Alþýðublaðið - 10.10.1939, Blaðsíða 2

ÞRIÐJUDAGUR 10. OKT. 1939.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Svanirnir.
Og hann lét sem hann svæfi um nóttina, en honum kom
ekki dúr á auga, og hann varð þess var, að Lísa fór á fætur.
Og þetta var endurtekið nótt eftir nótt. Hann gekk á eftir henni og sá hana hverfa inn
um dýrnar á hliðarherberginu. Ðag frá degi varð hann þungbrýnni á svipinn. Lísa sá
það, en skildi ekki, hvernig á því gæti staðið.
Svo kom að því, að hún hafði nærri lokið starfi sínu. Hún átti eftir áðeins eina skyrtu.
En þá var hún líka búin með hörinn.

BiHdiadismáiavikan:
Ekkert ðfengi tll
landslns.
A GÆT a'ðsókn var á föstu-
dagskvöidið að samkomunni
í Iðno. - Umöhana sáu kennarar
og skólar. Ágætar ræður voru
fluttár og Karlakórinn Fóstbræð-
ur söng þar af venjulegri list.
Laugardagskvöld kl. Q|k var
samkoma í Nýja- Bíó • ágætlega
sótt- Ræ'ðumenn: Helgi Helgason,
stórtéraplar, Síeingrímur Arason,
Jón Bergsveinsson. Um þaðkvöid
sá Slysavarnafélagið, og Banda-
lag kvenna,- ...
Mjög athyglisverðar ræður voru
fluttar, Steingrímur Arason flutti
yisindajegan fyrirlestur. Frú Elísa
bet Einarsdóttir söng vel að
vanda. Að síðustu var sýnd kvik-
mynd, sem vakti mikla ánægju.
Sunnudag ki. 2 — var sam-
koma í l'ðnó Um hana sáu verka-
lýðsfélögin. Var það ein af
beztu samkomunum, sem haldnar
hafa verið, þó allar hafi þær
ágætar veri'ð. Húsið var fullskip-
að, þar töluðu: Sigurjón Á. Ól-
arsson alþingishi., frú Jónína Jóna
tansdóttir, Pétur G. Guðmunds-
son og Runóífur Pétursson. Guð-
geir Jónsson umdæmistemplar
stjórna'ði samkomunni. Karlakór
iðnaðarmanna söng og vákti
mikla hrifningu. Hermann Guð-
mundsson söng einsöng ágætlega.
Ræðurnar voru ágætar og skör-
ugiega fluttar og rökiastar.
Sigurjón benti á hvað áfengið
væri hættulegt sjómannastéttinni
öryggislega. séð. Hver fásinna
væri að selja það og veita, þeg-
ar alþýða manna gæti ekki feng-
Ið eða veitt sér brýnustu lífs-,
nauðsynjar. Hans ályktunarorð
voru:
UMRÆÐUEFNI
Ekkert áfengi til Iandsins.
Hjónaband.
Nýlega voru gefin saman í
hjónáband Sigríður , ólafsdóttir
rrá Haganes,i.i Skagafir'ði og-Pét-
ur M. Sigurðsson mjólkurstöðvar-
stjóri í Reykjavík.
Vörubílst j órarnir og olíu-
salarnir. Afnám lánsverzl-
unar. Margir bílstjórar raun-
verulega sviftir atvinnu. ~~
Bréf frá bifreiðarstjórá.
Happdrættismiðafarganið.
Kolin og verðið á þeim.
ATHUGANIR
HANNESAR Á IIORNINU.
Bifreiðastjórastéttin
hefir ykki verið betur sett
heldúr en aðrar stéttir í þessum
bæ, Mídur jafnvel miklu ver og
og margir hverjir jafnilla settir
og verkamennirnir, sem lifa á
lausavinnu. Atvinnúleysi vörubif-
reiðastjóra hefir verið geysimik-
ið og er það tilfinnanlegt, þar sem
þeir eru með tæki, sem eru dýr í
reksri, þó að þau séu lítið sem
ekkert notuð.
