Alþýðublaðið - 10.07.1939, Blaðsíða 2

MÁNUDAG 10. JÚLÍ 1939
ALÞVeUBLASIÐ
Þumalína var ákaflega sorgbitin. Hún fékk ekki að koma
út í sólskinið. Korni var sáð á akurinn yfir bústað haga-
músarinnar og kornstengurnar voru mjög háar. Það fannst
Þumalínu litlu vera skógur, því að hún var svo lítil.

m

/VczjvW' tfjtsJé)
Þumalína varð að handspinna í vefinn, og hagamúsin fékk fjórar köngulær til þess að vefa
nótt og dag.
Nú skaltu sauma þér föt í sumar, sagði haga-
músin við hana, því að nú hafði hinn leiðin-
legi nábúi þeirra, moldvörpungurinn í loð-
feldinum, beðið hennar.
Þú þarft að búa þig vel út, því að nú verð-
ur þú að koma til moldvörpungsins.
Sieiadðrs:
Allar okkar hraðferðir til Akureyrar eru um Akranes.
j Frá Reykjavík: Alla mánud., miðvikud. og föstud.
Frá Akureyri: Alla mánudaga, fimtud. og laugardaga.
M.s. Fagranes annast sjóleiðina. Nýjar upphitaðar bifreiðar
með útvarpi.
Steindór
Alþýðuflokksfélagið.
Stjórn Alþýðuflokksfélagsins
þiður alla félaga sína að muna
eftir, að skrifstofa félagsins í Al-
þýðuhúsinu verður framvegis op-
in daglega frá 5,15 — 7,15, sími
5020, alla daga nema laugardaga.
Þar er tekið á móti árstillögum
félagsmanna og gefnar ýmsar
upplýsingar um félagsstarfsem-
ina. Sérstaklega biður stjórnun
hverfisstjóra félagsins að setja
sig í samband við skrifstofuna
nú næstu daga — helzt að koma
til skrafs og ráðagerðar um ým
islegt varðandi starfsemina.
Símar: 1580, 1581, 1582, 1583, 1584.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
fiisU PétaSM fjrrv. hér-
aöslæknir á Eyrarbakka.
---«---
Nokkur Minninprorð.
HINN 19. júní s.l. andaðist að
heimili sínu, Læknishúsi
á Eyrarbakka, Gísli Pétursson
fyrrv. héraðslæknir eftir hálfs-
mánaðar þunga legu.
Gísli læknir var fæddur í
Ánanaustum í Reykjavík 1. maí
1867. Faðir hans var hinn al-
kunni sjógarpur og útvegsbóndi
Pétur Olafur Gíslason í Ána-
naustum. Kona Péturs, en móðir
Gísla læknis var Valgerður Ól-
afsdóttir, systir Ólafs í Lækjar-
koti, föður séra Ólafs fríkirkju-
prests og þeirra merku, alkunnu
systkina. Þessar ættir eru svo
alkunnar, að óþarft er að rekja
þær frekar.
Gísli dvaldi í foreldrahúsum
í Ánanaustum alla sína upp-
vaxtartíð og skólaár. Snemma
bar á óvenjumiklum gáfum og
hæfileikum til náms hjá hon-
um, og var hann því til mennta
settur, og útskrifaðist hann úr
læknaskólanum í Rvík 1890.
Gísli var fyrst settur læknir
í Norður-Múlasýslu 1891, og
var hann þar til 1892, en þá fór
hann til Olafsvíkur og þjónaði
því læknishéraði til 1896, en þá
var hann skipaður læknir í
Húsavíkurlæknishéraði þar til
1914, að hann fékk veitingu fyr-
ir Eyrarbakkalæknishéraði.
1937, á jötugsafmæli sínu, lét
Gísli af læknisstörfum sem
embættislæknir, en stundaði þó
læknisstörf til æfiloka.
1899 giftist Gísli læknir eftir-
lifandi konu sinni Aðalbjörgu,
dóttur hinna alkunnu merkis-
hjóna Jakobs Hálfdánarsonar,
hins mikla samvinnufrömuðs,
og konu hans, Petrínar Kristín-
ar Pétursdóttur frá Reykjahlíð,
af hinni merku og alkunnu
Reyk j ahlíðarætt.
