Alþýðublaðið - 06.09.1939, Page 1

■4--------
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. KAUPMANNAHÖFN í morgun.
T OPINBERRI TILKYNNINGU, sem gefin var út í París í morgun, segir að bardagar
séu nú byrjaðir við landamæri Frakklands og Þýzkalands milli Mosel og Rín.
Sækir franski herinn þar fram frá Lothringen og hefir, að því er fregnir frá Amer-
íku hermdu í morgun, brotizt þar yfir þýzku landamærin á þremur stöðum. Nánari
fregnir af vopnaviðskiptunum eru ókomnar.
Fregnir frá Sviss herma, að í gær hafi sézt háar eldsúlur og ógurlegt brak heyrzt
Þýzkalands megin við Bodenvatn. Það er helzt álitið, að Zeppelinverksmiðjurnar í Fried-
richshafen hafi verið að springa í loft upp.
albar og Þjóðverjar berjast nn
Nosel og fiín
Franski taerinn hefir brotizt yfir
þýzkn landamærin á þremnr stððnm
Daladier forsætis- og hermálaráðherra Frakka og Bonnet utanrík-
ismálaráðherra hans á leið út úr franska stjórnarráðinu í París.
Hlutleysið er okkur sterkari
vörn en hervarnir öðrnm.
------4-----
Ávarp Hermanns Jónassonar forsætis-
ráðherra til íslenzku þjóðarinnar í gær.
------*-----
VJ1 ORSÆTISRÁÐHERRA ávarpaði íslenzku þjóðina í út-
varpið í gærkvöldi. Ávarp hans var svohljóðandi:
Bretar elta uppi olfl
pýzk skip á hðfumútf
-------------
TvÖ stór þýzk skip skotin í kaf í gær
á Atlantshafi af brezkum herskipum.
íBrezka ^lotamálaróðuneyitið tilkynnir, að hrezki flotinn
hafi nú byrjað skipulagða leit að öllum þýzkum skipum, sem enn
eru á höfum úti, og hægt væri að búa út til sjóhernaðar, sem og
kafbátum, sem gert hafa árásir á hrezk kaupför.
Tveimur stórum þýzkum skipum var sökkt í gær á Atlants-
hafi, skammt frá austurströnd Ameríku. Voru það skipin
,,01inda,“ 4600 smálesta skip, sem brezka beitiskipið „Ajax“
skaut í kaf úti fyrir Brazilíuströnd, og „Karl Fritsche,“ 6000
smálesta skip, sem sökkt var á leiðinni vestur um haf. Skips-
höfnum beggja skipanna var bjargað yfir í hin hrezku herskip.
Viðurkennt er, að einu hrezku skipi hafi verið sökkt af
Þjóðverjum í gær. Var það „Bosnia“, 2600 smólesta skip. Skips
höfninni var bjargað af norsku skipi.
íslendingar!
Undanfarið hefir veröldin
beðáð milli 'vonar og ótta. í
lengstu lög hafa menn haldið
sig að þeirri von, sem þó hefir
hangið á veikum þræði, að tak-
ast mætti að bjarga friðnum og
afstýra ógnum styrjaldar. En nú
er þessi von hundruð milljóna
manna að engu orðin. Myrkur
styrjaldarinnar hefir færzt yfir
heiminn með öllum sínum ægi-
legu afleiðingum, sem þó verða
ekki séðar fyrir nema að litlu
-leyti.
Við íslendingar, sem búum
hér norður við heimskaut og
erum svo lánsamir að vera
fjarri hildarleik styrjaldarinnar,
finnum þó eins og aðrir til sárr-
ar hryggðar og vonbrigða yfir
því, hvernig komið er. En þótt
við séum fjarlæg, verður það
ekki umflúið, að ýmsar afleið-
ingar styrjaldarinnar snerti
þjóðina á marga lund. Það er
okkur nauðsyn, að við gerum
okkur eftir mætti sem ljósast,
hvar við stöndum. Og þótt ekki
verði margt um málið sagt á
þessu stigi, eru það nokkur
atriði nú þegar í byrjun, sem
vert er að gera sér grein fyrir.
Við íslendingar erum svo
sem kunnugt er, vopnlaus þjóð.
Hið fyrsta og síðasta, sem við
verðum að hafa hugfast nu þeg-
ar og alla tíð í þessari styrjöld,
er það, að okkar eina vörn er
hlutleysið. Það kann sumum ís-
lendingum að þykja næsta und-
arlegt og jafnvel óþarft, að þjóð,
sem hefir engan her, lýsi yfir
hlutleysi í styrjöld. En þetta er
mikill misskilningur, því að þess
er ekki að dyljast, að íslenzkt
forráðasvæði, landið og land-
helgin, mætti á ýmsan hátt nota
styrjaldaraðilum til gagns eða
ógagns, án þess að nónar sé út
í það farið. Og þess vegna verð-
um við íslendingar sjálfir, og
þeir útlendingar, sem 1 hér
dvelja, að gæta þess fyrst og
fremst til hins ítrasta, að fylgja
þeim reglum um hlutleysið, sem
settar hafa verið, og bendi ég í
því sambandi á, að það er strang
lega bannað, að gera á íslenzku
forráðasvæði nokkrar athuganir
í því skyni að veita ófriðarað-
ilum upplýsingar um þær.
