Alþýðublaðið - 02.10.1939, Blaðsíða 1

ALÞTÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
UTGEFANDI: ALÞYÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
MÁNUDAGUR 2. OKT. 1939.
226. TÖLUBLAÐ
Rússar ætla að kúga Flnnland on
Lettland á sama hátt og Eistland
...■■■♦■.. -
Utanrfkisráðherra Lettlands hellr fengið boð nm
að mæta lyrir sovétstjðrnfnni f Moskva f dag.
Stríðl kyijaði pegar Hitler
, en enðar ekki fyrr en
Bretnn og Frökkum sjrnist
-----#■---
® hur ehtlt svarar f rlðartali Hitlers
LONDON í morgun. FÚ.
Wflotamálaráðherra Breta
INSTON CHURCHILL
flutti skörulega útvarpsræðu í
gærkveldi og gerði að umtals-
efni friðartillögur Hitlers. Er-
indi sitt nefndi Churchill:
„Fyrsti mánuður styrjaldarinn-
ar“ — og var hann mjög skor-
inorður.
Stríðið byrjaði, þegar Hitler
vildi, að Jtað byrjaði, sagði
Churchill, en það mundi enda,
þegar Bretland og Frakkland
hefði sannfærst um, að Hitler
liefði fengið hæfilega ráðningu.
Og sigurinn gæti ekki fyrr tal-
izt unninn, en Hitler og menn
hans hefðu misst tökin á þýzku
þjóðinni.
Af þeim 85 milljónum matnna,
sem Þjóðverjar rá'ða yfir, eru 16
millj-ónir Tékkar, Slóvakar -og
Austurríikismenn, sem allir hafa
risið upp gegn nazistum, en er
haldið niðri með valdi. Hinum
megin eru 85 milljónir Frakka
og Breta, sem njóta aðstoðar
samveldislanda sinna -og ný-
lendna og samúðar -og siðferði-
legs stuðnings Indverja. Vér trú-
um því, sagði ChurchiLl, að vér
njótum og séum verðugir vel-
vildar og virðingar flestra þjóða
hieim-s, og fyrst og fremst Ban-da-
ríkajamanna.
Um styrjiöldina sjálfa fyrsta
ínánuðinn sagði hann, að hann
vildi leggja áherziu á 3 höfuð-
atriði:
1 fyrsta lagi, að tv-ö st-órveldi
hefðu g-ert inurás í Póll-and o-g
herir þeirra vaðið yfir lan-dið, en
hin hetjulega vörn pólsku þjóðar-
i-nnar hefði sýnt, að hún ætti
sér ódauðlega þjóðarsál. Pólska
þjó&in er sem klettur, sem á eftir
að gnæfa upp úr brimrótinu á
ný, sagði hann.
Annað h-öfuðatriðið, sem. hann
vildi leggja áherzlu á, væri það,
a'ð rússneska stjörnin fylgdi eig-
inh-agsmunastefnu af köl-du blóði.
Vér hefðum getað óskað þ-ess,
sagði Churchill, að rússneski her-
inn hefði veitt Pólverjum lið, í
stað þess að honum hefði v-erið
skipað gegn þeim, og einnig væri
þess að geta, að Rússar hefðu
hi-ndrað framrás Þj-óðverja til
suðausturhluta álfunn-ar -og
Svartahafs. Bretar, Frakkar og
Rússar ei,ga í .íauninm það sarna
áhugamál, að Þj-óðverjum tak-
ist -ekki að láta styrjöldina ná
til Balkanskagans.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
KHÖFN í morgun.
CHURCHILL.
Engu brezku skipi sökkt
siðustn vikn.
ÞriÖja h-öfuðatriðið er, sagði
Churchill, að þýzkum kafbátum
hefir orðið æ rninna áge-ngt með
hverjum deginum, sem liðið hefir,
í s-ókn sinni gegn brezkum skip-
Frh. á 4. síðu.
ÞAÐ þykir nú augljóst, að Sovét-Rússland ætli að nota
sér ófriðinn vestur í Evrópu og vináttusamning sinn
við Hitler til þess að leggja aftur undir sig þau lönd, sem
veltu af sér oki Rússa í lok heimsstyrjaldarinnar.
Eftir að Póllandi hefir verið skipt upp á milli Sovét-
Rússlands og Þýzkalands, og Eistland verið kúgað til þess
að þiggja rússneska vernd og þar með verið gert að rúss-
neskri hjálendu á horð við verndarríki Hitlers, Slóvakíu,
virðist röðin nú vera komin að Finnlandi og Lettlandi. Ut-
varpið í Moskva hefir sagt frá því, að sovétstjórnin muni
innan skamms leggja fyrir stjórnir Finnlands og Lettlands
uppkast að sams konar samningi og hún gerði við Eistland
í vikunni sem leið.
