Alþýðublaðið - 24.08.1939, Blaðsíða 3

ALÞYÐUBLAÐI&
Dönsku blaðamennlrnir f ara
héðan heimleiðis i kvðld.
mun hjéða fleiri erlendum
bingað á næstu árum.
Kvenmaðurinn hér á myndinni vakti nýlega mikla athygli á giiíu í London, þar sem hún var
á gangi með leoparða í bandi. En flestir kusu að halda sig í hæfilegri fjarlægð frá þessum
óvenjulega förunaut hennar.
4 Englendingar leita hér
n og arnarhreiðrnm
Þeir sáu alls 30 uppkomna erni og
9 hreiður, sem orpið var í í sumar.
FIMMTUDAGUR 24. ágúst 1939.
♦—-------------------------
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AF®REI»SLA:
ALPÝÐUHÚSIN U
(Inngangur frá Hverfisgötu).
SÍMAR:
49@@: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4992: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
!4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝBUPRENTSMIÐJAN
♦ -----—-------------------*
Lofsðngur um
svikin.
1 rmmmmmm
EF k-ommúnistar úti um heim
og hér h-eima hjá okkur
hef'ðu n-okkurn snefil af sómatii-
finningu, þá væru þeir sannar-
lega brjóstumkennanlegir í dag,
þegar átrúnaðargoð þeirra -og yf-
jrboðari austur í Moskva, Stalin,
er með vináttusamningi sínum við
Hitler að svíkja öll þau fögru
I-oforð, sem þeir hafa lifað á síð-
ustu árin, um að verja friðinn og
frelsið fyrir fasismanum.
En hjá leiguþýjum Moskva-
stjórnarinnar er bersýnilega engri
sómatilfinningu lengur fyrir að
fara. Þjóðviljinn lýsir því yfir
í gær í sa-mbandi við samning
Hitlers og Stalins, og ber fyrir
því franskan kommúnistaforingja,
að „hver sannur friðarvin-ur
gleðjist við tilkynninguna um, að
Sovét-Rússland og Þýzkalan-d
liafi í hyggju að gera með sér
ekkiárásarsáttmála“! Rýtings-
stunga Stalins í bak lýðræðisríkj-
anna, sem eru að berjast fyrir
því að stöðva yfirgang þýzka
nazismans og varðv-eita friðinn,
er túlkuð fyrir lese-n-dum k-omm-
únistablaðsins sem stórkostlegt af
œk í þágu friðarins!
Öðru vísi mér áður brá. Fyrir
Öf'fáum mánuðum g-erði smáríkið
Dánmörk hlutleysissamning við
Þýzkaland. Þá ætlaði Þjóðviljinn
af göflunum að ganga, sagði að
hún hefði svikið lýðræðisrxkin og
malstað friðarins, gengið Hitler á
hönd og væri vel á veg komin
dte'ð að flækja ísland með sér
ihn í „andbrezka afstöðu“! En
nú, þegar Sovét-Rússlan-d, eitt
sttérsta herveldi heimsins, gerir
hiutleysissamning við Þýzkaland
og rýfur þar með fylkingu þeirra
stÓrvelda, s-ern vænta mátti að
stæði sameinuð gegn yfirgangi
-og -ofbeldi nazismans, þá kallar
Þjóðviljinn það „gleðiefni öllum,
þeim, sem óska friðar og frelsis
þjó'ðunum til handa“!
Hvað eiga menn yfirleitt að
hugsa um sv-o vitfirrtan málflutn-
ing? öllum mönnum með heil-
brigða skynsemi er það fullk-om-
lega Ijóst, að hin litla og varnar-
lausa Danmörk getur engin á-hrif
Iiaft á það, hvort Evrópustríð
hrýzt út eða ekki, ehda hefir
hún aldrei ætlað sér þá dul, aö
verja aðrar þjóðir gegn yfirgangi
nazismans- Hlutleysissamningur
hennar við Þýzkaland hafði því
og hefir alls enga þýðingu aðra
en þá, að fá hlutleysi sitt opin-
herlega víðurkennt af hættuleg-
um nágranna, sem engin von er
til, að hún geti varizt stundinni
lengur, ef á hana er ráðizt.
