Alþýðublaðið - 07.10.1939, Blaðsíða 2

LAUGARDAGUR 7. OKT. 1939.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Svamrnir.
Hún vissi, að netlur spruttu í kirkjugarðinum, en hún varð
að tína þær sjálf, og hvernig átti hún að komast þangað?
Hún læddist út í garðinn mánabjarta nótt, fór eftir eyðilegum trjágöngum út í kirkju-
garðinn. Þá sá hún margar galdranornir sitja á einum legsteininum. Þær klæddu s/g úr
tötrum sínum, eins og þær ætluðu að baða sig, svo grófu þær með mögrum fingrunum
ofan í grafirnar og tóku upp líkin.
Lísa varð að fara fram hjá þeim, og þær gáfu henni hornauga, en' hún las bænirnar sín-
ar, tíndi netlurnar og bar þær heim til hallarinnar.
.1 JMMJUiWMuiwwMMummii
SE"
Þorbjðrg finðjöis
UMRÆÐUEFNI
ððttir bankagjaldheri
íædd 29. nóv. 1899, dáin 25.
sepí. 1939.
MiiiiBiiigarsrð.
EG fer heim til pabba og
mömmu í sumarleyfinu
mínu,“ sagðir þú við okkur vor
éftir vor.
Hér er gott að vera, en heima
er bezt, þar sem Skagafjörður
„skín við sólu“ og aldurhnign-
ir foreldrar biðu opnum örm-
um.
Hér var gott að vera, þar sem
þú ávannst þér traust og tryggð
vina þinna og ræktir hin á-
byrgðarmiklu störf af alúð og
skyldurækni.
En svo var það allt í einu,
einn hráslagalegan, dapran okt-
óbermorgun, að við vinir þínir
vöknuðum til meðvitundar við
þær staðreyndir, að þú værir
horfin á brott, og þú yrðir
þennan dag flutt sem liðið lik,
norður til heimkynna þinna,
heim til mömmu og pabba.
Við undruðumst þennan
dapra og þungbúna októberdag,
hversu brátt för þína bar að.
Þú, sem enn varst svo ung, og
eftir því, sem okkur öllum virt-
ist, svo hraust og lífsglöð,
En enginn ræður sínum næt-
urstað eða flýr sitt skapadægur.
Við vissum, að einmitt þú
gerðir þér ljósari grein fyrir
þessum lífssannindum en við
hin, sem lifum þessi ömurlegu
haustdægur. Við vissum, að þú
varst viðbúin, — þú, sem ávallt
varst svo viss og örugg.
— En heima er bezt, og nú
ert þú horfin norður yfir Vatns-
skarð. — Horfin þangað, sem
bíður þín sólarsýn.
Arngrímur Kristjánsson.
Hammgjan ber að dynim,
héitir myndin, sem Nýja Bíó
sýnir um þessar inundir. Er þa'ð
Síkemmtimynd frá Foxfélaiginu.
Aðalhlutverkm leika Shirley
Temple, Charles FarrelJ og Joan
Davis.
Auglýsið í Alþýðublaðmu!
Heita vatnið í Verkamanna-
bústöðunum, heilabrot íbú-
anna og félagsstj. Upp-
þvotta- og matarvatn og
kolareikningar. Sláturtíðinni
lokið. Óvenju litlu slátrað og
óvenju mikil eftirspurn. —
Hvað heitir Smigly Rydz? —
og hvers vegna þegir Héðinn
þó Þjóðviljinn tali?
ATHUGANIR
HANNESAR Á HORNINU.
—o—
HEITA VATNIÐ í Verkamanna-
bústöðunum virðist hafa valdið
nokkrum heilabrotum bæði hjá
íbúunum ogr félagsstjórn. Til þessa
hefir heita vatnið verið svo að
segja alltaf fyrri hluta dags og
húsmæður því getað notað það
bæði í mat til uppþvotta og ann-
ars. Þetta hefir verið ákaflega
þægilegt fyrir fólk. Þá hefir heitt
vatn og verið á laugardögum all-
an daginn og fyrri hluta sunnu-
dags.
ÞEGAR STRÍÐIÐ brautzt út var
fyrirsjáanlegt, að kol myndu
hækka stórlega í verði, og það
hlaut auðvitað að koma niður á
íbúunum í Verkamannabústöðun-
um eins og öðrum. Hins vegar var
vont að búast við því að þurfa að
sitja í kulda í frostum í vetur.
Það var því sjálfsögð ráðstöfun að
minka heita vatnið, og nú hefir
það alveg verið tekið af á morgn-
ana, en hins vegar verið ákveðið
að hafa heitt vatn á laugardögum í
nokkra tíma til skiptis á bygg-
ingaflokkana, en þeir eru þrír.
