Alþýðublaðið - 03.10.1939, Page 1
ALÞTÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
UTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
ÞRIÐJUDAGUR 3. OKT. 1939.
227. TÖLUBLAÐ
Skipverjarnir á
Heklnfórníbjðm
nnarbátana.
Kafbáturinn hefur að líkind-
um óttast árás skipsins.
Á eitir dðnskn skipunum fjórum, sem voru tekin á laugar-
daginn, og „Vendta“, sem sðkkt var, voru átta sænsk skip her~
tekin i gær, og pvi niunda, „Gun“, var sðkkt á sunnudaginn.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins.
KHÖFN í morgun.
T"^ ÝZKU KAFBÁTARNIR, sem í meira en heila viku
* hefir ekki tekizt að sökkva einu einasta ensku skipi,
gera nú hverja árásina eftir aðra á flutningaskip hinna
hlutlausu Norðurlandaþjóða, og er ekki annað sýnilegt, en
að ætlun þýzku flotastjórnarinnar sé að stöðva með öllu
siglingar þeirra til Englands. Er skipunum ýmist sökkt eða
þau hertekin og flutt til Þýzkalands, án nokkurs tillits
íil þess, hvort þau hafa bannvöru innan borðs eða ekki.
Á laugardaginn voru þannig fjögur dönsk skip, þar af
þrjú með landbúnaðarafurðir til Englands, tekin og flutt
til Þýzkalands, þar sem þau eru enn í haldi þrátt fyrir
mótmæli dönsku stjórnarinnar, og því fimmta, „Vendia“,
söklct fyrirvaralaust, þótt það hefði engan farm innan
horðs.
Og frá Stokkhólmi koma nú þær fréttir, að átta sænsk
skip hafi í gær verið hertekin af þýzkum herskipum og flug-
vélum, og það níunda, gufuskipið „Gun“ frá Gautaborg,
sem var á leið til Antwerpen, verið skotið í kaf af þýzkum
kafbáti í Skagerak á sunnudaginn. Skipshöfninni var þó
bjargað.
Danska stjórnin hefir þegar
mótmælt því harðlega í Berlín,
að hin fjögur dönsku skip voru
flutt til Þýzkalands á laugar-
daginn og „Vendia“ sökkt og
skírskotað til þess, að Danmörk
hafi samkvæmt hlutleysissamn-
ingi sínum við Þýzkaland fulla
heimild til þess að verzla við
báða styrjaldaraðila. En í þýzk-
um blöðum er því haldið fram,
að ákvæði hlutleysissamnings-
ihs um þetta séu að engu orðin
fyrir hafnbann Breta. Vegna
þeSs muni Þýzkaland nú stöðva
alla matvælaflutninga til Eng-
lands.
64
__________ átti
segir Djzfca flota-
stjórnin.
Þá heldur þýzka flotastjórn-
in því fram, að danska gufu-
skipið „Vendia“, sem sökkt var
af þýzkum kafbáti á laugardag-
inn á leið til Englands, enda
þótt það hefði engan farm inn-
anborðs, hefði bæði gert tilraun
til þess að flýja og ráðast á
kafbátinn og að réttu lagi hefði *
því átt að leiða skipshöfnina
fyrir herrétt.
Þeir sex menn af skipshöfn-
inni, sem af komust, komu til
Kaupmannahafnar á sunnu-
dagskvöldið og hafa nú þver-
neitað því fyrir sjórétti, að á-
sakanir þýzku flotastjórnarinn-
ar hafi við nokkuð að styðjast.
Skipstjórinn fullyrðir, að
,,Vendia“ hafi þegar í stað gefið
merki og blásið í eimpípuna, til
þess að gefa til kynna, að það
hefði veitt stöðvunarmerki kaf-
bátsins athygli, en það hefði
engum togum skipt, að tundur-
skeytinu var skotið á skipið, en
Frh. á 4. sí&u.
Forsætisráðherrar og utanríkismálaráðherrar Norðurlanda á hinum sameiginlega fundi í Kaup-
mannahöfn á dögunum, þar sem lýst var yfir rétti Norðurlanda til að reka öll lögleg viðskipti við
báða styrjaldaraðila. Frá vinstri til hægri: Munch utanríkismálaráðherra Dana, Cajander forsætis-
ráðherra Finna, á bak við hann Sandler utanríkismálaráðherra Svía, þá Koht utanríkismálaráð-
herra Norðmanna, Erkko utanríkismálaráðherra Finna, Nygaardsvold forsætisráðherra Norð-
manna, Stauning forsætisráðherra Dana og Per Albin Hansson forsætisráðherra Svía.
Tvð stærstu pýzku
vHruflutningaskipin
féru burtu IJóslaus.
„Lfllfeek** læddust út
úr iiilfiiiiiiai kL 9,30 i gærkveldi
T
VÖ STÆRSTU þýzku
vöruflutningaskipin,
„Liibeck“ og „Ham“, sem
hér hafa legið síðan í hyrj-
un ófriðarins, fóru héðan í
gærkveldi kl. tæplega 10.
Fóru þau m«ð milrilJi leynd
ut úr höfninni og voru ljóslaus.
Eins og kunnugt er, hafði
„Ham“ allmikið af kolum, er
það koin hingað, Cn „Liibeck“
ekki, en hinsvegar tók „Lii-
beck“ fyrir nokkru síðan kol úr
Frh. á 4. sföu.
Fulltrúar slómama svara
bréli einskipaiélapnna.
-----o----
Hanir liafa pegar samli um á-
hættupékiniu strídstryggiugu
á siglingum tii Ameriku.
E
IMSKIPAFÉLÖGIN
hafa sent Alþýðublað-
inu bréf um sjónarmið
þeirra í deilunni við sjó-
mannafélögin um áhættu-
þóknun sjómanna og trygg-
ingar. Reyndi sáttasemjari í
gær að koma á samkomulagi,
en það hefir enn ekki tekist.
