Alþýðublaðið - 28.07.1939, Blaðsíða 3

FÖ^WJDAG 28. JÚLÍ 1939
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RlTSTJÓðl:
F. R. VALDEMARSSON.
1 fjarveru han*:
STEFÁN pétursson.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINÚ
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021: Stefán Pétursson (heima).
A L.ÞÝÐU PRENTSIVIIÐJ AN
Óvitlð Vrá
[oskva.
ALÞÝÐAN hvarvetna á Norö-
urlöndum hefir broti'ð af sér
hlekki aldagamalla hleypidóma,
hún hefir sjálf hafið sig til vegs
og valda og eflt félagslega menn-
ingu og fjárhag sinn. Árangur-
inn hefir orðið nær ótrúlegur. Ekki
eru nema nokkrir tugir ára síð-
an alpýban var hrjáð og fyrirlitin,
og verkamaðurinn ekki virtur
viðtals- Nú skipa óbrotnir verka-
menn ráðherrastöður og jafnvel
æðsta sess þjóðfélagsins. Staun-
ing er vindlagerðarmaður, Ny-
gaardsvold timburverkamáður og
Per Albin byrjaði sem blaðasölu-
drengur. Núverandi formaður Al-
þýðuflokksins danska, Hans Hed-
toft-Hansen, er steinprentari. Eng
inn siðaður maður leyfir sér að
gera minna úr þessum mönnum,
pó peir séu verkamenn eða iðn-
aðarmenn, vaxnir upp úr alþýðu-
stétt. Peir, sem rita blað komm-
júnista hér í bænum eru pó und-
antekning frá þessu. Peir kalla
Hedtoft-Hansen í blaði sínu í
gær „skósmið“ auðsjáanlega í
því skyni að reyna að óvirða
hann, af því hann er iðnaðarmað-
ur, en Hedtoft-Hansen er þannig
gerður að honum þykir heiður
að því að hafa unnið fyrir sér
með höndunum.
Pað kunna að vera til ein-
hverjir sem eru hissa á að blað,
sem kallar sig málgagn öreig-
anna, skuli sletta gömlum yfir-
stéttarskammaryrðum til andstæð
inga sinna, en þetta er í raun-
inni engin undur því Þjóðvilj-
inn er fyrst og fremst málgagn
olíuburgeisanna. Þeir og þeirra
nótar gera jafnvel ennþá kröfu
til verkamanna og iðnaðarmanna
að þeir séu ekki að „sletta“ sér
frám í stjórnmálin heldur láti
olíuburgeisunum það eftir.
Annars kemur tvískinnungur-
inn, sem er í hinum sundurleita
„sameiningar“-flokki enn greini-
legar í ljós í 'Þjó'ðviljanum. Einn
ritstjórinn, sem ekki telur sig
kommúnista, fer í Þjóbviljanum
í gær viðurkenningarorðum um
íulltrúa hinna norrænu verkalýðs-
félaga og segir, að „það séu
menn, sem standi sterkum fótum
innan samtaka alþýðunnar á Norð
urlöndum, vegna þess að þeir
l.afi skilið alþýðuna og hún þá“.
Annar skammast yfir heimsókn-
iiini og sá þriðjii telur Alþýðu-
f'okkinn hafa skotið íslenzkum
stjömmálum undir erlendah dóm-
stól og segist „engar utanstefn-
ur vilja hafa“!
Það hlýtur að leika nokkurvafi
á heilbrigðisástandi þess manns,
sem kallar heimsóknir erlendra
gesta „utanstefnur". Og ekki er
neinum kunnugt um, nema ein-
hverjum ritstjóra „Þjóðviljans“
að nokkur íslenzk stjórnmál hafi
veiið af Alþýðuflokknum lögð
undir „erlendan dómstól". Héð-
inn Valdimarsson heimsótti að
vku Hedtoft-Hans«n og bað hann
liðveizlu, en fékk svo þurrar við-
tökur, að hann hefir ekki leitað
pangað aftur.