Fregnir hafa borizt frá Lett- flugstöðvar í Lettlandi, og auk-
landi um það, að lettneski ut- in réttindi til vöruflutninga yf-
anríkismálaráðherrann fari til ir landið.
Moskva í dag. Ákvörðun um
þetta var tekin á stjórnarfundi
í gær, en á þeim fundi gaf ut-
anríkismálaráðherrann skýrslu
um sáttmála Sovét-Rússlands
og Eistlands. Þessi sáttmáli
hefði breytt svo mjög öllu við-
horfi, að Lettland yrði að vinna
að því, að taka til endurskoð-
unar sambúð sína við nágrann-
ana, einkanlega Rússa.
Fregnir frá Eistlandi herma,
að eistlenzki utanríkismálaráð-
herrann hafi fært lettneska ut-
anríkismálaráðherrunum boð
um að koma tii Moskva.
Þá segir í fréttum frá Eist-
landi, að 20 rússnesk herfylki
— sem verið hafa við landa-
mæri Eistlands, hafi nú verið
send til lettneskgi landamær-
anna.
í Eistlandi eru menn þeirrar
skoðunar, að nú sé röðin komin
að Lettlandi, að gera sáttmála
við Sovét-Rússland, svipaðan
sáttmála Eistlendinga og
Rússa, og Rússar fái einnig rétt-
indi til þess að hafa flota- og
FriðaitiM lítlers terðnr
birt einhvern næstn daga.
—----♦ ■
Utanrikismálaráðherra Hnssolinis með í ráðum.
M
LONDON í morgun. FÚ.
EÐAN franski herinn á vesturvígstöðvunum nálgast
sniám saman. höfuðvirki Siegfriedlínunnar, er hvar-
vetna um heim beðið með mikilli óþreyju eftir fréttum af
viðræðum þeirra Hitlers ríkiskanzlara og Ciano greifa, ut-
anríkismálaráðherra Ítalíu, sem kom til Berlín í gær.
Ríkisþing Þýzkalands hefir verið kallað saman í þess-
ari viku til þess að hlýða á merkilegar yfirlýsingar frá rík-
iskanzlaranum.
Fregnir frá Berlín herma, að
tilgangurinn með að kalla sam-
an ríkisþingið í yfirstandandi
viku, sé sá, að Hitler geri grein
fyrir tillögum, sem harin ætlar
fram að bera, Hitler ræddi
þessar tillögur á fundi sínum á
laugardagskvöldið með ráðherr-
unurn og helztu foringjum her-
foringjaráðsins. Ciano greifi,
utanríkismálaráðherra Ítalíu
mun taka þátt í umræðum um
þessar tillögur, en Hitler bauð
Ciano greifa til Berlínar í því
skyni. Tillögur eru sagðar
Frh. á 4. síðu.
Eistland nndir svipn
sovétstjðrnarinnar.
LONDON í gær. FÚ.
F-orsætisráð-h- Eistlands sagði í
útvarpsræðu á laugardagin-n, að
afleiði-ng þess, að Eistlendingar
hefðu mótspyrnulaust failizt á
kröfur Rússa, væru, að þjóðin
hefð-i kornizt hjá að h-eyja v-on-
lausa baráttu, -og auk þess væri
tryggt, sjálfstæði þjóðari-nnar í
utan- og innanríkismál-um. For-
sætisráðherrann fór fögrum orð-
um um kjark og baráttuhug e-ist-
ienzku þjóöarinnar, en þessir
kostir kæmu ekki að notum, þeg-
ar st-órveldi, sem réði yfir öllum
nútíma hernaðartækjum væri að
m-æta.
Flotaforingi Eistlands hefir
verið sviftur st-örfum og gert er
rá'ð fyrir, að fleiri breytingar
verði g-erðar á herstjórninni.
Flotaforingjanum mun hafa veriÖ
vikið frá af því, að pólska kaf-
bátnum „Orselle“ tóikst að sleppa
frá Tallin. 1 fregn frá Eistlandi
er sagt, að margir hátt settir
menn muni verða leiddir fyrir
berrétt út af þessu atviki.
