Alþýðublaðið - 11.10.1939, Blaðsíða 2

MIÐVHOJDAGUR U. OKT. 1939
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Varist óþrifadýr, sem halda
sig í húsakynnum manna.
------4...
Veggjalúsin er útbreiddari í Reykja-
vík, en bæjarbúar almennt álíta.
NÚ um mánaðamótin, þegar
fólk flytur úr einni íbúð-
inni 1 aðra, er vert að minnast
þess, að í hverju húsi, nema ef
til vill þeim, sem eru alveg ný-
byggð, er meira eða minna af
smádýrum, sem eru til óþæg-
inda fyrir þá, sem í húsunum
búa. Verst af þeim öllum er
veggjalúsin.
Hér í Reykjavík er veggjalús
sennilega víðar en menn al-
mennt vita. Því bæði fyrr og
síðar hefir það verið þannig, að
um lýs vill fólk sem minnst tala
og reynir heldur að losna við
þær í kyrþey, eða flytur úr
þeim íbúðum, sem veggjalúsin
er í, án þess að láta hennar get-
ið, og flytur fólk hana þá oft
með sér, og eru ekki fá dæmi
um slíkt 1 Reykjavík. En þetta
er mjög illa farið og má ekki
eiga sér stað, að fólk flytji vís-
vitandi skaðleg skordýr úr einu
húsi í annað. Og þyrfti nauð-
synlega að setja lagaákvæði um
þetta efni.
Vonandi verður þess ekki
langt að bíða, að hér komi
hreinsunarstöð, þar sem fólk
getur fengið hreinsuð húsgögn
sín og aðra húsmuni og losnað
þannig við veggjalús, kakalaka
og önnur óþrifadýr, sem 1 þeim
eru.
Veggjalúsin (Cimex lectula-
rius) telst til skordýranna. Hún
er 4—5 mm. löng og 2—3 mm.
breið. Hún er afar flatvaxin,
þegar hún hefir ekki fyllt sig
af blóði. Hún er brún að lit og
vængjalaus. Veggjalúsin . hefir
stingandi sograna, sem hún
sýgur blóð með, einkum úr
mönnum, en getur líka lagzt á
hunda, ketti, rottur og alifugla.
Hún hefir kirtla, sem gefa frá
sér daunillan vökva, og geta
þeir, sem þefnæmir eru, fundið
það á lyktinni, ef mikið er af
veggjalús í húsinu.
Veggjalúsin er í felum á dag-
inn, en kemur úr fylgsnum sín-
um á nóttunni og ræðst þá á
sofandi fólk.
Ef rúmin eru höfð frammi á
miðju gólfi, skríður lúsin upp á
loftið í herberginu og lætur sig
detta ofan á sængina. Stingur
hún fólk í svefni og sýgur úr
því blóð. í kringum stunguna
hleypur upp hvít bóla með ó-
þolandi kláða og sviða, og verð-
ur fáum svefnsamt, sem fyrir
því verða. Veggjalúsin getur
sogið tiltölulega mikið blóð í
einu og þolir sult mánuðum
saman. Viðkoma veggjalúsar-
innar er mikil. Eitt kvendýr
getur verpt 12 eggjum á dag,
eða alls 200—300 eggjum á æf-
inni. Lirfurnar, sem úr eggjun-
um koma, eru fullvaxnar og
kynþroska eftir 6—7 vikur.
Eins og aðrar lýs getur
veggjalúsin borið smitandi
sjúkdóma, svo sem taugaveiki,
berklaveiki o. fl. Hér er því um
hættulegt dýr að ræða sem ö)I-
um ber skylda til að leggjast á
eitt að útrýma.
Hér í Reykjavík ber að til-
kynna heilbrigðisfulltrúa þegar
í stað, verði vart við veggjalús
í húsum, og sér hann um út-
rýmingu á henni.
1. okt. 1939.
Geir Gígja.
M árar vel
bjá Deim.
