins og Norðmenn,“ segir
hann. „En með öryggisráðstöf-
unum og flottheitum koma
þeir í veg fyrir þennan mikla
atvinnuveg.“ Hvað kærir þessi
alþingismaður íhaldsins og auð-
valdsins sig um það, þótt nokkr.
um sjómannslífum sé fórnað
sakir öryggisleysis, éf hinir,
sem heim koma, „sigla inn
hundruð milljóna króna“ handa
útgerðarmönnunum og yfir-
stéttinni hér í Reykjavík?! Þess
vegna burt með „sigurjónsk-
una“!
Fáir myndu hafa trúað því,
að slíkt virðingarleysi fyrir lífi
sjómannanna væri enn til á
meðal okkar og það meira að
segja meðal manna, sem gera
kröfu til þess að vera kallaðir
fulltrúar íslenzku þjóðarinnar.
Og það er furðulegt, að nokkurt
blað hér á landi skuli fást til
þess að birta slíkan boðskap á
prenti.
Svíþjóð, af því að níðskrif
Benjamíns og Þjóðviljans gætu
orðið til þess, að einhver tryði
dví, að hér væri um það að
ræða, að leggja nýjar byrðar á
verkalýðsfélögin, ef þetta yrði
ekki rekið ofan í þá.
Síðustu tuttugu árin hefir Al-
þýðuflokkurinn og Alþýðusam-
bandið haldið uppi stjórnmála-
starfsemi, sem farið hefir sí-
vaxandi vegna þess, að flokkur-
inn hefir verið að stækka og
verkalýðssamtökin að eflast.
Hins vegar hafa þau gjöld, sem
lögð hafa verið á meðlimi
flokksins í verkalýðsfélögunum,
verið mjög lág, lengzt af 1—2
krónur á fullvinnandi mann yfir
árið til Alþýðusambandsins. Á
þessum tekjum hafa auk þessa
orðið mikil vanhöld, sérstaklega
síðan áhrifa kommúnistanna
tók að gæta eftir 1930, því þeir
hafa unnið að því skipulags-
bundið að eyðileggja gjaldþol
verkalýðsfélaganna og al-
þýðusamtakanna. Alþýðusam-
tökin hafa og lagt í það,
að eignast prentsmiðju, sem
kostar nú orðið mikið fé — og
öll er stofnuð í skuld. Hefir
þannig safnazt á alþýðusámtök-
in nokkur skuld síðustu 20 árin,
bæði vegna verkalýðs. og
stjórnmálastarfsemi þeirra og
vegna kaupa á prentsmiðjunni.
Til allra þessara skulda hefir
verið stofnað á ábyrgð ein-
stakra flokksmanna, þó Alþýðu-
sambandið eða fyrirtæki þess
væru lántakendurnir.
í lögum Alþýðusambands ís-
lands er engin grein, er bindi
félögin fjárhagslega, umfram
skattgreiðslu þeirra til sam-
bandsins árlega, og í lögum
þeirra er engin grein og hefir
aldrei verið um sameiginlega á-
byrgð * félaganna á f járhags-
skuldbindingum Alþýðusam.
bands íslands.
Þetta hefði Benjamín og
Þjóðviljinn getað fengið upp-
lýst hjá Héðni Valdimarssyni,
sem verið hefir aðalmaðurinn í
því að stofna til allra skuldanna,
en sem lét það verða sitt fyrsta
verk, áður en hann flæmdist úr
flokknum, að SEGJA UPP Á-
BYRGÐUM ÞEIM, sem hann
var í íyrir Alþýðusambandið og
Alþýðuflokkinn, til þess að
reyna að hnekkja honum fjár-
hagslega. Kom þar auk þess
fram eins og svo oft
áður hræðsla peningamanns-
ins um að honum myndi
ef til vill þurfa að blæða síðar
meir vegna þessara ábyrgða, ef
hann ekki reyndi að losa sig við
við þær í tíma.
Alþýðusambandið leysti H. V.
úr ábyrgðunum, og við, sem
eftir urðum, berum nú líka
hans hluta af þeim.
