Alþýðublaðið - 01.08.1939, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGINN 1. ÁGÚST 1939.
r ALÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hani:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(■Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima)
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021: Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
Hreinar línur.
ÞAU ORÐ, sem Stauning lét
falla um verkalýðshreyf-
inguna hér á landi, í viðtali því,
sem birtist í Alþýðublaðinu í
gær, munu verða mörgum um-
hugsunarefni og ekki ólíklegt,
að þau gætu orðið til þess að
hjálpa ýmsum til að sjá í nýju
ljósi þá viðburði, sem undan-
farið hafa verið að gerast í
verkalýðshreyfingunni hér hjá
okkur, en margir átt erfitt með
að gera sér rólega grein fyrir í
hita baráttunnar, sem um þá
hefir staðið.
„Mér hefir lengi skilizt,“
sagði Stauning, ,,að hér væri
ekki barizt nógu ákveðið á móti
áhrifum kommúnismans. .....
En nú skilst mér, að skapaðar
hafi verið hreinar línur,“ að
Alþýðuflokkurinn sé nú „laus
við alla áhangendur einræðis-
ins.“
Þannig lítur hinn viðurkenndi
foringi dönsku verkalýðshreyf-
ingarinnar og langþekktasti fór-
vígismaður lýðræðisins á Norð-
urlöndum á þá viðburði og þau
átök, sem hér hafa átt sér stað.
Hjá honum kveður við töluvert
annan tón, heldur en hjá hin-
um kommúnistísku fölsurum
hér heima hjá okkur og hinuÁi
nýja foringja þeirra (út á við),
sem i heilt ár hafa verið að
berjast við að læða þeirri lygi
inn í meðvitund verkamanna
hér á landi, að Alþýðuflokkur-
inn hefði brugðizt þeirri stefnu,
sem hann og aðrlr Alþýðuflokk-
ar á Norðurlöndum hefðu hing-
að til fylgt, og að það væri nú
hinn nýi, dulklæddi kommún-
istaflokkur, sem væri flokkur
lýðræðisins og jafnaðarstefn-
unnar á íslandi og stæði á þeim
grundvelli, sem Alþýðuflokk-
arnir i®Danmörku, Noregi og
Svíþjóð berðust á.
Það var þungt áfall fyrir
flokk, sem hafði ætlað sér að
byggja framtíð sína og aðdrátt
arafl á verkalýðinn hér á landi
á slíku falsi, að vera knúinn til
að verða vitni þess, að svo eftir
minnilega væri flett af
honum grímunni eins og gert
var með heimsókn hinna
dönsku, norsku og sænsku Al-
þýðuflokksfulltrúa og yfirlýs-
ingum þeirra um hina sameig
inlegu stefnu Alþýðuflokksins
hér og bræðraflokka hans á
Norðurlöndum. En nú hefir
Stauning með ummælum sínum
fullkomnað þessa afhjúpun
kommúnistaforsprakkanna og
um leið gert öllum verkamönn-
um hér á landi ljóst, hvernig
af forvígismönnum verkalýðs-
hreyfingarinnar í Danmörku,
Noregi og Svíþjóð er litið á þá
viðburði og þau átök, sem hér
hafa átt sér stað. Og enginn var
til þess kjörnari en einmitt
hann, að mótmæla á þann hátt
þvj falsi kommúnista hér heima
tftvarpsræða Stannlngs
á sunnudagskvðldlð.
HÉR fer á eftir ávarp það til
íslenzku þjóðarinnar, sem
Th, Stauning forsætisráðherra
Dana flutti í útvarpið á sunnu-
dagskvöldið, í orðréttri íslenzkri
þýðingu:
„Ég hefi með ánægju þegið
það boð, að ávarpa íslenzku
þjóðina á þessum vettvangi. Ég
er útlendingur, en ég kem sem
vinur og aðdáandi þessa stór-
kostlega, sérkennilega lands.
Fjórum sinnum hefi ég komið
hingað, knúinn af lönguninni
til að sjá landið og hina elsku-
legu íbúa þess. Nú er það senni-
lega í síðasta sinn, því að árin
líða, og ég lít með ánægju yfir
það starf, sem unnið hefir ver-
ið, einnig í sambúðinni við ís-
land. Ég skil stolt íslenzku
þjóðarinnar yfir því, sem hér
hefir verið afrekað, síðan hún
fékk það sjálfstæði, sem var ár-
angurinn af samningunum 1918.
