Alþýðublaðið - 03.10.1939, Blaðsíða 1

RITSTJ@RI: F. R. VALDEMARSSON
UTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
i»RIÐJUDAGUR 3. OKT. 1939.
227. TÖLUBLAÐ

Á eftlr dðnsku skipunum fjórum,
daginn9 og „Vendla", sem
i gær$
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
og p¥í ni
KHÖFN í morgun.
fj Ý2KU KAFBÁTARNIR, sem í meira en heila viku
^ hefir ekki tekizí að sökkva einu einasta ensku skipi,
gera nú hverja árásina eftir aðra á flutningaskip hinna
hlutlausu Norðurlandaþjóða, og er ekki annað sýnilegt, en
að ætlun þýzku flotastjórnarinnar sé að stöðva með öllu
sigiingar þeirra til Englands. Er skipunum ýmist sökkt eða
þau hertekin og flutt til Þýzkalands, án nokkurs tillits
íil þess, hvort þau hafa bannvöru innan borðs eða ekki.
Á laugardaginn voru þannig f jögur dönsk skip, þar af
þrjú með landbúnaðarafurðir til Englands, tekin og flutt
til Þýzkalands, þar sem þau eru enn í haldi þrátt fyrir
mótmæli dönsku stjórnarinnar, og því fimmta, „Vendia",
sökkt fyrirvaralaust, þótt það hefði engan farm innan
borðs.
Og frá Stokkhólmi koma nú þær fréttir, að átta sænsk
skip hafi í gær verið hertekin af þýzkum herskipum og flug-
vélum, og það níunda, gufuskipið „Gun" frá Gautaborg,
sem var á leið til Antwerpen, verið skotið í kaf af þýzkum
kafbáti í Skagerak á sunnudaginn. Skipshöfninni var þó
bjargað.
9f
6é
sem ¥oru tekín á lauffar~
r9 ¥oru átta sænsk skip her~
9 ¥ar sSkkt á sunnudaginn.
Danska stjórnin hefir þegar
mótmælt því harðlega í Berlín,
að hin f jögur dönsku skip voru
flutt til Þýzkalands á laugar-
daginn og „Vendia" sökkt og
skírskotað til þess, að Danmörk
liafi samkvæmt hlutleysissamn-
ingi sínum við Þýzkaland fulla
héimild til þess að verzla við
báða styrjaldaraðila. En í þýzk-
um blöðum er því haldið fram,
að ákvæði hlutleysissamnings-
ins um þetta séu að engu orðin
fýrir hafnbann Breta, Vegna
þéss muni Þýzkaland nú stöðva
alla matvælaflutninga til Eng-
íands.
9«
6t
sðklna,
segir tfzka flota-
stjóroin.
Þá heldur þýzka flotastjórn-
in því fram, aS danska gufu-
skipið „Vendia", sem sökkt var
af þýzkum kafbáti á laugardag-
inn á leið til Englands, enda
þótt það hefði engan farm inn-
anborðs, hefði bæði gert tilraun
til þess að flýja og ráðast á
kafbátinn og að réttu lagi hefði'
því átt að leiða skipshöfnina
fyrir herrétt.
Þeir sex menn af skipshöfn-
inni, sem af komust, komu til
Kaupmannahafnar á sunnu-
dagskvöldið og hafa nú þver-
neitað því fyrir sjórétti, að á-
sakanir þýzku flotastjórnarinn-
ar hafi við nokkuð að styðjast.
Skipstjórinn fullyrðir, að
„Vendia" hafi þegar í stað gefið
merki og blásið í eimpípuna, til
þess að gefa til kynna, að það
hefði veitt stöðvunarmerki kaf-
bátsins athygli, en það hefði
engum togum skipt, að tundur-
{ skeytinu var skotið á skipið, en
Frh. á 4. síðu.
