Alþýðublaðið - 23.09.1939, Blaðsíða 2

LAUGARDAGUR 23. SEPT. 1939.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Um leið og sólin kom upp flugu svanirnir af stað með Lísu
frá skerinu.
Svaiiirnir.
■■............. wx

•œai
Í£>ý/&
Wm®
>•/

....

Þegar sólin kom hærra á himininn, sá Lísa fyrir framan sig háfjallaland með fannhvítum
jöklum. Þar sá hún stóra höll með fallegum súhiagöngum. Kringum höllina voru pálma-
skógar og blómabreiður. Lísa spurði, hvort þetta væri fyrirheitna landið, en svanirnir
hristu höfuðin. Þetta var aðeins hillingaland. Lísa horfði á þetta land, en þá hrundi
höllin, og skógarnir visnuðu. Henni fannst hún heyra orgelhljóm, en það var þá bara brim-
niðurinn.
Athugasemd.
JÚLIUS BJÖRNSSON rafvirkja-
meistari.gerir athugasemd og
fyrirspurnir í „Vísi“ 18. þ. m. út
af griein minni hér í blaðinu um
raftækjaeinkasöluna og raftækja-
sveinana.
Hann virðist ekki skilja skil-
greiningu mína á því, hvernig
fara muni fyrir raftækjasveinum,
er einkasalan sé hætt. Hann vill
vita, hverjir hafi umboðin. Ég
held, að. hann þurfi ekki að
spyrja slíks, því það væri honum
fullkunnugt sjálfum. Um það get-
ur hann frætt almenning án
minnar aðstoðar, ef hann langar
til. Um verðlagið gefur reynslan
svarið. Heimiidimar era eftirtekt
mín og athuganir, er liggja að
sjálfsögðu í sjálfu málefninu,
sem um er rætt, og einnig ástæð-
umar fyrir afskiptum mínum af
því. Ég rifja upp tildrögín í
greininni. Júlíus þarf að lesa bet-
ur. — Það er margt fleira í þessu
máli, sem segja þyrfti og koma
honura í skilning um, ef unnt er,
J. Á.
Góður dómur
um Ármann.
Borgarstjórinn í Edinborg
hefir sent danska ræðis-
manninum í Leith bréf 25. ág-
ust, þar sem lokið er miklu
lofsorði á sýningu íþróttaflokks
Ármanns, sem fram fór í Porto-
bello 5. ágúst. Var ræðismað-
urinn beðinn, í fyrrnefndu
bréfi, að flytja Glímufélaginu
Ármanni þakkir fyrir sýning-
una, sem hafi vakið mikla
hrifni almennings og fulltrúa
borgarstjórnarinnar, sem við-
staddir voru, og þeir, segir í
bréfinu, „hafa beðið mig að
segja yður, að þeir telja það
beztu fimleikasýningu, sem
þeir hafa nokkru sinni séð.
Veitir það mér mikla ánægju að
biðja yður að flytja Glímufé-
laginu Ármanni þessa orðsend-
ingu. (FB).
Norska aðalkonsúlatið tilkynnir:
Samkvæmt tilkynningum frá
norska utanríkismálaráðuneytinu
er nú krafizt vegabréfaáritunar
(visum) að því er snertir alla
útlendinga, sem koma til Noregs.
Undanþegnir eru fyrst um sinn
danskir, finnskir, íslenzkir og
sænskir ríkisborgarar. — Áritun- i
arumsóknir verða í hverju ein-
stöku tilfelli sendar af aðalræðis-
mannsskrifstofunni til aðalvega-
bréfaskrifstofunnar í Oslo til
fullnaðarafgreiðslu. FB.
----—.....
Ferðabréf f rá Ásmundi Ásgeirssyni
-------------- ■». ■ ;-
ISLENZKU skákmennirn-
ir fimm, sem fóru til Ar-
gentínu til að taka þar þátt í
alþjóðaskákmótinu, hafa sann-
arlega orðið íslandi til sóma.
Þeir hafa unnið annan bikar-
inn, sem keppt var tun, Ar-
gentínubikarinn. En hann var
gefinn til að keppa í lægri
flokknum. Áður höfðu farið
fram kappskákir um það — í
hvorum flokknum þjóðunum
yrði skipað. íslendingar lentu í
lægri flokknum, en urðu beztir
í þeim flokki og unnu bikarinn,
sem keppt var um.
