Alþýðublaðið - 18.09.1939, Blaðsíða 3

MÁNUDAGUR 18. SEPT. 1930.
ALÞYÐUBLABIH
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RlTSStféRI:
F. R. VAL»EMARSS©N.
í fjarveru hans:
STIFÁN PÉTURSSON.
AF#RE»SLA:
ALÞÝDUHÚSINU
(Iaagaagur frá Hverf isgötu).
SlMAR:
4908: AfgreiSsla, áuglýsingar.
4|||: Ritstjérn (innl. fréttir).
4992: Ritstjéri.
4|||: V. S. Vilhjáhns (heima)
4flp: AlJþýSuprentsmiðjan.
4G06: Afgreiðsla.
5éfí Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝ©UPRENTSMI©JAN
Svlkln full~
komnuð.
SVIK SOVÉT-RÚSSLANDSvið
málstaö friðarins, frelsisins
og sósíalismans eru nú fullkomn-
uð. Sovétsrjórnin hefir kastað af
sér grímu hlutleysisins i þeim
hryllilega hildarleik, sem nú er
há&ur austur í Póllandi og hún
átti með vináttusamningi sínum
við Hitler svo verulegan þátt í alð
hleypa af stað. Nú sendir hún
rauða heriinn inn í Pólland að
austan tif þess að ráðast að baki
Pélverjum og hirða þau héruð
landsins, sem Hitler iofaði Stalin
fyrir svikin.
Annað hlutverk munu margir,
ekki aðeins á Rússlandi, heldur
og úti um allan heim, hafa ætlað
rauoa hernum en það, að hann
yrði látinn a&stoða Hitlér við að
bæla niður frelsi og sjálfstæði
smáþjáðalnina í Evrópu. En þann-
ig hefir það orðið: Fyrir ofurlitla
hlutdeild í ránisfengnum er rauði
herinn nú sendur inn í Póiland
a& austan til þess að vega aftan
að frelsishetjuin pólsfcu þjóðar-
innar, sem eiga í vök a'ð verjast
fyrir ofurefli hins þýzka innrás-
arhers að vestan. Það er „vernd-
in", sem Sovét-Rússland hefir á
undanfömum árum heitið smá-
þjóðunum gegn yfirgangi þýzka
nazismans! Þa'ð er „friðarstefna
Sovét-Rússlands", sem Þjó'ðvilj-
inn sagði á dögunum að.hefði
„reki'ð aftur allar árásir fasista-
ríkjanna"! Þa'ð er „baráttan gegn
stríði og fasisma"!
Það er nú komið á daginn,
sem margan gruna&i um Mosikva-
s^mningínn. Hlutleysissamningur-
inn, sem birtur var, var aðeins
yfirskin. Undir niðri var gerður
annar samningur, um sameigin-
lega árás á Pólland og sikiptingu
ránsfiengsins. Það er endurtekn-
ing á einu smánarlegasta ofbeld-
isverki og óréttlæti átjándu ald-
arinnar, þegar Rússland, Austur-
ríki og Prússland komu sér sam-
an ura að svifta pólsku þjóðiina
sjálfstæði sínu og skipta landi
hennar á milli sín. Og verk Sta-
lins og Hitlers verður árei&an-
lega ekki vinsælla í veraldarsög-
unni en fordæmið. Sovét-Rúss-
land hefir við svikin unnið nokkr-
ar þúsundir ferkilórnetra af nýju
landi við landamæri sin að vest-
an. En það hefir tapað milljónum
af verkamannahjörtum um allan
heím.
14 dagar í Paradís
heitir myndin, sem Gamla Bíó
sýnir núna.^Er það tal- og söngva
mynd með hljómlist eftir Wagn-
er, Liszt, Chopin, Grieg og Mosz-
kowski. Aðalhlutverkin leika Gene
Raymond, Lewis -Stone og 01-
ympe Bradna.
Fiskbirgðir
á öllu landinu nárau 31. agúst
síða'stliðinn 25 714 þurrum tónn-
um. Á sama tíma í fyrra inámu
þær 11764 þurrum tonnum.
Víogirðingar Frakka og Pjólverja:
Maginotiiaan og Síegfríedlinan
HINAR sterku víggirðingar,
sem Frakkar og Þjóð-
verjar hafa byggt sitt hvorum
megin við landamærin, eru
auðvitað fyrst og fremst
byggðar samkv. reynslunni frá
heimsstyrjöldinni. Þess vegna
verðum við fyrst og fremst að
gera okkur ljóst, hvernig sú
reynsla var á þessu sviði.
