Alþýðublaðið - 21.08.1939, Blaðsíða 3

AHÞYÐUBkASIÐ
MÁNUDAGUK 21. ÁG. 1939
«-----------------------4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
'4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN
♦-----—----------------*
Síldarverk-
smiðjumálm.
SÚ ákvörðun, ,sem banka-
ráð Útvegsbankans tók síð-
astliðinn fimmtudag, gegn at-
kvæði eina Alþýðuflokksfull-
trúans, sem þar á sæti, að neita
Siglufjarðarbæ um ábyrgð og
lán, sem bankinn var áður bú-
inn að lofa, til byggingar nýrr-
ar síldarverksmiðju, eftir að
leyfi atvinnumálaráðherra var
loksins fengið til hennar, vekur
að vonum mikla furðu manna
á meðal.
Að vísu vill blað Framsókn-
arflokksins, þess flokks, sem
bersýnilega fyrst og fremst hef-
ir beitt sér fyrir þessari ákvörð-
un, ekki viðurkenna, að nokkurt
slíkt loforð hafi legið fyrir frá
bankans hendi. Tíminn leyfir
sér í grein um síldarverksmiðju-
málin á laugardaginn að kalla
hina hispurslausu og í alla
staði sönnu frásögn Alþýðu-
blaðsins af þessum furðulegu
vinnubrögðum „óhróður um
bankaráð Útvegsbankans“ og
staðhæfir, ,,að Útvegsbankinn
hafi aldrei lofað Siglufjarðarbæ
láni né ábyrgð til þessarar verk-
smið j ubyggingar.“
En það er tilgangslaust fyrir
Tímann að bera á móti þessu,
sem viðurkennt er af öllum öðr-
um. Það nægir að benda á um-
mæli atvinnumálaráðherra um
þetta mál við Morgunblaðið
sama dag og Tíminn slengdi
þessari staðhæfingu sinni fram.
Þar segir, að það sé „ljóst af
gögnum, sem ráðuneytinu hafa
borizt, að í Vor, áður en síld-
veiðin hófst, hafði Útvegsbank-
inn heitið þessu máli stuðningi,
bæði um ábyrgð og lánveitingu.“
Það verða því fleiri en Alþýðu-
blaðið, sem Tíminn verður að
bera óhróður á brýn, ef hann
ætlar sér með því, að breiða yfir
sannleikann í þessu máli.
Það er yfirleitt engin furða,
þótt mönnum séu farin að
blöskra þau vinnubrögð, sem
beitt hefir verið í síldarverk-
smiðjumálunum upp á Síðkastið
og spyri, hverju þau sæti, og
hvort það sé meining Fram-
sóknarflokksins að koma í veg
fyrir allar nauðsynlegar við-
bætur á síldarverksmiðjunum.
Stjórn síldarverksmiðja rík-
isins er öll á einu máli um það,
að knýjandi nauðsyn beri til
þess, sökum hinnar vaxandi
þátttöku í síldveiðunum, að
auka afkastagetu síldarverk-
smiðjanna í landinu um minnst
10 000, en helzt 11 500 mál á
sólarhring. Hún er einnig sam-
mála um það, sem Tíminn er
að reyna að færa fram flokki
sínum til varnar í þessu máli,
að síldarverksmiðjubygging á
Raufarhöfn sé mest aðkallandi.
En á hverjum hefir staðið, að
sú verksmiðjubygging gæti haf-
Hin nýja ævintýrahðll Hitlers.
Stendur á tindinum á Kehlstein
skammt frá Berchtesgaden i
6000 feta hæð yfir sjávarmáli!

HINN frægi fréttaritari
enska stórblaðsins „Daily
Mail“, G. Ward Price, sem
þekkti Hitler ágætlega löngu áð-
ur en hann komst til valda,
hefir nýlega skrifað bók um
hann. Bókin heitir : „Year of rec-
koing“, og gefur nákvæma lýs-
ingu á æviferli Hitlers. í eftir-
j'arandi grein er sagt frá heim-
sókn rithöfundarins til Hitlers í
hina nýju höll hans skammt frá
Serchtesgaden, sem kvisazt hef-
ir út um í seinni tíð.
— Daginn eftir, skrifar Ward
Price — laugardaginn 17.
september, var skemmtilegur
dagur í Berchtesgaten. Ég hafði
aeðið um viðtal við Hitler, og
fyrir hádegi fékk ég svar á þá
leið, að mér væri boðið til te-
drykkju ásamt honum um
kvöldið.
