Alþýðublaðið - 02.10.1939, Blaðsíða 3

MANUDAGUR 2. OKT. 1939.
ALÞ?PWUflP
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
1UTSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON.
í fjarveru hans:
STEFÁN PÉTURSSON.
AFGREIÐSLA:
ALÞÝÐUHÚSINU
(Inngangur frá Hverfisgötu).
6ÍMAR:
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjórn (innl. fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: V. S. Vilhjálms (heima).
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4006: Afgreiðsla.
5021 Stefán Pétursson (heima).
ALÞÝDUPRENTSMISJAN
Upplausa hlá
kommúnistnm.
K
Kaupmannahöfn i
skugga ófriðarins.
---------♦
Fréttabréf frá ísleadingi við Eyrarsund.
OMMÚNISTAFLOKKUR-
■INN er nú í upplausnará-
standi.
Hinir óbreyttu meðlimir hans
neita að verja svik Sovét-Rúss-
lands við friðinn og lýðræðið
og vináttusamning þess við
þýzka nazismann. Uppsögnun-
um rignir yfir afgreiðslu Þóð-
viljans. Menn, sem í góðri trú
hafa fylgt flokkinum frá því að
hann var stofnaður, tala nú op-
inberlega um það úti um allt,
að hann sé í þann veginn að
liðast sundur.
Þegar Héðinn var innbyrtur í
fyrráhaust var nafni flokksins
breytt í „sameiningarflokkur
alþýðu, sósíalistaflokkurinn“ til
þess að véla sem flesta Alþýðu-
flokksmenn yfir í herbúðir
Moskvakommúnismans. Því var
lýst yfir við þá, að flokkurinn
yrði framvegis ,,sósíalistískur
lýðræðisflokkur“ á sama grund
velli og Alþýðuflokkurinn hér
hefði áður verið og norski Al-
þýðuflokkurinn væri enn í dag,
rétt eins og einhver grundvall-
armunur væri á stefnu Al-
þýðuflokksins hér og í Noregi!
Og til þess að blekkja Alþýðu-
flokksmennina, sem með Héðni
komu, enn betur, var Sigfús
Sigurhjartarson gerður að með-
ritstjóra Einars Olgeirssonar
við Þjóðviljann og blað Héðins,
Nýtt land, gert að flokksblaði
undir ritstjórn Arnórs Sigur-
jónssonar.
En nú er gríman fallin. —
Þjóðviljinn lofsyngur nú
þrátt fyrir meðritstjórn Sigfús-
ar svik Stalins við friðinn og
lýðræðisríkin, hælist yfir hinni
lævísu árás rauða hersins
að baki Pólverjum og prísar
hana sem sigur bolsévismans.
Og útkoma Nýs lands hefir ver-
ið stöðvuð í fleiri vikur vegna
þess, að Arnór Sigurjónsson
viidi ekki vera með í því að
verja svikin við þá stefnu, sem
lýst hafði verið yfir, að flokk-
urinn ætlaði að fylgja. Þetta er
þá árangurinn af „sameining-
unni.“ Nú sjá menn, hvaða
hlutskipti Alþýðuflokksmönn-
unum hefir frá upphafi verið
ætlað í sameiningarflokkinum/
Enda hafa þeir nú bersýnilega
fengið nóg af sambúðinni við
kommúnista í honum.
Á síðustu stundu hefir Þjóð-
viljinn reynt að lægja uppreisn-
arölduna meðal flokksmann-
anna með því að lofa skoðana-
frelsi innan flokksins. Hann
lýsti því yfir fyrir rúmri viku
síðan, að hver flokksmaður
hefði að sjálfsögðu rétt til þess
að mynda sér hvaða skoðanir,
sem honum sýndist, á þeim við-
burðum, sem fram væru að
fara úti í heimi, og lofaði jafn-
framt, að flytja hlutlausar
KAUPM.HÖFN 20. sept.
Á ÖTTI, sem greip menn, þá
er ófri'ðurinn brauzt út virð-
ist nú að mestu horfinn. Almenn-
ingur virðist nú hafa sætt sig
við það ástand, sem ófriðurinn
hiefir í för með sér fyrir hlut-
lausa þjóð eins og Dani.
Sú hugsun hefir gripið rnarga,
og valdið öldugangi í tauga- og
sálarlífi manna, að ef . til vill
kæmist danska þjóðin ekki hjá
því að taka beinan þátt í þeim
hildarleik sem stórþjóðimar nú
heyja þrátt fyrir fullyrðingar
hinna herskáu þjóða um það, að
hlutleysi dönsku þjéðarinnar
skýldi engin hætta búin. En hvað
þýða slíkar fullyrðingar við mann,
sem óttinn hefir náð yfirtökum
4?