Áf börnum þeirra hjóna, Gísla
læknis og Aðalbjargar, lifa 7:
Jaköb, forstjóri rafmagnseftir-
lits ríkisins, Guðmundur lækn-
ir, Ketill lögfræðingur, Ólafur
raffræðingur, Sigurður skrif-
stofumaður, Guðrún, í mennta-
skólanum í Reykjavák, Pétur
kominn í læknáskólann, en varð
að hætta námi sökum veikinda.
Öll eru þessi börn þeirra
hjóna skarpgáfuð eins og gefur
að skilja, þar sem í þeim eru
samanrunnar hinar mestu gáfu-
ættir þessa lands.
Þegar litið er yfir lífsstarf og
óvenjulanga embættistíð Gísla
læknis, verður áreiðanlega á
margt að minnast, þótt fæst af
því verði hér skráð í þessari ör-
stuttu minningargrein. Ég, sém
þessar línur rita, hefi haft náin
kynni af Gísla lækni nálega í
einn aldarfjórðung, og þegar ég
nú á þessari stundu hugsa tii
þeirrar kynningar og allra
hinna mörgu kosta hans, verður
mér minnisstæðust hin tak-
markalausa skyldurækni hans
og nákvæmni við allar sínar
embættisskyldur. Það var áreið-
anlega djúpt ritað í sál hans það
„gullna rausnarorð", að víkja
aldrei frá settu marki, og þá
eins fyrir það, þótt gatan væri
ógreið, eða ekki rúmt milli
veggja eða hátt undir loft. Eng-
in torfæra var svo illvíg, að
hann fyndi ekki ráð til að yfir-
stíga hana, þegar um embætt-
isskyldur hans var að ræða, allt
varð að víkja fyrir embættis-
skyldunni, heimilið, lífsþægind-
in, heilsa hans sjálfs. Það hafa
menn sagt mér, sem voru sam-
tíða Gísla lækni, er hann þjón-
aði hinu víðlenda Húsavíkur-
læknishéraði, að aldrei hafi
neitt hríðarveður verið svo
svart eða náttmyrkur, að ekki
væri Gísli læknir reiðubúinn,
æðrulaust, að fara út í það, þeg- ,
ar um sjúkravitjanir var að
ræða. Og var hann þá oft, þeg-
ar yfir fjöll og fimindi var að
fara, leiðsögumaður leiðsögu-
mannsins, með hjálp áttavitans,
skíðanna á fótunum og hirm ó-
venjulega dugnað og karl-
mennsku ferðamannsins, sem
hann hafði fengið að vöggugjöf.
Að lýsa öllum þeim svaðil-
förum hér er enginn kostur á.
En aðeins skal þó minnzt einn-
ar ferðar hans frá þessum ár-
um. Það var, þegar hann var
sóttur út í Grímsey — sem til-
heyrði héraði hans — haustið
1905 á ífögurra manna fari úr
Húsavík, rúmlega átta sjómílna
leið á haf út.
En það var eins og slíkir snjó-
kólgudagar og aðrar reynslu-
stundir lífs hans kæmu ekki við
hann, það var eins og skelin
væri óbrjótandi, en þó var mað-
urinn hið innra meir og tilfinn-
ingasamur, það vissu þeir bezt,
sem honum voru kunnugastir.
Það var áreiðanlega ekki á neins
meðalmanns færi að etja kappi
við Gísla lækni á einn eða ann-
an hátt. Hann hafði gerhugsað
allt og hugsað rétt, því bar
hann ávallt hreinan skjöld, ef
svo mætti að orði komast. Það
var hreint gull í manninum.
Hann var ávallt ótrauður mál-
svari hinna minni máttar. í
Gísla lækni áttu þeir jafnan
sinn bezta vin og hjálparmann.
En hann var ósveigjanlegur og
harðsnúinn, ef miður vel var á
hann leitað. Hann skildi við
ekkert verk hálfunnið, og í öll-
um verkum hans lýstu sér bezt
mannkostir hans og metnaður
og trúmennska. Hann var ósvik-
inn íslendingur í orði og á borði,
frjálslyndur með óbifanlega trú
á framförum lands og þjóðar í
framtíðinni.