OLÍUFÉLÖGIN hafa heldur
ekki gert kjör vörubifreiðastjór-
anna betri — og hefi ég nýlega
fengið bréf frá bifreiðarstjóra um
þetta efni. Hann segir meðal ann-
ars eftir að hann er búinn að lýsa
fyrri viðskiptum olíusalanna við
þessa stétt: „En einhver versti
grikkur, sem olíusalarnir hafa
gert okkur vörubílstjórum er síð-
asta ákvörðun þeirra. Þeir hafa
samþykkt og auglýst, að þeir
stöðvi öil lánsviðskipti. Þetta er
því óskiljanlegra, þar sem olíu-
félögin hafa þáð alveg í hendi
sinni að innheimtist fyrir lánað
benzín. Eélagsskapur er sterkur
meðal olíusalanna og ef einhver
bifreiðarstjóri svíkst um að borga.
þá getur hann hvergi íengið lánað
benzín á bílinn sinn.“
„UNDANFARIÐ hefir ástandið
verið þánrtíg hjá fjöldanum af
okkur, að við höfum lifað með
heifnili pkkar ,á snöpum, einum
tveimur túrum eða svo á dag, sem
yið; höfum gétað fengið gégnum
yörubílastöðina. Þétta hefir varla
riægt til að frámfléyta heimilum
okkar meðan á þessu hefir stað-
ið. Flestir okkar lifa þessar vikur
í þeirri von, að við fáum kort upp á
yjku .eða þálfan mánuð hjá bænum
og þegár þetta kort héfír svo kom-
ið, þá höfum við féngið benzín á
þílinn upp á þá peninga, sem við
vorum að vinna fyrir.“
„MEÐ ÞESSARI harðneskju og
raunar einkehnilegu aðferð sinni
eru olíufélögin raunverulega að
gera okkur alveg ómögulega. Okk-
ur er ómögulegt að taka við vinnu-
korti, þó að það sé 'áént heim til
okkár, nema að atviniiurékandi
borgi okkur upp í benzíneyðsluna
fyrirfram. Það. er óvenjulegt eða
jafnvel alveg útilokað, að það hafi
nokkru sinni verið gert og geta því
allir séð, hvað olíufélögin hafa nú
gert okkur. Þetta getur líka orðið
þeim sjálfum til stórtjóns, því að
DAGSINS.
ef við getum ekki tekið við vinn-
unni, sem okkur býðst, þá mun
engin benzíneyðsla verða.“
„ÞESSI ráðstöfun af hendi olíu-
félaganna er víst gerð til að sýna
okkur bílstjórunum að olíusalarn-
ir hafi yfir okkur höfuð og háls
rétt. Getur ríkisstjórnin ekkert
1 þessu? Hún setti olíufélögunum
vel stölinn fyrir dyrnar í vor, þeg-
ar þau ætluðu að fara að okra á
olíunni til smábátanna, þó að þeim
tækist með svikum að taka gróð-
ann öðruvísi. Ég fullyrði, að fram-
koma iríkisstjórnarínnar í þessu
máli mæltist mjög vel fyrir hjá
öllum okkur, sem eigum á einhvern
hátt í höggi við olíusalána.“
EINHVERJIR ”gáfaðir“ og ”æru-
kærir“ náungar hafa ráðizt af
miklum dugnaði á bekkinn, sem er
í Aðalstræti. þar sem
arnir nema staðar, og mölbrotið
hann. Það ætti að ”verðlauna“ þá
óþokka, sem þarna hafa verið að
verki og er skylda manna að gefa
úpp nöfn slíkra drengja.
HINN ”umsetni“ skrifar mér: —
„Allt of sjaldan tek ég mig til eg
yf irf er „ruslakistú mína, skrif-
berðsskúffuna. Þar kennir margra
grasa. Töluvert áberandi eru þar
alls kenar háppdrættismiðar, sem
þröngvað hefir verið upp á mig
síðustu mánuðina — skáta —
knattspyrnu — golfklúbbs — o. s.
