Alþýðublaðið - 11.09.1939, Blaðsíða 2

MANUDAGUR 11. SEPT. 1939.
ALÞÍÐUBLAÐIÐ
Svanimir.
Nú var litla stúlkan komin fram að hafinu, en ekkert skip
sást. Og hvernig átti hún að komast burtu?
Hún horfði á smásteinana á ströndinni. Þeir voru allir sæbarðir. Tæru bylgjur, sagði hún.
Einhvern tíma berið þið mig til bræðra minna.
í þanginu lágu ellefu hvitar svanafjaðrir. Hún safnaði þeim saman, og þær voru votar.
En hún gat ekki séð, hvort það voru tár eða dögg.
Mngvallaferðir í september
Elis f©r® á dag.
Frá Reykjavík kl. 11 árd. — Frá Þingvöllum kl. 6 síðd.
Aukaferðir Íaugardaga og sunnudaga.
Steindór.
Sögur
nefnist bók, sem kemur á
marka'ðinn í dag. Eru það smá-
sögur eftir Þóri Bergsson, en það
er rithöfundarnaín Þorsteins
Jónssonar bankagjaldkera. Hafa
oft birzt sögur eftir þennan höf-
ixnd í tímaritum og aflað honum
vinsælda.
Póstferöir 12. sept. 1939.
Frá Reykjavik: Mosfellssveitar-
Kjalarness-, Kjósar-, Ölfuss- og
FJóa-póstar,. Þingvellir, Laugar-
vatn, Þrastaiundur, Hafnarfjiörð-
ur, Borgarness-, Akraness-, Norð-
anpóstar,. Ðalasýsiupóstur, Barða-
strandarpóstur, Smæfellsnesspóst-
ur, Meðallands- og Kirkjubæjar-
íklausturspóstar, Grímsness- og
Biskupstúngnapóstar. — Til
Kjalarness-, Kjósar-, Reykjaness-,
Öifuss- og Flóa-póstar, Þingvell-
ir, Laugarvatn, Þrastalundur,
Hafnarfjörður, Austanpóstur,
Borgarness-, Akraness-, Norðan-
póstar, Stykkishólmspóstur.
DRENGJAFÖT.
Klæðið drenginn
smekklegum fötum frá
Sparta, Laugavegi 10.
Sími 3049.
Eftir umferðarvikuna:
Nokkrar ráðstafanir til béta
enningana.
Eftir Þér Sandholt arkitekt.
VIÐ ATHUGUN á umferðar-
slysum, sem orðið hafa, kem-
ur í ljós, að mikill hluti þeirra
hefir orsakazt af þvi, að settar
reglur hafa verið brotnar. Þetta
stafar oft af kunnáttuleysi við-
komandi manna, enda þótt kæru-
leysi og óaðgætni komi einnig afar-
mikið við sögu.
Sá flokkur vegfarenda, sem virð-
ist vera einna verst að sér í um-
ferðarreglum, er fótgangandi fólk,
enda er sá hópur lang fjölmennast-
ur. Væri e. t. v. ekki úr vegi að
nefna hér nokkuð af því, sem fót-
gangendur í Reykjavík ættu að
venja sig af að gera:
1) Gangið ekki á akbrautinni,
þegar gangstétt er fyrir hendi.
2) Gangið aldrei út á akbrautina
án þess að gefa umferðinni
fyrst nánar gætur, bæði til
hægri og vinstri.
3) Farið beint (þvert) yfir ak-
brautina, en ekki á ská, ef þess
er nokkur kostur.
4) Sýnið sérstaka gætni, ef þér
þurfið að fara yfir akbrautina
rétt fyrir framan eða aftan
kyrrstöðubíl eða annað, sem
hindrar útsýni yfir umferðina.
5) Þar, sem gangbrautir liggja
yfir akbrautir skuluð þér ekki
fara yfir þær á öðrum stöðum,
ef mögulegt er.
6) Munið, að það tekur alltaf dá-
lítinn tíma að stöðva bifreið
eða önnur ökutæki, gangið því
ekki í veg fyrir ökutæki, sem
er á ferð.
7) Stígið aldrei af gangstétt nema
þér séuð sannfærður um, að
það sé óhætt, og síðast en ekki
sízt:
8) Standið ekki á gatnamótum eða
gangstéttum, þar sem þér glepj-
ið útsjón ökumanna og stöðvið
umferð á gangstéttunum.
Þetta seinasta er Reykvíkingum
mjög hætt við að gera, og er leitt,
hversu bágt þeir eiga með að
venja sig af því.