Þýðingarmesta reynslan var
áreiðanlega sú, að nauðsynlegt
var að dreifa varnarvirkjun-
um yfir stór svæði. Um belg-
isku vígin, sem Þjóðverjar réð-
ust á árið 1914, er það að segja,
að þessu grundvallarlögmáli
hafði ekki verið fylgt.-Þvert á
móti hafði vörnin verið styrkt
og dregin saman umhverfis
þýðingarmestu virkin, sem
voru vel brynjuð, en stóðust þó
ekki snúning þýzka stórskota-
liðinu, sem var mjög öflugt og
gerði gríðarmikinn usla í virkj-
unum, sem voru svo stór, að
svo að segja hyert einasta skot
hlaut að hitta. Enn fremur voru
virkin þannig byggð, að hvar
sem kúla kom í virkið, hlaut
hún að hitta og skemma eða
eyðileggja meira eða minna af
varnartækjum. Þegar þar við
bætist, að virkin reyndust
ekki eins.traust og búizt var
við og þoldu ekki kúlur þýzka
stórskotaliðsins, þá fara að
verða skiljanlegar þær afleið-
ingar, sem hlutust af því, þegar
kúlunum rigndi yfir virkin.
í skotgrafastríðinu fékkst
sams konar reynsla, Skytturnar
vbru í löngum, þéttum röðum,
en til varnar voru langar rað-
ir skotgrafa. Ef óvinunum
heppnaðist með því að ein-
beita styrk sínum á einn stað
að rjúfa línuna, var leiðin
venjulega opin úr því og lítið
um varnir, og gátu þeir þá
barizt til beggja handa og sótt
fram um leið. Það var því mjög
lítilfjörleg vörn að. hafa aðeins
einfalda skotgrafalínu.
Það varð því að bæta úr
þessu á einhvern hátt, og var
þá tekið til bragðs að grafa
margfaldar skotgrafalínur, og á
bak við þær haslaði skotliðið
sér völl. Auk þess voru byggð
virki til hliða og svæðum lok-
að, svo að óvinirnir gætu ekki
dreift sér, þó að þeim heppnað-
ist að brjótast í gegn um víglín-
urnar á stöku stað.
Yélbyssurnar, sem að vísii
vár búið að finna upp í byrj
un heimsstyrjaldarinnar, en
þó ekki metnar að verðleikum
sem morðtól í þá daga, reynd-
ust hið skæðasta vopn, þegar um
það var að ræða að hrinda á-
rás, Þegar framleiðsla þeirra
óx að miklum mun, styrktist
vörnin stórkostlega í hlutfalli
við sóknina. Á síðustu árum
heimsstyrjaldarinnar var það
eitt af mestu vandamálum á
rásarliðsins, hvernig ætti að
fara að því að eyðileggja vél-
byssur varnarliðsins, þannig
að árásarliðið gæti náð árangri.
Það kom nefnilega fljótt í ljós,
að það var nærri því ógern-
ingur að vinna á, þar sem varn-
arlið — búið vélbyssum ¦— var
fyrir. En fyrir varnarlið var
það aftur á-móti mjög þýðing-
armikið að geta verndað vél-
byssur sínar, þangað til árás-
arliðið geystist fram. Ein aðferð-
in var sú að koma vélbyssun-
um þannig fyrir, að þeir, sem
Kort af landamæravíggirðingum Frakka og Þjóðverja: Maginot-
línunni og Siegfriedlínunni,
fremstir væru í víglínu óvin-
anna, sæju þær ekki. Þær voru
ekki notaðar í upphafi orustu,
en voru látnar senda kúlnaregn
á hindranir þær, sem óvinirnir
höfðu komið upp til varnar
gegn árás. Þær voru ekki not-
aðar fyrr en fótgöngulið árás-
arliðsins var komið að. fremstu
víggirðingu þess. ¦
Það reyndist árangurslaust
að réyna að eyðileggja vél-
byssurnar með ákafri stór-
skotahríð. Auk þess var það
svo seinlegt, að óvinirnir gátu
dregið saman lið umhverfis vél-
byssurnar — og varið þær.
Árásarmennirnir urðu því að
finna aðrar leiðir til þess að
eyðileggja vélbyssur varnarliðs-
ins. Þá var stríðsvagninn fund-
inn upp, hinn svokallaði skrið-
dreki, og háskotabyssur fót-
gönguliðsins. Skriðdrekinn er
svo þekktur, að óþarfi er að lýsa
honum frekar, Hann var svo
vel brynjaður, að það var hægt
að aka honum alla leið til vél-
byssnanna og skjóta niður
mennina, sem við þær stórfuðu.