ÞETTA ER ALVEG sjálfsögð
ráðstöfun og ekki líklegt annað
en fólk sætti sig vel við hana. Það
er reynt að láta óþægindin koma
sem minnst við fólk og það er að-
alatriðið að fá þó heitt vatn einu
sinni í viku, svo að hægt sé að fara
í bað. Vegna hinna óvenjulegu á-
stæðna verður að svifta íbúana
þeim þægindum, sem fæstir bæj-
arbúar hafa haft, að hafa alltaf
heitt vatn í krananum, en við því
er ekkert að gera, og það er ólíkt
betra en að þurfa að borga kola-
reikninga upp á marga tugi króna
um hver mánaðamót í vetur.
SLÁTURTÍÐINNI er að verða
lokið. Síðasti slátrunardagur er á
mánudaginn kemur. Undanfarna
daga hefir verið mikil ös hjá
Sláturfélagi Suðurlands og vegna
fremur slæmra aðstæðna við af-
greiðsluna hefir verið mikill troðn
ingur þar, svo að stundum hefir
jafnvel horft til vandræða. En á-
stæðan fyrir því að afgreiðslan ei'
svona, er sú, að venjulega er svo
geysimikið afgreitt um símann.
AÐ ÞESSU SINNI er allmiklu
minna slárað en undanfarin haust.
Margar ástæður eru fyrir þessu.
Fyrst og fremst mun ástæðan vera
sú, að mæðiveikin hefir á undan-
förnum árum eytt mjög fjárstofni
DAGSINS.
bænda, svo að rýrnun hlýtur að
koma fram. Bændur vilja reyna að
koma sér upp nýjum fjárstofni.
Þá hefir heyskapur gengið ágæt-
lega í sumar og bændur geta því
sett ríflega á. Loks óttast bændur
aukna dýrtíð og slátra því miklu
meira heima en áður hefir verið
gert. Þá er sagt, að einstaka ka.up-
menn hafi farið austur um sveitir
og boðið bændum hærra verð fyr-
ir fé en hér er greitt og hafi þeir
selt þeim.
HINS VEGAR hefir almenning-
ur undanfarið sótt fastar að fá
slátur en nokkru sinni áður, og
veldur því líka óttinn við vaxandi
dýrtíð, en sláturkaup eru yfirleitt
góð matarkaup. Mér er ekki kunn-
ugt um hvað miklu er búið að
slátra, en það verður áreiðanlega
miklu minna en áður. Er þetta
slæmt, því að einmitt nú þurfum
við að lifa sem allra mest á inn-
lendum afurðum.
SLÁTURFÉLAG SUÐURLANDS
byrjaði að aka slátri til kaupenda
13. september og lengi var tekið
við pöntunum um símann. Þessu er
nú hætt. Ástæðan var sú, að það
tókst ekki einu sinni að afgreiða
alla þá, sem komu niður eftir með
ílát sín og báðu um slátur.. Mörg
ljót orð hafa fallið í troðningnum
hjá Sláturfélaginu. Einn gamall
karl sagði í troðningnum á laugár-
daginn: „Pétur Halldórsson hatar
allt skipulag. Það ætti að sækja
hann og lofa honum að standa hér
í troðningnum, þá fengi hann að
kynnast hugsjón sinni, skipulags-
leysinu, í framkvæmd!"
„FRÓÐUR“ skrifar mér: „í
hinni ágætu grein „kennara" í Al-
þýðublaðinu í gær um framburð-
inn í útvarpinu spyr hann að því,
hvers vegna „sterki maðurinn í
Póllandi“ sé ýmist kallaður Rydz-
Smigly eða Smigly-Rydz og sama
kvöldið séu notaðar báðar útgáf-
urnar. Það er næsta eðlilegt að
menn spyrji svona jafnoft og það
kemur fyrir bæði í blöðum og út-
varpi, að skipt er um ’orðin í heiti
herforingjans. En hvorugt er rangt
og því hvorttveggja jafnrétt.
Skírnarnafn herforingjans er
Rydz, en Smigly er viðurnefni og
þýðri „hinn djarfi", og er hann
þannig ýmist nefndur djarfi Rydz
eða Rydz djarfi. Viðurnefni slík
sem þessi voru algeng í her Pils-
udskis, og var Rydz-Smigly einn
af . nánustu samherjum hans og
starfsmönnum.“
„MARGIR ERU HISSA á því, að
Héðinn, þessi eini, sem allir
þekkja, skuli ekki hafa látið Ijós
sitt skína í blaði sínu út af sam-
blandinu við nazismann. En skýr-
ingin mun vera sú, að þessi mál
heyra undir formanninn inn á við,
þótt ótrúlegt sé, og Héðinn hefir
því ekkert að segja!“ — Þetta seg-
ir „einn, sem fór“ í bréfi til mín í
gær. Annað úr bréfi hans um inn-
byrðismál „hins sameinaða" er ó-
þarfi að birta, þó að mörgum
myndi þykja það broslegt.