Samvinnan milli verkalýðssam-
takanna og Alþýðuflokkanna á
Noröurlöndum er hin allra bezta.
Heimsóknir hinna ágætustu
manna á stórum mannfundum,
annars staðar en í heimalandinu,
eru mjög tíðar. Stauning talar
á fundum í Noregi og Sviþjóð,
Nygaardsvold i Danmörku og
Svíþjóð og Per Albin í Noregi
og Danmörku, án þess að nokkrum
manni detti í hug, að verið sé
aÖ skjóta stjórnmálum eins
landsins undir annars dómstól.
Hins vegar er barátta alþýðunnar
og lífskjör svo lík í öllunr þess-
unr löndum, að henni er hagað
mjög á svipaðan hátt í þeim
öllum. Þeir sem, eins og Þjóð-
viljinn oröar það, hafa skilið al-
tþýðuna í einhverju landanna og
hún það, skilja líka baráttu al~
þýðunnar í bræðralöndunum og
alþýðan par skilur pá. Gagn-
kvæmar heinrsóknir s'íkra manna
eru því mikils metnar.
Okkar núverandi ágætu gestir
eru allir þaulvanir og þraut-
reyndir forystumenn verka-
lýðssanrtakanna og Alþýðuflokk-
anna. Þeir skilja baráttu íslenzkr-
ar alþýðu,. eims og baráttu al-
þýðunnar í sínum heimalöndum,
og alþýðan skilur þá, þess vegna
er Þjóðviljinn ævareiður yfir
heinrsókn þeirra og reynir á alla
luríd að gera hana tortryggrlega.
Gestirnir hafa allir sína skop-
legu fey'nslu af' kommúnistunum,
hver heima hjá sér, þeir vita, að
kommúnistarnir eru alls staðar
til sundrungar og bölvunar og
geta þess vegna varað við svika-
starfsemi þeirra hér á landi, sem
annars staðar. Kommúnistarí öll-
um löndum leggja öll mál sín
undir erlendan úrskurð. Þeir
sækja óvit sitt til Moskva eins
og þeir hafi ekki nóg af því
heima fyrir. Þess vegna verður
það að teljast meira en ósvífni,
þegar þeir, sem sigla oft á ári
til Rússlands til að sækja „lín-
urnar“ tala um „utanstefnur" í
tilefni af heimsóknum merkra
forvígismanna verkalýðshreyfing-
arinnar og Alþýðuflokkanna á
Norðurlöndum, hingað til lands.
Orjrogi og velferð allra á að vera tak-
mark hinnar Möðfélagslegi starfsemi.
-----.$>--
Ræða Axel Strand á Arnarhóli um pólitik Alþýðu-
flokksins og vöxt verklýðssamtakanna í Svíþjóð
A LÞÝÐUBLAÐIÐ birtir hér á
eftir ræðu Axel Strand,
gjaldkera sænska Alþýðusam-
bandsins, á fundinum á Arnar-
hólstúni á hriðjudagskvöldið.
Er pá eftir að birta ræðu
priðja erlenda fulltrúans, sem
ta’aði par, Ernst Berg, riiara
danska Alpýðusambandsins, og
tnun hún koma, í b'aðdnu á ir.org-
un.
Arel Strand fórust orð á pesra
lei'ð:
„Framkoira pjóðanna hver við
aðia hefir breytzt allmikið á síö-
ustu árum. Ofbeldi'ö hefir o,rðiö
ofan á, og því hefir verið beitt
rneira en á'ður. Vinátta og hugs-
anafrelsi eru hugtök, sem hafa
verið þurrkuð út smárn saman,
eftir því sem einræðisstefnurnar
unnu sér meira olnbogarúm og
jurðu fastari í sessi. Vináttan er
nú ekki lengur talinn til mann-
legra dyggða, þegar um er að
ræða framkomu þjóða hverrar
við aðra, heldur er mest undir
því komið, að eiga sem flestar
hernaðarflugvélar og fallbyssur,
skriðdreka og aðrar drápsvélar.