Þetta afrek hlýtur að vekja
athygli um allan heim, miklu
meiri athygli, en þó að íslend-
ingar hefðu lent í efri flokknum
og orðið neðarlega í vinninga-
stiganum.
Hinn kunni skákmaður, Ás-
mundur Ásgeirsson, lofaði áður
en hann fór að senda Alþýðu-
blaðinu pistla frá þessu móti.
Hann hefir haft nóg að gera á
skákmótinu, enda er og fjar-
lægðin mikil milli íslands og
Argentínu, svo að fá bréf hafa
borizt frá honum. Þegar hann
kemur heim, mun hann hins
vegar skrifa ferðasöguna og
birta nokkrar skákir frá mót-
inu.
Vegna stríðsins kvíða skák-
mennirnir nokkuð fyrir heim-
ferðinni. Þeir eiga að leggja af
stað frá Argentínu 28. þessa
mánaðar og fara til Belgíu, en
hingað heim koma þeir ekki
fyrr en í nóvember.
Hér fara á eftir tvö bréf, sem
Alþýðublaðinu hafa borizt frá
Ásmundi Ásgeirssyni. Þau eru
bæði skrifuð, áður en úrslita-
keppnin hófst:
„Buenos Aires, 24. ágúst 1939.
Ferðin hingað gekk ágætlega
og var mjög skemmtileg. Aðbúð
öll á skipinu var með afbrigð-
um góð. Af og til voru haldnar
smáskemmtanir fyrir farþeg-
ana, en aðalskemmtunin var,
þegar farið var yfir miðjarðar-
baug. Þá voru allir skírðir, þeir
sem ekki höfðu farið yfir þessa
breiddargráðu áður. Var bleytt
vel 1 flestum og sumir allhart
leiknir, en frá því verður nánar
sagt síðar. Á öllu ferðalaginu
var teflt mjög mikið, og mátti
segja, að menn væru síteflandi,
bæði úti og inni — frá morgni
til kvölds. Veður hafa verið góð
og sólar gætti þægilega lítið.
Síðasta sólarhringinn var sunn-
an stormur og nístingskuldi.
Um morguninn þann 21., þegar
við komum hingað, var hitinn
aðeins 0 stig. Þá var þoka, en
þegar henni létti, kom i ljós
hver stórbyggingin annarri fer-
legri.
Borgin Buenos Aires er hin
stórkostlegasta og skrautleg
mjög, svo að við höfum hvergi
séð annað eins. í kvöld verður
byrjað að tefla með því fyrir-
komulagi, að þeim 27 þjóðum,
sem þátt taka í mótinu, er
skipt í 4 flokka, með 7 í þrem-
ur og 6 í einum. Síðan verða
valdar 4 þjóðir úr hverjum
flokki, og þær keppa síðan um
Hamilton Russel bikarinn. Hin-
ar 11 keppa sér og verða þar
einnig verðlaun veitt. Við erum
í flokki með Hollandi, Dan-
mörku, Argentínu, Lithauen,
írlandi og Equador. í kvöld tefl
um við við Holland, en á morg
un við Argentínu, og mun það
vekja nokkra eftirtekt, þar sem
Argentína á frí í fyrstu umferð.
Líðan okkar allra er góð og
vígahugur allmikill, þó að
möguleikarnir til að komast í
úrslitaorustuna séu mjög tak-
markaðir. Við búum ásamt öðr-
um þátttakendum á Hotel Av-
enida Palace Victoria 442.
í gær var opinber móttaka,
og var þar viðstaddur forseti
argentinska lýðveldisins, Plaza
Mayo, og fleira stórmenni. Um
alla borgina má sjá stóreflis
auglýsingar viðvíkjandi mót-
inu, og virðist ekkert til sparað
að gera það sem mest áber-
andi.“
Hér á eftir fer seinna bréfið:
„Buenos Aires, 1. sept. 1939.
Fyrrihluta skákþingsins er
nú lokið. Við fengum 13 vinn-
inga af 24 mögulegum. Kom-
umst þó ekki í úrslitakeppnina,
en við keppum í þess stað um
Argentínubikarinn. Af þeim
þjóðum, sem ekki komust
í úrslit, hlutum við flesta
vinninga, eða 54,16% af
tefldum skákum. Af þeim
flokkum, sem í úrslit kom-
ust, vor.u sumir með tiltölu-
lega lægri vinningatölu en við.