Þó að umferðarreglur séu bæði
þarfar og mjög nauðsynlegar, þá
er ýmislegt fleira, sem kemur
við og getur miðað að fækkun
umferðarslysa. Sérstaklega má
gera margs konar ráðstafanir við-
víkjandi gatnakerfinu og skipulagi
umferðar um það — og vildi ég
ræða hér nokkuð ráðstafanir, sem
til bóta mættu verða.
Dmferðarmago ptoaooa.
Þá er 'fyrst að nefna flokkun
gatna eftir umferðarmagni. Ég tel
engan vafa á því að koma mættí í
veg fyrir afar mörg umferðarslys
og sérstaklega þó komast hjá mörg-
um smásköðum og truflunum á
umferð með því að koma slíkri
gatnaflokkun á hér í Reykjavík, og
getur hver sem vill séð óþægindin,
sem hægt væri að komast hjá með
þessu, ef hann athugar t. d. umferð
við einhver gatnamót við Lauga-
veginn stundarkorn, þegar umferð
er nokkur að ráði.
Með flokkun gatna eftir umferð-
armagni er meint: Að þeim götum,
sem mesta umferðina hafa, verði
skipað í sérflokk og að hvers
konar farartæki, sem ferðast eftir
götum í þeim flokki, njóti hærri
umferðarréttar, heldur en umferð
í lægri flokks gotum.
Með þessu móti mundi t. d. öku-
tæki, sem kemur niður Frakkastíg
og ætlar inn á (eða yfir) Laugaveg-
inn, verða að sæta lagi með að fara
inn á veginn þannig, að umferð
þar verði ekki fyrir truflun. Eins
og nú er, eiga ökutæki, sem koma
niður Frakkastíg og ætla yfir
Laugaveginn, hinn svokallaða um-
ferðarrétt fram yfir umferð, sem
kemur vestur Laugaveg, og verður
sú umferð, sem í rauninni er miklu
meiri, að „víkja“ fyrir umferð frá
Frakkastígnum.
Bifreiðastö0varnar og
bilstæðin.
Svo er það þetta með bifreiða-
stöðvarnar og bifreiðastæðin. Ef
finna mætti auðvelda og fljótlega
lausn á þessum vandræðum með
bílstæði í miðbænum, kæmust um-
ferðarmál Reykjavíkur fljótlega í
stórum betra horf, en því miður
virðist ætla að verða töf á því, að
sú fullkomna lausn finnist og nái
fram að ganga.
Bent hefir verið á, að mögulegt
væri að láta bifreiðastöðvunum við
Lækjartorg stæði í té austan Kalk-
ofnsvegar norðan við bifreiðastöð-
ina „Geysi“, og álít ég þann mögu-
leika vel færan. Til þess að koma
til móts við þá, sem halda því
fram, að við þann flutning mundi
stöðvarnar missa mikið af sínum
svokallaða gangandi „business",
þá mætti leyfa hverri stöð að hafa
einn bíl við Lækjartorg sjálft, auk
stöðvarinnar sjálfrar. Þegar
„heimabíllinn" væri farinn, mætti
tilkynna það niðri á stæðinu með
símabjöllu eða þess háttar, þannig
að næsti bíll í röðinni gæti nú flutt
sig heim. Þetta mundi losa Lækjar-
torg við megnið af þeirri bílaþvögu,
sem þar er að staðaldri.
Viðunandi eða jafnvel fyrir-
myndar strætisvagnamiðstöð ætti
Reykjavík að geta eignazt fljótt —
eftir að lokið hefir verið við upp-
fyllinguna, sem nú er verið að
gera við höfnina, svo framarlega
sem vel er haldið á spilunum, þeg-
ar þar að kemur, en afar þykir
mér það sennilegt, að Reykvíking-
ar framtíðarinnar muni álasa okkur
fyrir það að hafa ekki notfært
okkur þetta einstaka tækifæri til
að koma fyrir neðanjarðar bíla-
og ökutækjageymslu í einhverjum
hluta þessarar uppfyllingar.
Ef það opinbera eða jafnvel ein-
stakir menn hefðu eitthvað af pen-
ingu.m til umráða, þá væri þeim
ekki illa varið til þess að koma
upp allsherjar geymsluhúsi fyrir
ökutæki í miðbænum, þar sem bíl-
stjórar og aðrir gætu fengið bif-
reiðar sínar geymdar og ef á þyrfti
að halda, þvegnar og hirtar að öðru
leyti, gegn vægu gjaldi. Þeir, sem
taka bifreiðar sínar úr notkun um
vetrarmánuðina, og eins þeir, sem
þurfa að geyma bíla sína daglangt
eða um stundarsakir í bænum,
hefðu þá tryggingu fyrir því, að
bílar þeirra yllu ekki truflunum
á umferð á götum úti og væru auk
þess óhultir um öryggi þeirra —
bæði vegna árekstra og bíla-hnupl-
ara.
