Alþýðublaðið - 09.09.1939, Síða 2
LAUGARDAGUR 9. SEPT. 1939.
^LÞYÐUBLAÐIÐ
Og hún leiddi Lísu nokkur skref áfram, og þá komu þau aS ánni, Lísa kvaddi gömlu kon-
una og gekk fram með ánni, þar til hún rann út á breiðan sand.
— Nei, sagði gamla konan —
en í gær sá ég ellefu svani með gullkórónur á höfði synda of-
an ána, sem reryiur rétt hjá.
Hún gekk fáein skref áfram. Þá mætti hún gamalli konu með
berjatínu. Gamla konan gaf henni fáein ber. Lísa spurði hana,
hvort hún hefði ekki séð ellefu prinsa ríða um skóginn.
Svanimir.
Styrkur til íslenzkra samvinnu-
manna 1 Svíþjóð.
Sænska samvinnusambandið
hefir eins og a‘ð undanförnu á-
kveðið að veita einum eða tveim-
ur ungum, íslenzkum samvinnu-
miönnum styrk til vetrardvalar
víð lýðháskólann í Jakobsberg.
Skólinn hefst 1. nóvember. Um-
sóknir ber að - senda beint til
skólastjórans og afrit af umsókn-
unum til umsagnar til Sambands
íslenzkra samvinnufélaga.
Einhuga og sterbur
segir Þjóðviljinn í fyrradag, að
franski kommúnistaflokkurinn sé!
Munu slík hneystiyrði eiga að
hugga liðsmennina eftir fréttina
um það, að 850 af 1250 meðlim-
um franska kommúnistaflokksins
í Renaultverksmiðjunum í París
Orðsending
til kaupenda
Munið að Alþýðublaðið á að greiðast fyrirfram
ársfjórðungslega. — Sendið greiðslur yðar á
réttum gjalddögum, svo sending blaðsins trufl-
ist ekki vegna greiðslufalla.
Þeir, sem óska, geta fengið blaðverðið krafið
með póstkröfu.
hafa sagt sig úr honum í mót-
mælaskyni við svik Stalins og
samning hans við Hitler. Til þess
að sýna „eininguna" og „styrk-
inn“ blrtir Þjóðviljinn tveggja
eða þriggja ára gamla mynd af
.Cachin, Thorez og Duclos við eitt
og sama borð, en þeir hafa hing-
að til talizt aðalforingjar flokks-
ins!
UMRÆÐUEFNI
Fjöldi erlendra sjómanna hér
og landgöngubann þeirra.
Það á að loka Áfengisverzl-
uninni. Flestir sýna góðan
þegnskap, en alltof margir
gera það ekki. Reglugerðirn-
ar og kröfurnar um, að þeim
sé framfylgt. Fréttalítið úr
stríðinu? Bréfagátt. Eftirlit í
kirkjugarðinum. Berin. —
Gamla steinbryggjan. Eng-
inn loftskeytaskóli.
—o—
Athuganir
Hannesar á horninu.
—o—
ÞAÐ ER áreiðanlega ekki með
óblandinni ánægju, að við Reyk-
víkingar tökum á móti þeim er-
lendu skipum, sem hingað leita
undan ófriðarbálinu, og þó vitum
við vel, að hér leita þau griða-
staðar — og okkur er skylt, sem
lilutlaustri þjóð, að leyfa þeim
höfn og taka vel á móti skipshöfn-
um þeirra. En vitanlega æskjum
við þess, að þcir menn, sem eru á
þessum skipum, misnoti ekki dvöl
sína hér. Hingað munu nú vera
komnir um 200 erlendir sjómenn
eða meira.
ENGINN þeirra fékk landgöngu-
leyfi. Þó gengu sögur um það, að
þeir hefðii verið að flækjast dauða-
drukknir hér um göturnar með ó-
látum undanfarna daga. Sögur
komust á kreik, þó að enginn fótur
sé fyrir þeim.
ÞAÐ ER ÁREIÐANLEGT, að
þó að fjöldi manna hafi sýnt á-
gætan aga og þegnskap gagnvart
þeim regltigerðum og málaleitun-
um, sem ríkisstjórnin hefir gefið
út, þá eru þeir ótrúlega margir,
sem ekki hafa hugsað um annað en
að birgja sig upp, án nokkurs til-
lits til annarra. Þetta mun ekki
vera algengt hvað matvörurnar
snertir, en það eru fleiri nauð-
synjar en matur. Undanfarna þrjá
daga hafa vörurnar verið rifnar út
í vefnaðarvöru- og skóverzlunum,
og dæmi eru til þess, að sama kon-
an hefir keypt marga kassa af töl-
um, tvinna, silkigarni og svo fram-
vegis. Þess var vænzt, að verzlanir
hefðu eftirlit með þessu, en það
hafa ekki allar verzlanir gert — og
afleiðingin er sú, að margir fá
ekkert.
