Alþýðublaðið - 12.08.1939, Blaðsíða 3
LAUGARDAG 12. ÁGÚST 1939
ALÞYÐUBLAÐIÐ
ALÞYÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru bans:
STEFÁN PÉTURSSfWN.
. AFGREIÐSLA:
AIÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: A|greiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021: Stefáh Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMISJAN
Eftir 25 ár.
T BÓK sinni um heimsstyrjöld-
ina segir brezki stjórnmála--
maÖurinn Winston Churchill frá
tali, sem hann átti við þýzka
‘sendiherrainn í London árið 1911.
Peir ræddu um ófriðarhættuna,
sem skapazt haföi í Evrópu við
það frumhlaup Þjóðverja að
senda herskipið „Panther“ til
Marokko til þess að ógna Frökk-
um, sem nærri lá, að leiddi þá
þegar til stórveldastríðs. Þýzki
sendiherrann bar sig upp undan
því, að þaö væri verið að reyna
að umkringja Þýzkaland og fanga
,það í net, en bætti því við, að
Þýzkaland væri of sterkt dýr til
þess, að nokkurt net fengi hald-
ið því. Churchill svaraði, að það
væri kunnugt, að Þýzkaland ótt-
aðist engan, en allir óttuðust
Þýzkaland.
Það voru nákvæmlega sömu
hugsanimar og meira að segja
sömu orðin, sern nú ganga aftur.
Það var sama vigbúnaðarkapp-
hlaupið milli landanna, sama bar-
áttan um „olnbogarúm“ og mark-
aði, sama vopnaglamrið og hót-
animar, sem hvað eftir annað
voru i þann veginn að hleypa
öllu í bál og brand, löngu
áður en hinn blóðugi hildarleik-
ur hófst Og þó vildu rnenn ekki
trúa því, að svo hryllilegir vib-
burðir gætu gerzt á okkar „sið-
ubu“ öld. Það var bara á Balk-
anskaganum, í hinu „órólega
Korni“ Evrópu, sem menn gátu
hugsað sér slíkar aðferðir. En
þjóðimar þar töldu menn tæp-
ast til menningarþjóða.
En svo sló eldingu ófriðarins
niður um mánaðamótin júlí og
ágúst 19.14, eða fyrir svo að segja
nákvæmlega 25 árum- Og þegar
hfeimsstyrjöldin haföi geisað í
méira en fjögur ár, var -búið
að grafa 9 milljónir manna á
bezta aldri á vígvöllunum og
flytja 20 milljónir særðra út um
alla Evrópu. Manndrápin og
hryðjuverkin á vígvöllunum voru
svo hroðaleg, að um hitt var
varla talað, hversu ægilega lík-
amlega og andlega neyð styrj-
Öldin leiddi yfir þær lumdruðir
milljóna af konum, bömum og
gamalmennum, sem biðu á bak
við vígvellina eftir mönnum sin-
um, feðrum og sonum, sem marg
ir hverjiír aldrei komu aftur, en
aðrir saarðir og fatlaðir ævilangt.
Þegar við lesum i dag um að-
draganda heimsstyrjaldarinnar,
þá verður okkur það strax ljóst,
að hún var undirbúin á bak við
tjöldin, án þess aÖ almenningur
ætti þess nokkurn kost að koma
í veg fyrir hana- Það vom stjórn-
arhættir einveldisins og hagsmun
ír auðvaldsins, sem hleyptu strið-
inu af stað, og það hefði því átt
að mega væmta þess, að hömi-
ungar styrjaldarinnar hefði kennt
inönnum aö taka endanlega fyrir
kverkarnar á hvoru tveggju til
þess að tryggja raunverulegt lýð-
rf*ði og þar með friðinn í fram-
tiðinni. Surnir trúðu því líka, að
það hefði tekizt með kollvörpun
gömlu keisarastjómanna á Rúss-
landi, Þýzkalandi og í Austurríki
og Ungverjalandi, þannig að
heimsstyrjöldin hefði þó ekki
verið til einakis háð. En það er
ekki svo að sjá í dag. Eftir 25
ár er ástandið aftur orðið það
sama og 1914 og sá vísir til lýð-
ræðis, sem menn vonuðu að
næði þroska eftir heimsstyrjöld-
ina, aftur troðinn niður í öllum
þeim löndum, sem friðurinn nú
veltur á.