Enn fremur má geta þess í sam-
bandi við bílastæði, að víða í öðr-
um löndum er þess krafizt, þegar
einhver byggir eða lætur byggja
hús eins og t. d. kvikmyndahús,
stórar verzlunarbyggingar o. þ. h.
— þar sem mikið er um bílaum-
ferð, að gert sé ráð fyrir bílastæð-
um í sambandi við bygginguna á
þann hátt, að bifreiðar, sem skild-
ar eru eftir af þeim, sem þangað
koma, eða bifreiðar, sem flytja
vörur ;til og frá húsunum, trufli á
engan hátt umferðina á nærliggj-
andi götum. Þetta munu byggingar-
yfirvöíd þessa bæjar vonandi líka
taka til greina, þegar á ný verður
farið að byggja í miðbænum að
einhverju ráði, enda þótt ekki
hafi borið á slíkri fyrirhyggju til
þessa.
Þar sem einstefnuakstri hefir
verið komið á hér í bænum, og þá
sérstaklega í Austurstræti og Hafn-
arstræti, þar sem svo ákaflega mik-
ið er um að kyrrstöðubílar tefji og
trufli umferð, mætti með einu
banninu enn bæta mikið úr um-
ferðarvandræðunum, en það er
með því að banna algerlega að
stöðva bifreiðar, nema við aðra
hlið akbrautarinnar, t. d. vinstra
megin. Með þessu yrði tryggt að
a. m. k. % hlutar akbrautarinnar
væru alltaf opnir fyrir umferð.
Til þess að gera verzlunarhúsum
beggja megin viðkomandi götu
jafnt undir höfði (þ. e. a. s. aðeins
ef nauðsyn krefði) mætti hafa ann-
aðhvort daglega eða vikulega skipti
á hliðum, en þó væri æskilegt áð
Frh. á 4. síðu.
CHARLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisnin á Bonnty.
8@» Karl ísfeld ísleiazkaði.
til Tahiti, höfðu notfært sér trúgirni fólksins og gefið því í
skyn, að konungurinn myndi fyrr eða seinna koma til Tahiti.
Við sögðum Teina, að Georg konungur ætti víðlent ríki og
hefði því mikið að gera, einkum þegar hann stæði í styrjöldum
við nágrannaþjóðirnar, og hefði því ekki tækifæri til þess að
takast á hendur löng ferðalög.
— En Tuté kemur samt áreiðanlega, sagði Teina af mikilli
sannfæringu. (Tuté var nafnið á Cook meðal eyjarskeggja.)
— Parai lofaði því, að Tuté skyldi koma. Þetta hlýtur að
vera hans skip. Hann hélt áfram að gizka á, hver gæti verið
um borð. Hann hélt, að Cook og Bligh mynd nú setjast að á
Tahiti. Hann ætlaði að herða á þeim að setjast þar að og ætlaði
að gefa þeim stórt land og svo marga þjóna, sem þeir vildu.
Með hjálp þeirra ætlaði hann að leggja undir sig alla Tahiti.
Þá ætluðum við allir að fara til Eimer og því næst til Raiatea
og Bora Bora til þess að leggja undir okkur allar eyjarnar,
hverjá af annarri. Hann lofaði því, að við Stewart yrðum
gerðir að voldugum höfðingjum, og að börn okkar yrðu ennþá
voldugri en við.
Það mun hafa verið komið yfir miðnætti, þegar við yfir-
gáfum Teina, en engum datt þá í hug að fara að sofa. Þeir,
sem komnir voru langt að, höfðu tjaldað við ströndina og í
skógarblettunum ofan við ströndiná. Birtan frá bálunum lýsti
upp allan flóann. Bátarnir komu unnvörpum, flest voru það
litlir bátar með tíu til tólí manns innanborðs. Þeir höfðu með
sér afurðir eyjanna til þess að verzla með þær, Þegar við fór-
um ofan á ströndina, sáum við stóran bát með að minnsta
kosti 50 ræðurum innanborðs koma inn flóann. Ræðararnir
sungu, þegar þeir nálguðust bjarmann af bálinu. Það var gam-
an að sjá þá róa inn. Báturinn var hafinn upp að aftan og
leit út eins og sæskrímsli. Báturinn var drekkhlaðinn og tók
niðri langt úti, og stukku allir mennirnir þar fyrir borð og
drógu bátinn nær landi. Það hljóta að hafa verið um hundrað
menn í bátnum auk kvikfjárins og ávaxtanna. Þegar búið var
að tæma bátinn, drógu mennirnir hann á þurrt land.