NÚ árar vel hjá þeim
mönnum, sem trúa á dauða
og djöful, spillingu, afturför og
heimsendir, því nú hafa nokkr-
ir glæpamenn þau völd i heim-
inum. að þeir geta breytt vorri
fögru veröld, sem ,,full er af
dýrð drottins11 í helvítis eld og
brennisteins, þar sem borgir
brenna, menn engjast í kvölum,
og fallbyssudrunur yfirgnæfa
angistarvein hinna særðu og
þjáðu. Og svo geta hinir rétt-
trúuðu bölsýnismenn lyft upp
raust sinni og sagt: „Já, svona
er heimurinn. Geta menn nú
séð, að hann er á valdi hins
vonda?“
Stutt er síðan að ég hlustaði
á einkennilegan ræðuflutning,
og komu mér þá 1 huga orð
skáldsins: „Hve megtugur trú-
boði meinsemd og hel.“ Það er
allt af auðvelt að veifa refsi-
vendinum yfir höfði hinnar ve-
sölu mannskepnu, þegar ein-
hver ófögnuður steðjar að, og
telja henni trú um, að hún sé
haldin illum anda og í ætt við
myrkravöldin, getin í synd og
fædd í misgjörð eins og þar
stendur skráð.
Þá reka kuklararnir upp höf-
uð sín á slíkum tímum og þess-
um, og nota sér andlegt auðnu-
leysi og trúgirni manna, til
þess að láta alls konar hégiljur
og hindurvitni líta út sem ein-
hver guðleg sannindi, og hafa
menn þannig fyrir fé.
Það lítur út, eins og sakir
standa, að vonska mannanna sé
mikil, af því að geta þeirra er
meiri til eyðileggingar, eins og
líka viðreisnar, og þeir ráða yf-
ir meiri tækni, en áður hefir
þekkst. Um hitt þykist ég þó
sannfærður, að fleiri góðvilj-
aðir og líknsamir menn séu nú
í heiminum en nokkru sinni áð-
ur, meiri viðleitni til þess að
bæta úr þörfum hinna bág-
stöddu, meira af mannúð og
réttlætiskennd, meira af sann-
leiksleit og einlægni, já, meira
af góðum mönnum á guðsveg-
um, en nokkru sinni áður hefir
verið. En því miður hafa örfá-
ir óheppilegir menn fengið of
mikil völd meðal einstakra
þjóða, og hafa þeir eins og
slökkt ljósið í húsinu, svo að
rökkur hefir sígið á um stund-
arsakir og skotið mannkyninu
skelk í bringu. En þetta er ekk-
ert nýtt eða óvanalegt. Meist-
arinn sagði: „Gefið gætur, að
þér skelfist ekki.“ Og gott er nú
að minnast orða hans.
Sólin er enn á sínum stað í
himingeimnum, björt og heit
eins og hún hefir verið, og
jörðin er enn á hinni réttu
braut sinni. í heimi Guðs hefir
engin bylting orðið. Hann er
enn við stjórn. En mennirnir
eru börn, sem meiða hvert
annað, þjást og gráta, en
þjáningar mannanna eru engin
nýjung, og úr hinni grýttu
Golgatabraut þjóðanna munu
þær 1 fylling tímans gera sér
himnaríkisveg.
Pétur Sigurðsson.
Trúlofun.
Ný'.ega hafa opinberað trúlofun
sína ungfrú María Hafliðadóttir,
Framnesvegi 26, og Björn Jónc-
son fiugmaður, Baldursgötu 17-
Eteinorimnr Matthiasson:
Frá Japan og Kíaa.
TjHk EIM, sem jafna'ðarlegast
-*• purfa að sitja heima, þyk-
ir fátt girnilegra til fróðleiks og
skemmtunar, en vel ritaðar ferða-
sögur frá fjarlægum löndum eða
heimsálfum. Og það er segin
saga, að ef Steingrímur Matthías-
sion, grípur penna í hönd og
ritar fer'ðasögu, þá er gaman að
lesa.
Þegar Steingrimur Matthíasson
hafði nýlokið læknisnáinji í Kaup-
mannahöfn, ferðaðist hann sem
skipslæknir til Japan og Kína.
Ritaði hann þá þessa feröasögu,
sem nú er út komin í einniheild.
En sjálfur er höfundurinn, sem
er jafn fimur með pennann og
hnífinn, um þessar mundir viö
Jæknisstörf úti á Nexö.