Allt öðru máli er að gegna um
hlutleysissamning Sovét-Rúss-
lands við Þýzkaland. Það hefir
milljónaher á að skipa og hefir
hundrað sinnum lýst því hátíð-
l-ega yfir, að það skuli á stund
hættunnar standa í fylk-
ingarhrjósti til varnar friðnum,
T\Í3NSKU blaðamennirnir
fara heimleiðis í dag
með Lyru. Þeir hafa nú dval-
ið 10 daga hér á landi og
kynnzt landinu og þjóðinni
eins vel og frekast er unnt á
jafn skömmum tíma fyrir er-
lenda gesti. Það er áreiðan-
legt, að Blaðamannafélagi ís-
lands hefir tekizt mjög vel að
skipuleggja þessa heimsókn,
enda hafa allir gestirnir lát-
ið í ljós undrun sína yfir því,
hve vel öllu hefir verið fyrir-
komið. í upphafi voru settar
fastar reglur fyrir dvöl gest-
anna hér, og þeim reglum
hefir verið fylgt í hvívetna.
Þessi heimsókn er á-
reiðanlga ákaflega þýðing-
armikil fyrir land okkar
og þjóð. Ég hefi haft
tækifæri til að kynnast öllum
gestunum, og ég verð að segja
það, að ef öll danska þjóðin ber
jafn hlýjan hug til íslands og
þessir gestir, þá þurfum við ís-
lendingar ekkert að óttast úr
þeirri átt. Ég er sannfærður um,
að það voru ekki nein tilbúin
kurteisisorð sem Gunnar Niel-
sen, stjórnmálaritstjóri Politi-
ken, sagði á mánudaginn, að
framvegis hefði ísland ekki einn
sendiherra í Danmörku heldur
10.
Blaðamannafélagi íslands
gékk ekki það til með heimboði
þessara manna, að þeir skrifuðu
langar ferðasögur í blöð sín,
heldur var tilgangurinn sá, að
ísland eignaðist fulltrúa við öll
helztu blöðin og fréttastofurnar,
menn sem þekktu ísland og ís-
lenzku þjóðina. Það er miklu
frelsinu og v-erkalýðshreyfingunni
g-egn yfirgangi fasismans. Ogþað
var augljóst, að friðurinn var
fyrst og frernst undir því kominn,
að Sovét-Rússland skærist ekki
úr leik, heldur léti Þýzkaland
vita það, að því væri að mæta
ásamt Englandi og Frakklandi,
ef friöurinn væri rofinn. En hvað
skéður? Á stund hættunnar gerir
S-ovét-Rússland hlutl-eysissamning
við Þýzkaland og lætur Hitler
vita, að ha-nn hafi ekkert af því
að óttast, þótt hann innlimi Dan-
zig og st-eypi allri álfunni utan
Rússlands út í blóðbað og hörni-
ungár nýrrar stórveldastyrjaldar!
Pegar kommúnistar úti um
h-eim fagna svo smánarlegum
svikum s-ovétstjómarinnar sem
„gleðiefni“ og tala gleiðgosalega
um það, að Spvét-Rússland hafi
með hlutleysissamningnum við
Hitler „hrakið til baka allar á-
rásir fasistaríkjanna", eins og
Þjóðviljinn hefir eftir hinum
franska kommúnistaforingja í
gær, j)á veit maður sannarlega
ekki hvað maður á að undrast
meira: virðingarleysi þeirra fyrir
sjálfum sér, eða fyrirlitningu
þeirra fyrir lesendunum, sem þeir
bjóöa upp á sv-o aumkunarvert
yfirklór yfir knéfall Moskva-
kommúnismans fyrir þýzka naz-
ismanum.
Öllu ömiurlegri endalok gátu
útibúin frá Moskva ekki fengið
en þessi: að vera nú eftir allt,
sem þau áður hafa verið látin
segja, brúkuð til þess að lof-
syngja svikin og vináttusamning
Stalins við Hitler, hinn blóðuga
böðul verkalýðshreyfingarinnar á
Þýzkalandi.
þýðingarmeira en langar ferða-
sögur, því að við þekkjum það
íslendingar, að oft hafa rangar
frásagnir um landið og þjóðina
birzt í blöðunum og ástæðan
hefir verið sú, að blöðin hafa
keypt framboðnar greinar, án
þess að nokkur maður við blað-
ið hefði góða þekkingu á því,
ivort greinarnar væru sannar
og réttar í því, sem mestu máli
skipti.
Það er líka áreiðanlegt, að í
þessum 9 fulltrúum dönsku
blaðamannastéttarinnar hafa ís-
lendingar eignazt sanna vini,
menn sem hafa áhuga á mál-
efnum íslands og verða vak-
andi yfir öllu því, sem dönsk
blöð segja um land vort í fram-
tíðinni.
