Alþýðublaðið - 09.10.1939, Qupperneq 1

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
RITSTJÓRI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁR@ANGUR
MÁNUDAGUR 9. OKT. 1939.
232. TÖLUBLAÐ
ovét-Rússland teyglr
klærnar eftlr Finnlamdi
--*--
Heimtar finnskan samningamann sendan til Moskva.
SankomDlaglð um stríðs-
tnrigingu og striðsðhætti
póknun iyrir sjómennina.
-----4----
Samningar voru undirritaðir á laugardag
SAMNINGAR tókust milli sjó-
manna og eimskipafélaganna
á laugardag, og er því ekki
lengur skipunum neitt að vanbún-
aði að sigla, hvað þetta snertir.
Hins vegar er enn eftir að semja
fyrir togaramenn, en hvað kjör
þeirra snertir eru samningar ekki
eins víðtækir vegna þess að stríðs-
trygging og áhættuþóknun er á-
kveðin með gerðardómnum fræga.
Ákvæðin um þessi atriði í gerð-
ardómnum voru byggð á hugsan-
legum aðstæðum, en ekki á núver-
andi ástandi. Munu togarasjómenn
því vona, að þessum ákvæðum
verði breytt í samræmi við það,
sem stéttarbræður þeirra á verzl-
unarskipunum hafa nú náð með
frjálsum samningum, enda mælir
öll sanngirni með því að kjör tog
arasjómanna verði hin sömu og
kjör skipverja á verzlunarskipun-
um. í dag kl. 5 hefjast þessar
samningaumleitanir.
í þeim samningum, sem nú eru
nýafstaðnir, unnu öll félög sjó-
manna saman sem einn maður
væri. Spurði Alþýðublaðið í morg-
un Sigurjón Á. Ólafsson hvað
hann segði um þetta samstarf og
samningana í heild, og kvað hann
sjómenn vera ánægða með árang-
urinn.
Samningurinn.
Vegna hinna fjöldamörgu sjó-
manna, sem samningurinn nær til,
birtir Alþýðublaðið hann hér á
eftir orðréttan:
„Sjómannafélögin: Sjómannafé-
lag Reykjavíkur, Vélstjórafélag
íslands, Stýrimannafélag íslands,
Félag ísl. lofskeytamanna og Mat-
sveina- og veitingaþjónafélag Is-
lands annars vegar og skipafélög-
in: Eimskipafélag íslands h.f.,
Skipaútgerð ríkisins, Eimskipafé-
lag Reykjavíkur h.f., Útgerðarfé-
lag Kea h.f. og' Eimskipafélagið
ísafold h.f. hins vegar gera með
sér svofelldan samning' um stríðs-
áhættuþóknun og stríðstryggingu
vegna yfirstandandi Norðurálfuó-
f riðar:
1. gr: Stýrimenn, vélstjórar og
loftslceytamenn, sem teljast yfir-
menn, fái uppbætur sem hér skal
greina:
a) Fyrir siglingar á pólskar og
þýzkar hafnir er greitt 200%
í uppbót. Þessi uppbót er
reiknuð frá byrjun þess sólar-
hrings, þegar skipið fer fram
hjá Falsterbo og hættir í lok
þess sólarhrings, þegar skipið
fer aftur fram hjá Falsterbo á
vesturleið. Ef skipið fer frá
þýzkri eða pólskri höfn til ann-
arrar Eystrasaltshafnar er þó
hætt að greiða uppbótina þegar
skipið fer yfir línuna Memel—
Falsterbo. Ef skipið fer frá
þýzkri eða pólskri höfn í gegn
um Stórabelti eða Litlabelti. er
hætt að greiða uppbótina þeg-
ar skipið fer inn í Stórabelti
eða Litlabelti eða öfugt. Fyrir
siglingar annars staðar í
Eystrasalti er greidd 100%
uppbót.
b) Fyrir siglingar á Norðursjón-
um og Atlantshafinu er greidd
200% uppbót milli 12. gr.
austl. lengdar og 20. gr. vestl.
lengdar, 65 gr. norðl. breiddar
og 30. gr. norðl. breiddar. Þessi
uppbót er greidd frá byrjun
þess sólarhrings þegar skipið
fer inn á hættusvæðið og til
loka þess sólarhrings þegár
skipið fer út úr hættusvæðinu.
c) Fyrir siglingar til landa í Mið-
jarðarhafinu, sem ekki eiga í
stríði, er greidd 100% uppbót.
Fyrir siglingar til landa í Mið-
jarðarhafinu, sem eru í ófriði,
er greidd 200% uppbót. Upp-
bótin byrjar þegar siglt er
fram hjá Gibraltar resp. (eða)
Port Said.
d) Fyrir siglingar innan svæðis,
sém markast af 65° N.br. og
10° N.br., 70° V. lengdar og
20° V. lengdar, skal greiða
100% áhættuþóknun.