Það er sem betur fer ennþá til
í veröldinni sterkt almennings-
álit, sem miklu fær áorkað. Við
heyrum daglega í útvarpinu,
innlenda og erlenda, hve mikið
hinar stríðandi þjóðir gera til
þess að vinna þetta almennings-
álit á sína sveif, og' hve mikil
ógn þeim stendur af að það snú-
ist gegn þeim. Vörn okkar ís-
lendinga byggist á því, að það
myndi verða talið níðingsverk að
ráðast á eina minnstu og vopn-
Frh. á 4- sí&p.
Frakkar gerðu fyrstu loftárás
sína á Þýzkaland í gær. Flugu
franskar flugvélar til Aachen
rétt austan við landamæri
Belgíu og Þýzkalands og vörp-
uðu sprengikúlum yfir borgina.
Bonnet utanríkismálaráðherra
Frakklands og sendiherra Pól-
verja í París hafa undirritað
pólsk-franskan aðstoðarsamn-
ing, samhljóða þeim, sem Bretar
og Pólverjar gerðu í fyrra mán-
uði.
í sáttmálajnum eru ákvæði
um, að hvorugur aðili megi, ef
þeir lenda í ófriði, gera samning
um vopnahlé eða ófrið, án sam-
þykkis hins.
Skip trá Lettlandi ferst
á tundurdatll I lyrarsunði
Skipið „Emanta“ frá Lett-
landi, 2000 smál. skip með 20
manna áhöfn, rakst í gærmorg-
un á tundurdufl milli Amager
og Saltholmen, rétt úti fyrir
Kaupmannahöfn og sprakk í
loft upp.
Öll skipshöfnin fórst.
Skotið heflr verið á norska
skipið „Björnvig“ fyrir utan
Gdynia. Var það skip á leið til
Odense með timburfarm. Skipið
komst undan, án |>ess að nokk-
u'ð manntjón yrði.
Norska stríbsvátrygigingin hefir
kailað „Bjömvig" heim.
Pólska skipið „Batory", sem er
4000 smálestá Atlantshafsfar, er
komiÖ til New York frá Gdynia.
10 japönsk skip, sem stödd eru
í Evrópu, hafa fgngið fyrirskipua
um að fara heim am Pananra-
skurðinn.
Bnezka stjórnin hefir ákveðið
að kaupa alla ullarframleiðslu
Ástralíu, það sem eftir er af
styrjöldinni.
Þýzkar sprengjuflugvélar*
hafa flogið yfir Norður-Holland
í mikilli hæð. Fregnir frá landa-
mærum Suður-Jótlands herma
— að áköf loftorusta hafi átt
sér stað yfir hafinu suðvestur
af Jótlandi og hafi hún staðið
yfir frá kl. 5—6 í gær. Margar
þýzkar flugvélar sáust leggja af
stað, en skyggni var afar slæmt
svo að ekki var hægt að sjá
hvað gerðist.
Bandarikio veita enga
herskipavernd i hráð.
LONDON í morgun. FO.
I gærkveldi undirritaði Roose-
velt Bandaríkjaforseti tvær til-
skipanir, aðra um það, að hlut-
leysislögin skyldu koma til fram-
kvæmda, en hina um sérstakar
ráðstafanir vegna Panamasku.rð-
Frh. á 4. síðu.
Gamelin yfirhershöfðingi
Frakka,
Pðlsk loftárásáBerlío?
..—.— ■ ■
Pólverjar segja, að 30 flugvélar hafi gert
loftárás á borgina, en Þjóðverjar neita.
jLj1 RÁ Varsjá er símað, að 30
pólskar sprengjuflugvélar
hafi í gærkveldi flogið til Berlín,
varpað sprengikúlum yfir borg-
ina og komizt allar til Póllands,
Frh. á 4. síðu.
Hrun franska kooun-
Anistaflokksins.
Af 1250 meðlimum hans í
einni verksmiðjnnni i París
hafa 850 sagt sig úr honum.
ELZTI og þekktasti forvígi*-
maður franska kommún-
istaflokksins, Marcel Caeliin,
hefir nú sagt skilið við flokk-
inn fyrir svik hans við málstað
friðarins og vörn fyrir vináttu-
samning Stalins og Hitlers.
Cachin hefir í blaði franska
jafnaðarmannaflokksins, „Po-
pulaire“, hirt ávarp til sinna
fyrri félaga og skorað á þá að
sýna Hitler, að hann mæti ein-
huga franskri þjóð,
Meðlimir franska kommúii-
istaflokksins segja sig nú unn-
vörpum úr honum. Bara í R«-
naultverksmiðjimum í París,
þar sem ítök kommúnistaflokks-
ins hafa verið lang sterkust þar
í borgipni og 1250 verkamenii
verið meðlimir flokksins, hafá
850 þegar sagt sig úr honum,
Knattspyrnukappleikur
fer fram kl. 6 síðdegis í dag
milli starfsmanna Sjóvátrygging-
adélags íslands og Tryggingar-
stofnunar ríkisins. Keppt verður
um nýjan, fagran verðlaimagrip,
sem stofnanirnar hafa gefið.
Þýzku víggirðingarnar við frönjsku landamærin: Þýzkir hermenn spenna net yfir eitt af loft-
varnaskýlum víggirðinganna. Síðan er netið þakið torfi til þess að staðurinn sjáist ekki úr lofti,