Okkar vinningar féllu þannig:
Við Holland 1 Va, Argentínu
IV2, Danmörk 2, Lithauen IV2,
Equador 3 og írland 3Vz. Danir
höfðu aðeins 13tá vinning, eða
V2 vinning meira en við og
komust því í sterkari flokkinn.
Eftir öllum líkum höfum við
mikla möguleika til að vinna
þennan Argentínubikar, og ef
svo færi væri það nokkur upp-
bót, því að við áttum ótvírætt
að vera meðal hinna 16, sem í
úrslit komust, þó að við hins
vegar hefðum ekki möguleika
til að fá nein verðlaun þar.
Þeir, sem keppa um Hamil-
ton Russel bikarinn eru: Bæ-
heimur og Mæri, Argentína,
Þýzkaland, Lettland, Frakk-
land, England, Danmörk, Cuba,
Pólland, Chile, Palestína, Sví-
þjóð, Holland, Eistland, Lithau-
en og Brazilía. Um Argentínu-
bikarinn keppa: Noregur, Búlg-
aría, írland, Peru, ísland, Uru-
guay, Guatemala, Canada, Pa-
raguay, Bolevía, Equador.
Við teflum í leikhúsi einu
stóru, sem breytt hefir verið á
þann hátt, að gólfi er slegið yfir
sætin niðri. Þar er svo borðum
raðað mjög haganlega, og yfir-
leitt allt fyrirkomulag skák-
þingsins með ágætum. Aðsókn
hefir verið mjög mikil, hús-
fyllir flest kvöldin og þröngin
við dyrnar eins og þegar bezt
lætur við bíó. Á hverjum
morgni fáum við dagblað 8 síð-
ur innheftar. Segir þar frá úr-
slitum dagsins áður og ýmsu
fleiru. Á hótelinu höfum við
góða aðhlynningu. Dvelja flest-
ir Evrópuflokkarnir á sama
stað. Hótelið bauð okkur í
nokkurs konar skemmtikeyrslu
um bæinn í gær. Sannfærðumst
við þá enn betur en áður um
glæsileik borgarinnar, en að
öðru leyti nutum við ferðalags-
ins ekki fyrir kulda, og þegar
heim kom, hlupu allir út úr
bílunum fegnir og skjálfandi.
Flesta daga síðan við komum
hefir verið hér þræsings sunn-
anátt og hráslagakuldi, enda
bera hin blaðlausu tré ennþá
merki vetrarins.
Hér eru öll blöð full af stríðs-
fréttum. Kl. 2 í nótt kom út
einhvers konar hraðútgáfa af
einu blaðinu með fyrstu frétt-
irnar og síðan hefir hvert blað-
ið rekið annað með feikna fyr-
irsögnum. Flest blöðin með-
höndla Hitler mjög óvægilega.
Birta þau af honum hroðalegar
Frh. á 4. s»u.
GHARáLES NORDHOFF og JAMES NORMAN HALL:
Uppreisnln á Bounty.
77. Karl ísfeld íslenzkaði.
til þess að heimsækja fangana. Hann var hræddur um, að
þeir muni reyna að bjarga ykkur.
— Og það er von, að hann óttist það, læknir.
— Er það von? Hvers vegna?
Ég vildi gjarnan komast hjá því að skýra frá því, sem Tehani
hafði sagt mér, og hefði ég verið viss um, að Atuanui hætti
við áform sitt, hefði ég ekki skýrt frá því. En ég þekkti kjark
hans og ákefð, og hvorki hann né Téhani höfðu hugmynd
um, hvað fallbyssurnar gátu áorkað. Þau höfðu aldrei séð
skotið úr þeim, og það var meir en líklegt, að Atuanui vildi
ekki hætta við áform sitt. Ég skýrði því lækninum frá ráða-
gerðinni um að ráðast á freigátuna, og hvað ég hefði gert til
þess að afstýra henni. Hann varð undrandi á þessari fregn.
— Við höfðum ekki hugmynd um, að verið væri að undir-
búa árás, sagði hann. Það var gott, að þér skýrðuð mér frá
þessu. Ef þeir hefðu ráðizt á okkur, hefðum við drepið fjölda
eyjarskeggja. — Edwards skipstjóri getur komizt hjá allri
hættu. — Hann þarf ekki annað en að hafa sterk varðhöld í
landi og neita eyjaskeggjum um að safnast saman í bátum
umhverfis skipið. Því næst skýrði læknirinn mér frá því, að
Tuahu hefði fært sér handritið að orðabókinni minni.