Mér fannst dálítið leyndar-
dómsfullt við þetta heimboð —
því að henni fylgdi fyrirspum
um það, hvort ég hefði frakka
meðferðis. Vegna þess að hlýtt
var í veðri og Berghof er að-
eins 10 mínútna veg frá gisti-
húsinu, fannst mér óþarfi að
vera í frakka, en samt sem áð-
ur fékk ég mér frakka, því að
ég komst að því, að ég átti að
heimsækja stað, sem jafnvel
Hitler hafði aldrei komið á þá.
Það var fyrst á leiðinni til
Berghof, rétt eftir tedrykkjuna,
sem ég fékk að vita, hvert við
ættum að fara.
izt, öðrum en ríkisstjórninni?
Hefir hún sýnt þann vilja, sem
nauðsynlegur var til þess að afla
fjár til hennar? Voru menn ekki
blekktir með því í Tímanum
fyrir nokkru, að fé væri
fengið til Raufarhafnarverk-
smiðjunnar, enda þótt það sé
nú viðurkennt, að það sé alls
ekki fyrir hendi?
Að sjálfsögðu myndu allir
fagna því, ef ríkisstjórnin tæki
loksins þá rögg á sig að útvega
fé til hinnar nauðsynlegu
síldarverksmiðjubyggingar á
RaufarhÖfn, sem flestum kem-
ur saman um, að þyrfti
að ganga fyrir öllum Öðr-
um. En meðan allt er í óvissu
um hana, er engin furða, þótt
mönnum komi það kynlega fyrir
sjónir, að bankaráð Útvegs-
bankans skuli að undirlagi
Framsóknarflokksins neita
Siglufjarðarbæ um áður lofað
lán og ábyrgð á fáanlegu er-
lendu láni til síldarverksmiðju
byggingar, sem þó að minnsta
kosti var tryggt, að yrði þá
komin upp fyrir næstu síldar
vertíð eins og nauðsynlegt er
talið af öllum með tilliti til
hinnar vaxandi þátttöku í síld-
veiðunum.
Er ekki von að menn spyrji
hver meining Framsóknarflokks
ins sé, hvort það sé ætlun hans
að koma beinlínis í veg fyrir
allar nauðsynlegar viðbætur á
síldarverksmiðjunum í landinu?
Það er engin ástðeða til þess
að stöðva framkvæmdir á sviði
síldarútvegsins, þótt síldarleys-
isár komi, eins og virðist ætla
að verða í sumar. Við erum að-
eins þeim mun verr undir þau
búnir, ef við höfum ekki nægi-
legan viðbúnað til þess að taka
við síldinni, þegar hún berst
að landi.
Mér var skýrt frá því, að
tindi fjallsins Kehlstein,
sem er snarbrattur fjallstindur
um 6000 feta hár, hefði foring-
inn látið byggja hús, sem væri
merkilegt að því leyti, að
það væri svo erfitt að komast
að því. Það var ómögulegt að
fara þangað í vagni, heldur
varð maður að fara fótgangandi
eftir þröngum klettstíg, sem
höggvin hafði verið í bjargið.
Eftir að við höfðum drukkið
teið á Berghof, var loks lagt af
stað til Kehlstein.
inn 1 fjallið
eina leiðin að hðllinni.
Vagnaröðin lagði af stað eftir
5 mílna löngum vegi, sem lagð-
ur hefir verið í áttina til þessa
hælis „foringjans". Brátt kom-
um við auga á bygginguna. Það
er lágt hús. sem þekur allan tind
inn. Svo fórum við upp eftir
fjallshlíðinni, og á ýmsum stöð-
um urðu eftir varðmenn úr líf-
verði Hitlers. Að lokum þraut
veginn á eins konar hillu í
berginu. Og hér á hinum nakta
klettavegg voru tvö traust
byggð hlið úr bronsi 12—15 feta
há. Þetta leit út eins og í ævin-
týrinu um fjársjóði Ali Baba.
Hliðin voru slétt og án skrauts
nema handfangið var skreytt
með útskornu ljónshöfði. Þar
var þrýst á rafmagnshnapp og
bronshliðin opnuðust hægt og
hljóðlaust — og kom þá í ljós
annað hlið, sem opnaðist á sama
hátt. Þetta var eins og ævintýri
úr Þúsund og einni nótt, því að
nú kom í ljós breiður vegur, um
130 metra langur, grafinn 1
gegn um klettinn. Þarna var
hátt til lofts og vítt til veggja
eins og í járnbrautárgöngum 1
Lundúnaborg, og veggirnir
voru klæddir grófum, höggnum
— rauðum marmarahellum. Með
fárra feta millibili hengu ljós-
krónur niður úr loftinu með
brons og kristallsskermum. í
breiðri röð gengum við eftir
hinum ljósskreytta vegi inn í
hjarta Kehlsteins.