Héðinn vissi, að hann var rík-
asti og tekjuhæsti maður í Al-
þýðuflokknum. Hann taldi því
líklegt, að þegar hans góða
nafn hyrfi af víxlum og lánum
Alþýðusambandsins, mundi
það bíða þann f járhagshnekki að
erfitt mundi verða um vik. En
hér eins og oftar reiknaði
H. V. skakkt. Álþýðusamband-
inu stóð til boða lán hjá Lands-
organisationen í Svíþjóð, ef hægt
var að setja bankatryggingu
fyrir greiðslum vaxta, og af-
borgana. Það tókst að lokum að
fá samkomulag við Útvegs-
bankann um að tryggja lánið,
enda tók Landsbankinn að sér
að tryggja helming þess gagn-
vart Útvegsbankanum.
Að sjálfsögðu er lánið tekið
á nafn Alþýðusambands ís-
lands og Alþýðuflokksins, því
flokkurinn og sambandið er
skipulagslega samtengt og hefir
verið frá því fyrsta. Hins vegar
hefði enginn banki tekizt á
hendur að ábyrgjast greiðslu
lánsupphæðarinnar, ef engar
aðrar trýggingar hefðú Verið
fyrir hendi, en skuldbinding
sambandsstjórnar fyrir hönd
sambandsins, vegna þess að
innan sambandsins er ekki sam-
ábyrgð milli hinna einstöku fé-
laga eða félagsmanna. Félögin
bera heldur enga hlutfallslega
ábyrgð samkv. félagatölu á
skuldbindingum sambandsins,
svo ekki er á neinn veg hægt að
þeim að ganga. Öll lán sam-
bandsins eru því tekin á ábyrgð
einstakra manna og út á eignir,
sem sambandið á, en alls ekki á
ábyrgð verkalýðsfélaganna. —
Enda skýrir Þjóðviljinn sjálfur
alveg óvart frá þyí, hvernig lán-
ið er tryggt, þó hann virðist
ekki hafa veitt því eftirtekt og
illgirnin orðið þar öllu öðru yf-
irsterkari.
Tryggingarnar fyrir láninu
eru þessar:
1. Sameiginleg sjálfsskuldar-
ábyrgð 13 manna úr stjórn Al-
þýðusambandsins fyrir öllu
láninu — 185 þús. sænskum
krónum.
2. Fyrsti veðréttur í Alþýðu-
prentsmiðjunni fyrir allt að
100 þús. ísl. krónum.
3. Ábyrgðaryfirlýsingar ein-
stakra Alþýðuflokksmanna fyr-
ir 158 þús. þús. ísl. krónum.
Þetta er allt fram tekið í um-
boði okkar til að veðsetja og
afhenda þessi skjöl, og prentað
í Þjóðviljanum í fyrradag. Samt
segir blaðið í gær: Hvort mundi
nú vera betur trúandi Alþýðu-
blaðinu eða veðmálabókunum?
Það stendur nefnilega nákvæm-
lega það sama í veðmálabókun-
um og Alþýðublaðinu um þetta
efni, að lánið er tekið á ábyrgð
einstakra manna, þó það sé að
sjálfsögðu tekið á nafn Alþýðu-
sambandsins, sem stofnað hafði
til allra þeirra skulda, sem með
því voru greiddar.
*
Með hinni sænsku lántöku
hefir Alþýðusambandið og Al-
þýðuflokkurinn stórkostlega
bætt hag sinn. Af þessu láni
greiðist minna í vexti og af'
borganir árlega en áður var
greitt í vexti eina. Alþýðusam-
tökin skulda nú engum neitt
nema Lndsorganisationen í
Svíþjóð hið samningsbundna
bankatryggða lán, sem enginn
efi er á, að þeim mun ganga vel
að standa í skilum með. A1
þýðuprentsmiðjan og Alþýðu-
blaðið bera að sjálfsögðu mest
af greiðslum vaxta og afborg
ana af láni þessu, svo ekki
verður það nema lítið eitt sem
kemur til með að hvíla á Al-
þýðusambandinu sjálfu og Al-
þýðuflokknum. Hefir þessu ver-
ið skipt milli fyrirtækjanna ■—
eftir því sem skuldir hvers um
sig voru.