2. gr: Áhættuþóknun samkvæmt
1. gr. skal greiða fyrir þann tíma,
sem skip er statt innan áhættu
svæðis, nema meðan það liggur í
höfnum hlutlausra þjóða að und-
anteknum höfnum Belgíu og Hol-
lands. Fyrir slíka dvöl skal greidd
áhættuþóknun sbr. 1. gr. a lið. —
Strandsiglingar við ísland eru
undanskildar áhættuþóknun.
3. gr. A: Að öðru leyti en því,
sem ræðir um í 3. gr. B, 4. gr. og
5. gr., skal til grundvallar útreikn-
ingi á áhættuþóknun leggja mán-
aðarlaun þau, sem skipverjum eru
greidd samkvæmt gildandi samn-
ingum, að meðtöldum öllum auka-
greiðslum. Áhættuþóknun reikn-
ast þó ekki á yfirvinnukaupi.
3. gr. B: Hásetar og kynáárar
fá áhættuþóknun samkvæmt 1. gr.,
þó þannig, að í stað 200% komi
250% og í stað 100% komi 125%.
Þóknunin miðast við 235 krónU
mánaðarkaup hjá hásetum og 275
króna kaup hjá kyndurum.
4. gr: Áhættuþóknun þjóna á
fyrsta og öðru farrými, aðstoðar-
matsveina og þernu skal vera sam-
kvæmt því, sem gilt hefir eða
gilda kann á sams konar dönsk-
um skipum.
Leggja skal undir félagsdóm
hvort 4. gr. samnings Eimskipafé-
lags íslands frá 3. maí 1938 og 6.
gr. samnings Skipaútgerðar ríkis-
ins frá 26. maí 1935 við Matsveina-
og veitingaþjónafélag íslands
skuli gilda um tölu starfsfólks þrátt
fyrir þá nýju aðstöðu, sem ófriður-
inn hefir skapað.
5. gr: Áhættuþóknun viðvaninga
miðast við 158 króna mánaðar-
kaup, óvaninga við 108 króna
mánaðarkaup, skipsdrengja við 70
Frh. á 4. »föu.
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. Kaupmannahöfn í morgun.
"17 FTIR að Sovét-Rússíand hefir nú kúgað smáríkin
4 austan við Eystrasalt, Eistiand, Lettland og Lithau-
en, til þess að afsala sér raunverulega sjálfstæði sínu
með því að leyfa rússnesltar herskipahafnir og fiug-
stöðvar innan landamæra sinna og veita Rússum ýms
önnur forréttindi, hefir sovétstjórnin nú snúið sér til
Finnlands og farið fram á það við stjórn þess, að hún
sendi mann til Moskva til þess að ræða þar ýms mál bæði
viðskiptalegs og stjórnmálalegs eðlis, sem snerta sambúð
Sovét-Rússlands og Finnlands.
Finnska stjórnin hefir þegar ákveðið, að verða við
þessari málaleitun og er búizt við því, að hún velji til
fararinnar sendiherra sinn í Stokkhólmi, Passakivi, sem
sagður er mjög kunnugur Sovét-Rússlandi og stjórnmála-
mönnum þess.
Fréttin um þessa málaleitun Rússa hefir vakið mik-
inn óhug á Norðurlöndum. — Að vísu er enn ókunnugt,
hvaða kröfur sovétstjórnin muni gera til Finnlands, og
ekki húizt við, að þær muni verða látnar uppi, fyrr en
fulltrúi finnsku stjórnarinnar er kominn til Moskva. En
menn eru, eftir samningana milli Sovét-Rússlands og
Eystrasaltslandanna, búnir við hinu versta, og orðrómur
gengur um það, að Rússar muni að minnsta kosti heimta,
að Finnland láti af hendi nokkrar smáeyjar úti fyrir strönd
sinni við Finnlandsflóa og gangi inn á breytingar á landa-
mæruni Finnlands og Sovét-Rússlands í Karelien (Kyrj-
álum.)
Utanríkismálaráðherra Finna, Erkko, lýsti því þó yfir
í gær, að honum væri ekki kunnugt um, að Rússar ætluðu
sér að gera neinar kröfur til landa á Finnlandi. En það er
viðurþennt, að finn-ska stjórnin hafi þegar kvatt mikið vara-
lið til vopna.
Eins stór brezknr her og
fransknri Frakklandi að ári
--—-->-----
Yfirlýsing brezka hermálaráðherrans.
LONDON í gærkveldi. FÚ.
FRÉTTARITARI Parísar-
blaðs birtir í dag viðtal
við Hore-Belisha, brezka .hter-
málaráðherrann, sem sagði m.
a.:
„Innan eins árs munum vér
hafa eins marga hermenn í
Frakklandi og þér.“
Hermálaráðherrann sagði, að
herflutningarnir yrði að fara
fram stig af stigi jafnóðum og
hermennirnir væru búnir að fá
nauðsynlega æfingu. Hann drap
einnig á herflutningana til
Frakklands, sem hefði gengið
eins vel og á varð kosið, þar
sem ekkert óhapp hefði komið
fyrir.
Chamberlaln svarar
Hitler á miðvikudag.
PARÍS í gærkveldi. FÚ.