Gísli læknir var starfsmaður
með afbrigðum. Auk sinna um-
svifamiklu læknisverka hafði
hann ýms önnur störf með
höndum. Hann sat í hrepps-
nefnd Eyrarbakkahrepps um
margra ára skeið og var oddviti
og gjaldkeri hreppsins. Einnig
var hann í skólanefnd og um-
boðsmaður Brunabótafélags ís-
lands: Hann var einn af stofn-
endum Ungmennafél. Eyrar_
bakka og tók yfirleitt þátt í fé-
lagslífi þorpsins eftir því sem
honum vannst tími til. En allar
frístundir notaði hann til bók-
lesturs. Þó mun hann sérstak-
lega hafa lesið með mestu at-
hygli allar nýjungar, sem til-
heyrðu læknisfræðinni. Sjálfur
átti hann stórt og vandað bóka-
safn. Hann kunni fjölda tungu-
mála- enda afburða fræðimaður.
Gísli var góður læknir og
sjúklingar hans báru takmarka.
laust traust til hans. Alla æfi
var hann strangur bindindis-
maður, neytti aldrei áfengis eða
tóbaks, sem sumir stéttarbræð-
ur hans fyrr og síðar hafa gripið
til með þá fölsku von í brjósti,
að. slíkar nautnir léttu erfiðið og
sköpuðu meira starfsþrek. Hann
vissi, að slíkar eiturnautnir
höfðu gagnstæð áhrif á erfiðum
stundum. Hann misnotaði aldr-
ei aðstöðu sína gagnvart áfeng-
isútlátum 1 gróðaskyni, og vafa-
laust hefði hann getað aflað sér
meiri vinsælda hér eystra á
sínum fyrstu læknisárum hjá
ýmsum „stórhöfðingjum“ hér-
aðsins, hefði hann verið leiði-
tamari við áfengisútlát. En
Gísli læknir var ekki svo skapi
farinn, ,,að vinna það fyrir vin-
skap manns, að víkja af götu
sannleikans".
Gísli læknir var í öllu dag-
fari hið mesta prúðmenni, ást-
ríkur eiginmaður og umhyggju-
samur faðir barna sinna. Heim-
ili þeirra hjóna, Gísla læknis og
frú Aðalbjargar, í Læknishúsi
á Eyrarbakka er víðfrægt fyrir
háttprýði og höfðingsskap.
Við vinir og kunningjar Gísla
læknis, sem eftir lifum, þökk-
um honum fyrir liðnar ánægju-
stundir í nálægð hans, og kveðj-
um hann með virðingu og að-
dáun.
Þórður Jónsson.
Irís
heitir ný blómaverzlun, sem
hefir opnað sölubúð í Austur-
stræti 10.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
CjlARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Upprelsnin á Bonnty.
18. Karl ísfeld íslenzkaði.
maður. Hann fann að hegningin var óréttlát og hann var
þrjózkulegur á svipinn.
— Hafið þér nokkrar varnir fram að færa? spurði Bligh hinn
berhöfðaða sjómann, sem stóð frammi fyrir honum.
■— Nei, svaraði Mills önugur.
— Farið úr skyrtunni! skipaði Bligh.
Mills svipti af sér skyrtunni, fleygði henni til mötuneytis-
félaga sinna og gekk nakinn niður að beltisstað að grindunum.
— Bindið hann, sagði Bligh.
Norton og Lenkletter, bátsmennirnir okkar voru gamlir sjó-
menn. Þeir höfðu oft leyst þetta verk af hendi. Þeir gengu
nú fram með kaðalspotta og bundu úlfliði Mills við grindina,
sem stóð lóðrétt.
— Hann er bundinn, skipstjóri, sagði Norton.
Bligh og allir hinir tóku ofan höfuðfötin. Hann opnaði hern-
aðarlögin og las upp með hátíðlegri rödd lagagreinina, sem
kveður á um refsingu fyrir þrjózkulega framkomu. Morrison,
annar bátsmaður leysti bandið frá rauða ullarpokanum, sem
kötturinn var geymdur í.
— Þrjátíu og sex högg, herra Morrison, sagði hann — gerið
skyldu yðar!
Morrison var hið mesta göfugmenni. Ég kenndi í brjósti um
hann á þessari stundu. Ég vissi, að hann hafði hina mestu and-
styggð á húðstrýkingu og þar við bættist, að hann hlaut að
finna, að þessi refsing var óréttlát. Samt sem áður gat hann
ekki dregið úr höggunum, þegar skipstjórinn horfði á.
Hann gekk fram að grindunum, dró skottin gegn um greip
sína, og sveiflaði handleggnum og greiddi höggið.