Islenzkir blaðamenn hafa lítið
samstarf haft með sér. í hita
hinnar pólitísku baráttu hefir
verið erfitt að koma slíku sam-
starfi á, og þó getur einmitt gott
samstarf blaðamanna haft geysi-
lega þýðingu fyi-ir alla þjóðina.
Það eru fjölda mörg mál, sem
blaðamenmi'nir geta unnið sam-
an að, þó að þeir vinni við blöð,
sem berjast fyrir ólíkum póli-
tískum skoðunum. Með góðu
samstarfi um önnur mál, mál
sem ekki þurfa að skipta mönn-
um í flokka, geta blaðamennirn-
ir unnið stórvirki. Fyrsti árang-
urinn af samstarfi Blaðamanna-
félagsins er heimsókn hinna
dönsku blaðamanna, og má
segja, að hann sé þeg-
ar orðinn góður. Það er
ætlan Blaðamannafélagsins að
halda áfram þessum. heim-
boðum á næstu árum. Fyrst
verður boðið heim Svíum, Norð-
mönnum og Finnum, og síðar
Englendingum. Þetta mun þó
varla verða gert á hverju ári,
því að það myndi verða í of mik-
ið ráðizt fyrir Blaðamannafélag-
ið, en félagið mun ræða nánar
um þessar fyrirætlanir og
hrinda þeim í framkvæmd á
heppilegan hátt.
Blaðamannafélagið þurfti að
leita til margra manna og stofn-
ana um aðstoð við þessar mót-
tökur, og það verður að segja,
- að allir hafa verið boðnir og
búnir til þess að hjálpa til að
gera þessar móttökur sem veg-
legastar, ríkisstjórnin, bæjar-
stjói'nir Reykjavíkur, Akureyr-
ar og Siglufjarðar, stjórn Síld-
ai’verksmiðja ríkisins, SÍF og
SÍS, h.f. Brennisteins, Verzl-
unarráðs íslands, Sameinaða
gufuskipafélagið, Steindór Ein-
arsson að ógleymdum öllum
þeim mörgu gistihúsum og
greiðasölustöðum, sem blaða-
mennirnir heimsóttu. Hjá þeim
síðast töldu var bókstaflega allt
gert til þess að taka vel á móti
hinum erlendu gestum. Því
bezta sem til var, var alls staðar
tjaldað og í stórum dráttum má
segja, að móttökurnar á hverj-
um stað, hefðu varla getað verið
betri, og var þó oft erfitt að
gera okkur íslenzku blaðamönn-
unum til hæfis, en við gerðum
auðvitað alls staðar kröfurnar
fyrir hönd gesta okkar.
Blaðamannafélagið þakkar
öllum hinum mörgu, sem hafa
stutt að því, að þessi heimsókn
gæti tekizt vel.
FJÓRIR. enskir hásk-ólamenn,
Mr. Rob-ert Langley B. A.,
Mr. Cedric Mallabey, Mr. Peter
Maclaren og Mr. Lawrence Arn-
old, sem dvö-ldust hér í tv-o mán-
luði í sumar á Vestur- og Norð-
vesturlandi og athuguðu erni
mjög gaumgæfil-ega, hafa sent
ríkisútvarpinu eftirfarandi frá-
sögn:
Örninn er fugl, sem hver mað-
ur á íslandi veit deili á, jafnvel
þótt hann hafi aldrei séð hann,
Að svaninum einum undanskikl-
um er örninn stærstur íslenzkra
fugla og á fyllilega skilið at-
hygli og vernd sérhvers Islend-
ings, því að það eitt að sjá hann
á flugi í þessu fagra landi, er
hverjum manni ógleymanleg sjón.
Vér komum til íslands nú í
sumar í þeirri v-on að geta ljós-
rnyndað érni í hreiðri þeirra og
í þeirri v-on að fá vitneskju um
það, hve mörg arnarhjón væru í
landinu. V-orum vér sv-o lánsamir
að geta ljósmyndað kvenfuglinn,
— en hann einn stundar hreiður
arnarins. Þetta tókst, þegar hann
var að færa ungum sínum fæðu
og mata þá. Myndirnar v-oru
teknar frá litlu byrgi, er var
hlaðið úr grjóti og þakið viðar-
greinum og stóð á kletti í nánd
við hreiðrið. Síðan fórum vér
með sjó frarn um allan vestur-
kjálkann, Breiðafjörð og Suð-
vesturland, spurðumst fyrir á
bæjunum og leituðum að fuglum
og hreiðrum. Árangurinn var sá,
að vér sáum sjálfir 30 uppkomna
erni og fundum 9 hreiður, er
torpið var í á þessu sumri -og 12
ungar flugu frá. Samt seiu áður
er vissa fyrir því, að oss hefir
sézt yfir einhver hreiður í þeim
landshlutum, er vér könnuðum.