Háskotabyssur fótgönguliðsins
eru vopn, sem eru svo létt, að
árásarliðið getur flutt þær
með sér, en gera.mikinn usla,
þegar þær eru notaðar. Þær eru
þannig útbúnar, að þær geta
slöngvað fallbyssukúlunum
upp í loftið og látið þær'fara
í boga jafnlanga leið og vél-
byssurnar draga, en þessar
kúlur verka jafn vel og venju-
legar fallbyssukúlur, en þær
eru vélbyssunum hættulegri
vegna þess, að það .er erfitt að
verja þær gegn kúlum, sem
þannig koma ofan að.
í skotgrafastyrjöldinní voru
grafnar margar umferðagrafir,
— og í gegn um þær var hægt
að komast í skjóli alla leið
fram í fremstu víglínu. Eftir
þessum gröfum voru matvæli
flutt, sáraumbúnaður og vopna-
birgðir. Enn fr'emur fóru menn
eftir þeim, þegar höfð voru
vaktaskipti og varalið var sent
fram á vígstöðvarnar; •*-
Þegar hermennirnir voru ekki
frammi í yíglínunni, höfðust
þeir við í skotheldum skýlum. I
víglínunni voru margs konar
hindranir, og voru gaddavírs-
girðingar oftast notaðaf. Þær
áttu að stöðva árásarmennina,
rheðan varnarliðin létu vél-
byssuhríðina dynja á þeim.^
. Maginotlínan . og Siegfried-
línan eru byggðar á mjö'g líkan
hátt og skotgafavíggirðingar
frá síðustu árum heimsstyrj-
aldarinnar, en hafa verið byggð-
ar miklú sterkari og endingar-
betri með því að nota mikið af
stáli og járnbentri steinsteypu í
þær.
Vélbyssurnar, óvinir fót-
gönguliðs árásarmanna númer
eitt, eru hafðar í brynvörðum.
skýlum eða steinsteypuklefum,
sem hægt er að komast að
neðanjarðar. Á þennan hátt
eru þær verndaðar gegn skrið-
drekum, háskotabyssum og riff-
ilskyttum, og fjöldi þeirra veld-
ur því, að erfitt er að vinna þær.
Sumum þeirra, og þær eru líka
brynvarðar, er komið fyrir bak
við hóla og hæðir, á þann hátt,
að þær styrkja hindranirnar, og
komið þannig fyrir, að hægt er
að koma þeim við til allra hliða.
Til þess, að hindra framrás
skriðdrekanna og koma í veg
fyrir, að þeir komizt í gegn um
vííglínurnar, er bryhvörðum
fallbyssum komið fyrir á sama
hátt og vélbyssunum, sumum
þannig, að hægt er að skjóta
úr þeim fram á orustusvæðið á
móti skriðdrekunum, sem eru
að sækja fram, öðrum er komið
þannig fyrir, að þær sjást ekki
frá orustusvæðinu.
Skriðdrekagirðingarnar eru
annaðhvórt búnar til úr jám-
brautarteinum eða súlum úr
járnbentri steinsteypu. Á bak
við þessar víglínur, sem eiga að
hindra fótgöngulið og skrið-
dreka,. er skotliðinu komið fyr-
ir, en mestur hluti þess er þó
ékki brynvarinn.
í stað gömlu skotgrafanna,
hefir nú venið byggt net af
neðanjarðargöngum og gröfum,
göngum og lyftugöngum ; úr
Gríman er fallin.
i:
Hitler og Stalín berjast saman
*--------------
GRÍMAN HEFIR FALLIÐ af Stalinkommúnismanum.
Eitt atriðið enn í leynisamningi þeim, sem Stalin
gerði við Hitler um leið og þeir gerðu ekkiárásarsamning-
inn, er komið í ljós. Rússneski herinn hefir ráðizt á PóÞ
verja — og Molotov, málpípa Stalins, hefir gefið sömu
' skýringar á því atferli og Hitler gaf, er þýzki herinn réð-
;| ist inn í landið. Rök kommúnismans og fasismans eru þau
sömu.
Um leið fellur gríman af íslenzku kommúnistunum.
Blekkingar þeirra og lygar falla um sjálfar sig, allar í einni ||
svipan, og þeir standa eftir naktir og stimplaðir sem banda-
menn fasismans, ofbeldisins og kúgunarinnar.
Síðastliðinn miðvikudag, 13. september, stóð eftirfar-
andi klausa í langri grein í Þjóðviljanum eftir mann,
sem lært hefir kommúnistiskar bardagaaðferðir í Moskva.