En á Norðurlöndum hafa þess-
ir nýju siðir ekki verið teknir
upp. Norðurlandaþjóðirnar hafa
lum hundruð ára átt þann friðar-
og samúoandlja, sem ekki hefir
þurft að neyða inn á þær með
valdi af nökkrum sérstökum
flokki. Vináttuböndin hafa knýtzt
fastara, eftir því sem ár hafa
liðið, og bræðralagstilfinningin
er nú orðin ríkjandi hjá æðri
sem lægri. Þegar Norðurlanda-
þjóðirnar gera grein fyrir áhuga-
málum sínum, er það með svo-
felldum orðum: Friður — frelsi
— bræðralag.
Alþýðuflokkurinn í Svíþjóð hef-
jir í ár haldið hátíðlegt 50 ára af-
Hraðferðir Steindðrs
til Akureyrar um Akranes erus
Frá Reykjavík: Alla mánud., miðvikud. ©g föskid.
Frá Akureyri: Alla mánudaga, fimtud. og laugardaga.
Afgreidsla okkar á Akureyri er á bif-
reiðastðð Oddeyrar, sími 260.
M*s. Fagranes annast sjóleiðina.
Nýjar upphitaðar bifreiðar með útvarpi.
Bifreiðastðð Steindérs
Símar: 1580, 1581, 1582, Í583, 1584.
Akranes — Borgarnes.
Áætlunarferðir alla þriðjudaga og föstudaga strax eftir
komu Ms. Fagraness. Frá Borgarnesi kl. 1 e. h. Fagra-
nesiS fer til Iteykjavíkur á þriðjudögum ki. 9 síðdegis.
Magnús Gunnlaugsson, bifreiðarstjóri.

Axel Strand talar á Arnarhóli.
mæli sitt. Þegar litið er yfir far-
inn veg, sést að hann hefir af-
kastaö- miklu í þágu þeirra, sem
við verst kjör áttu að búa og
skapað þeim betri og bjartari
framtíð. Baráttan hefir veriðhörð
á liðnum árum. Það hefir þurft
að afmá venjur og siði hinna
háborgaralegu flokka, sem voru
þeirrar. skoðunar, að ekki væri
hægt að fullnægja þeim kröfum,
sem þróun lýðræðisins hafði
gert. Alþýðuflokkurinn hefir allt-
af haldið því fram, að takmark
hinnar þjóðfélagslegu starfsemi
verði að vera öryggi og velmeg-
un allra. Það getur ekki verið
tilgangur lífsins, að fáir lifi í
óhófi, meðan aliur almenningur
lifir við sult og seiru.
Það hefir einnig þurft að vinna
gegn vinum okkar til vinstri —
kommúnistunum, eða hvað þeir
nú kalla sig þessa stundina —
sem þýkjast staria á grundveili
stéttabaráttunnar og æsa upp-
runalegustu hvatir hinnar vinn-
andi stéttar. Þessi skoðun þeirra
gæti verið rétt, ef tilgangur bar-
áttu okkar væri sá, að berjast
eingöngu vegna baráttunnar. Ef
við ætlum okkur eitthvað meira
og viljum með baráttu okkar
skapa raunhæfan árangur, þá get
ur hin kommúnistiska hugmynda-
fræði ekki orðið til nokkurs
gagns, hvorki fyrir þá sjálfa, né
fyrir þá, sem þeir þykjast vinna
fyrir. Starfsaðferðir þeirra, sem
hafa .tekið tíðum breytingum á
uudanförnum árum, og andstaða
þeirra gegn Alþýðuflokknum og
forvigismönnum verkalýðsfélag-
anna, hefir runnið út í sandinn á
sama tíma sem árangrar hafa
náðst með okkar raunhæfa starfi.