Mills kipptist við, þegar höggið reið yfir bert bak hans,
og hann stundi þungan. Rauð rák sást á baki hans og blóðið
draup úr henni. Mills var hið mesta karlmenni og tólf högg
þoldi hann, án þess að gefa hljóð frá sér, enda þótt bakið á
honum væri orðið að sári frá hnakka niður að beltisstað. Við
þrettánda höggið gaf hann eftir. Hann hafði bitið sig í tunguna
og blóðið rann út úr munni hans. Hann engdist af kvölum og
hljóðaði.
— Herra Morrison, kallaði Bligh allt í einu byrstur — reynið
að berja ofurlítið fastar.
Morrison lét ólarnar renna aftur gegn um greip sína, til
þess að hreinsa burtu holdtætlur, sem héngu á hnútunum. Mér
fannst hann óendanlega lengi að ljúka böðulsstarfi sínu. Þegar
Mills var leystur, var hann orðinn svrtur í framan og
hneig niður á þilfarið. Bakkus gamli hökti fram og skipaði að
bera hapn ofan í sjúkraklefann, svo að hægt væri að hreinsa
sárið og búa um það. Bligh fór til káetu sinnar og skipverjar
hófu sín venjulegu störf á ný.
í marsbyrjun var okkur skipað að afklæðast hinum létta
hitabeltisbúningi okkar og klæðast hlýrri fötum, þar sem við
þurftum nú að sigla fyrir Kap Horn. Skipið var búið út með tilliti
til þess að geta þolað hina miklu storma, sem í vændum voru.
Mjög var nú farið að kólna í veðri og ég var orðinn þeirri stund
fegnastur að mega fara undir þiljur, svo að ég gæti eytt frí-
tímum mínum í káetu Bakkusar gamla, eða í klefa okkar liðs-
foringjaefnanna. Læknirinn var orðinn mötuneytisfélagi okkar
og ennfremur Stewart, Hayward, Morrison og Nelson. Við
vorum orðnir ágætir vinir allir saman, enda þótt Hayward
gleymdi því aldrei að hann hafði verið lengur sjómaður en ég
og grobbaði af sjómennskukunnáttu sinni, sem auðvitað var
töluvert staðbetri en mín.
Þetta voru erviðir dagar og nætur. Stundum varð stormur-
inn æðisgenginn. Enda þótt skútan væri ný og traustbyggð,
varð að hafa dælurnar stöðugt í gangi. Að lokum gafst Bligh
skipstjóri upp, lét breyta stefnunni og sigldi til Góðrarvonar-
höfða.
Því næst fengum við ágætis veður og allir voru í ágætu skapi.
Við höfðum veitt mikið af sjófugli úti fyrir Kap Horn og létum
þá í búr, sem timburmeistarinn hafði smíðað.
Þegar líðan okkar fór að batna, byrjuðu liðsforingjaefnin á
Bounty á öllum þeim brellum, sem liðsforingjaefnin eru þekkt
að um allan heim. Enginn okkar komst hjá því að vera sendur
upp á rá og látinn dúsa þar. Sá, sem oftast hlaut þá refsingu
var Tinkler litli. Hann var hinn mesti ærzlabelgur og þótti
öllum skipverjum vænt um hann. Tunglskinsnótt eina var
Bligh svo strangur við hann, að það varð okkur öllum til við-
vörunar.
Hallet, Hayward, Tinkler og ég vorum í bakborðsklefa. Það
var á varðtíma skyttunnar og Steward og Young voru á þiljum
uppi. Við höfðum borðað kvöldverð og það var mjög hávaða-
samt inni hjá okkur. Einu sinni, þegar Tinkler hafði rekið upp
tröllöskur, heyrðum við annað öskur ekki minna aftur í skipinu.
Það var Bligh fokreiður að kalla á varðforingjann. Tinkler
og Hallet snöruðu sér upp í hengirúmin sín. Hayward slökkti
ljósið, sparkaði af sér skónum, snaraði sér upp í hengirúmið
og fór að hrjóta. Sarpa gerði ég, en Tinkler gáði ekki að því að
fara úr treyjunni og skónum.
í sömu andránni kom Churchill inn í dimman klefann. —•
Jæja piltar, sagði hann — reynið ekki að blekkja mig. Hann
hlustaði á andardrátt okkar og þreifaði á okkur, til þess að
vita, hvort við værum ekki í treyjunni oj skónum. En veslings