Og þó er eitt öðruvísi: Það
hefir aldrei tekizt aftur aö varpa
þeim dýrðarljóma yfir vilii-
mennsku stríðsins, er leiddi menn
blindandi út i það fyrir 25 ár-
um. Hitler og Mussolini hafa ekk-
ert látið ógert til þess að ala
Upp þann eitraða hugsunarhátt
hjá æskulýðnum, að það sé dýrð-
legasta takmark tilvemnnar fyrir
hvem rnann að fá að deyja fyrir
föðurlandið á vígvellinum. En
þessar andlegu eitrunartilraunir
hafa ekki boriÖ árangur. Hvorki
á Þýzkalandi né Italíu reynir fólk
ið að leyna ótta sinum og hryll-
ingi við nýja styrjöld.
Fyrir 25 ámm hugsuðu allir, að
stríðið myndi aðeins standa
stutta stund, nokkrar vikur, mán-
d'ði eða í mesta lagi hálft ár. Nú
gengur enginn þess dulinn, að
ný styrjöld myndi þýða langvar-
andi hörmungar bæði fyrir her-
mennina og þá, sem heima em
og vafasamt, að þeir sæi nokkru
sinni aftur siðaða veröld. Því
að það er eins og Churchill seg-
ir í bók sinni um heimstyrjöld-
ina: „Næsta sinn verða verkanir
vopnanna þannig, að alger auðn
verður eftir“.
En þrátt fyrir það þorir enginn
að treysta komandi vikum, mán-
uðum eða árum. Þar sem ein-
ræðisherrar og auðmenn em við
völd, er hægt að steypa þjóðun-
Um út í stríð, hversu nauðugt,
sem öllum almenningi er það.
Friðurinn verður aldrei tryggður
fyrr en auðvaldið og einræðis-
herrar þess hafa verið 'kveðnir
niður.
Sjómannakveðja.
FB. 10. ágúst. Byrjaðir veið-
ar við Austurland. Kærar kveðj-
ur. Skipverjar á Karlsefni.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Tiu danskir blaðamenn koma
hingað á snnnudagskvðldið.
...♦--—
Þelr eru gestlr Blaðamannafél. fslands
og munn dvelja hér á landi í ellefn dagá.
A NNAÐ KVÖLD koma
hingað til Reykjavíkur
með „Alexandrínu drottn-
ingu“ 10 danskir blaðamenn,
ritstjórar og blaðamenn við
öll helztu blöð Kaupmanna-
hafnar og forstjórar fyrir
fréttastofum þeirra og flestra
annarra blaða í Danmörku.
Má fullyrða, að þetta sé mjög
merk heimsókn og þýðingar-
mikil.
Það er Blaðamannafélag
íslands, sem hefir boðið
blaðamÖnnunum hingað, og
verða þeir gestir þess, meðan
þeir dvelja hér á landi. En
Blaðamannafélagið nýtur
styrks og stuðnings ríkis og
bæjarfélaga svo og einstakra
félaga og fyrirtækja við
þetta heimboð.
Gestirnir eru starfsmenn við
eftirtöld blöð og fréttastofur:
Social-Demokraten, Berling-
ske Tidende, Poiitiken, Kriste-
ligt Dagblad, Arbejderbladet og
Nationaltidende, Den socialde-
mokratiske Provinspresses Bii-
reau, Venstres Pressebureau.
Den konservative Generalkorre-
spondance og Radikale Venstres
Pressebiireau.
Nefnd frá Blaðamannafélag-
inu hefir undirbúið þessa heim-
sókn hina dönsku blaðamanna
undanfarna tvo mánuði og eiga
sæti í þeirri nefnd: Pétur Ólafs-
son, Þórarinn Þórarinsson, Ein-
ar Olgeirsson, Kristján Guð-
laugsson, Valtýr Stefánsson og
Vilhjálmur S. Vilhjálmsson. Er
öllum undirbúningi nú lokið og
ákveðið, hvernig dvöl gestanna
hér verður hagað.
Og mennirnir, sem koma, eru
þessir:
Peder Tabor, annar ritstjóri
við Social-Demokraten í Kaup-
mannahöfn. Hann er 47 ára að
aldri og hefir stundað bláða-
mennsku síðan 1907. Byrjaði
hann þá sem teiknari við ýms
Peder Tabor G. K. Burmölle Gunnar Nielsen Martin Nielsen
Bögholm
Elin Hansen
mannahöfn 1925—26 og hefir
verið það frá 1930.