Alþýðuflokkurinn í Svíþjóð hef
ir farið með stjórn landsins, ann-
aðhvort einn eða í samvinnu
við annan flokk oftar en einu
sinni, síðast liðin tuttugu ár. Á
þessu tímabili hefir mjög mikið
áunnizt á sviði hinna félagslegu
mála, meira en nokkur hefði get-
að látið sig dreyma um. Og þó
hefir hið fjárhagslega hrun, sem
hinir borgaralegu flokkar spáðu,
að yrði afleiðíng þessa viðreisn-
arstarfs, ekki skeð. Þvert á móti
blómgast atvinnulífið í Svíþjóð
meira nú en nokkru sinni áður.
Við höfum komið á hjá okkur
átta tíma vinnudegi. Við höfum
bætt slysatrygginguna, sjúkra-
trygginguna og núna seinast höf-
um við komið á atvinnuleysis-
tryggingu. Ellitryggingin hefir
verið bætt. öllum fastráðnum
starfsmönnUm hefir með lögum
verið veitt tólf daga sumarleyfi.
Núverandi stjóm (sem var
hrein Alþýðuflokksstjóm árin
1932—1936, en síðan í samvinnu
við bændaflokkinn) hefir einkum
lagt áherzlu á umbótapólitík, sem
einna bezt verður lýst með orð-
unum öryggi 'og velmegun allra.
Á kreppuárunum 1932—1934 var
varið stórkostlegum fjárframlög-
um, til þess að berjast gegn at-
vinnuleysinu og aðallega var var-
ið til opinterra framkvæmda, með
styrkjum frá bæjar- og sveitar-
félögurn. Og einungis var varið
miklu fé sem beinum styrkjum1
til hinna atvinnulausu. Enn frem-
ur hefir landbúnaðurinn — og
er enn — verið styrktur með
útflutningsverðlaunum á þeim
landbúnaðarafurðum, sem ekki
er neytt í landinu sjálfu.
Ríkisstyrkur er veittur, til þess
að byggja ódýr íbúðarhús, handa
þeim, sem fátækastir eru, annað
bvort með ódýram lánum, eða
sem beinn styrkur.
Ríkið veitir enn fremur barna-
mörgum fjölskyldum beinan húsa
leigustyrk.
Atvinnuleysissjóðirnir 2,000,000
Til baráttu gegn at-
vinnuleysinu (opin-
berar framkvæmdir) 18,350,000
Byggingastyrkir 6,000,000
Slysatrygging og at-
vinnuörýggi 5,000,000
Sjúkrati’yggingar 21,000,000
Mæðrahjálp 5,800,000
Ellitryggingar 136,000,000
Ómagaframfæri 14,000,000
208,150,000
VerkalýdshreyfiiigiB.
Þróun verkalýðshreyfingarinn-
ar hefir verið hraðstíg hin síð-
ustu ár, bæði með meðlimaaukn-
ingu og að því er snertir aukin
áhrif á vinnustöðvunum. Þróunin
hefir verið mjög víðtæk. I mörg-
um atvinnu- -og iðngreinum eru
tnærri því allir verkamennirnir í
samtökunum og í nokkrum at-
vinnugreinum, þar sem áhuginn
var áður rnjög lítill, hefir hinn
almenni áhugi vaknað, og kemur
það fram í aukinni trú á sam-
tökin, og hefir haft í för með
sér aukinn meðlimafjölda og
betri skilning á þýðingu félags-
skaparins. Þetta á sér einkum
stað meðal verzlunarfólks, skrif-
stofufólks og landbúnaðarverka-
manna. Jafnvel meðal vinnuveit-
enda, sem ekki geta talizt til-
heyrandi verkalýðsstéttinni, hef-
ir skilningur glæðzt á þýöingu
samtakanna og skipulagningu
verkalýðshreyfingarinnar.
Þessi þróun kemur bezt í ljós,
þegar athuguð er aukning með-
íimafjöldans. Hin síðustu tíu árin
hefir meðlimatalan nærri því tvö-
faldazt. Fyrsta janúar 1929 var
meðlimafjöldi Alþýðusambands-
ins 469,409, 31. marz 1939 ér
meðlimafjöldin 914,783 manns,
þar af eru 140,597 konur. Það er
ekki einasta, að ný félög hafa
bætzt í samtökin, heldur einnig
heil sambönd. Á síöustu tíu ár-
um hafa þannig tólf sambönd
gengið í Alþýðusambandið með
samtals 75,802 meölimum. Svq
að segja allur hinn skipulagði
verkalýður er nú í Alþýðusam-
tökunum.