Forsætisráðherrar og utanríkismálaráðherrar Norðurlanda á hinum sameiginlega fundi í Kaup-
mannahöfn á dögunum, þar sem lýst var yfir rétti Norðurlanda til að reka öll lögleg viðskipti við
báða styrjaldaraðila. Frá vinstri til hægri: Munch utanríkismálaráðherra Dana, Cajander forsætis-
ráðherra Finna, á bak við hann Sandler utanríkismálaráðherra Svía, þá Koht utanríkismálaráð-
herra Norðmanna, Erkko utanríkismálaráðherra Finna, Nygaardsvold forsætisráðherra Norð-
manna, Stauning forsætisráðherra Dana og Per Albin Hansson forsætisráðherra Svía.
Fulltrúar sjómanna svara
bréfi eimskipafélaganna.
—,------------*-------:--------:
Uanir hafia pegar samið um á-
hætfuþéknun ©g striostryggingu
á sigiingum tii Amerfku.
Twi stærstn þýzku
féru burtu ljéslaus.
-»—;--------•
nMmmu #g 9,Liiheek(6 iæildust út
úr höfninni kl. 9,30 í gærkveldi
'Y VÖ STÆRSTU þýzku
•*¦ vöruflutningaskipin,
„Liibeck" og „Ham", sem
hér hafa legið síðan í byrj-
un' ófriðarins, fóru héðan í
gærkveldi kl. tæplega 10.
Fóru þau með mikilli leynd
úí úr höfninni og voru Ijóslaus.
Eins og kunnugt er, hafði
„Ham" allmikið af kolum, er
það kom hingað, en „Liibeck"
ekki, en hinsvegar tók „Lti-
beck" fyrir nokkru síðan kol úr
Frk. i 4. sf*ö.
E
IMSKIPAFÉLÖGIN
hafa sent Alþýðublað-
inu bréf um sjónarmið
þeirra í deilunni við sjó-
mannafélögin um áhættu-
þóknun sjómanna og trygg-
ingar. Reyndi sáttasemjari í
gær að koma á samkomulagi,
en það hefir enn ekki tekist.
I bréfi Eimskipafélaganna segir
meöail annars:
„Hi'hSi 9. f. m, var fyrir milli-
göngu atvinntumálaráðherra gerð-
ur brábabirgíiasaimningur milli
aðilja um pað, að skipaeigendur
sikyldu kaupa stríðstryggingu fyr-
ir skipshafndrnar eigi lægri en
par, sem hún er leegst á Nor&ur-
löndum.
Ennfremur skuldbundu skipa-
eigendur sig til þess að hækka
kaup skipshafna á siglingum um
stríðshættusvæði. Skyldi stríðs-
áhættupóknun þessi vera „eigi
lægri en hún er í því Norður-
landanna, þar s»m hún er Iægst."
Síðain hefir v«rið l«itað upplýs-
inga um héraðlútandi samninga
á Norðurlöndum.
Að því er stríðstrygginguna
snertir, virðast báðir aðiljar líta
svo á, að ekki sé urant, eins og
nú stendur, án aðstoðar ríkis-
stjörnarinnar að binda enda á
þaíS mál, fneðal annars með til-
liti til útlends gjaldeyris til ið-
gjaldagreiðslu erlendis.
En um kauphækkunma vegna
siglinga á stríðsáhættusvæðum
hafa aðiljar í-eynt samninga und-
anfarna daga, og nú að síðustu
með milligöngu sáttasemjara rík-
isins. En samikomulag hefir ekki
náðst.
Aðalágreiningsatriðið er það,
hvort greiða skuli stríðsáhætta-
þókn'un í Ameríkufer'ðunum. Ekki
er vitað, að samkvæmt gildandi
samningum á Norðurlöndum sé
greidd áhættupóknun í slíkum
siglingum, nema í Noregi, þar
sem bongað er 100% kauphækk-
tun í siglingum milli Noregs og
Amerífeu. Skipaeigendur hafa
boðið að gera um stríðsáhættu-
þiófcnunina sams konar samning,
sem núgildir eða síðar kemst á
hér að lútandi í Danmörku.