Menn sofna frá þeirri ósk að
kveldi, að þetta land megi kom-
ast hjá því að lenda í eldinum,
og menn vakna til sömu hugsun-
ar að morgni hins nýja dags.
Kaupmannahöfn hefir breytt út
liti þessa síðustu 14 daga. Lífið
innan dyra og utan hefir tekið
stakkaskiptum. Götur borgarinn-
ar era auðar 1 samanburði við
það, sem áður var. Umferðin á
götuntum er svo kyrlát síðan
einkabílamir hættu umferð. Það
er deyfð og dmngi yfir umferð-
inni, sem sízt væri að lasta fyrir
fótgangendur, væri ástæðan fyrir
þessari kyrrð ekki sá sorgarat-
burður, sem raun er á.
Þegar sólin er gengin til viðar
og rafljósin lýsa bæinn, minnir
þetta einnig á hinn sorglega at-
burð, sem krefst svo margra
ungra (; hraustra dreugja. Það
fréttir af stríðinu og veita mis-
munandi sjónarmiðum rúm í
blaðinu. En hvernig hafa þessi
loforð verið haldin? Blaðið hef-
ir eftir sem áður haldið áfram
að flytja hinar ,,opinberu“ lyg-
ar sovétstjórnarinnar í ,,einka-
skeytum frá Moskva,“ svívirt
lýðræðisríkin, sem nú hafa
gripið til vopna gegn yfirgangi
þýzka nazismans, og lofsungið
liðveizlu sovétstjórnarinnar við
hann, árásina að baki Pólverj-
um og ofbeldið við Eistland sem
sigur fyrir bolsévismann.
Samtímis er hver sú rödd,
sem vill tala máli lýðræðisins
innan flokksins, bæld niður.
Þegar Arnór Sigurjónsson
sagði í Nýju landi það, sem
ekki aðeins allir gömlu Alþýðu-
flokksmennirnir í þessum svo-
kallaða ,, sameiningarf lokki1 ‘,
heldur og fjöldinn allur af
kommúnistunum sjálfum
hugsa, að það væri ekki sjáan.
legt, hvernig vináttusamningur
Stalins við Hitler ætti að geta
orðið sósíalismanum í Vestur-
Evrópu til styrktar, og vitan-
lega væru það svik við allt
þjóðfrelsi og alþýðurétt, ef það
skyldi sannast að samið hefði
verið um skíptingu Póllands,
var útkoma Nýs lands tafar-
laust stöðvuð af meirihluta
flokksstjórnarinnar, sem í
blindni sinni heimtar skilyrðis-
lausa afstöðu með Sovét-Rúss-
landi eftir sem áður, og síðan
hefir blaðið ekki fengið að sjá
dagsins ljós. Það er rödd gömlu
Alþýðuflokksmannanna, sem
þannig á að bæla niður í flokkn-
um.
Það er sannarlega engin
furða þótt þeir séu nú loksins
búnir að fá nóg af falsinu og
svikunum.
logar nú annar hver lampi á
á götum og torgum, svo að telj
ast má dimmt hjá því, sem áður
var. Ljósaauglýsingamar, sem
settu svo fagran svip á bæjarlíf-
ið, og lýstu með öllum regnbog-
ans litum, höfuðgötum borgarinn-
ar, eru nú horinai' — og gleymd-
ar. HiÖ lifandi fréttabiað „Politik-
ens“ og rikisjámbrautanna er
hætt „að koma út“, búðarglugg-
arnir, sem áður juku á ljóshafið
á götum úti, eru nú kolsvartir
og draugategh' i eilifu myrkri.
Vaxandlitin í gluggunum vekja
hjá mér aðkenningu að myrk-
fælni, eins og svartir steinar og
aðrir dauðir hlutir gerðu á æsku-
árum mínum i Reykjavík. Inni
er olíulampinn kominn niður frá
geymsluloftinu, stendur njú á
miðju borði — aetztur í hásætið
aftur, eftir mai-gra ára niöur-
lægingu.
Það er sparað á öllum sviðum,
allt er gert til þess að halda
ktilda- og hungursdraugnum
burtu frá mannveranni eins lengi
og frekast er kostur.
Það sem mest minnir á nýtizku
hervopnið — loftárásimar - eru
sandpokamir, sem liggja í háum
stökkum við Thorvaldsensafnið,
i>g í garði ríkishallariinuar (Christ
iansborg), þeir eru til taks, skyldi
hið versta bera aÖ garði.