Að því er vér bezt vitum, sjást
ernir nú aðeins á v-esturströncl
landsins, og þess vegna er ser-
hver vitneskja urn erni eða arnar-
hreiður í öðram landshlutum
nxjög kærkomin, til þess að yfir-
En það þakkar ekki síður hin-
um dönsku blaðamönnum, sem
heimsóttu okkur. Dagarnir með
þeim hafa verið ógleymanlegir.
VSV.
lit urn grni á Islandi v-erði full-
komið, og hefir fréttastofa út-
varpsins lofað að koma slíkum
gögnunx til réttra hiutaðeigenda.
Örninn var fyrrunx algengur á
Islandi, i Noregi -og á Br-et-
landseyjum. I Sh-etlandseyjum
hvarf síðasti fuglinn fyrir 30 ár-
um, og bæði í N-oregi og á Is-
landi hafði v-erið gengið svo
rnjög a stofninn með skötum og
eitri, að fuglinn var orðinn rnjög
fágætur. Síðan hefir örniim verið
friðaður með lögum frá alþingi:
eitrun er bönnuð, fuglinn rná ekki
skjóta og ekki taka egg hans.
Enda þótt örninn verpi næst-
um ávallt tveimur eggjum, er
annað eggið m-un yngra og klekst
síðar út. Þess vegna er annar
unginn stærri og afétur þann
minni, ræðst stun-dum á hann
og verður honum oft að bana.
Þann tíma, er vér athuguðum
ernina frá byrgi v-oru, urðum vér
þess aldrei varir, að móðirin
gerði tilraun til þ-ess að m-ata
yngri ungann eða vernda hann
gegn árásum þess eldri. örninn
verpir sennilega ekki fyrr en
'hann er fimm ára gamall. Hefir
hann þá fengið drifhvítt stél, en
fram að þeim tíma er það brúnt.
Ungínn er lengi 1 hreiðrinu og
yfirgefur það ekki að fullu fyrr
én í byrjun ágústmánaðar.
Vér gerðum skrá yfir aliar þær
matarleifar, er lágu við þau
hr-eiður, er konxizt varð að.
Hr-ognkelsi voru þar yfirgnæf-
andi, -og lá mikið af þurrum
hveljum umhverfis hreiðrin. Sil-
ungur var þar og fleiri smáfiskar,
lundi, lómur, t-oppönd, rjúpa,
æðarfugl og aðrir fuglar voru
þar einnig. Andúö bænda gegn
þessum stóra fú-gli kenxur af ótta
við það, að hann hremmi ung-
lomb og geri usla í æðarvarpi að
y-orinu, en vér fundum leifar aí
aðeins einu lambi við öli þau
hreiður, er vér sáum, og hugsazt
getur, að örninn hafi t-ekið það
Uautt í haganum. Refir og hrafn-
ar eru sennilega sekari um
lambadráp en ernir. Og þó að
örninn kunni að valda lítils hátt-
ar tjóni endrum og sinnum, þá
komast menn ef til vill að raun
úm, að það miixni vega lítið á
móti því aukna gildi, s-em tilver.i
þessa fágæta fugls gefur landinu.
Þ-ess v-egna v-onumst vér ti.1 þess,
að íslenzka þjóðin gæti þess að
vernda þennan dásamlega fugl,
sem nú er oröinn sv-o fágætur, að
þjóðin má vera stolt af að eiga
hann í landi sínu.
AÖ lokurn er -oss ljúft að þakka
öllurn þeirn bændum, sem veriö
hafa oss hjálplegir í þessari f-erð.
Leiðbeiningar þ-eirra urðu oss til
mikillar hjálpar, og hvar s-em vér
fórum var oss tekið vingjarnlega
og með mikilli gestrisni, enda
h-efir ferðalag v-ort rneðal þessa
elskulega og ágæta fólks orðið
oss til mikillar áneegju. FÚ.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
Minar vinsæln hraðferðir
Steindórs
til Akureyrar um Akranes eru
Frá Reykjavik: Alla mánudaga raiðvikudaga
föstudaga og sunnudaga.
Frá Akureyri: Alla raánudaga, firatudaga
laugardaga og sunnudaga.
Afgreiðsla okkar á Akureyri er á bif-
reiðastðð Oddeyrar,
M.s. Fagranes annast sjélelðina.
Nýjar upphifaðar bifreiðar með útvarpi.
AMar okkar hraðfeiðir eru um Akranes.
Stelndór