Með sjálfstæðinu og sjálfsá-
kvörðunarréttinum hefir þróazt
hér ábyrgðartilfinning gagnvart
landi og þjóð, sem hefir komið
fram á hinn fallegasta hátt, og
ég hefi hina mestu ánægju af
því að sjá í hvert skipti, hvernig
allt vex á íslandi. Að sjá gró-
andann í hínu merkilega at-
vinnulífi, sem er að skapast, og
sjá, hvernig náttúruöflin og
náttúruverðmætin eru tekin til
afnota í þróun landsins og lífi
þjóðarinnar.
í meira en 500 ár var ísland í
sambandi við Danmörku. Um
langt skeið ásamt Noregi, undir
stjórn Danakonungs, og að svo
miklu leyti, sem hægt er að
sjá á sögunni, hafa verið slæm-
ir tímar á þessum árum, fyrir
ísland eins og fyrir aðra, já, eins
og líka fyrir alla alþýðu manna
á meðal dönsku þjóðarinnar.
Hin gamla sjálfstæðistilfinn-
ing, sem var ríkjandi meðal ís-
lendinga, varðveittist í aldanna
hjá okkur, að þeir ættu nokkuð
skylt við Alþýðuflokkana í þess-
um löndum, eins og þeir hafa
verið að reyna að telja verka-
mönnum hér trú um, í voninni
um það, að geta með því vaggað
þeim í svefn og vélað þá yfir í
herbúðir sínar.
Alþýðuflokkurinn hefir verið
sér þess fullkomlega meðvitandi
í átökunum við mennina, sem
breiddu yfir nafn og númer, að
hann var að skapa hér hreinar
línur. Hann vissi, að sameining,
sem byggð er á sandi, er verri
en engin sameining. Hann vissi,
að þeir menn, sem ekki vildu
hispurslaust sýna það bæði í
orði og verki, að þeir viður-
kenndu lýðræðið sem starfs-
grundvöll verkalýðshreyfingar-
innar hér á landi á sama hátt og
það er viðurkennt af verkalýðs-
hreyfingunni alls staðar annars
staðar á Norðurlöndum, áttu
enga samleið með Alþýðu-
flokknum, og kaus heldur að láta
þá sigla sinn eigin sjó, en að
gangá inn á nokkur kaup við
þá um höfuðatriðin á stefnuskrá
hans. Og hann er þess fullviss,
að hafa með svo hreinum linum
ekki aðeins bjargað verkalýðs-
hreyfingunni hér á landi úr bráð
um voða, sem henni stóð af her-
brögðum og óheilindum komm-
únista, heldur og að hafa skap-
að henni haldbetri grundvöll til
sóknar og nýrra sigra en hún
hefir nokkru sinni haft hingað
til.
rás og var enn við líði á þessari
öld, þegar nýjar hugsanir og ný-
ir starfshættir tóku að ryðja sér
til rúms á sviði stjórnmálalífs-
ins. Menntun og pólitísk menn-
ing hefir um aldaraðir mótað
skapgerð hinnar dönsku þjóð-
ar. Og þegar hugmyndin um
sjálfstæði hinnar sérkennilegu,
íslenzku þjóðar var sett fram
á ný í byrjun þessarar aldar, var
sá þroski fyrir hendi, sem var
skilyrðið fyrir friðsamlegum og
vinsamlegum skilnaði.
Síðan 1. desember 1918 er ís-
land frjálst og sjálfstætt ríki,
og sem frjáls og sjálfstæð ríki
hafa ísland og Danmörk gert
með sér samning, sem hefir
staðizt próf reynslunnar í þessi
20 ár. Sá fjandskapur og sú
beizkja, sem gerði vart við sig
fyrr á tímum, eru nú horfin fyr-
ir bróðurlegri einingu, vinátíu
og hjálpfýsi. Við höfum.sam-
eiginlega lifað slæma og stranga
tíma á síðustu 8—10 árum. Við
höfum orðið að berjast við
heimskreppu, sem hafði það í
för með sér, að horfið var frá
gömlum reglum um viðskipti
þjóðanna og nýir viðskipta-
hættir teknir upp í staðinn fyrir
frjálsa verzlun og umsetningu.
Marga erfiðleika höfum við
orðíð að yfirstíga, <^g þó að
lönd okkar séu um margt mjög
frábrugðin hvort öðru, þá er
þeim það þó sameiginlegt, að
aðalatvinnuvegir okkar eru ein-
hliða. Á öðrum staðnum eru
fiskveiðarnar það, sem allt velt-
ur á, en á hinum landbúnaður,
sem byggist á stórkostlegum
útflutningi. Báðir þessir at-
vinnuvegir eru háðir markaðs-
sveiflum, veðráttu og öðru, og
báðir hafa orðið að semja sig
að mjög breyttum skilyrðum á
sviði viðskiptanna. Við höfum
reynt að yfirstíga erfiðleikana,
sem hafa hrúgazt upp, og þegar
við öðru hvoru höfum getað
rétt íslandi hjálparhönd, höfum
við með ánægju tekið málið til
athugunar og gert það, sem í
okkar valdi stóð.