Eins og nú standa sakir, þurfa
samtökin ekki að eyða miklu
starfi né fé í beinan áróður. 1
þess stað liefir verið hægt að
vinna meira að menningar- og
fræðslustarfi. Hina nýju meðilmi
þarf að ala upp og gera að mark
vísum samstárfsmönnum. Þeir
þurfa að læra að þekkja sin eig-
in samtök, mátt þeirra og tak-
mörk, því að fjöldinn einn er
ékki höfuöskilyrði sterkra sam-
taka. Verkefni samtakanna hafa
orðið margbrotnari en áður.
Launadeilurnar á byrjunarárun-
um voru oftast nær bundnar við
vissa gtaöi, og þess vegna var
auðveida a að fylgjást' með ai-
leiðingum þeirra fyrir hvern ein-
stakling í samtökunum. Nú á
tímum er verkalýðsfélagsskapur-
inn hið þýðingarmesta atiiði í
þjóðfélaginu, og aðstæðurnar á
vinnumarkaðinum miklu marg-
brotnari en á byrjunarárunum.
Þess vegna þarf að hafa félags-
lega vel þroskaða menn, ekki ein-
ungis í stjórnum sambandanna
og félaganna, heldur einnig á
vinnustöðvunum.
Stríðsóttinn úti í heiminum hef-
ir einnig grjpið um sig í S\ íþjóð
og innan samtaka okkar. Hin
gamla skoðun, að undir öllum
kringumstæðum yrði að hafna
vígbúnaði, hefir orðið að víkja
fyrir hinum nakta veruleika,
nauðsyn vígbúnaðar til land-
vama. Það, sem hefir skeð úti
í heiminum ná síðustu árin hefir
valdið þessari skoðanabreytingu.
Yfirdrottnunarlöngun einræðisrikj
anna og kúgun sú, sem þau hafa
beitt gegn samtökum hinna vinn-
andi stétta, afnám skoðana og
og málfreisis, og ekki hvað sízt'
hafa örlög Spánar kennt okkur,
að við eigum ekki einungis að
leitast við að skapa betra þjóð-
fé|ag, heldur verðum við einnig
að vera við því búnir að varð-
veita það, sem þegar hcfir á
unnizt. Þetta útilokar engau veg-
inn, að innst inni geymuin við
ennþá okkar gömlu skoðun, þá
að með ofbeldi, einræði og hem-
aði sé ekki hægt að skapa þjóð-
unum betri Qg bjartari fiamtíð.
Alþjóðlegt samstarf byggist á
gagnkvæmum trúnaði, er betri
grandvöllur hins nýja heims,
og barátta verkalýðsstéttarinnar
fyrir friði og bræðralagi þjóð-
anna er það eina, sem treystandí
er á.
Kveðja sænska verka-
lýðsins.
Allur verkalýður Sviþjóðar,
isafneinaður í Alþýðusambandinu
og Alþýðuflokknum sendir félög-
úm og skoðanabræðram sinum
á íslandi innilegustu kveðju sina.
fsland er langt norður í Átlants-
hafi, þar sem þjóðin býr vi%
mjög erviÖ lífsskilyrði, fiaf er
stórfengleg náttúra, há fjöll, víð-
áttumiklir jöklar, og náttúi uundv-
in: hinar heitu uppsprettiir, eru
að vísu náttúrugæði, en þó ekki
nægileg til þess að framfleyta
lífi þjóðarinnar.
Hafið er fiskisælt, en það gel-
ur ekkert, nema fyrir mikið og
áhættusamt erviði. Eftir því, sem
við höfum komizt næst, þá fáu
daga, sem við höfuin dvalið hér,
meðal fulltrúa íslenzkrar alþýðu,
er það þó ekki hin áhættumikla
Frh; á 4. siðu.