ÞÁ ER SAGT, að ýmsir menn
hafi, þrátt fyrir allt, getað birgt
sig upp að kolum, en það er að
vísu mjög óvarlegt að trúa öllum
sögum, sem ganga í þessa átt á
svona tímum, því að fólk er nú
einu sinni svo gert, að það ætlar
hvert öðru allt hið versta.
Á FIMMTUDAG gekk í gildi
reglugerðin, sem bannaði akstur
einkabifreiða. Margir hneyksluðust
á því að sjá margar einkabifreiðar
aka um göturnar þennan dag. Má
vera, að þessar bifreiðar hafi verið
að eyða síðasta lekanum úr geym-
DAGSINS.
inum. En yfirleitt verður að gera
þá skýlausu kröfu, að öllum fyrir-
mælum sé stranglega fylgt. Ef það
er ekki gert, er ómögulegt að sjá
fyrir afleiðingarnar fyrir almenna
reglu og ró á þessum erfiðu tímum.
MARGIR blaðalesendur hafa lát-
ið undrun sína í ljósi yfir því, að
ekki skuli svo að segja á hverri
stundu gerast stórfelldir viðburðir
í stríðinu. Þetta kemur hins vegar
ekki þeim á óvart, sem þekkja
aðstæður. Svo virðist sem Bretar
og Frakkar vinni að marki, sem
er langt fram undan, og ósigur
Póllands fyrir Þjóðvrjum virðist
ekki þurfa að hafa neina úrslita-
þýðigu um endalok ófriðarins.
GÖMUL KONA skrifar mér
þetta látlausa bréf: „Hannes minn!
Mér, sem þetta skrifar, finnst harla
lítið eftirlit með gamla kirkjugarð-
inum, því að þar sér maður fólk
taka blómin af leiðunum taara með
rótum, vefja innan í bréf og fara
með í burtu; ég hefi tekið eftir
einni stúlku með dreng, sem geng-
ur bara á leiðin og tekur upp; ég
skil ekki í, að hún hafi ánægju af
að eiga þetta í garðinum sínum.
Þetta er ljótt — eða hvað finnst
þér? Það sést heldur enginn eftir-
litsmaður neins staðar. Stúlkan er
í svartri kápu með kraga og með
dreng á að gizka 5 ára, berhöfðuð,
með uppsett hár aftan í hnakkan-
um; ég hefi oft séð hana. í dag, 24.
ág., tók hún nellikkur af leiði, sem
ég á. Ég náði ekki í hana; kannske
hún hætti þessu, þegar hún les
þetta?
OG SVO ER ÞESSI KLAUSA frá
henni: „Ég kom líka inn í
„Lúllabúð". Þar kostar eitt hár-
net 75 aura, sem aldrei hafa kost-
að nema 25 aura. Þetta er nokkuð
mikil verðhækkun.“
BYGGING AMEISTARI gefur
mér þessa ádrepu, og er ég honum
sammála: „Þegar ég hefi tíma til,
les ég athuganir þínar í Alþýðu-
blaðinu. Margar eru þær góðar, en
sumar meingallaðar. Eins og t. d.
nú nýlega hvatningin um að setja
„þverrifu" á hurðir fyrir bréf og
blöð. Þetta nýja nafn er óþolandi,
enda lánað frá öðrum hlut. Annað
nafn er til miklu betra, sem sé
bréfagátt. Þú ættir í næsta blaði
að hvetja alla til að setja bréfa-
gátt á útihurðir sínar.“ — Já, ég
geri það hér með.
KONA skrifar mér: Góða ófrið-
arráðstöfun teldi ég það vera, ef
ríkisstjórnin heimilaði fólki að
tína ber, hvar sem næst væri hægt
að ná í þau, og gerði um leið ógild-
ar allar auglýsingar um að banna
fólki að tína ber, sem landeigendur
hér í nærsveitum hafa verið að
birta, og þá um leið, að hentugar
og ódýrar ferðir væru á fleiri staði
en undanfarið hefir verið.“
Ó. J. skrifar á Þessa leið: „Nú
er byrjað að hylja gömlu stein-
bryggjuna með leir og möl. Mér
íinnst vera svo mikið verðmæti í
hinum tilhöggna steini í henni, að
það sé nokkuð dýrt að nota höggv-
inn stein til uppfyllingar. Bærinn
hefir sennilega þörf fyrir höggvið
grjót, ef ekki nú þegar, þá síð-
ar, og mætti þá geyma það afsíðis.