1 lyftu 400 fet upp 0
fjallstinðinn.
Þetta hefði eins vel getað
verið stærðar hótel, eins og iður
bayersku Alpanna. — Dyrunum
var lokað, og nú hófumst við
á loft og svifum 400 fet í loft
upp.
Hvað mundi nú ske, ef
lyftan stanzaði? spurði dr.
Göbbels hrekkjalegur á svipinn.
Þá mundi heimspólitíkin
stanza, sagði „foringinn" kulda-
lega, og okkur var skýrt frá
því, að umhverfis lyftuganginn
væru þrep, svo að öllu hefði nú
verið gert ráð fyrir. í 3 mín-
útur hélt lyftan áfram hljóð-
laust. Það var einkennileg til-
hugsun, að vera hér ásamt
leiðandi mönnum Þýzkalands
innan í bayersku fjöllunum á
leið til staðar, sém enginn vissi
áður að hefði verið til nema
verkamennirnir, sem unnu að
byggingu hússins. Að lokum
nam lyftan staðar fyrir fráman
rennihurð úr bronsi, og við
gengum beina leið inn í forsal-
Hitler í Bayreuth.
Myndin var tekin fyrir stuttu,
þegar Hitler var viðstaddur
hina frægu árlegu Wagner-
söngleika í Bayreuth í Bayern,
þar sem hann var gestur frú
Winifred Wagner, ekkju Sieg-
frieds Wagner.
inn að þessari himinhöll „for-
ingjans“.
Húsið var í laginu eins og
kastali. Hinir nöktu rauðu
veggir úr Nurnbergsandsteini,
og á þeim hengu glitsaumsklæði.
Húsgögnin voru úr hvítu tré,
sem skorið var út á gamlan
þýzkan máta. Eftir að við höfð-
um gengið í gegn um langan
og mjóan borðsal, sem var eik-
arþiljaður og rúmaði um 230
manns, komum við inn í dag-
stof u himinhallarinnar, sem
var byggð úr steini og skreytt
glitsaumi. Á hinum bogmynd-
uðu veggjum eru 6 stórir glugg-
ar, og er þaðan dásamleg útsýn
til allra hliða. Þar öjást há fjöll,
draumblá vötn og fjarlægar
sléttur. Þar er arinn úr rauðum,
gljáfægðum marmara með log-
andi glóðum. Hitler var hrifinn
af höll sinni og sýndi okkur
húsið og augu hans ljómuðu af
gleði yfir snilld byggingar-
meistarans og umhverfinu.
Rvað kostaðl allt sam-
an, ai hver borpr?
Maður hafði það á tilfinning-
unni, að heimskreppan væri að-
eins óþægilegur draumur eða
mara undanfarinnar nætur. —
Ég horfði í kring um mig á svöl-
unum. Hér var Hitler, Ribben-
trop, Göbbels og Himmler, —
hinn voldugi „leiðtogi“ þýzku
þjóðarinnar ásamt þrem nán-
ustu samstarfsmönnum sínum.
Þessir menn áttu að ákveða
það, hvort styrjöld ætti að
skella yfir heiminn innan fárra
daga eða ekki. Og samt sem áður
nutu þeir þessarar útsýnar á-
hyggjulausir, eins og skólapilt-
ar í jólaleyfi.
— En hvað það hlyti að vera
stórkostlegt að horfa á óveður
af þessum tindi, sagði ég.
— Já, það er einmitt það,
sem ég hlakka til að sjá, svar-
aði Hitler, — það er að horfa á
óveður á milli þessara fjalla,
það væri ekki hægt að hugsa
sér stórkostlegri sjón.
En ég hefði ekki verið Eng-
lendingur, ef ég hefði ekki get-
að sagt:
— Hvað kostar allt þetta —
og hvað margir, menn hafa
unnið að byggingunni? Hve
mörg þúsund tonn af grjóti hefir
orðið að sprengja, til þess að
búa til lyftugöngin og jafna
grunninn undir húsinu?
Ég fékk ekki svar við þessum
spurningum. Mér var sagt, að
ekki væri hægt að mæla þetta í
peningum eða starfi. Þetta væri
gjöf frá þjóðinni til „foringj-
ans“, sem dæmi um dugnað, gáf-
ur og smekk Þjóðverja. Slíkt
verk væri ómögulegt að fram-
kvæma í öðrum löndum, þar
sem horfa þyrfti í skildinginn.
Hagnýtið berin til neyzln
i landinu eöa útflntnings.
Áskoruu frá Bánaðarfél. fslands.