frv. Fyrst hefi ég gengið með
þessa miða í vasanum, þar til
draga átti um vinningana, en þá
er fengin frestur á frest ofan og
að lokum leiðist manni þófið og
kastar miðunum frá sér. Nú vil ég
spyrja þig um þetta: Ber ekki lög-
manni eða þeim valdsmanni, sem
slík leyfi veitir, að fylgjast með
því hvenær dregið er og hvort þáð
er yfirleitt nokkurntíma gert. —
Annars er það hrein óg bein ó-
svífni, að tæla menn til að kaupa
slíka seðla með áprentuðum
dráttardegi, síðan er dráttur á
drátt ofan að draga um vinning-
ana. Því ekki að skylda þá, sem
slík leyfi fá, oft 'og tiðum að
þarflausu, að standa við skuldbind-
ingar sínar.“
NÚ ERU KOLIN komin upp í
77 krónur tonnið. Að mínu viti var
það rétt gert af Verðlagsnefnd að
setja nýtt verð á kolin núna
strax, Með því er verið að hugsa
um hagsmuni heildarinnar, en
ekki einstakra manna. Með í þetta
verð er tekinn sá kolafarmur, sem
-kemur hingað á næstunni, en hefði
yerð á þeim kolum, sem nú eru
hér, verið látið haldast, pg . svo
þau kol, sem von er á, verið verð-
lögð, þegar þau koma, þá hefðu
þau kol kostað upp undir 100
krónur tonnið, efir því, sem kunn-
ugur maður hefir sagt mér. En
þetta er að verða ískyggilegt á-
stand og getur maður varla séð
hvernig í ósköpunum menn eiga
að fara að því að hlýja upp hibýli
sín í vetur, en svona er það og
svona verður það, meðan stríðið
stendur.
Hannes á horninu.
LIstdanssýBing Elleu
M í Iihió i kvöld.
ELLEN KID
FRÚ ELLEN KID, dansmær,
hefir ákve'ði'ð að halda list-
danssýningu í kviöld ,kl. 9 í Iðnó.
Frúin hefir á'ður sýnt hér list-
dans við ágætar undirtektir, og
má búast við húsfylli í kvöld.
Musikin er eingöngu eftir
klassiska höfunda, svo sem
Brahms, Schtimann, Raclnnanin-
off, Scarlatti o. fl.
Bæjarbúum gefst sjaldan
færi á því a'ð sjá listdans, og
munú þeir nota tækifæriö í
kvöld, þ.ví að skemtunin verður
ekki endurtekin.
Viö hl jóðfærið verður hinn vin-
sæli píanóleikari Carl Billich.
Alþýðuskólinn
tekur til starfa um miðjan þ.
mánuð eins og venjulega. Látið
innrita ykkur sem fyrst. Skóla-
stjórínn er itil viðtals í iStýri-
mannaskólanum kl. 9—10 á kvöld
in.
Auglýsið í Alþýðublaðinul
NORDHOFF ag JAMES NORMAN HALL:
Uppreísnin á Boiraty.
90. Karl ísfeld íslenzkaði.
— Ég veit það. Hamilton læknir sagði mér það.
— Frelsun yðar. er komin undir vitnisburði eins einasta
manns, vinar yðar Roberts Tinkler.
— Og hann komst til Englands.
— Já, en hvar er hann nú? Það verður að. finna hann strax.
Þér segið, að hann sé mágur Fryers, stýrimanns á Bounty?
— Já.
—. Ef svo er, þá ætti að vera hægt að finna hann. Ég get
komizt að því hjá flotamálaráðuneytinu, á hvaða skipi Fryer
er nú.
Ég hafði búizt við því, að Tinkler vissi, hvílík nauðsyn mér
var á vitnisburði hans, ef ég kæmi aftur, en Sir Joseph vakti
athygli mína á því, að Tinkler myndi ekki hafa neina hug-
mynd um, að ég væri kominn til Englands.
— Það er mjög ósennilegt, hélt hann áfram — að hann hafi
hugmynd um skýrslu Blighs, og honum mun sennilega ekki,
fremur en yður, hafa dottið á hug, að Bligh skildi samtal
ykkar á þennan hátt. Það kann líka að vera, að Tinkler hafi
gleymt því, að Bligh heyrði samtalið.
— Hvenær hefst herrétturinn.
— Það er komiö undir flotamálaráðuneytinu. Þetta mál
hefir legið svo lengi 1 salti, að þeir vilja sennilega ljúka því
af, svo fljótt sem unnt er. En það verður að bíða eftir hinum
mönnunum frá Pandora, og þeir eru væntanlegir innan
skamms.
Sir * Joseph fór nú frá mér. Hann þurfti að fara aftur til
London m«ð vagninum sama kvöld.
— Þér munuð brátt fá fréttir frá mér áftur, sagði hann. En
þér megið vera viss um, að ég reyni að ná í vin yðar Tinkler, --
ef hann ér í Englandi.
Samtal okkar hafði farið fram í klefa Montagues skipstjóra.
Hinir fangarnir biðu þess með eftirvæntingu, að ég kæmi aftur.
Sir Joseph var fyrsti maðurinn, sem heimsótti okkur. Við feng-
um ekki heldur að tala við aðra en þá, sem stóðu í einhverju
sambandi við hinn tilvonandi herrétt.