„Ou est la femrne?" Hvar er
kvenmaðurinn? spyr Fransmaður-
inn, þegar um mikla viðburði er
að ræða. Og það vantaði nú bara
að ekki hefði staðið kvenmaður
á bak við þessa Asíuför Stein-
gríms læknis.
Hann var nú ekki nema níu
ára, þá, þegar ung og lagleg
bóndadóttir kom til hans út í
eina smárabrekkuna eða sóleyj-
lalauúna í túnjnu í Odda og söng
fyrir hann: Til Austurheims vil
ég halda. Upp frá því hefirStein-
grím alltaf langað til að kanna
ókunna stigu, halda ýmist til
Austurheims e'ða Vesturheims, og
upp frá því hefir hann líkakunn-
að kvæði og lög, mörg kvæði
og mörg lög, og hann hefir enn-
fremur kunnað að syngja þau.
Fátt er skemmtilegra, en að
fer'ðast með Steingrími Matthías-
syni um fjarlæg lönd og höf, þö
ekki sé nema í huganum. Hann
er hinn bezti lei'ðsögumaður, hef-
ir glöggt auga og fjörugt ímynd-
unarafl. Ég þekki fáa, sem stíla
fer'ðasögu betur en hann, því að
hann nær svo vel ferðahraðanum
í, stílinn. Og í Asíu, hinu mikla
ævintýranna landi, bar honum
margt fyrir sjónir, sem lesendur
ur þessarar bókar geta séð með
augum hans. K. I.
Auglýsið í Alþýðublaðinu!
Lísa fór, en konungurinn og erkibiskupinn fóru á eftir henni, þeir sáu hana hverfa inn
í kirkjugarðinn, og þegar þeir komu þar inn, sáu þeir nornirnar sitja þar.
Qg konungurinn sneri sér undan og sagði: — Fólkið verður að dæma hana. Og fólkið
dæmdi: — Það á að brenna hana á báli.
Svanirnir.
Einu sinni ennþá, í síðasta sinn, varð hún að fara út í
kirkjugarðinn og sækja brenninetlur. Hún kveið fyrir að
þurfa að fara, en vilji hennar var sterkur.
iW&MÆ& NORPHOFF eg JAftlES NORMAN HALL:
UppreisniMi á Bounty.
91. Kari ísfeld ísleazkaði.
allir, að Bligh álítur, að þér hafið verið í félagsskap við Christi-
an, og það er góður vitnisburður um yður, að þeir trúa allir á
sakleysi yðar. ,
Góður vinur minn, herra Graham, sem oft hefir tekið þátt í
herréttum, hefir boðizt til þess að taka að sér mál yðar. Hann
er óvenjumikill hæfileikamaður og ágætur lögfræðingur. Hann
er búinn að ná í öll vitnin, sem geta stutt málstað yðar.
Verið þér sælir, góði Byam. Verið hugrakkur og munið það,
að ég geri það, sem ég get. Ég mun áreiðanlega verða viðstadd-
ur herréttinn, og núna, þegar Graham vinur minn, hefir lofað
því að fara til Portsmouth, er ég vonbetri, heldur en þótt þér
hefðuð fengið bezta lögfræðing í Englandi.
Menn geta vafalaust hugsað sér, hvernig mér varð innan
rifja, þegar ég hafði lesið bréfið. Sir Joseph Banks hafði gert
það, sem í hans valdi stóð, til þess að draga úr þessu reiðar-
slagi, en ég efaðist ekki um, að ástandið var hið alvarlegasta.
Ég vissi, að án vitnisburðar Tinklers, var málstaður minn von-
laus, hversu duglegur og hæfur, sem málafærslumaður minn
kynni að vera. Samt sem áður var ég ekki alveg vonlaus. Ég
ákvað að berjast fyrir lífi mínu með öllum þeim mætti, sem ég
átti yfir að ráða. Sir Joseph hafði sagt mér, að sjóliðsforingjar
fyrirlitu málafærslumenn. Þess vegna þótti mér vænt um, að
verjandi minn var sjóliðsforingi, jafnframt því, sem hann
var málafærslumaður. Morrison ákvað að flytja sitt mál sjálfur.
Coleman, Norman, Mclntosh og Byrne höfðu allir von um, að
þeim tækist að hnekkja áburðinum. Þeir fengu uppgjafa sjó-
liðsforingja, til þess að aðstoða sig fyrir herréttinum. Sá hét
Monly skipstjóri. Bentham skipstjóri var tilnefndur af stjórn-
inni, sem verjandi hinna.