Við höfum með mikilli at-
hygli fylgzt með þróun atvinnu-
lífsins og stjórnmálanna í þessu
ríki, og ég nota tækifærið til
þess að láta ánægju mína í
ljós yfir þeirri sameiningu.
kraftanna, sem hefir átt jsér
stað á alvarlegri stundu, því að
tímarnir hvetja til sameiningar
og samvinnu um hin alvarlegri
hagsmunahiál hvers . éinasta
lands.
Ég get auðvitað ekki dæmt
um framtíðarmöguleika þessa
lands, hins íslenzka þjóðfélags,
en ég byggi skoðun mína á
kynnum mínum af hinni táp-
miklu skapgerð þjóðarinnar, af
hinni glæsilegu íslenzku list,
og þá kemst ég að þeirri niður-
stöðu, að það hljóti að vera
hægt að skapa þjóðinni lífvæn-
lega framtíð. Það er ekki glæsi-
legt að líta inn í framtíðina,
þegar gætt er þeirra átaka, sem
nú eiga sér stað á milli Evrópu-
þjóðanna, en með góðum vilja
hljóta Norðurlönd að hafa
möguleika til að lifa lífi sínu í
samræmi við skapgerð og hugs-
unarhátt Norðurlandaþjóðanna.
Við óskum friðar og sam-
vinnu milli Norðurlanda og í-
búa þeirra, og við Norðurlanda-
þjóðirnar fimm erum einhuga
um að halda fast við óhlút-
dræga og hlutlausa afstöðu
gagnvart öðrum.
Við vonum, að þessi afstaða
verði viðurkennd og virt þann-
ig, að ekki verði ráðizt á frelsi
og sjálfstæði Norðurlanda, og
við óskum þess fyrir allan
heiminn, að þær tilraunir, sem
nú er verið að gera til þess að
tryggja friðsamlega lausn þess
ágreinings, sem er á milli þjóð-
anna, megi bera árangur, þannig
— að þeim vopnum, sem smíð-
uð hafa verið á þessum árum,
verði ekki beitt á móti mönn-
unum.
Ég er sannfærður um, að ís-
lenzka þjóðin muni framvegis
sem hingað til fylgja hinni nor-
rænu stefnu í áttina til sam-
vinnu og skilnings innbyrðis
milli Norðurlandaþjóðanna, og
þá ekki síður í sambúðinni við
aðrar þjóðir.
ísland, sem einmitt með
sinni sérkennilegu náttúru set-
,ur mót á skapgerð þjóðarinnar,
hefir átt sinn þýðingarmikla
þátt í þróun þjóðarinnar, en
það getur einnig átt sinn þátt
í því að auðga heiminn innan
takmarka þessa einkennilega
lands. Það gerir það í andlegum
efnum, með listunum, með vís-
indunum, með starfsemi skól-
anna og með því frumkvæði,
sem kemur fram í uppbyggingu
þjóðfélagsins. Þegar náttúruöfl-
in eru beizluð og tekin i þjón-
ustu mannfélagsins, þá hljóta að
vera að verki sterkir viljar í
þessu landi, og þeir geta mjög
vel verið fordæmi, einnig utan
takmarka landsins.
Ég óska íslandi allra heilla
og árangurs í viðleitni þess til
að skapa þjóðfélag á nútíma-
grundvelli. Ég þakka íslenzku
þjóðinni fyrir það fordæmi, sem
hún er að gefa heiminum, og
flyt henni kveðju frá bræðra-
þjóðinni í Danmörku, þar sem
hinar beztu og hjartanlegustu
tilfinningar eru ríkjandi gagn-
vart hinni íslenzku þjóð.“
Wm 'ÆÍ/i ^ramVóWun^opienna. AfwevH * "WítrsleKúWa.

Nanneldisrannsöknirnar fara aðal-
leya frani í ásnst og september.
-----♦------
Rannséknfrnar ná til bænda og
kaupstaðabita jofnum höndum.
■ ■' ■•<
Viðtal við dr. Skúla
Guðjónsson.
Dr. skúli guðjóns-
SON fór héðan með
„Dronning Alexíandrine“ í
gærkveldi. Hann hefir dvalið
hér alllengi undanfarið og
unnið að undirbúningi og
byrjun manneldisrannsókn-
anna, sem ríkisstjórnin hefir
efnt til meðal landsmanna og
Alþýðublaðið hefir þegar
skýrt allnákvæmlega frá. Dr.