Leikhús og gildaskálar vora
fyrst framan af illa eða ekki sótt,
en aðsóknin virðist nú vera að
aukast aftur. Menn þrá breytingu,
til þess að gleyma börmungun-
um, sem viðundriö, útvarpið, og
blöðin fær mönnum fregnir af
daglega.
Á fundi forsætis- og utanrikis-
málaráðherra Norðurlanda, sem
haldinn var í utanríkismálaráðu-
neytinu danska í kvöld, — sem
fulltrúi forsætisráðherra Islands
mætti Sveiim Bjömsson sendi-
herra —, átti sú ósk dýpstar ræt-
ur í ræðum ráðherranna, að
Norðurlönd kæmust heilu og
höldnu fram hjá eldi þeim, sem
nú geisar yfir álfu vora, o.g eug-
inn sér minnstu líkur til þess, að
slökktur verði í nánustu fram-
tíð. i
Gefi það allar góðar vættir, að
þessi ósk ráöherranna megi ræt-
ast.
Höfn, 20./9.
Þorf. Kr.
Innanfélagsmót I. R.
fyrir drengi innan 19 ára. Á
miorgun kl. 7 fer fram langstökk
og spjótkast. Kl. 6,15 fer fram
viðavangshlaup drengja innan 14
ára. Keppt um bikar.
„Freyr“
10. hefti yfirstandandi árgangs
er nýkomið út. Efni: Öryggi
landbúnaðarins, Fóðurbætir og
landbúnaður, Gerið skyldu ykkar,
Harðindin og hrossin, Fyrir 20
árum og nú o. m. fl.
Danstea sendlnefndin
er nú lögð af stað til Eng-
lands til þess að semja ura
verzlunarviðskipti landanna og
siglingar Dana til Bretlands. F.Ú.
Ármenningar!
Munið aðalfund félagsins í
Oddfellowhúsinu (niðri) 1 kvöld
kl, 8Va- Fjölmenmið og mætið
réttstundis.
Landmælingum Islands
er nú að fuUu lokið.
í suraa hafa alls verlð msldlr 8600 ferbilðmetrar.
¥ ANDMÆLINGUM Ís-
lands er nú lokið, og
var hið síðasta af landinu
mælt í sumar af 4 dönskum
landmælingamönnurþ og
einum íslenzkum undir
stjórn A. Bertelsen kapteins,
sem einnig stjómaði land-
mælingunum í fyrrasumar.
Aðstoðarmenn landmælinga-
mannanna vom 14, 8 ís-
lenzkir og 6 danskir.
í sumar hófust mælingarnar
um miðjan júní, og er nú ný-
lega lokið. Hefir sérstaklega
verið mælt umhverfi Langjök-
uls, innsveitir Húnavatnssýslu,
Kjalvegur norðan Hvítárvatns
og fjalllendið sunnan Langjök-
uls að Hlöðufelli.
Alls hafa í sumar verið
mældir 8600 ferkílómetrar, og
er það mjög mikið, miðað við
það, sem verið hefir undanfarin
sumur, og má fyrst og fremst
þakka góða veðrinu í sumar
fyrir.
Koma 17 ferkm. á hvern ein-
stakan mælingamann, en þeir
hafa alls unnið í 100 daga í
sumar. Hefir verið hægt að
vinna 6 daga af hverjum 10
dögum, en í fyrra 4Vá af hverj-
um 10 dögum.
Þó svo að raunverulega sé
landmælingunum lokið nú, þá
telur Bertelsen kapteinn, að
nauðsynlegt sé að fara yfir
nokkra hluta landsins aftur og
endurskoða fyrri mælingar, en
á landmælingunum var byrjað
árið 1900. Héldu þá mælingarn-
ar áfram óslitið fram til ársins
1914, og hófust svo ekki aftur
fyrr en 1930, nema hvað mælt
var sumurin 1919 og 1920.
Hafa þessar landmælingar
verið kostaðar af íslandi og
Danmörku í sameiningu, en
verið undir stjórn dönsku land-
mælingastofnunarinnar.
Við mælingarnar í sumar á
Langjökli og Hofsjökli hefir
það komið í ljós, sem reyndar
var vitað áður, að jöklarnir eru
mikið minni en upp er gefið á
eldri kortum. Þar sem Langjök-
ull er mjóstur, er hann ekki
nema 12 km. á breidd og Kjal-
vegur 28 km. þar sem hann er
mjóstur.
Héðan fara hinir dönsku
landmælingamenn í næstu viku
með Drottningunni.
Hjónaband.