Þessir herramenn heimsóttu okkur í þessari viku, og sá
fyrsti, sem kom, var herra Graham. Hann var hár maður,
grannvaxinn, kominn hátt á fimmtugsaldur. Hann var tigin-
mannlegur í framkomu og það var ekki hægt annað en að
bera traust til hans, Um leið og ég sá hann, varð mér ljóst,
að ég hefði ekki getað fengið betri verjanda. Enginn okkar
vissi, hvernig réttarhöld fóru fram, og herra „Graham leyfði
okkur að spyrja sig um það atriði.
Mér er ánægja að því að aðstoða ykkur að svo miklu leyti,
sem mér er unnt, sagði hann.
—' Ég ætla að flytja mitt mál sjálfur, sagði Morrison. En mig
langar þó til að fá að heyra lagamálsgrein þá, sem við erum
kærðir eftir.
— Hana get ég sagt yður nákvæmlega, svaraði Graham.
Það er 19. grein sjóhernaðarlaganna og hún er svohljóðandi:
„Ef einhver maður í flotanum eða tilheyrandi honum, reynir að
stofna til félagsskapar í því skyni, að stofna til uppreisnar,
mun sá hinn sami verða tekinn af lífi samkvæmt dómi her-
réttarins.“
— Er engin undantekning til? spurði ég
— Nei, rétturinn verður að sýkna eða sakfella.
— En það er þó hægt að hugsa sér, að einhverjar þær or-
sakir finnist, sem milda refsinguna, sagði Morrison. — Setj-
um sem svo, að uppreisn verði á skipi, eins og varð á Bounty,
þar sem hluti af skipshöfninni tók engan þátt í uppreisninni.
— Ef þeir dvelja áfram á skipinu ásamt uppreisnarmönn-
unum, líta lögin þannig á, að þeir séu jafnsekir hinum; —
Hernaðarlöggjöf okkar er mjög ströng. Þeir, sem eru hlut-
lausir áhorfendur, eru taldir jafnsekir þeim, sem sýna yfir-
manni sínum mótspyrnu.
— En sumir okkar, bætti Coleman við alvarlega, vildu gjarn-
an fá að komast í skipsbátinn ásamt Bligh, þegar hann og menn
hans voru reknir frá skipinu. En uppreisnarmennirnir héldu
okkur eftir vegna þess, að þe.ir þörfnuðust starfskrafta okkar.
— Ef þannig hefir staðið á, þá þarf rétturinn að taka það
til sérstakrar meðferðar, svaraði Graham. — Ef þið, sem þannig
hefir verið haldið eftir, getið sannað sakleysi ykkar, þá eruð
þið ekki í neinni hættu staddir.
— Má ég bera fram eina spurningu? spurði Ellison.
— Auðvitað. ,
— Ég er einn af uppreisnarmönnunum. Ég var ekki meðal
upphafsmanna samsærisins, en mér, eins og hinum, var illa
við Bligh skipstjóra. Er nokkur von um mig?
Herra Graham horfði alvarlegur á hann stundarkorn:
— Ég vil ekki láta í ljósi neina skoðun á því, sagði hann.
Við látum herréttinn svara þeirri spurningu.
— Ég er ekki hræddur við að heyra sannleikann. Ef þér
álítið, að málstaður minn sé vonlaus, mun ég vera yður þaklí-
látur, ef þér segið mér það.
En herra Graham vildi ekki segja neitt, sem hann var ekki
viss um:
— Ég ræð ykkur til þess að mynda ykkur- ekki neinar skoð-
anir fyrir fram, sagði hann. Ég hefi átt sæti í mörgum her-
réttum, og það er um þann rétt eins og um borgararétt, að
það er ekki hægt að mynda sér neina skoðun um dóminn,
fyrr en búið er að hlýða á framburð vitnanna. Svo að þér skilj-
ið, ungi maður, bætti hann við og snéri sér að Ellison — hve
það væri heimskulegt af mér að mynda mér skoðun fyrir
fram.
Dagarnir liðu. Flestir okkar höfðu nú fengið bréf frá að-