Nokkur áfgangur verður af
láninu og verður honum Öllum
varið til endurbóta og stækk-
unar á Alþýðuprentsmiðjunni.
Hún mun verða gerð að hluta-
félagi og hefir fyrri stofnfund-
ur í því þegar verið haldinn,
og tekur það hlutafélag að sér
greiðslu á þeim hluta hins
sænska láns, sem í prentsmiðj-
unni stendur.
Á sama hátt hafa einnig
verið gerðar ráðstafanir til
þess að tryggja að sá hluti,
sem á Alþýðublaðinu hvílir,
verði borinn uppi, ef blaðið ork-
ar því ekki sjálft, og kemur
þá ekki í hlut Alþýðusam-
bandsins og Alþýðuflokksins
nema lítill hluti lánsins, — og
geti sambandið ekki staðið þar
í skilum, eru það Alþýðuflokks-
mennirnir, sem í ábyrgðinni eru
— eins og stendur í afsals- og
veðmálabókum Reykjavíkur-
íaupstaðar.
*
Fyrirsögnin á greininni í
Þjóðviljanum um þetta mál er
svona: „Skjaldborgin leggur
250 þúsund kr. skuldabyrði á
herðar verkalýðsfélaganna.“
Ég hika ekki við að fullyrða,
að sá, sem samdi þessa fyrir-
sögn, var að ljúga vísvitandi
að öllum þeim, sem lesa Þjóð-
viljann. Ég hika ekki við að
fullyrða, að Héðinn var búinn
að fræða höfundinn um, að
þessar skuldir voru til áður, og
að því var hér ekki um að
ræða að leggja neinar byrðar
á verkalýðsfélögin. Þannig er
hvort tveggja notað hér saman
í einni fyrirsögn — rógurinn og
hin vísvitandi ósannindi, —•
hornsteinarnir undir starfsemi
kommúnistanna, svo mikils
hefir nú þótt við þurfa.
En okkur, sem þekkjum hið
kommúnistiska innræti og bar-
dagaaðferðir Héðins Valdimars.
sonar, okkur kemur þetta ekk-
ert spánskt fyrir. Kommúnist-
arnir bjuggust við að brottför
Héðins mundi lama Alþýðu-
flokkinn svo fjárhagslega, að
hann hlyti að gefast upp. En
sú von brást með öllu. Með
sænska láninu hafa alþýðusam-
tökin rétt svo við fjárhagslega,
að nú er þeim engin hætta búin
lengur. Það er þetta, sem Þjóð
viljinn og kommúnistarnir sjá
— og af þeim ástæðum er það,
að Benjamín gengislækkunar-
hagfræðingur allt í einu er far-
inn að rökstyðja það, að „helv.
kratarnir“ hér séu engir „krat-
ar,“ heldur sé hann og aðrir
kommúnistar nánast ,,kratar.“
Hvað Brynjólfur segir við því
— og Einar, að vera allt í einu
orðnir ,,kratabroddar,“ er ekki
gott að segja, en Héðinn hefir
verið það svo lengi, að honum
líklega finnst þetta nokkuð góð
,,hagfræði,“ en varla mun
Benjamín verða í meiru sam-
ræmi við sinn flokk, sem heild,
með þessar kenningar en hann
var með gengislækkunarkenn-
ingar sínar í vetur.
Knattspvrnnfðr Fram til Bai-
merknr varð bin glæsilegasta.
.....-----
Viðtal við fararstjórann, Brynjélf
Jóhannesson, við heimkomuna.
f) ÚSUNDIR Reykvík-
inga fögnuðu komu
Framaranna í gær, þegar
þeir komu með Brúarfossi,
eftir sína sigurríku för til
Danmerkur. Voru þeir boðn-
ir velkomnir af Sigur jóni Pét
urssyni og Erlingi Pálssyni
varaforseta Í.S.Í., en Brynj-
ólfur Jóhannesson farar-
stjóri þeirra Framaranna
þakkaði fyrir, og lýsti í fáum
orðum frá þeirra viðburða-
ríku för.