Hannes á horninu.
BgBdjHdismálavikan:
Fyrsta Mdið.
INDINDISMÁLAVIKAN
hófst í fyrrakvöld kl. 8V2 í
fríkirkjfunni, og var þar margt
manna mætt- Friðrik Á. Breickan
áfengismáiará'ðanautur og fyrr-
verandi stórtempiar setti sam-
komuna. Hann minnti á þá erfiðu
tíma, er væru framundan. Að
mest væri talað og riíað um að
spara. Það væri ekki að lasta;
en því ekki að spara það óþarf-
asta og um iei’ð það hættulegasta
þ. e. áfengið? Á s .1. 5 árum
hefði þjóðin eytt 16 milljónum
fyrir áfengi, og allir þekktu af-
leiðingarnar af slíku rá’ðlagi.
Hvað myndi sagt, ef slík upp-
hæ’ð væri tekin með sköttum og
vari’ð tii menningarmála? En
hvílík breyting! Nú væri viku-
tíma vari’ð til þess að fá lands-
Safaaðerfiindur
verður í Dómkirkjunni á morg-
un kl. 8V2 síðdegis.
Fundarefni:
1. Ákvörðun tekin um legkaup
í kirkugörðum Reykjavíkur.
2. Páll ísólfsson organleikari
flytur erindi um kirkjutón-
listarmótið í Kaupmanna-
höfn í sumar.
3. Önnur mál.
SÓKNARNEFNDIN.
fólki’ð og ekki sízt höfuðstaðar-
búa tii umhugsunar og starfs til
umbóta um þessi mál.
Næstur tala'ði fjármálaráðherra
Jakob Möller. Hann vitnaði í vís-
dóm og umsögn hins spaka Sa-
iómons: Hver æjar? hver veinar?
hver fær sár að þarflausu? —
Hversu lengi ætla þeir fávísu að
elska fávísi,’ aö hata þekkingu?
f þrjú þúsund ár hefir þessi
kenning sta’ðið stöðug, og ennþá
dýrka menn áfengi. Og þá er
eina örugga- ráðið að taka aldrei
fyrsta staupi’ð, snerta aldrei á-
fengið.
Þá talaði biskup landsins, Sig-
urgeir Sigurðssou. Hann minntist
þeirra, er liggja við veginn, hinna
sjúku og ósjáifbjarga. Hann
kvaðst hafa spurt bðrn, hverjir
lægju fleiri við veginn en þeir.
Lítil stúlka svaraði; drykkju-
mennirnir. Hún skildi af reynslu,
hvert erlíf þeirra og þeirra heim-
iia. Hann sagði, að víða væri
vaknaður áhugi ieiðandi rnanna
fyrir baráttunni móti áfenginu.
Nýiega . hefði forsætisráðherra
Fi'ina haldið leftirtekíarverða
'æ’ðu um það, að Öil góð ðfl
ættú aö beita sér fyrir útrýmingu
áfengisins; það viidi kirkja ís-
lands gei'a. Ef þessi' 12 samibönd,
sem standa að bindindismálavik-
unni, vinna öll vel framvegis að
þessum málum, niá vænta mikils
árangurs. Það. liggju margir
særðir við veginn. Við verðum
a’ð bjarga þeirn. Guð vill að við
gerum það,
Næstur talaði Helgi Elías-
son í forföllum fræðslumála-
stjóra, sem var veikur. Hann
thinnti á vilja skólanna og skóla-
manna til urnbóta á þessu sviði,
vi'lja og störf fræðslumálastjóra,
kennsiubók, er út hefði verið
gefin og ætti. aÖ no ta. Að áfeng-
ið væri skæðasti óvinur lærdóms
og þroska.
Dr. Heigi Tömasson skátaböfð-
ingi talaði næst. Var ræ’ða hans
sköruleg og ákveðin. Hann benti
á þau vina og fjölskyldusár, er
áfengið bakaði, ásamt öllu öðru
tiöni. Hann Iýsti undrun sinni yf-
ir þvi, að þegar allt væri svo að
oegja sparað og takmarkað, þá
væri áfiengið selt jafn hindrunar-
laUst og á’ður. Það væri þó vara,
sem rnætti spara.
Kaiiakór Reykjavíkur söng
nokkur lög, vel að venju, og öll-
um til ánægju, og Páll Isólfsson,
organisti dómkirkjunnar, lék að
sí’ðustu á orgel af venjulegri list.
Vikan byrja’ði vel- KvöIdiÖ var
ánægjuiegt og hrífandi. Það ríkti
yfir því alvara og festa, sam-
boðin því verki, sem á að vinna.