Við gengum til húss Stewarts, sem var rétt hjá One Tree
Hill við vestanverðan flóann. Þar voru allir á fótum. Peggy,
kona Stewarts, hafði lagt dóttur sína á ábreiðu við hlið sér.
Hún var að útbúa gjafir handa vinum manns síns um borð.
Hún efaðist ekki um það, að við myndum þekkja alla menn
um borð og hafði bersýnilega engan grun um það, hvað koma
skipsins gat þýtt fyrir okkur öll. Rétt á eftir fór ég út til
þess að finna Tuahu og fleiri vini mína, sem höfðu tjaldað
þar nálægt. Brátt lýsti af degi og Tuahu stakk upp á því, að
við skyldum taka bát og róa út að skipinu.
— Ef þetta er ókunnugt skip, sagði hann, — þá mun skip-
stjórinn gleðjast yfir því, að við fylgjum honum inn flóann.
Eri ég held, að það sé Parai, sem er að koma aftur til þess tð
heimsækja okkur. Við ættum að vera hinir fyrstu til þess að
heilsa honum.
Ég samþykkti þetta þegar í stað. Við tókum með okkur
Paoto, þjón Tuahu, settum bátinn á flot, og eftir örstutta stund
vorum við komnir umhverfis Point Venus og út á rúmsjó.
Aldrei hafði mér fundizt Tahiti jafn-fögur og þennan morg-
un. Stjörnurnar leiftruðu á himinhvolfinu. Smám saman urðu
þær daufari. Við rerum í hálftíma, áður en við sáum skipið.
Svo lágum við kyrrir stundarkorn og bjuggumst við því, að
skipið kæmi til okkar. Byr var lítill, og klukkutíma seinna var
skipið ennþá spölkorn frá okkur. Þetta var freigáta með 24
fallbysEum á þilfari, og enda þótt ég hefði áður verið sann-
færður um að skipið væri enskt, hoppaði hjartað í mér af
gleði, þegar ég sá ensku litina.
Ég var svo ákafur að komast af stað, að ég hafði gleymt
því, að ég bar búning eyjaskeggja, en var ekki klæddur eins
og liðsforingjaefni. Ég átti einn einkennisbúning, og hann
hafði orðið fyrir hnjaski á Tantira. Ég hafði ekki farið í hann
frá því ég yfirgaf Bounty, en vafið utan um hann klæði. Ég
áleit, að búningnum væri eegin hætta búin og leit ekki eftir
honum í marga mánuði. En þegar ég fór loks að athuga hann,
höfðu rottur étið hann nærri því upp til agna. Þetta kom
ekM að neinni sök þá, því að ég hafði fyrir löngu vanið mig á
Tahiti búninginn.
Það var fjöldi manna úti við borðstokkinn og ég sá skip-
stjórann standa í brúnni með kíki, og hópur yfirmanna stóð
umhverfis hann. Þegar skipið kom upp að hliðinni á bátnum,
rerum við fram með því, og kaðli var kastað til okkar. Ég
klifraði um borð og Tuahu kom á eftir mér. Paoto varð eftir
í bátnum.
Ég var jafnbrúnn og hinir innfæddu, og ég hafði látið tattó-
vera mig. Það var því engin furða, þótt ég væri álitinn Ta-
hiti-búi. Liðsforingi einn stóð við skipsstigann. Þegar við kom-
um upp á þiljur, hópuðust skipverjar umhverfis okkur til
þess að sjá þessi furðuverk veraldarinnar. Liðsforinginn brosti
og klappaði Tuahu á öxlina. -— Mai tai! Mai tai! (Jæja! Jæja!)
sagði hann hvað eftir annað. Það var bersýnilegt, að það var
það eina, sem hann kunni í tungu Tahiti-búa.
— Þér getið talað við hann á ensku, liðsforingi, sagði ég
brosandi, — hann skilur ensku prýðisvel. Ég heiti Roger Byam,
fyrrum liðsforigjaefni á skipi Hans Hátignar Bounty. Ef þér
óskið, skal ég leiðbeina yður inn á höfnina.
Svipur liðsforingjans breyttist snögglega. Án þess að svara
mér horfði hann á mig frá hvirfli til ilja.
— Liðþjálfi! hrópaði hann.