Á laugard. voru gefin sanian í
hjónaband af séra Áma Sigurðs-
syni Guðný Illaiugadóttir og Ein-
ar Ingimundarson verzlunarmað-
ur EirilksgötU 33.
i : (i
Áheit
til Slysavamafélags Islands frá
H. M. H. Stokksieyri, kr. 20,00.
Nokkrir félagar úr „Nót“ Rvík,
kr. 25,00. Guðrún Guðmtinds-
dóttir, Sleggjulæk, kr. 10,00. Þor-
kell Þorkelsson, Eyrarbakka, kr
Þ20.00. Sigurður, kr. 5,00. A. A
J., kr. 3,00 A. G- Eyrarbakka, kr.
5,00. A. A., kr. 15,00 Lina, kr.
10,00 — Kærar þakkir — J. E. B.
Söngfélagið Harpa
hieldur fund í Alþýðuhúsinu
uppi þriðjudaginn 3. okt. kl. 8
að allir félagar komi á fundinn
og mæti stundvíslega.
Samlagsmenn þeir, sem réttinda njóta í Sjúkrasamlagi
Áeykjavíkur, geta skipt um lækna, bæði heimilislækna og
sérfræðinga í háls-, nef- og eyrnasjúkdómum og augnsjúk-
dómum, frá næstu áramótum. Þeir. sem nota vilja þennan
rétt sinn, eiga að tilkynna það aðalskrifstofu samlagsins,
Austurstræti 10, eða útibúinu, Bergstaðastræti 3, fyrir 1.
nóvember n.k. Tilkynningar, er síðar berast, verða ekki
teknar til greina.
Tilkynningarnar skulu ritaðar á eyðublöð, er samlagið
leggur til, og undirritaður af samlagsmanni sjálfum eða
umboðsmanni hans. Læknaskipti geta því aðeins farið
‘ram/ að samlagsmaður sýni skírteini sitt, og skírteini
>eggja, ef um hjón er að ræða, enda verða þau að hafa
sömu lækna.
í skrifstofum samlagsins geta merin fengið aðstoð til að
útfylla eyðublöð þessi alla virka daga, í aðalskrifstofunni,
Austurstræti 10, frá kl. 10 árd. til kl. 4 síðd., nema á laug-
ardögum til kl. 12 á hádegi og í útibúinu, Bergstaðastræti
3, mánudaga og föstudaga frá kl. 1 til kl. 8 síðd., og aðra
virka daga, nema laugardaga, kl. 1—6 síðdegis.
Þessir læknar koma til greina sem samlagslæknar:
Heimllislæknar
1. Alfreð Gíslason.
2. Árni Pétursson.
3. Axel Blöndal.
4. Bergsveinn Ólafsson.
5. Bjarni Bjarnason.
6. Björgvin Finnsson.
7. Björn Gunnlaugsson.
8. Daníel Fjeldsted.
9. Eyþór Gunnarsson.
10. Friðrik Björnsson.
11. Gísli Pálsson.
12. Gísli Fr. Petersen.
13. Grímur Magnússon.
14. Gunnlaugur Einarsson.
15. Halldór Hansen.
16. Halldór Stefánsson.
17. Hannes Guðmundsson.
18. Jón G. Nikulásson.
19. Jónas Kristjánsson.
20. Jónas Sveinsson.
21. Karl S. Jónasson.
22. Karl Jónsson.
23. Katrín Thoroddsen.
24. Kjartan Ólafsson.
25. Kristín Ólafsdóttir.
26. Kristinn Björnsson.
27. Kristján Grímsson.
28. Kristján Sveinsson.
29. M. Júl. Magnús.
30. Matthías Einarsson.
31. Ófeigur Ófeigsson.
32. Ólafur Helgason.
33. Ólafur Þorsteinsson.
34. Ólafur Þ. Þorsteinsson.
35. Óskar Þórðarson.
36. Páll Sigurðsson.
37. Sveinn Gunnarsson.
38. Sveinn Pétursson.
39. Valtýr Albertsson,
40. Þórarinn Sveinsson.
41. Þórður Thoroddsen.
42. Þórður Þórðarson. J
Háls- nef- og eyrna-
læknar:
1. Eyþór Gunnarsson. 3. Gunnlaugur Einarsson.
2. Friðrik Björnsson. 4. Jens Á. Jóhannesson.
5. Ólafur Þorsteinsson.
Augnlæknar:
1. Bergsveinn Ólafsson.
2. Kjartan Ólafsson.
3. Kristján Sveinsson.
4. Sveinn Pétursson.
Reykjavík, 28. sept. 1939.
Reykjavíkur.