Klausan talar sínu máli — og. þarf ekki skýringa við:
„....... En friðarstefna, Sovétríkjanna hefir ekki
breytzt. Hún er sú sama og tekin var upp 1917: barátta
fyrir friðinum, friður við öll lönd, burt séð frá því, hvaða
;| stjónarfar ræður í þeim, en enga undanlátssemi við þá, ;\
!; sem reyna að særa fram styrjöld og kúga aðrar þjóðir.
Þessi ákveðna stefna veldur því einnig, AÐ SOVÉTRÍKIN
HYGGJA EKKI Á LANDVINNINGA OG MUNU EKKI
HYGGJA Á ÞÁ. Það er því eins fjarri þeim, eins og það
væri ósamrýmánlégt hugsunarhætti íslenzkra verkamanna.
Ástæðan er einföld: í Sovétríkjunum er verkalýðsstéttin
í ráðandi, og hún hefir enga hagsmuni af því AÐ LEGGJA
ÖNNUR LÖNÖ UNDIR SIG. Þvert á móti. Hún styður
frelsisbaráttu kúgaðra þjoða eins og bezt hefir sýnt sig
á Spáni og í Kína. Og þess vegna mun æsingamönnunum
!; við Alþýðublaðið ekki verða að von sinni um það, að Sovét-
jl; ríkið ráðist á Pólland. Einnig þessi von Skjaldborgarinnar
mun bregðast."
' Það var ekki von okkar, að Sovétríkin myndu ráðast á
Pólland, heldur töldum við það sennilegt, — Það er nú
l komið á daginn.
í gærkveldi sagði útvarpið í Moskva: „Rauði herinn
er í stríði, hinn mikli, glæsilegi foringi vor, félagi Stalin,
hefir falið honum göfugt hlutverk."
Það var eins og orðin væru töluð af Göbbels í Berlín. )
I
i!
járnbentri steinsteypu. í göng-
unum eru oft brautarteinar,
sem ætlaðir eru fyrir flutninga-
vagna. Liðunum er komið fyrir
í neðan j arðarhermannaskálum
með öllum nýtízku þægindum.
Um allt er komið fyrir síma,
og allir klefar eru gasheldir.
Auðvitað er mikið um loft-
varnabyssur á víglínunum, og
þeiin aðalléga" ætlað að hindra
flugvélar í að fara yfir landa-
mærin.
Það segir sig sjálft, að með
slíkum varnartækjum er hægt
að standast árásir óvinahers,
þótt margfalt sterkari sé, en
auðvitað er ekki hægt að segja,
hve mikið sterkara árásarliðið
verður að vera til þess að vinna
varnarlínuna.
Þessar öf lugu varnarlínur
gefa möguleika til þess, að við-
komandi ríki geti varið landa-
mærin með tiltölulega litlu liði,
en notað aðallið á öðrum víg-
stöðvum.
Hitler hef ir þegar látið í ljósi,
að hann ætli að beina aðalliði
sínu gegn Pólverjum, en láta
lítinn hluta þýzka hersins verja
vesturlandamærin. Nú er eftir
að sjá, hvort vesturríkin ætla
að fara eins að á landamærum
Frakklands, eða hvort þau
ætla að reyna að rjúfa þýzku
varnarlínuna.
Gott verð.
Súputarínur 5,90
Áleggsföt 0,50
Desertdiskar 0,35
Ávaxtadiskar 0,35
Ávaxtaskálar 2.00
Ávaxtastell 6 m. 4,50
Smurbrauðsdiskar 0,50
Vínglös 0,50
ísglös 1,00
Sítrónupressur 0,75
Veggskildir 1,00
Kartöfluföt ra«& lokí 2,75
Matskeiðar 0,25
Matgafflar 0,i§
R. EíHHfsste & Bjðffissði
Bankastrasti 11.
¥egna pess að verzlunin er aS
hæfta hHMum vlð stórkostlega
ÚTSÖLU
AUar vórur verzlunarinnar verða seldar með miklum afslætti.
Kápur í miklu úrvali með sérstöku tækifærisverði. Kjólar frá
kr. 10.00. Kvennsvuntur, Barnafatnaður alls konar, Káputau frá
kr. 8,50. Borðdúkadamask, Svuntusilki, Magabelti, Drengjaföt á
allan aldur og margt, margt fleira, sem of langt yrði upp að
telja. Komið meðan úrvalið er mest.
VERZLUNIN LILLA, Laugavegi 30.
Hraðferðir Steindórs
til Akureyrar um Akranes eru alla miðvikudaga og
laugardaga.
Miðstöð og útvarp í bifreiðunum.
Afgreiðsla okkar á Akureyri er á Bifreiðastöð Odáeyrar,
Steindór * Sfmi 15S0