Bn, pessu boði hafa umboðs-
menn skipshafna neitað.
Skipaeígendui" líta svo á, aö
meðan ekkert Norðurlandanna,
nema Noregur, hefir ákveðið
striðsáhættusvæði milli íslands
og Ameriku, þá yrði kauphækkun
fyrir s^lingar á pessari leið ekki
talin kaupuppbót vegna striðs-
hættu, heldur venjuleg launa-
hækkun."
Vlðtai við Sigurlön L
Eins og kunwugt er, eiga öll
félöjg sjómanna í deilu við út-
Frh. á 4. síðu.
kipverjarnir á
eklBférssíbl&B
snarbátana.
Kafbáturinii hefur að Hkind-
uhi óttast árás skípsins.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hefir nú
fengið staðfestingu á
þeirri fregn, sem drepið var á
hér í blaðinu í gær, að skipverj-
ar á flutningaskipinu „Heklu"
hefðu farið í björgunarbátana,
þegar þýzkur kafbátur* stöðvaði
skipið í Norðursjónum.
En þessu rieitaði skrifstofa
Faaberg & Jakobsson í viðtali
við blaðið ígær.
Þegar Hekla var stöðvuð, var
hún á leið til Englands, en 3
önnur skip, sem þarna voru —
voru á austur leið.
Þegar kafbáturinn skaut
fyrsta skotinu framan við
Heklu, var skipið með háan
damp uppi. Þeir héldu því á-
leiðis til kafbátsins, en þá var
skotið öðru skoti. Stöðvaðist
skipið þá og skipverjar fóru í
bátana, en í því hvarf kafbát-
urinn — og er talið, að hann
hafi haldið, að skipið myndi
ætla að sigla á hann. Skip-
verjar voru í bátunum góða
stund, en fóru svo um borð í
skipið aftur og biðu í klukku-
tíma, en héldu svo áfram, án
þess að fleira bæri við.
Sildarverksmið]an
Akranesi hef ir starf ~
að i t¥ö ár.
SILDARVERKSMIÐJAN á
Akranesi hefir nú verið
starfrækt í tvö ár. Hefir paö
verið reynslutímabil, sem hún
hefir staðizt með ágætum, og
var vierksmiðjan afhent síldar-
verksmiðjustjórninni á Akranesi
síðast liðinn laugardag, og var í
því tilefni bankastjórum, for-
manni Fiskimálanefndar, forseta
Fisikifélagsins, morgum útgerðar-
mönnum og fleirum bo'ðið að
skoða verksmiðjiuna.
öll vinnuafköst verksmiðjiunn-
ar hafa farið langt fram úr því,
sem' áætlað var, og getur hún
unnið úr 8 þúsund málum síldar
á sólarhring.
Auk þess getur verksmiðjan
um þorskveiðitímann unnið úr 25
þús. lítrum af lifur og 9 tonnum
af beinum.
Er þetta eina si'ldarverksmiðjan
hór á Suðurlandi, og leggja
flastir bátar, sem reknetaveiðar
Frh. á 4. síðu.
¥111 Mussolini ekkert
lengnr ¥ið Hitler eign?
€iano greifi fér heim til Réma"
borgar strax aftur i morgun.
LONDON í morgun. FÚ.
GIANO GREIFI lagði af
stað frá Berlín áleiðis til
Rómaborgar í morgun. Áður en
hann lagði af stað ræddi hann
skamma stund við von Ribben-
trop.
Frá Kaupmannahöfn er sím-
að, að þar sé litið svo á, að
skýringin á hinni snöggu brott-
för Ciano greifa sé sú, að hann
hafi neitað að verða við þeim
tilmælum nazista, að stuðla að
Frh. á 4- »^U,