Grjótið mætti t. d. nota til upp-
hleðslu á suðvesturbakka Tjarnar-
innar, byggja smábátabryggju vest-
ur hjá Ánanaustum, svo að eitthvað
sé nefnt. En það er því miður ekki
hátt gengið hjá okkur í nýtni,
sparsemi og yfirleitt hagfræði."
Þetta er alveg rétt athugað hjá
Ó. J.
ÚT AF BRÉFI með fyrirspurn-
um, sem ég fékk nýlega, skal það
tekið fram, að sem stendur er eng-
inn loftskeytaskóli til í landinu og
þar með er öllum spurningunum
svarað.
Hannes á horninu.
Friðarfréttir nr ðlfnsi
UNNIÐ hefir verið í sumar
að framræstingu Foranna
í Ölfusi. En það eru sem kunn-
ugt er fræg gulstararengi, sem
Gljúfurá og Varmá vatna, en
liggja svo lágt, að Ölfusá
flæðir upp á þær í stórstraums-
flóðinu, þ. e. tvisvar í mánuði.
Gætir sjávarflóðs upp að Arn-
arbæli í Ölfusá, en í Forunum
upp á Bakkaengjar eða jafnvel
upp á móts við Þóroddsstaði.
Tilgangurinn með framræst-
ingunni er að þurrka forirnar,
sem víða eru lítt vinnandi vegna
bleytu, en ætlunin er að gera
uppistöðuáveitu síðar með flóð-
görðum. Byrjað var á þessu
verki í fyrrasumar, og er búið að
gera einn aðalskurð, sem komið
hefir að miklu haldi í sumar,
það sem hann nær. Þessir aðal-
skurðir eru gerðir með skurð-
gröfu, geysimikilli vél, sem
gengur fyrir 36 hestafla mótor,
og vinna tveir menn við hana.
Eru skurðirnir 7 m. breiðir og 2
m. djúpir, og hefir vélin þegar
bezt hefir gengið komizt 35 til
40 m. á dag, en sums staðar er
mjög seigt í rót og gengur vél-
inni þá lítið, svo að meðalafköst
eru ekki nema 20—25 m. á dag.
Er hér um hið mesta þarfaverk
að ræða, einkum af því, að þetta
eru gulstararengi, en ekki
mýrarstör eins og víðast hvar
er í flóanum. Gulstörin er stór-
vaxnari og vex þéttar en mýrar-
störin og mun auk þess vera
betra fóðurgras.
Útbreiðið Alþýðublaðið!
CHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL;
Upprelsnin á Bounty.
65. Karl ísfeld íslenzkaði.
koma og heimsækja sig. Við létum skila til hans aftur, að við
kæmum. .
— Hvað eigum við að gera við konur okkar og börn? spurði
Stewart þungur í skapi. — Yður finnst það máske einkenni-
legt, Byam, en sannleikurinn er sá, að mér hefir aldrei dottið
í hug, að ég þyrfti að flytja héðan í burtu. England er svo
langt í burtu, að manni finnst nærri því, að það sé á annarri
stjörnu.
— Ég skil, hvernig yður líður, og mér líður eins.
Hann hristi höfuðið dapur í bragði. Við skulum ekki tala
meira um það. Eruð þér viss um, að skipið sé enskt?
— Nærri því viss.
— Ef svo er, þá er Morrison brjóstumkennanlegur. Hann lagði
af stað í skonnortunni fyrir fjórum dögum. Þeir eru komnir
töluvert áleiðis.
Morrison hafði ekki breytt áætlun sinni. Að undanteknum
Skinner höfðu allir uppreisnarmennirnir farið með honum
vestur á bóginn.
— Þeir tefla allir á tvær hættur, hélt Stewart áfram. —
Hugsaðu um Ellison, Hillbrandt, Burkitt, Millward og Sum-
mer, sem verða settir í land á einhverri ey. Hamingjan má
vita, hvaða örlög bíða þeirra. Þeir hafa skotvopn, og þeir álíta,
að þeir geti varið sig, þangað til þeir geta komizt að vin-
gjarnlegu samkomulagi við eyjarskegja. En hvað geta fimm
menn gert gegn hundruðum villimanna? Við vitum, hvernig
villimennirnir eru þarna á eyjunum vestur frá. Ég hygg, að
, þeir séu allir dauðir.