Ég skýrði nú félögum mínum frá samtali okkar Sir Josephs.
En ég sleppti því, sem hann hafði sagt mér úm þau örlög, sem
biðu Millwards, Burkitts, Ellisonög Muspratt. Samkvæmt skoð-
un hans var engin von um, að hægt væri að bjarga þeim, nema
ef til vill Muspratt. Byrne var tvímælalaust saklaus, en hann
hafði sætt slíkri meðferð, að hann væri úppreisnarmaður. En
um Coleman, Norman og Mclntosh var það að segja, að það var
óskiljanlegt, að þeir skyldu vera teknir fastir. Aðstaða Morrisons
var ekki betri en mín, og það var ömurleg tilhugsun fyrir mig,
að ég skyldi bera ábyrgð á því. En það vissu engir um það aðrir .
en við, að okkur hafði dvalizt svona lengi undir þiljum morg-
uninn, sem uppreisnin var gerð, vegna þess, að við ætluðum að
reyna að ná vopnakistunni á okkar vald. Sennilegast var, að sú
saga yrði álitin skröksaga, búin til í þeim tilgangi, að gera senni-
lega dvöl okkar undir þiljum, þegar báturinn lagði af stað.
Við höfðum svo oft rætt um herrétiinn á leiðinni til Englands,
að við gátum litlu við það bætt. Til þess að losa okkur við kvíða
eftirvæntingarinnar, ræddum við nú um hina hamingjusömu
daga okkar á Tahiti. Oftast vorum við þó þögulir, og hver
hugsaði sitt, eða við stóðum og horfðum á störf hafnarverka-
mannanna..................
Nú hafði Sir Joseph komið því til leiðar, að við fengum
sæmileg föt, svo að við gætum komið fyrir. herréttinn, án þess
að blygðast okkar. Skapferli okkar breyttist mjpg við það, að
vera sæmilega klæddir.
Tíu dagar liðu án þess ég frétti meira frá Sir Joseph Banks.
En þá fékk ég bréf frá honum, og það bréf á ég ennþá, enda þótt
það sé nú orðið snjáð og máð. Og þegar ég les það nú orðið,
grípa mig sömu tilfinningarnar og morguninn, þegar varðmað-
urinn rétti mér það. Það var á þessa leið:
— Góði Byam!
Ég hefi enn fremur rætt við Cole, Purcell og Peckover. Þeir
beðið eftir því, að fá fréttir. Því miður get ég ekki ferðast til
Portsmouth um þessar mundir, og myndi ég þó fremur kjósa,
að geta fært yður fréttirnár munnlega. En fyrst það er ekki
hægt, verð ég að skrifa yður.
Þegar ég kom aftur til London, fór ég beina leið í flotamála-
ráðuneytið. Þar fékk ég að vita það, að Fryer dvelur nú á heim-
ili sínu 1 London og bíður eftir því að verða kallaður sem vitni
fyrir herréttinn. Ég gerði strax orð eftir honum, og þá fékk
ég að vita, að skömmu eftir að Tinkler kom til Englands, hefði
honum verið boðin staða sem annar stýrimaður á skipinu Carib
Maid, en það er Vestur-Indlandsfar. Einn af vinum Fryers var
skipstjóri á því skipi. Það var góð staða, og pilturinn tók henni.
Tinkler kom úr fyrstu för sinni fyrir um ári síðan og fór
aftur skömmu séinna. En fyrir um þrem mánuðum fékk Fryer
fregnir af því, að Carib Maid hefði farizt með rá og reiða í
fellibyl nálægt Cuba.
Það væri þýðingarlaust að neita þeirri staðreynd, að þetta
er mjög óheppilegt fyrir yður. En jafnvel þótt svona sé komið,
álít. ég, að málstaður yðar sé ekki vonlaus. Ég hefi rætt við
herra Fryer, hann hefir mikla samúð með yður og er sannfærð-
ur um, að þér hafið ekki tekið þátt í uppreisninni.
Ég hefi enn fremu rrætt við Cole, Purcell og Peckover. Þeir
dvelja um þessar mundir í Deptford og bíða þess að verða
kallaðir fyrir herréttinn. Þeir fara allir mjög lofsamlegum orð-
um. um yður, og Purcell sagði, að þér hefðuð sagt honum,
að þér ætluðuð að fara í skipsbátinn ásamt Bligh. Þeir vita