Sjómenn,
sem ætla að taka þátt í nám-
skei’ði Sundhallarinnar í björgun-
arsundi, eru áminntir um það,
að námskeiðið helst næstkomandi
ítiánudag, 9. þ. m. kl. 9 f. h.
Eins og áður er getið, þurfa sjó-
menn ,sem taka þátt í námskeiöi
þessu, eigi að greiða kennslu-
gjald. Upplýsingar á skrifstofu
Sundhailarinnar, sírni 4059, kl.
9—11 og 2—4.
Giímumenn Ármanjas.
1. æfing verður í íþróttahúsinu
ikl. 8 á laugardag í atóra salnutn.
Bæði byrjendur og v»nir maati.
GjHARLES NORDHOFF og JAHflES NORMAN HALL:
Uppreisnin á Bounty.
®8. Karl ísfeld íslenzkaði.
anna var skip Hans Hátignar Hector, og 21. júní 1792 vorum
við fluttir um borð í Hector, en þar áttum við að bíða eftir
herréttinum. Þennan dag var skýjað loft og rigningarlegt. Það
var töluverður stormur og öldugangur. Þegar við fórum fram
hjá skipunum, var þéttskipað fólki fram með öllum borð-
stokkum. Allir voru að horfa á okkur. Við vissum vel, hvað
þeir hugsuðu: — Hamingjunni sé lof, að við erum ekki í
þessum bátum þarna!
Við fengum mjög hátíðlegar móttökur um borð í Hector.
Báðum megin við landganginn stóðu hermenn i tvöföldum
röðum með byssustingi á byssunum. Enginn mælti orð frá
vörum, þegar við stigum á skipsfjöl. Það var enginn vafi á
því, að við litum út eins og sjóræningjar, svona illa útleiknir.
Sumir okkar voru berhöfðaðir, aðrir skólausir. Við vorum
leiddir til vopnaklefans aftur á skipinu, og eftir þetta var farið
með okkur eins og við væum menn. Við höfðum enga hlekki,
hvorki um hendur né fætur, og gátum gengið um klefann eins
og okkur lysti. Við fengum góðan mat og góð rúm til þess að
sofa í. Og það mátti furðulegt heita, eftir þá meðferð, sem
við höfðum orðið að sæta, að við vorum allir heilbrigðir. Aldr-
ei hafði neinn okkar fanganna veikst, enda þótt margir skip-
verjanna af Pandora hefðu veikzt. Edwards hefir sjálfsagt
hrósað sér af því, að við fangarnir vorum heilbrigðir, en það
var óverðskuldað. Við vorum ekki heilbrigðir vegna meðferð-
ar hans á okkur, heldur þrátt fyrir meðferð hans á okkur.
Við höfðum ekki verið meir en klukkutíma um borð í Hect-
or, þegar ég var kallaður inn til Montague skipstjóra, en hann
var yfirmaður þessa skips. Hann sendi varðmennina burtu
og bauð mér sæti vingjarnlega, Það var ekki minnzt á upp-
reisnina. í fjórðung stundar talaði hann við mig kurteislega,
eins og ég hefði verið einn af yfirmönnum hans, sem hann
hefði boðið til miðdegisverðar. Hann lagði fyrir mig margar
spurningar viðvíkjandi því, er Pandora fórst, og þeim ævin-
týrum, sem við lentum í eftir það. Hann hafði bersýnilega
mikinn áhuga á því máli, en þó þóttist ég viss um, að hann
hefði ekki kallað mig inn aðeins til þess að rabba við mig um
þetta mál. Að lokum opnaði hann skúffu í borðinu og tók þar
fram bréfaböggul, sem hann fékk mér.
— Ég hefi hérna fáein bréf til yðar, herra Byam. Þér megið
vera hér svo lengi sem þér óskið. Þegar þér eruð tilbúinn,
þurfið þér ekki annað en opna hurðina og segja varðmannin-
um til.
Því næst yfirgaf hann mig og með skjálfandi hendi opnaði
ég blaðaböggulinn. Þar var eitt bréf frá Sir Joseph Banks,
ritað fyrir fáeinum dögum, er hann hafði fengið vitneskju um
komu Gorgous. Hann tilkynnti mér, að móðir mín hefði látizt
fyrir sex vikum, og lét fylgja bréf, sem móðir mín hafði skrifað
nóttina áður en hún dó. Gamia þernan okkar, Thacker, hafði
fært honum.
Ég var Montague skipstjóra mjög þakklátur fyrir að hafa
leyft mér að dvelja einum í hálfa klukkustund í klefa hans,
en ég fann enga huggun hvorki þar né annarsstaðar. Öll þau
ár, frá því Bounty lagði af stað frá Englandi, hafði enginn dag-
ur liðið svo, að ég hugsaði ekki til móður minnar og þráði