Skúli Guðjónsson er einhver
bezti sérfræðingur í mann-
eldisrannsóknum á Norður-
löndum, og enginn hefir
fengið jafnmikla praktiska
þekkingu í þessum málum og
hann.
Hann hefir stjórnað mann-
eldisrannsóknum í Danmörku
síðastliðin 10 ár og lokið mann-
eldisrannsóknum í Færeyjum.
Hann hefir skrifað allmikið rit
um niðurstöður sínar, sem nú
er í prentun í Danmörku.
Alþýðublaðið hafði tal af dr.
Skúla Guðjónssyni rétt áður en
hann steig á skipsfjöl og spurði
hann um starf hans hér undan-
farið við manneldisrannsókn-
irnar, og fórust honum orð á
þessa leið:
„Þegar ég var hér í vor, var
hafinn undirbúningur að mann-
eldisrannsóknunum og ríkis-
stjórnin skipaði nefnd ágætra
manna til að vinna að þessum
undirbúningi. Ég var leiðbein-
andi og meðstarfsmaður nefnd-
arinnar. Ég hefi nú lagt til, að
þessi nefnd starfi áfram, verði
föst, því að með löngum, ná-
kvæmum rannsóknum á þessu
sviði, verður bezt hægt að ná
góðum árangri. Þetta er í sam-
ræmi við ráðstafanir annarra
þjóða, því að alls staðar er
starfandi með heilbrigðisráðu-
neytunum svokölluð matvæla-
ráð, og hafa þau sína miklu þýð-
ingu.
Framkvæmdastjóri manneld-
isrannsóknanna er hr. Júlíus
Sigurjónsson læknir, en ég hefi
lofað allri þeirri aðstoð, sem ég
Dr. Skúli Guðjónsson.
get í té látið, og er fús til að
veita hana.
Nefndin byrjaði starfsemi
sína með því að útbúa ýmiss
konar eyðublöð, sem hún hefir
Frð kirkjngarðmuni.
Eigendur barnareitanna bak
við legstað fjölskyldu minifar og
sömuleiðis eigendur stóru tré-
girðingarinnar við hlið hans, og
háu trégirðingarinnar ómáluðu
skammt fyrir norðvestan hann,
eru vinsamlega beðnir að hitta
mig að máli í dag eða á morgun.
Sigurbjörn Á. Gíslason.
(Sími 3236.)
sent út, og rannsóknirnar eru
þegar hafnar. Við höfum valið
10—20 fjölskyldur á hverjum
stað: í Reykjavík, á Akranesi,
á Eyrarbakka, á Kjalarnesi, í
Kjós, og á nokkrum bæjum í
Dölum og í Öræfum. Enn er
eftir að velja staði á Vesturlandi.
Við höfum fylgt þeirri reglu, að
taka helzt fjölmennar'fjölskyld-
ur og láta rannsóknirnar fara
fram á þeim, og auðvitað höfum
við ekki aðrar fjölskyldur en
þær, sem hafa verið fúsar til að
aðstoða okkur, og húsfreyjurn-
ar verða auðvitað að skilja til
fullnustu, hvað þessar rann-
sóknir hafa að þýða. Þá höfum
við séð svo um, að rannsóknirn-
ar fari samtímis fram bæði með-
al sjávar- og sveita-búa. Fólk
hefir tekið öllum beiðnum vor-
um mjög vel, og höfum við alls
staðar mætt skilningi ög hjálp-
fýsi. Aðalrannsóknirnar fara
fram í ágúst- og september-mán-
uðum, þá fer og fram læknis-
skoðun á þeim, sem taka þátt í
rannsóknunum: “
— Verður aðeins rannsakað
mataræði fólks?
„Nei, alls ekki. Allur aðbún-
aður þess, fatnaður, húsnæði
o. s. frv. verður tekið með.
Annars væri ekki hægt að ná
réttum árangri. Tilgangur
rannsóknanna er að komast að
raun um sambandið milli
heilsufars og þroska einstakling-
anna annars vegar og alls að-
búnaðar hins vegar. Ég tel, að
það sé tiltölulega létt að fram-
kvæma þessar rannsóknir hér.“
Liftnrgginpar
Vátryggingarskrifstefa
Sigfúsar Sighvatssonar.
2.
Maðurinn
K®star 2 krónur.
sem hvarf.
Þessi óvenjulega skemmtilega skáldsaga
er skrifuð af 6 þekktustu skáldsagna-
höfundum Bandaríkjanna, eftir hug-
mynd Franklin D. Roosevelts Banda-
ríkjaforseta.
Fæst í Afgreiðslu Alþýðufelaósins.