í fregn frá London er frá
því skýrt, að nú eftir helg-
ina muni Chamberlain forsæt-
Finnland tilheyrir Norðurlöndum: Cajander forsætisráðherra
Finna, næst yztur til vinstri, og Erkko utanríkismálaráðherra
þeirra, næst yztur til hægri, í hópi hinna norrænu starfsbræðra
þeirra. Yzt til vinstri Munch utanríkismálaráðherra Dana, á
bak við Cajander Sandler utanríkismálaráðherra Svía, í miðju
Koht utanríkismálaráðheVra Norðmanna og yzt til hægri Ny-
gaardsvold forsætisráðhterra Norðmanna.
Matvælaf Inlningar í rá Dan-
mörkn tU Englands stöðvast
....♦-----—
Tjónið, sem Danmörk verður fyrir,
nemur 100 þús. sterlingspundum á dag»
isráðherra gefa nokkrar yfirlýs-
ingar í neðri málsstofunni um
svokallaðar tillögur Hitlers.
Dagurinn er ekki fullákveð-
inn, en líklegt er, að Chamb'er-
lain muni á morgun gefa nokkr-
ar upplýsingar, en sjálf yfirlýs-
ingin verði ekki birt fyrr en á
miðvikudag, en þangað til muni
stjórnmálamenn Bretlands,
Frakklands og samveldisland-
anna bera saman ráð sín um
það, hv'ernig yfirlýsingin skuli
orðuð.
Þjzknr flagbátur skotinn
niður yfir Norðursjónnm
Brezk herna'ðarflugvél ré’ðist i
gær á þýzkan flugbát yfir Norð-
ursjómum og skaut hann niður.
Brezku flugmennirnir sáu þýzku
flugmennma halda sér dauða-
haldi í flugvélina er hún hafði
hrapað niður í sjóinn, og sendi
hrezka flugvélim skeyti til skips
sem nærstatt var tii að bjarga
Þjóðverjunum.
Kalundborg í gærkveldi. FÚ.
FRÁ DEGINUM Á MORGUN að telja hættir öli svínaslátrun
í Danmörku fyriri útflutning á enskan markað. Er þetta
vegna flutningserfiðleikanna. Danir hafa undanfarið haft 7 millj-
ón króna tekjur á viku af svinakjötsútflutningi sínum til Eng-
lands. Útflutningur eggja og smjörs á enskan markað er leinnig
stöðvaður.
Útflutningur Danmerkur til
Þýzkalands nam á þriðja árs-
fjórðungi þessa árs 95 milljóh-
um króna, en 90 milljónum á
öðrum ársfjórðungi. Er gert
ráð fyrir, að allt útflutnings-
verðmætið til Þýzkalands nemi
hr um bil 363 milljónum það
sem af er árinu. Hækkun út-
flutningsverðmætisins í ikrón-<
um á þriðja ársfjórðungi or-
sakast einkum af krónulækk-
uninni.
Danska blaðið „Politiken“
segir, að siglingstöðvunin til
Englands hafi í för með sér tap
fyrir Danmörku, er nemi 100-
000 sterlingspundum á dag.
Tjónið vegna þess, að ekki er
hægt að flytja þangað flesk,
nemur 50 000 stpd.. en auk þess
verða eggja- og smjörframlteið
endur fyrir álíka tjóni.
Blaðið segir, að ef flutningar
hefjist ekki af nýju, verði 6000
menn atvinnulausir.
Frá Kaupmannahöfn er sím-
að, að samvinnufélögin á Jót-
landi hafi lýst yfir því, að taka
verði upp aftur útflutninginn
til Bretlands, hvað sem það
kosti. Formaðurinn skýrði frá
því, að fjárhagur ríkisins væri
í voða, og að þrátt fyrir allar
hættur yrði að finna ráð til að
halda áfram útflutningi til
Bretlands.
Kolaverðbfekknn
nnt 19 krónur.
ll DAG haekkaði kola-
verðið um 19 krónur
tonnið. Framvegis kostar
kolatonnið því 77 krónur!
Verðlagsnefnd ákvað þessa
hækkun í samráði við
kolasalana. Hefði hún ekki
gert það, myndi kolatonn-
ið hafa farið upp í 100
krónur seinna í þessum
mánuði. Kol, sem nýlega
komu til Keflavíkur, kost-
uðu 90 krónur tonnið.
Hefir vlerðlagsnefnd sent
Alþýðublaðinu eftirfar-
andi skýringu á þessari
verðhækkun:
„Þar sem horfið hefir
verið að því ráði að hækka
verð á fyrirliggjandi kola-
birgðum í bænum, vill
verðlagsnefnd hér með
gefa þá skýringu, að verð-
hækkun þessi er ákveðin
til þess að jafna verð
birgðanna og nálega helm-
ingi meira magns af nýj-
um kolum, sem væntan-
leg eru hingað innan
skamms. Kemur því verð-
hækkun birgðanna bein-
línis til þess að halda niðri
verði hinna nýkeyptu
kola.“
I
I
f
i
<>
!
I
\