—Ég hefi líka komizt yfir dagbókina yðar, sagði hann.
Mig langar til þess að lesa hana við tækifæri, eða er eitt-
hvað í henni, sem þér viljið ekki láta lesa?
Ég sagði honum, að í bókinni væri ekki annað en frásagnir
um daglega viðburði frá því ég fór frá Englandi, og þangað
til Pandora kom, og að hann mætti gjarnan lesa dagbókina,
ef hann vildi.
— Það þykir mér vænt um, sagði hann. — Dagbók yðar
getur orðið yður að miklu gagni á seinni árum. Ef þér viljið
— skal ég geyma þessi plögg fyrir yður. Ég skal láta þau á
botninn í meðalakistunni minni, og þar ættu þau ekki að
glatast. En um orðabókina er það að segja, að Edwards skip-
stjóri veit, hve Sir Joseph er það mikið áhugamál, að þér fáið
að vinna að henni, og hann hefir því gefið leyfi til þess, að
þér vinnið að henni á heimleiðinni.
Þetta var mér mjög kærkomið. Ég hafði kviðið fyrir hinni
löngu ferð. Ég minntist þess nú, að skipstjórinn hafði bannað
okkur að tala saman á máli Tahitibúa. — Ef við fengjum
leyfi til þess að tala saman mál Tahitibúa, þá gæti ég haft
mikil not af samföngum mínum. Og um leið gæti ég haft ofan
af fyrir þeim.
Læknirinn lofaði því, að hann skyldi tala um þetta við
skipstjórann. Og um leið o gPandora lagði úr höfn fengum við
leyfi til þess að tala saman á tahitisku.
Allan næsta dag voru skipverjar önnum kafnir við að flytja
vistir um borð. Brytinn okkar, Jones Good skýrði okkur frá
því, að skipið ætti að leggja úr höfn innan 24 klukkutíma.
Edwards hafði engar upplýsingar fengið viðvíkjandi Christian
eð« Bounty. Það virtist svo sem hann hefði komizt að þeirri
niðurstöðu, að við segðum satt viðvíkjandi Bounty. Um nótt-
ina heyrði ég hróp varðmannanna á þilfari skipsins. Sem betur
fór var ekki reynt að gera árás á freigátuna. Við léttum akk-
erum um sólarupprás. Klukkan tíu um morguninn, þegar ég
leit út um kvistgatið, sá ég ekkert annað en endalaust hafið.
Nú hófst tilbreytingalaust tímabil fyrir okkur fjórtán, sem
vorum byrgðir inni í „skríninu“ á Pandora. Það kom í ljós,
að tíminn leið fljótar, þegar við höfðum eitthvað fyrir stafni.
Daginn eftir að við lögðum af stað, færði Hamilton læknir
mér handritið að orðabókinni. Hann hafði enn fremur rit-
föng meðferðis, og hafði látið timburmeistarann smíða lítið
borð, sem ég gat haft í fanginu. í þurrkinum gisnuðu þilj-
urnar svo mikið, að nú var orðið vinnubjart inni hjá okkur.
Nú máttum við tala saman á tahitisku, og samfangar mínir
tóku drjúgan þátt í starfi mínu. Stewart, Morrison og Elli-
son voru ágætir málamenn, og nærri því jafngóðir í tahitisku
og ensku. Ég varð undrandi á Ellison. Hann talaði tahitisku
með réttari áherzlu en nokkur okkar hinna, og virtist ekki
hafa þurft að hafa neitt fyrir því að lær.a málið. Hann vakti
athygli mína á ýmsu, sem ég hafði ekki tekið eftir. Þessi
vesalings piltur hafði aldrei þekkt foreldra sína. Honum hafði
verið sparkað frá bakborða til stjórnborða frá því hann mundi
eftir sér, og honum hafði aldrei dottið í hug, að hann væri
vel gefinn. Mér rann til rifja, að svona gáfaður piltur skyldi
aldrei hafa fengið færi á því að menntast, enda þótt reynt
væri að troða í aðra, sem enga hæfileika hefðu til náms.
Fyrir kom það, að veður var svo vont, að ekki var hægt að
skrifa. Fréigátan hjó stefninu í öldurnar og valt hræðilega.