Fulltrúar fréttastofanna eru
þessir:
I
SpegllUnii er fægi*
lðgur, sem gerir alla
hlutl spegUfagra
Oluf Bussmann Carl Th. Jensen Alex Christiansen H. Hansen
vikublöð. Árið 1914 var hann
fréttaritari í London og í Berlín
1919. Á árunum 1923—1930 var
hann ritstjóri blaða Alþýðu-
flokksins á Mið-Jótlandi, og
1930 gerðist hann ritstjóri
„Hjemmets Söndag“, sem er
aukablað Social-Demokraten á
sunnudögum. 1934 gerðist hann
meðritstjóri Social-Demokraten
og síðan 1933 hefir hann skrifað
neðanmálsgreinar í Social-Demo
kraten um innanríkismál. Peder
Tabor hefir skrifað margar smá.
sögur. Áuk þess hefir hann
skrifað bók um józka málaralist
og fleiri bækur. 1924 stofnaði
hann „Jydsk Forening for Ma-
lerkunst".
G. K. Burmölle blaðamaður
við ,,Nationaltidende“ (íhalds-
flokkurinn), 29 ára gamall.
Hann byrjaði blaðamennsku
1929 við „Skanderborgs Amts-
avis“, og vann við það blað til
1930. Þá vann hann við „Jyl-
landsposteri1 í Árósum, og frá 1.
desember 1938 hefir hann unnið
við „Nationaltidende11 sem sér-
fræðingur í verzlunarmálum.
Gunnar Nielsen er 40 ára að
aldri. Hann er ritstjóri um inn-
anríkismál við ,,Politiken“ (Ra-
dikali flokkurinn). Hann byrj-
aði sem fréttaritari í Kaup-
mannahöfn fyrir „Fyns Venstre.
blad“ 1920 og gerðist ritstjóri
þess 1927. Því starfi gegndi
hann til 1929, er hann gerðist.
starfsmaður Politiken. Hann
hefir verið formaður Blaða-
mannasambandsins síðan 1938.
Martin Nilsen er 29 ára, upp-
runalega verkamaður. 1930
gerðist hann framkvæmdastjóri
„Arbejderbladets" (kommúnist-
ar), og jafnframt vann hann sem
blaðamaður við blaðið. Síðan
1934 hefir hann verið pólitísk-
ur ritstjóri þess. Við síðustu
fólksþingskosningar var hann
kosinn á þing.
Oluf Bussmann blaðamaðpr
við „Kristeligt Dagblad“. Hann
hefir stundað blaðamennsku í
10 ár, fyrst utan Kaupmanna-
hafnar og síðan við „Kristeligt
Dagblad". Hann hefir ferðazt á_
kaflega mikið, meðal annars til
Suður-Evrópu og til Ameríku.
Carl Th. Jensen ritstjóri „Ber-
lingske Aftenavis“ síðan 1937.
Hann byrjaði blaðamennsku
sína við „Vort Land“ 1913. 1926
varð hann ritstjórnarritari við
Berlingske Tidende og ritstjóri
„B. T.“ 1926. Hann var formað-
ur Blaðamannafélagsins í Kaup.
Alex Christiansen forstjóri
„Den social-demokratiske Pro-
vinspresses Búreau“, tók við því
af Hans Nielsen 1930. Nýlega
hefir honum verið falið að veita
forstöðu blaðadeild gjaldeyris-
skrifstofunnar. Hann hefir
starfað við blöð Alþýðuflokks-
ins í 20 ár og aðallega haft með
höndum fjármál og atvinnumál.
H. Hansen forstjóri „Venstres
Pressebureau“ frá 1937, blaða-
maður frá 1914, hefir starfað við
„Kolding Folkeblad“ og „Næst-
ved Tidende“. Frá 1923—1927
átti hann sæti í stjórn sambands
ungra vinstrimanna.
K. Bögholm cand. mág. starfs-
maður við „Den konservative
Generalkorrespondance*1. Með-
starfsmaður við ýms dönsk og
útlend tímarit. Hefir skrifað
mikið um utanríkismál.
Elin Hansen ritstjóri „Skive
Folkeblad“ (Radikali flokkur-
inn). Hann er 42 ára og hefir
verið blaðamaður síðan 1919,
fyrst við „Silkeborg Venstre-
blad“ og seinna við „Skive
Folkeblad“ og frá 1935 hefir
hann verið ritstjóri þess blaðs.
Frá 1937 hefir hann átt sæti í
bæjarstjórn Skive. Hann hefir
ferðazt allmikið. Elin Hansen
er starfsmaður „Radikale Venst-
res Pressebúreau" og fulltrúi
þess.