— Þeir hafa þó að minnsta kosti færi á því að verja sig.
Það er betra en að láta flytja sig heim í böndum og láta svo
hengja sig.
— Já, það var skynsamlegt af þeim að ílýja. Haldið þér, að
Morrison geti komizt til Batavíu?
Við ræddum lengi um þetta mál. Morrison var ágætur sjó-
maður, og fimm manna áhöfn var nægileg til þess að sigla
skonnortunni. Þeir höfðu með sér áttavita og eitt af sjókort-
um Blighs yfir Endeavour-sundið. En jafnvel þótt maður
væri hinn bjartsýnasti, var það mjög vafasamt, að Morrison
kæmist nokkurn tíma til Batavíu. Stewart sagði mér, að skonn-
ortan hefði fyrst siglt til Papara á Suður-Tahiti til þess að
taka þá Mclntosh, Hillbrandt og Millward. Hann áleit, að ekki
væri útilokað, að Morrison kynni að vera þar ennþá.
Skömmu seinna heyrði ég varðmanninn hrópa hátt. Frei-
gátan var nú komin í ljós, hún hafði siglt fyrir nesodda. Skipið
var nú fjórar til fimm mílur undan landi, og golan var svo
lítil, að við vissum, að skipið myndi ekki komast í höfn, fyrr
en dimmt væri orðið. Þetta var skipstjóranum bersýnilega
ljóst, því að skömmu seinna beitti hann skipinu upp í vindinn.
Nokkrir hinna innfæddu urðu eftir uppi á fjallstindinum, en
flestir þeirra fóru með okkur, þegar þeir sáu, að skipið ætlaði
ekki að sigla inn á höfnina fyrir kvöldið.
Á leiðinni heim til Teina mættum við Skinner og Coleman,
sem höfðu verið að skemmta sér uppi á fjöilunum og nú fyrst
höfðu frétt um komu skipsins. Coleman varð mjög hrærður,
þegar ég sagði honum, að það væri nokkurn veginn víst, að
skipið væri enskt. Næst Morrison hafði hann langað mest
heim til sín. Hann átti konu og barn í Englandi og hafði engin
mök haft við konur á Tahiti. Það komu gleðitár í augu hans,
og án þess að bíða eftir meiri upplýsingum flýtti hann sér
upp á hæðina til þess að sjá skipið, sem átti að flytja hann
heim.
Við Stewart höfðum áhyggjur út af Skinner. Hann hafði
fyrir löhgu iðrazt þess að hafa tekið þátt í uppreisninni, og í
raun og veru var hann sá eini af uppreisnarmönnum, sem
hafði iðrazt framkomu sinnar. Sektartilfinning hans var orðin
sterkari eftir því sem mánuðurnir liðu. Hann var mjög trú-
hneigður maður, hafði iðrað þess mjög að hafa gerzt drottins-
svikari, og hann hafði ákveðið það að gefa sig fram við
fyrsta tækifæri. En við vissum, að jafnvel þótt iðrun hans
væri engin uppgerð, myndi það engin áhrif hafa fyrir her-
réttinum. Það var bersýnilegt, að hann yrði sekur fundinn, ef
hann gæfi sig á vald dómenda sinna. Og enda þótt enginn vafi
léki á Um sekt hans, langaði okkur ekki til þess að sjá vesl-
ings manninn lagðan í bönd og fluttan til Englands, þar sem
ekkert beið hans annað en hengingarólin. En samt sem áður
vildi hann ekki hlusta á okkur, þegar við ráðlögðum honum
að fela sig, meðan tími væri til.
— Ég ætla mér ekki að flýja refsingu mína. Ég veit, hvað
skeður, ef ég gef mig fram, en það ætti þó að minnsta kosti
að verða öðrum til varnaðar.
Við reyndum lengi að telja um fyrir honum, en það var
árangurslaust, svo að við yfirgáfum hann og héldum áfram
til Teina. Höfðinginn sat að kvöldverði sínum og bauð okkur
að matast með sér. Meðan við mötuðumst, jós hann yfir okkur
spurningum um skipið. Hvað skyldi það hafa margar fall-
byssur? Ef til vill var Georg konui^gur um borð? Allir Tahiti-
búar óskuðu þess heitt og innilega að fá að sjá Georg konung
í Englandi. Bæði Bligh og aðrir skipstjórar, s»m komiS hofSu