I bréfi Eimskipafélaganna segir
meðal annars:
„Hiran 9. f. m. var fyrir milli-
göngu atvinrmmálará'ðhcrra gerð-
ur br á'ð ab i rg'ða sanmingu r milli
aðilja um það, að skipaeigendur
skyldu kaupa stríðstryggingu fyr-
ir skipshafnirnar eigi lægri en
þar, sem hún er lægst á Nor&ur-
Uindurn.
Ennfremur skuldbundu skipa-
eigendur sig til þess að hækka
kaup skipshafna á siglingum um
stríðshæltusvæði. Skyldi stríðs-
áhaettuþóknun þessi vera „eigi
lægri en hún er í því Norður-
landanna, þar sem hún er Iægst.“
Sí’ðan hefir v*rið l«itað upplýs-
inga um héraðlútandi sanminga
á Norðurlöndum.
Að því er stríðstrygginguna
snertir, virðast báðir aðiljar iíta
svo á, að ekki sé unnt, eins og
nú stendur, án a&stoðar ríkis-
stjórnarinnar að binda enda á
það mál, meðal annars með til-
liti til útlends gjaldeyris til ið-
gjaldagreiðslu erlendis.
En um kauphækkunina vegna
siglinga á stríðsáhættusvæðUm
hafa a&iljar reynt samininga und-
anfarna daga, og nú að síðustu
með milligöngu sáttasemjara rík-
isins. En samfcomulag hefir ekki
náðst.
Aðalágreiningsatriðið er það,
hvort greiða sbuli stríðsáhættu-
þöknun S Amerlkuferðunum. Ekki
er vitað, að samkvæmt gildandi
samningum á Norðurlöndum sé
greidd áhættuþóknun í slíkum
siglingum, nema í Noregi, þar
sem boi'gað er 100°/<> kauphækk-
lun í siglingum milli Noregs og
Ameríku. Skipaeigendur hafa
boðið að gera um stríðsáhættu-
þóknunina sams konar samning,
seim nú gildir eða siðar kemst á
hér að lútandi í Danmörku.
En þessu bo&i hafa umboðs-
menn skipshafna neita'ð.
Btípatígendur líta svo á, að
meðan ekkert Norðurlandanna,
nema Noregur, hefir ákveðið
stríðsáhættusvæði milli íslands
og Ameríku, þá yrði kauphækkun
fyrir siglingar á þessari leið ekki
talin kaupUppbót vegna stríðs-
hættu, heldur venjuleg launa-
hækkun.“
Viðtal vlð Slgurjón Á.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hefir nú
fengið staðfestingu á
þeirri fregn, sem drepið var á
hér í blaðinu í gær, að skipverj-
ar á ílutningaskipinu „Heklu“
hefðu farið í björgunarbátana,
þegar þýzkur kafbátur stöðvaði
skipið í Norðursjónum.
En þessu neitaði skrifstofa
Faaberg & Jakobsson í viðtali
við blaðið í gær.
Þegar Hekla var stöðvuð, var
hún á leið til Englands, en 3
önnur skip, sem þarna voru —
voru á austur leið.
Þegar kafbáturinn skaut
fyrsta skotinu framan við
Heklu, var skipið með háan
damp uppi. Þeir héldu því á-
leiðis til kafbátsins, en þá var
skotið öðru skoti. Stöðvaðist
skipið þá og skipverjar fóru í
bátana, en í því hvarf kafbát-
urinn — og er talið, að hann
hafi haldið, að skipið myndi
ætla að sigla á hann. Skip-
verjar voru í bátunum góða
stund, en fóru svo um borð í
skipið aftur og biðu í klukku-
tíma, en héldu svo áfram, án
þess að fleira bæri við.
Eins og kimnugt er, eiga öll
félö:g sjómanna í deilu við út-
Frh. á 4. síðu.
Síldarverksniðjan á
Akranesi hefir starf-
að i tvð ðr.
SILDARVERKSMIÐJAN á
Akranesi hefir nú verið
starfrækt í tvö ár. Hefir það
veríð reynslutímabil, sem hún
hefir staðizt með ágætum, og
var verksmiðjan afhent síldar-
verksmiðjustjórninni á Akranesi
síðast liðinn laugardag, og var í
því tilefni bankastjórum, for-
manni Fiskimálanefndar, forseta
Fiskifélagsins, mörgum útgerðar-
mönnum og fleirum boðið að
skoða verksmiðjuna.
Öll vinnuafköst verksmiðjunn-
ar hafa farið langt fram úr þvi,
sem áætlað var, og getur hún
unnið úr 8 þúsund málum síidar
á sólarhring.
Auk þess getur verksmiöjan
um þorskveiðitímann unnið úr 25
þús. lítrum af lifur og 9 tonnuni
af beinum.
Er þetta eina síldarverksmiðjan
hér á Suðurlandi, og leggja
flestir bátar, sem reknetaveiðar
Frh. á 4. síðu.
¥111 Mussollni ekkort
lengur vtð Hitler eigaf
----«».. , ---
Giano greifi tór heim til Róma»
horgar strax aftur i morgun,
LONDON í morgun. FÚ.
CIANO GREIFI lagði af
stað frá Berlín áleiðis til
Rómaborgar í rnorgun. Áður en
hann lagði af stað ræddi hann
skamma stund við von Ribben-
trop.
Frá Kaupmannahöfn er sím-
að, að þar sé litið svo á, að
skýringin á hinni snöggu hrott-
för Ciano greifa sé sú, að hann
hafi neitað að verða við þeim
tilmælum nazista, að stuðla að
Frh. á 4. slðu.