í d-önsku blaði, sem getur um
sáttmála Sovét-Rússlands og
Eistlands, er k-omist sv-o að orÖi:
„Vér skiljum mæta vel, hvers
vegna Eistland b-eygði sig fyrir
jofureflinu, í stað þess að leggja
ut í styrjöid, þar sem engin sig-
urvon var fyrir hendi. Vér höf-
um fyllstu samúð með þessari
Frh. á 4. síðu.
Norðursjórinn, miðstöð sjóstríðsins. Á kortinu sjást tundurdufla-
girðingar Breta í Ermarsundi, við austurströnd Englands og
úti fyrir þýzku Norðursjávarströndinni, auðkenndar með skástrik-
um. Inni í Eystrasalti sjást tundurduflagirðingar Þjóðverja suður
af Stórabelti og Eyrarsundi.
Ætla Þjóðverlar að stððva
viðskipti Dana og Breta?
Þrjú dðnsk skip, meö landbðnaðarafurðir til
Englands, voru tekln on flutt til Pízkalands.
Frá fréttaritara AlþýSublaðsins
KHÖFN í morgun.
ÞRJÚ DÖNSK SKIP til-
heyrandi Sameinaða gufu-
skipafélaginu, ”Diana,“ ”Rota“
og ”Margarethe,“ sem voru á
leið til Englands með landbún-
aðarafurðir, voru tekin í Norð-
ursjónum á laugardagsnóttina
af þýzkum herskipum og flutt
til þýzkra hafna.
Danska flutningaskipið ”Ly-
næs“, sem var með timburfarm
á leið frá Svíþjóð til Hollands,
hefir einnig verið tekið af þýzk-
um kafbát og flutt til Þýzka-
lands.
Danska stjórnin hefir mótmælt
t-öiku allra þessara skipa í Berlín
og skí-rskotað til þess, að ekkert
þeirra hafi haft n-eina bannvöru
innanb-orð, og að hlutieysissamn-
in,gur Danmerkur og Þýzkalands
hafi greinileg ákvæði inmi að
halda um það, að Danmörk hafi
rétt tii þess að reka venjuleg
viðskipti við b-aeði England og
Þýzkaland, þ-ótt til ófriðar kæmi
mxlli þeirra. En þessum mótmæl-
um hefir ekki en-n verið svarað
af þýzku stjórninni.
Skotið i kaf án nokkurs
fjrrlrvara.
Dansika kolaflutningaskipinu
„Vendia“ var sökkt af þýzkum
kafbát í Niorðursjó-num kl. 11
fyrir hádegi á laugardaginn, án
þess aö skipið hefði nokkra að-
v-ö-run fe-ngið. Það var fyrst sk-ot-
ið á það tveimur skotum og síð-
an tafarlaust tundurskeytinu, sem
hæfði vélarrúm skipsins. Ellefu
manns af áhöfninni fórust við
sprenginguna, en sex var bjargað
af kafbátnum og síðan settir ura
þ-orð í annað danskt skip, sem
k-om með þá til Kaupmannahafn-
ar í gærkveidi.
„Vendia“ hafði engan farm
méðferðis, en var að sækja kol
til Englands.
Þýzksr kalbátnr
stöðvaði Hekln!
Skaut tveimur skotum fyrir
framan hana og hvarf siðan
Flutningaskipið
Hekla kom hingað í
gær frá Englandi — og er
nú farið út um land.
Þegar skipið var statt í
Norðursjónum um 90 sjó-
mílur austur af Blythe í
blíðskaparveðri, var því
allt í einu gefið merki um
að stöðvast, af þýzkum
kafbát, Samtímis var
þremur öðrum skipum,
sem þarna voru, gefin
stöðvunarmerki,
Kafbáturinn skaut
tveimur skotum fyrir
framan Heklu og hún
stöðvaðist, en hélt svo á-
leiðis til kafbátsins.
En allt í einu kafaði kaf-
báturinn, kom ekki upp
aftur og skipti sér ekki
meira af skipunum.
Eftir eina klukkustund
hélt Hekla áfram ferð
sinni. Skipið var tómt
þegar þetta har við.
Sögur hafa gengið um
það, að skipverjar á Heklu
liafi verði neyddir til að
fara í bátana og verið í
þeim í eina klukkustund
áður en þeir fengu að
halda áfram, Þessi síðasta
fregn hefir ekki fengizt
staðfest á skrifstofu Faa-
berg og Jakobsen.
Þjóðverjar flagga.
Þýzku flutningaskipin flagga í
dag eins og gert er uni gervallt
Þýzkaland af tilefni „sigursins"
í Póllandi og fleiri herlegheitumí