B
ÚNAÐARFÉLAG ÍS-
LANDS hefir sent frá sér
eftirfarandi áskorun:
Landbúnaðarráðherra hefir
rætt um það við Búnaðarfélag
íslands, hvort ekki mætti með
einhverju móti auka áhuga al-
mennings fyrir því að hagnýta
sér bláber og krækiber, sem
gnægð er af í flestum árum hér
á landi, en í sumar mun þó vera
eitt hið bezta berjaár.
Búnaðarfélagið veit, að mikil
verðmæti fara árlega forgörðum
vegna þess, hve lítið er hirt af
berjum, og mætti óefað nota
þau til stórra muna meira en
gert er. Ber eru talin ágætis
fæða. Telja ýmsir þekktir lækn-
ar, að það sé einhver hollasta og
bezta fæðutegund, sem kostur
er á. Geta þau áreiðanlega kom-
ið í stað ýmissa þeirra ávaxta,
er margir telja nauðsynlegt, að
fluttir séu til landsins.
í sumum löndum eru ber út-
flutningsvara, og kann vel að
vera, að við getum síðar meir
flutt þau á erlendan markað.
Mest nauðsyn er þó að gera
berin að almennari neyzluvöru
innanlands en þau enn eru. í
góðum berjaárum, eins og nú,
Enska lingið nnd-
ir |að bðið að
(ijrtja frá London
í stríði.
N
ÝKOMIN erlend blöð
skýra frá því, að
Chamberlain hafi tilkynnt
enska þinginu, áður en því
var frestað til haustsins,
að stjórnin hefði gert allar
ráðstafanir til þess, að
þingið gæti komið saman
utan við London á ófriðar-
tímum.
Ef til slíks kæmi, þá
myndi það vera í fyrsta
skipti í sögunni, sem enska
þingið neyddist til þess að
flytja sig burt úr höfuð-
borginni.
!
ætti hvert heimili í landinu að
eiga á haustnóttum forða af
berjum, eða vörur gerðar úr
berjum, sem nægði til ársins.
Mundi það spara innkaup, en
jafnframt gera fæðið betra og
hollara.
Búnaðarfélagið vill þess vegna
í samráði við landbúnaðarráð-
herra beina eftirfarandi til al-
mennings:
1. Félagið skorar á alla lands-
menn að safna svo miklu af
berjum, sem unnt er nú í sum-
ar. Vinnukraftur er að vísu mjög
af skornum skammti til þess í
sveitum, en þó geta börnin á-
orkað ótrúlega miklu í þeim
efnum. Fólk í kaupstöðum og
kauptúnum ætti að leggja hið
mesta kapp á að afla berja, eft-
ir því sem ástæður leyfa. Einn-
ig væri þess vert fyrir forráða-
menn þeirra bæjarfélaga, þar
sem um atvinnuleysi er að ræða,
að athuga, hvort ekki mætti
nota þann vinnukraft til þess-
ara hluta. Einkpm þyrfti að
skipuleggja það, að börn og ung-
lingar úr Reykjavík og öðrum
stærri bæjum gætu á ódýran
hátt komizt 1 berjamó til berja-
tínslu.
2. Félagið beinir því til land-
eigenda, sem ekki hafa tök á að
nota berjalönd sín sjálfir, að
leyfa öðrum að nytja þau, gegn
mjög vægu gjaldi, eða helzt
engu.
3. Því er beint til kaupmanna
og kaupfélaga að taka ber til
sölu og greiða sem bezt fyrir
heppilegum og góðum viðskipt-
um milli þeirra, sem vilja selja
ber, og neytendanna.
4. Þá er því beint til verk-
smiðja og annarra, sem búa til
sultur, saft og aðrar svipaðar
vörur að nota ber til þess eftir
því sem ástæður leyfa.
Skiptafundur
verður haldinn í dánarbúi
Sigurðar Jónssonar og verzl-
unarinnar Hamborg, Lauga-
veg 45, þriðjud. 22 þ.m. í
Bæjarþingstofunni kl. 10 f.
h. og verða þá teknar end-
anlegar akvarðanir um sölu
áverzluninni Hamborg, vöru
birgðum og fleira.
19. ág, 1839.
Skiptaráðandinn i Reykjavík.
Maðurinn
sem
Kostar 2 krónur. —
Þessi óvenjulega skemmtilega skáldsaga
er skrifuð af 6 þekktustu skáldsagna-
höfundum Bandaríkjanna, eftir hug-
mynd Franklin D. Roosevelts Banda-
ríkjaforseta.
Fæst í AfgreiSslu Alþýðuhlaðsins.