Dvðlin hír á landi.
Blaðamennirnir koma, eins
og áður er sagt, annað kvöld
eða aðra nótt hingað. Þá fá þeir
gistingu að Hótel Borg. Á mánu-
dag kl. 12 mæta þeir í boði bæj-
arstjórnar við miðdegisverð, en
kl. 4 hefir forsætisráðherra boð
fyrir þá og ýmsa innlenda menn
Frh. Á 4. »íð».
Árásirnar á KRON
SAMBANDI við árásir í-
haldsbiaðanna á Kaupfélag
Reykjavíkur og nágrennis, þar
sem ótvírætt er gefið í skyn, að
félagið styrki kommúnista að
málum, og jafnvel nefnt „vopna-
smiðja kommúnista“, er engin
furða, þótt almenning í þessium
bæ langi til að vita, í hverju
þessi stuðningur sé fólginn, og
auðvitað eru það ekki sízt Sjálf-
stæðismenn innan kaupfélagsins,
sem ástæðu hefðu til að koma
með slíkar fyrirspumir. — En
hvemig sem á því stendur, hefir
íhaldsblöðunum alltaf láðst að
nefna ákveðin dæmi um þennan
margumtalaða stuðning, sem fé-
lagið veitti kommúnistum.
Ég minnist þess, að þegar
blaðaárásimar voru sem harðast-
ar s, 1. haust, gaf Kaupfélagið
út blað, þar sem m. a. er skorað
á Mgbl. og Visi að nefna eitt-
hvað til sönnunar máli sínu,
koma með þó ekki væri nema
einn mann úr Kaupfélaginu eða
jafnvel annars staðar frá —- helzt
Sjálfstæðismann, — sem orðið
hefði fyrir pólitískum áróðri aí
hálfu félagsins eða trúnaðar-
manna þess. Eftir þeim upplýs-
ingum, sem ég hefi fengið, hefir
þetta ekki verið gert og Mgbl.
og Vísir hafa heldur ekki sýnt
svo mikið sem viðleitni til að
birta nokkur sönnunargögn í
þessa átt.
Það, sem að mínu áliti, og
sjálfsagt einnig allra annarra fé-
lagsmanna, er lífakkeri þessa
unga og giftusamlega kaupfé-
lags, eru efirfarandi íneginatriði
úr stefnuskrá þess:
1. Það kappkostar að selja
vandaðar og ódýrar vörur.
2. Það hefir enga lánsverzlun
eða samábyrgð-
3. Það er hiutlaust um stjórn-
mál.
Fyrir nokkrum árum, þegar í-
haldsblöðin beindu sókninni fyrst
og fremst gegn sveitakaupfélög-
unum, þá létu þau ætíð svo sem
pau væru kaupfélögum mjög vel-
viljuð, ef þau aðeins væru laus
við lánsverziun og samábyrgðina.
Nú höfum við Reykvíkingar
fengið kaupfélag, sem hefir í lög-
um sínum hin gullvægu megin-
atiiði heilbrigðar samvinnu, sem
íhaidsmenn töluðu sem fjálgleg-
ast um hér áður fyrr. En hvað
skeður? — Þegar til kemur, á
allt þetta að vera kommúnismi?
Hvað er áróður fyrir kommún-
ista ef ekki þetta? Ekki er gerð
minnsta tilraun til að sanna, að
Kaupféiagið viki frá lögum sín-
um eða stefnuskrá. Svo góður er
málstaður félagsins, því varla
mundi skorta, að staðreyndunum
um það, sem miður færi, væri á
lofti haldið, ef til væru.
Sjálfstæðismenn í Kaupfélagi
Reykjavíkur og nágrennis, þessi
hyggnari og sanngjarnari hluti
flokksins, sem \dll vinna mfeð
mönnurn úr öðrum flokkum að
viturlegum umbótum í þjóðfé-
laginu, þar á meðal gegn hinu
mikia böli, sem dýrtíðin í Reykja-
vík skapar — þeir ættu að gera
tilraun til að kenna a. m. k.
flokksblöðunum, að það er á-
byggilega ekki vatn á myllu
Sjálfstæðisflokksins, þegar blöð
hans ráðast með heiftúðugum ó-
sannindavaðli að fyrirtæid, sem
af verkum sínum hefir hafizt til
þeirrar virðingar i augum allra
skynsamra og heiðarlegra borg-
ara að líkja því við „grasey
á eyðimörku“, eins og þekktur
samvinnumaður orðaði það.
Félagsmaður'í Knon.