Alls kepptu þeir 4 kapp-
leiki, unnu 3 og töpuðu 1.
Þeir skoruðu 14 mörk og
fengu 7, og er þetta einhver
glæsilegasta knattspyrnuför,
sem íslenzkur knattspyrnu-
flokkur hefir farið erlendis.
Forseti Í.S.Í., Ben. G.
Waage, kom heim með Brú-
arfossi, en hann var því mið-
ur lasinn, og gat ekki komið
upp á þilfar, og tekið við
kveðjum þeirra mörgu, sem
þarna voru samankomnir til
að fagna forsetanum með
sitt nýafstaðna 50 ára af-
mæli.
Ná'ði AlþýÖublaðið tali af far-
arstjóra þeirra Frainaranna, Bryn-
jólfi Jóhannessyni, og gat hann
ekki nógsamlega lýst, hversu
förin hefði verið öllum til mikill-
ar ánægju og gagns.
„Dansk Boldspil Union bauð í
fyrra Fram að senda knatt-
spyrnuflokk til Danmerkur í til-
efni af 50 ára afmæli sambands-
ins,“ segir Brynjólfur, „og vorum
við gestir þeirra allan tímann.
Jafnframt var knattspyrnuflokk-
um frá Noregi, Svíþjóð og Finn-
landi boðið til Danmerkur, og
kepptu landslið þeirra um Norð-
urlandameistaratignina í knatt-
spymu, og fóm þeir leikar þann-
ig, að Danmöric vann i úrslita-
leiknum við Norðmenn.
Fyrstu vfkuna, sem við vorum
í Danmörku, höfðu piltamir æf-
ingar á hverjum morgni, iOg æfði
Lindemann þjálfari þá. Einnig
sáum við kappleikina á milli
Norðurlandanna, og varð það
bezti skóli fyrir okkur knatt-
spymumenn.“
— Og móttökumar voru alls
staðar góðar?
„Alls staðar, þar sem við kom-
um, var okkur tekið sem stór-
höfðingjum. I öllum bæjunum
tóku bæjarstjórnimar á móti okk-
ur, og vorum við sérstaklega á-
varpaðir af borgarstjórunum.
Vom móttökumar sérstaklega
hátíðlegar á Bornholm. Var mót-
tökuathöfninni útvarpað af í-
þróttavellinum þar, og töluðu
amtmaðurinn, Sveinn Björnsson
sendiherra, og Brynjólfur Jó-
hannesson talaði við formann
knattspymusambandsins í Born-
holm.
Þegar við svo kvöddum hina
ýmsu staði, er við kepptum á,
vornrn við leystir út meö stór-
gjöfum.“
— Ferðuðuzt þið mikið um
Danmörku?
„Það má með sanni segja, að
,við höfum ferðazt um landið
þvert og endilangt, meira að
segja upplifðum við það, að
standa með annan fótinn í Dan-
mörku en hinni í Þýzkalandi.“
Méttðbusamsætf i Odd-
fellowhðsiuu.
í gærkveldi hélt stjórn
Knattspyrnufélagsins Fram
Danmerkurförum sínum sam-
sæti í Oddfellowhúsinu.
Bauð stjórnin þangað einnig
varaforseta Í.S.Í. Erlingi Páls-
syni, formanni Knattspyrnu-
ráðsins Guðmundi Ólafssyni og
formönnum knattspyrnufélag-
anna. Voru í samsætinu margar
ræður fluttar og Danmerkur-
förunum þökkuð vaskleg fram-
koma í Danmörku,
Fararstjórinn, Brynjólfur Jó-
hannesson, þakkaði með snjallri
ræðu fyrir móttökumar og
sagði að nokkru frá ferð þeirra
félaganna. Einnig sýndi hann
Frh. á 4. §íðu.